Waaruit bestaan de spiraalarmen van de Melkweg?

Enkele maanden na mijn klacht dat het niet gemakkelijk was een beeld te krijgen van de structuur van de Melkweg (1) probeer ik nog eens opnieuw. De kunst is zoals steeds fatsoenlijke trefwoorden te vinden, en ineens krijg ik een idee. In een SF boek van (als ik me goed herinner) Keith Laumer (dat zal dan Space Odyssee geweest zijn) legt de held de hand op een ruimteschip, en reist samen met een kornuit "alle havens van de Arm" af. De "Arm", dat is dan één van de spiraalarmen van de melkweg, een gigantische verzameling sterren en gaswolken, uitgespreid over duizenden lichtjaren, en toch nog steeds alleen maar één onderdeel van de Melkweg zelf.

De spiraalarm waarin onze zon zich bevindt heet de "Orion Arm" en dus besloot ik met Google de helden van Laumer te volgen en te zien wat ik over de Orion Arm te weten kon komen. En na wat gepuzzel op die term kwam ik terecht op de volgende alleraardigste site voor mensen op mijn niveau:

http://users.skynet.be/sky03361/index.html

Ik veronderstel dat je er als professional niet veel zal leren, maar iemand met een gezonde belangstelling en te veel andere dingen aan zijn hoofd kan er een heel redelijk overzicht krijgen van enkele "dingen die iedereen zou moeten weten". In een collectie van vier "reizen" neemt de auteur je mee, weg van onze planeet, door ons zonnestelsel , vervolgens door een deel van de Melkweg, en tenslotte weg van de Melkweg naar de intergalactische ruimte.

En ik vond het werkelijk knap gedaan! Zoiets boeit me. Wie maakt nu zoiets? Als ik aanneem dat iemand die dat voor mekaar krijgt nog veel meer weet dan ze (de auteur blijkt Annemie Maertens te heten) neerschrijft, dan moet het iemand zijn die niet alleen maar een boekje of twee heeft gelezen. Is dat gewoon voor de lol gedaan, of op aanvraag van iemand? Of misschien gewoon in de hoop dat iemand als ik langskomt en er veel plezier aan beleeft? Ik zou het werkelijk niet weten, maar het charmeert me. Het zou meer moeten gebeuren - of misschien gebeurt het al en moet het gewoon nog gemakkelijker worden om het ook te vinden?

De site herinnert me aan een vraag waar ik al een tijd mee zit. Die spiraalarmen... Op het eerste zicht denk je dat de sterren in een soort draaiende beweging rond het centrum van een melkweg slingeren, en dat de donkere regio's de plaatsen zijn waar er minder sterren zitten. Maar ergens (Smolin?) heb ik gelezen dat de sterren zelf misschien wel gewoon evenredig verdeeld zitten. De reden waarom je in dat geval oplichtende spiraalarmen en donkere regio's hebt, is dat de spiraalarmen de plaatsen zijn waar niet zozeer veel sterren zitten (want die zaten immers evenredig verdeeld) als wel de plaatsen waar veel gaswolken zitten.

De sterren zelf staan enorm ver uit elkaar. Ze zijn niet zelf de bron van de oplichtende armen, maar ze zijn wel de bron van het licht dat op die gaswolken weerkaatst. En die weerkaatsing van de gaswolken is wat maakt dat sommige delen van de Melkweg oplichten: namelijk de delen waar er gaswolken zijn. Terwijl de andere regio's, ondanks de aanwezigheid van ruwweg evenveel sterren, relatief donker zijn: er is niet veel materie om het sterrenlicht te weerkaatsen.

Op het eerste zicht zijn dat twee verschillende theorieën over de structuur van de Melkweg. Ik heb geen flauw idee welke van de twee correct is. Ik heb ook geen flauw idee of de mensheid zelf dat wel weet. Mocht iemand er meer van weten: zoals gewoonlijk...

---------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/08/de-anatomie-van-de-melkweg.html