Heb je ooit ook al verwonderd zitten kijken naar mensen die proberen zich te laten filmen door tv camera's, als die op een drukke plaats staan te filmen? Ze staan te drummen en te duwen om vol enthousiasme ook een secondje naar de lens te zwaaien, meteen afgelost door de volgende. En wat ik me afvraag, als ik zoveel energie zie besteed worden aan zo weinig resultaat: wat bezielt ze?
De eerste keer dat ik over het verschijnsel nadacht was toen ik 18 jaar was. Eerstejaars student rechten, en ik bracht bijna dagelijks tijd in de bibliotheek door. Niet omdat ik zo'n studax was. Ik had gewoon vriendschap gesloten met de bibliothecaris, een minzame dertiger, een vriendelijke anarchist met een oog voor menselijk gedrag en interesse voor boeken - en na zijn uren schuimden wij wel eens verschillende Antwerpse café's af.
Zoals dat gaat met universiteiten organizeerde de faculteit elk jaar een opendeurdag voor laatstejaars scholieren. Die bezochten als onderdeel van het programma ook de bibliotheek. Dus schoven daar voortdurend lange rijen zeer jonge maar geslachtsrijpe exemplaren van de soort Homo sapiens voorbij, waarvan gemakkelijk de helft vrouwtjes.
En uitgerekend die dag zat de bibliotheek ook vol, veel voller dan anders, met eerstejaarsstudenten die met serieuze gezichten over boeken gebogen zaten, en af en toe achteloos op en rond keken, om zich al snel weer aan hun zware werkzaamheden te wijden!
Al die energie - voor zeer weinig resultaat. Wat ze willen, natuurlijk, is gezien worden. Maar door wie? Door een lange rij pubermeisjes die elk apart ook niet meer dan een blik langs het mannetje achter zijn tafel laat glijden, afgelost door de volgende met even weinig belangstelling.
Maar toch vonden ze het belangrijk genoeg om er voor naar de bibliotheek te gaan, te doen alsof ze veel werk hadden en een hele comedie met serieuze gezichten op te voeren. En wie zou durven beweren dat hij zelf nooit varianten op dit thema heeft uitgevoerd?
Net zoals de mensen die naar de camera's staan te wuiven willen ze gezien worden. Maar het probleem een naam geven ("willen gezien worden") is niet er een verklaring aan geven. Waarom willen ze gezien worden?
Op dat punt denk ik terug aan een opmerking van amateur (maar vaak heel aardig) anthropoloog Elaine Morgan. De meest gehoorde kreet op een speelplein van heel kleine kinderen is niet "ik heb honger" of "wanneer gaan we weg?" of wat dan ook, maar wel "mama, kijk!". In het centrum van de aandacht willen staan is duidelijk een zeer diep ingebakken soort gedrag. De volgende stap is dat we terugdenken aan het boek Chimpanzee Politics van Frans De Waal (1). Bij onze naaste neven de chimpansees is "in de aandacht willen staan", via de omweg "hoog in de hiërarchie staan" een duidelijk Darwinistische strategie.
Het lijkt er op dat wij, in het bijzonder de mannetjes van de soort, de nakomelingen zijn van individuen die in hun genen de instructie hadden "probeer op elk moment zoveel mogelijk gezien te worden". Individuen die deze instructie meer opvolgden hadden in het soort sociale organizatie dat we nu nog bij verwante apen waarnemen meer nakomelingen dan de anderen. En aangezien het (blijkbaar) ook erfelijk gedrag was, hebben na voldoende generaties heel veel mannetjes die instructie ook in hun genen (2).
En dus zitten de universiteitsbibliotheken op opendeurdagen vol met mannetjes die je er anders nooit te zien krijgt, en staan mensen te duwen om een seconde op tv te komen. Bovendien krijgt dit amusante verhaal nog een maatschappelijk relevant slot. Als we het gedrag niet waarnemen bij peuters, en ook niet bij pubers, maar wel bij volwassen mensen, dan legt het boek van Frans De Waal meteen weer de link. Ook volwassen mannetjes hebben vaak de genetische instructies om in het centrum van de aandacht te willen staan, en ook zij hebben de neiging om enorm veel energie in dat doel te investeren, vaak zonder veel noemenswaardig resultaat - op het gezien worden na, natuurlijk. En dus...
Chimpansee politics! Volwassen mannetjes die aan dat gedrag toegeven zijn typisch de politiekers! Enorm veel geblaat, zo mogelijk nog minder wol dan het spreekwoord al suggereert - maar intussen laten wij er ons wel door de wet voorschrijven. Maar ach, dat is alweer een ander verhaal. Een andere tragedie, om precies te zijn.
------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/10/chimpanzee-politics-en-evolutietheorie.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/12/de-evolutionaire-calculus.html
2 opmerkingen:
Merkwaardig maar ik was juist een artikeltje aan het schrijven waarom een commercieel stock fotograaf een website nodig heeft of niet. Een soort beslissingstabel met doelen en landmarks er in.
Het is nog in draft maar om vooruit te lopen, er zijn twee redenen: (1) mama kijk! en (2) het trefteren van verkoop via een knooppunt.
Dat "mama kijk!" lijkt wat onredelijk maar bij dit blogstukje komt het allemaal weer boven.
Waarom kopen mensen een Ipod wanneer je veel goedkoper af bent met een Creative? Waarom kopen mensen een Maserati als je je evengoed, even snel en comfortabeler kan verplaatsen met een Toyota? Waarom kopen dames dure merkjurken als je je evengoed kan tooien en beschermen tegen de kou met textiel uit de Wibra?
"Hey look, that guy's cool, he has an Ipod!"
Waarom schrijft iemand een weblog als hij het veel rustiger zou hebben met z'n kroost op te voeden en zijn echtgenote gezelschap te houden op het gezellig terrasje achter de fermette?
Show-off, en elke "leraar" (wat een blogger in feite is) heeft dat. Wat Machiavelli al wist: macht en kennis [en geld als een token voor macht] erotiseert; je maakt meer kans bij de wijfjes.
Daarom dat vrouwen zo zeldzaam in het bedrijfsleven en de politiek zijn. Het zit niet in hun genen. Voor hen volstaat het om uit de kleurrijk en erudiet paraderende mannetjes diegene uit te pikken die ook wat serieus lijkt en dus wel goed zal zijn voor de broedzorg.
Mama kijk! Ik heb een commentaar geschreven ;-)
Over dat:
"Waarom schrijft iemand een weblog als hij het veel rustiger zou hebben met z'n kroost op te voeden en zijn echtgenote gezelschap te houden op het gezellig terrasje achter de fermette?"
Het punt is ook (want dat van leraarschap is natuurlijk zeer juist gezien...) dat bloggen een compromis is tussen het paraderen (één of andere vorm van stoer doen) dat moet leiden tot resultaat (eufemisme voor "seks") en helemaal niets van je laten horen.
Met bloggen kan je tegelijk rustig bij je echtgenote en kroost zitten, en toch nog iets van je laten horen.
Niet dat het daarmee allemaal rozegeur en maneschijn is, natuurlijk. Als Blogger er weer in slaagt de volgende url om zeep te helpen raad ik werkelijk aan te proberen hem terug samen te stellen:
http://koan.filosofie.be/index.php?/archives/1010-De-plicht-roept-ook-s-avonds-laat.html
Ach, wij mannetjes *kunnen* het gewoon niet goed doen...
Een reactie posten