"La Violence et le Sacré"

Deze morgen werd ik wakker met de ervaring dat “een nachtje slapen” veel effect kan hebben. Het was alsof een stem me bij het ontwaken wat verveeld toesprak met “domme vraag”. En ik wist meteen dat het over mijn post van gisteren (1) ging: waarom plaats ik mijn boeken over holocausts en andere slachtingen naast Bijbels en Korans en geschiedenissen van de godsdienst?

“La Violence et le Sacré” voegde die verveelde stem in mijn hoofd er nog aan toe, op een toon van “dat ik je dààr nog moet aan herinneren”.

Als “la Violence et le Sacré”alleen maar een slogan zou zijn, dan zou die niets anders doen dan een naam geven aan mijn probleem, maar een naam is natuurlijk geen verklaring. Jaja, ik heb spontaan mijn boeken over “geweld” naast mijn boeken over “het sacrale” geplaatst, maar de vraag was waarom ik dat deed.

“La Violence et le Sacré” is evenwel ook de titel van een boek van René Girard, die aan die vraag niet alleen dat boek, maar zijn hele oeuvre heeft gewijd. Het is één van die universalistische theorieën, die uit zijn inzichten maar meteen de sleutel tot het hele menselijke bestaan weet af te leiden, inclusief de kunst, de filosofie en de wetenschap. Maar hoewel ikzelf me ook altijd erg lacherig voel worden bij dat soort theorieën moet ik zeggen dat Girard er toch wel heel interessante dingen over heeft opgemerkt.

Hobbyfilosofen zoals ikzelf kunnen natuurlijk nooit (zelfs als we gediplomeerde hobbyfilosofen zijn) eenzelfde graad van kennis en eruditie bereiken als echte filosofen, die (bijvoorbeeld) als assistent in de “Hedendaagse Filosofie” een voltijds doctoraat aan Girard kunnen wijden. Maar ook wij zullen altijd wel enkele figuren aantreffen die ons meer aantrekken dan andere, en voor je het weet heb je zelfs als hobbyfilosoof een zeker inzicht verworven in twee of drie grote namen.

In mijn geval is René Girard er daar één van. En dus is het in het volste besef dat ik dat niet in één of enkele blogpostjes kan navertellen, als ik zeg dat Girard een volgens mij heel overtuigend verband legt tussen geweldpleging van een kaliber die woorden als “Nanking” en “Nazi’s” oproept, en het ontstaan van religies. Hier moet ik me beperken tot hooguit een symbolisch beeld: Jezus sterft aan het kruis (en hij was waarlijk niet de enige jood die aan de Romeinse kruisen is geëindigd), Apollo is de god van de pest en Zeus van de bliksem en vele, vele andere.

Ik vlei mezelf met de gedachte dat ik mijn keuze om boeken over geweld naast boeken over het sacrale te plaatsen niet alleen heb gemaakt omdat mijn onderbewustzijn aan Girard dacht, maar omdat ik zelf ook dat verband “tot in het diepst van mijn gedachten” (wie schreef toch ook weer “ik ben een biljartbal in ’t diepst van mijn gedachten”?) heb gezien, begrepen... gevoeld.

----------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/06/boeken.html