Er overkwam me net een merkwaardige "train of thoughts". Ik zit te studeren in Easterly's The Elusive Quest for Growth (2,001), en wel in dat zeer interessante hoofdstuk 8. Daar gaat het op een bepaald moment over verbanden tussen ethnische groepen en gemiddelde inkomens. De tabel reconstrueer ik zelf als volgt ("ethnische groep : gemiddeld inkomen", met "blank" op honderd):
Aziaten: 116
Blanken: 100
Hispanics: 76.33
Indianen: 73.53
Zwarten: 70.92
Het eerste dat me, quasi onmiddellijk, te binnen schiet is dat er een soortgelijk verband bestaat tussen min of meer dezelfde groepen en resultaten op IQ testen (algemeen maar misleidend "intelligentietests" genoemd). Daarop komt iets bij me op als "natuurlijk, want er is een sterk causaal verband tussen welvaart en resultaten van IQ tests" (1). En daarop kwam dan weer "hoewel veel mensen zullen zeggen dat het omgekeerd is, en dat klinkt nog veel vanzelfsprekender". Dat laatste is niet moeilijk, want alle simplismen klinken vanzelfsprekend, en dat is ook altijd de reden waarom ze veel vaker geloofd worden.
Maar in dat geval moet je natuurlijk ook kunnen zeggen waarom jij, die het immers weer eens allemaal beter weet, zo vanzelfsprekend de causaliteit in de omgekeerde richting ziet lopen dan al die fatsoenlijke mensen met al hun gezond verstand (2).
Overigens is er nog een extra punt dat je in de IQ debatten ook altijd te horen krijgt om de standaard richting te bewijzen. Van de 160 rijkste Amerikanen is 40% jood, hoewel van alle Amerikanen slechts 2% jood is. Ook niet goed voor mijn opinies is dat je in landen als Mexico en Guatemala en Zuid Afrika analoge verschillen ziet tussen oorspronkelijke bewoners (die het slechter doen) en nakomelingen van inwijkelingen.
Alleen moet je om de causale relaties "ras => inkomens" en "ras => IQ testen" vol te houden nu dringend ophouden met lezen. Want anders kom je ook te weten dat binnen de groepen van oorspronkelijke bewoners... aanzienlijke verschillen bestaan tussen de gemiddelde inkomens! In Guatemala, bijvoorbeeld, gaat het om 22% - een vergelijkbare orde van grootte. De grootste spreiding tussen "all black" gemeenschappen in Zuid Afrika bedraagt 54%. Als je bepaalde verschillen (in casu inkomen) wil wijten aan factoren als "ras, onder verstaan: IQ", en vervolgens constateer je dat precies dezelfde verschillen ontstaan wanneer de factor in kwestie gewoon niet aanwezig is - wordt het dan niet tijd om je af te vragen wat de werkelijke oorzakelijke factor is?
In dezelfde categorie hoort mijn eerdere opmerking (3) thuis. De "Aziaten" die in Amerika zo goed scoren zijn klassiek altijd "Japanners EN Koreanen". Maar als je dezelfde tests afneemt in Japan vind je juist dat Koreanen er tien IQ punten minder scoren dan de Japanners zelf. Tien IQ punt is uit het blote hoofd ook wat de zwarten minder scoren dan de blanken in de VS.
En als je een bepaald verschil (in casu IQ verschillen tussen Japanners en Koreanen in Japan) wil wijten aan een bepaalde factor (in casu raciale verschillen tussen Japanners en Koreanen zoals de Japanners geloven), en je ziet dat die verschillen gewoon verdwijnen wanneer je dezelfde test afneemt van dezelfde "rassen", maar in een andere omgeving - wordt het dan niet tijd je af te vragen wat de werkelijke oorzakelijke factor is - bijvoorbeeld... die "andere omgeving"?
Die dingen kom je ook bij Easterly tegen wanneer het niet gaat over verschillen in "IQ", maar in inkomens. In bijna alle landen vind je wel bepaalde "business elites" (die dan ook gemiddeld rijker zijn dan de rest), en die vaak samenhangen met lidmaatschap van ethnische groepen. In Gambia zijn er de Serahule. In Kongo de Kasaians. In de VS zagen we al de joden. In mijn eigen hoofd komen ineens de Armeniërs op. Enzovoort; Easterly zegt "virtually every country".
Nog interessanter wordt het wanneer je denkt aan gevallen waar een bepaald "ras" wegens verschillende resultaten in het ene geval als inferieur wordt gebrandmerkt, terwijl hetzelfde "ras" in andere omstandigheden (en betere resultaten) ineens superieur wordt! Ik denk opnieuw aan de Japanners en de Koreanen. Zonder te weten waar ik het vandaan heb herinner ik me dat ooit groepen joden uit achtergestelde condities laag scoorden in de bewuste tests (ik denk dat het de VS, een dikke eeuw geleden, moet geweest zijn) zodat er een populair vooroordeel ontstond: "de" joden waren dom. En de mooste van allemaal: zowat de hele negentiende eeuw "wist" de hele wereld dat de Vlamingen lui, traag en (vooral) dom waren, zoals je met de grootst mogelijke vanzelfsprekendheid kon aflezen aan hun economische resultaten.
Mocht iemand die vreesde bij mij als "dom rechts" te zijn geklasseerd tot hier hebben gelezen; laat het even weten, ik herzie onmiddellijk je status! Zeker als je je iets kan voorstellen bij de reden waarom ik de causaliteit zie lopen van welvaart naar resultaten op IQ tests, en niet omgekeerd.
-------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/01/over-rassen-en-intelligentie.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/11/vijf-stappen-op-zoek-naar-wijsheid.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/11/brad-delong-heeft-het-ook-over-iq.html
4 opmerkingen:
Om samen te vatten: je stelling is dat de correlatie tussen "ras" en "IQ" geen causaliteit inhoudt, maar door andere correlaties wordt geïnduceerd, namelijk die tussen "ras" en "omgeving" en die tussen "IQ" en "omgeving", die beiden wel causaliteit herbergen.
Er ontbreekt nu nog één en ander in je gedachtenexperiment. (Ik ontwijk even de verplichting die jij of ik hebben om het gedachtenexperiment te toetsen aan studies terzake).
1) Wat is "omgeving"? Is dat een fysieke locatie, of een amalgaam van locatie en sociale positie?
2) Hoe loopt de causaliteit in beide causale correlaties? Allochtonen komen vaker terecht in achtergestelde wijken in Europese samenlevingen? Of sociale wijken met veel allochtonen raken achtergesteld? Mensen uit een achtergestelde omgeving worden dom? Of domme mensen komen terecht in een achtergestelde omgeving?
Toch even snel nuanceren: "IQ" (terecht tussen aanhalingstekens gezet) is *alleen maar* "het resultaat op de zogenaamde IQ test", maar het zegt "niet" (of "zeer weinig") iets over "dom zijn". En wel juist *omdat* er heel andere causaliteiten in het spel zijn.
De causaliteiten die ik denk waar te nemen zijn (inclusief richting):
Omgeving => ras
Nu denk ik daar niets over gezegd te hebben, maar soit. Omgeving is hier grotendeels klimaat. Hoeveelheden zon beïnvloeden huidpigmentering; iets dergelijks.
Omgeving => "IQ"
Dat vind je zo'n beetje in de url van voetnoot (1). "Omgeving" betekent hier materiële welvaart. DAt is belangrijk, want we hebben hier een dubbele causaliteit, waarin het woord "omgeving" ook in o.a. de fysische, geografische zin een rol speelt, namelijk:
omgeving => materiële welvaart
materiële welvaart => "IQ"
(Dus: "omgeving" in de fysieke zin beïnvloedt "omgeving" in de sociaaleconomische zin, wat op zijn beurt resultaten op testen beïnvloedt.)
Op dit punt word je vraag naar verduidelijking interessant: "hoe speelt "omgeving" precies zijn rol?
Het antwoord is hier inderdaad "een amalgaam". Zowel sociale als geografische omgeving hebben een impact op materiële welvaart (en dus via deze omweg op de resultaten op IQ testen). Bovendien zijn er wisselwerkingen in het spel: mensen in achtergestelde omgevingen hebben de neiging om in een "val" terecht te komen. ze scoren slecht op materiële welvaart, dus op "IQ", dus op schoolresultaten, en dus blijven ze zitten in een achtergestelde omgeving...
Enzovoort.
Ik waardeer je erkenning dat ik (vanzelfsprekend) geen verplichtingen heb om al die stappen te expliciteren in zoiets vrijblijvends als "mijn opinie". Maar op deze manier gesteld helpen je vragen wel enorm de gedachten te expliciteren. Aarzel dus niet te signaleren als je denkt leemtes te zien - zo kom ik dat zelf ook nog te weten...
Over de samensmelting van meetbare indicator IQ met het onmeetbare begrip slimheid moeten we niet uitweiden. Ik hanteer "slim" en "dom" eerder om stylistische tedenen.
Je hebt, als opiniemaker, wél de verplichting aan je lezerspubliek om je gedachten te verhelderen. Ik ontsloeg je van de verplichting om het gedachtenexperiment ook nog eens te toetsen aan studies en statistische proeven.
Maar je hebt je stelling afdoende verduidelijkt. Toch blijven er enkele adders onder het filozofische gras.
Laten we veronderstellen dat de leefomstandigheden in Europa geleid hebben tot een grotere nood aan vernuft om het intrinsieke gebrek aan bv. voedsel en warmte, te overkomen, dan in landen rond de evenaar.
Laten we verder veronderstellen dat dergelijke nood aan vernuft heeft geleid tot een genetische selectie, die resulteerde in een correlatie tussen ras (mensen geboren in een bepaalde omgeving) en vernuft (met IQ als indicator.
Laten we verder veronderstellen dat er echter geen causaliteit is tussen ras en vernuft. Met andere woorden, een in België getogen Rwandees is gemiddeld even vernuftig als een autochtoon.
Dan rijst de merkwaardige conclusie dat vernuft wel genetisch selecteerbaar is, maar reeds bij de eerste generatiewisseling uitgemiddeld is.
Dit lijkt mij een onhoudbare stelling in het licht van de evolutieleer.
Eén van de veronderstellingen moet dus vals zijn.
Mijn eigen standpunt is dat men racistisch mag denken, vanuit een vertrouwen in de genetica, maar dat men op grond van racisme niet mag discrimineren. In onze samenleving zijn beide begrippen even laakbaar, hoewel de laking niet consequent wordt toegepast. Het is bijvoorbeeld wél bon ton om te zeggen dat de Brazilianen de samba in het bloed hebben, of dat de zwarte Amerikanen die grotendeels afstammen van West-Afrikaanse slaven, verklaarbaar meer aanleg hebben voor de korte sprint, terwijl alles wat een genetische voorsprong van de blanke op het vlak van IQ claimt te verklaren, moreel ontoelaatbaar wordt geacht.
De vraag is natuurlijk *waarom* we zouden "aannemen" dat een selectieproces in Europa tot groter "vernuft" heeft geleid dan in Afrika.
Even nadenken toont dat we daar geen enkele reden voor hebben, tenzij dat Europeanen gemiddeld hoger scoren op IQ tests.
Maar als je al weet dat er een groot verschil is tussen "vernuft" en "resultaten op IQ tests", dan ga je er maar snel van uit dat die twee toch wel hetzelfde zullen zijn, EN dat daar wel een evolutionaire oorzaak voor zal zijn.
Alleen zijn er bij beide veronderstellingen grote bezwaren. Zo schreef ik al dat omgevingsfactoren, bijvoorbeeld de vraag of de proefpersoon zijn hele leven goed, of slecht te eten heeft gehad, een heel sterke impact hebben op de resultaten van IQ testen.
Ook de verhalen van Easterly uit deze post, of de verhalen van "Japanners en Koreanen" zetten het verband tussen [genetisch geslecteerd] "vernuft" en (gemiddelde) resultaten op IQ tests sterk onder druk.
Maar als ik niet langer aanwijzingen zie dat Europeanen meer "vernuft" hebben dan Afrikanen - waarom zou ik dan nog aannemen (zoals jij even deed) dat ze een biologisch veroorzaakt groter vernuft zouden *hebben*?
Op dit punt geef ik nog mee dat de anthropoloog Jared Diamond aan het begin van zijn Guns, Germs and Steel speculeert dat de selectiedruk in Europa zich veel meer op weerstand tegen ziekten dan op intelligentie zal afgespeeld hebben. De sterfte in het Europa van de middeleeuwse en Renaissance steden was enorm, en tien extra IQ punten zullen daar niemand tegen behoed hebben.
Zoals ik zei, er is ook een groot bezwaar tegen het idee dat een verschil in "vernuft" (even aangenomen dat we dat verschil ook *werkelijk* hebben) door evolutie zou veroorzaakt zijn. Evolutie is een proces dat gaat over miljoenen en honderden miljoenen jaren. De eerste menselijke beschavingen ontstonden zes *duizend* jaar geleden. De moderne Homo sapiens (jij en ik) bestaat iets van een 100,000 jaar. De meest redelijke aanname is dat we 6,000 jaar geleden (6% van de tijd dat we bestaan!) met een quasi gelijke genetische erfenis aan de start verschenen. En àls er dan al een "ras" was geweest dat wat slimmer was dan de rest - dan zullen het toch zeker niet de Europeanen geweest zijn: die waren nu juist zo achterlijk dat de beschavingen al drie millennia bloeiden, toen ze zelf ook de eerste tekenen van leven begonnen te geven...
Een reactie posten