Misschien heb je wel op de url naar Paul Krugman (1) geklikt, hier enkele dagen geleden, waarin je kon zien dat er weinig verband bestond tussen de huidige Europese crisis en begrotingstekorten van de meest getroffen landen. Je kon er ook zien dat er heel véél verband bestaat tussen internationale kapitaalbewegingen naar de meest getroffen landen (in de periode voorafgaand aan de crisis) en de daarop volgende crisis. Empirische waarnemingen die volgens Krugman (en mij lijkt dat heel plausibel) steun geeft aan het idee dat het niet "de schuld is van de overheid" maar wel "de schuld is van de euro".
Natuurlijk, als aanhanger van de hypothese dat we economie moeten behandelen als een "complexe wetenschap" (2) haast ik me te herinneren aan een ander standpunt van me. Als er één positief aspect aan deze hele crisis zit (heb ik hier al eens verklaard) dan is het wel dat het idee "de staten zullen altijd de problemen kunnen oplossen" gewoon weerlegd is. Als de staten namelijk teveel hooi op hun vork nemen, dan geloven op een dag de brave huisvaders, samen met de gewetenloze speculanten, niet langer dat ze hun schulden nog kunnen terugbetalen, en dus kopen ze de obligaties niet meer, en de staten terug naar af (met een enorme, rokende puinhoop in hun kielzog). Dus, "overheid - het is de schuld van", ja, het is zeker ook een bouwsteentje van de complexe wetenschap waarnaar we op zoek zijn.
Maar er zijn dus ook redenen om aan te nemen dat er heel andere bouwstenen in het spel zijn: gewetenloze speculanten, bijvoorbeeld, of incompetent beheer bij banken, bijvoorbeeld. Maar ook frauderende politiekers, bijvoorbeeld, blunderende rating agencies, en ook kapitaalstromen op gang gebracht door de euro.
Nu zou het uitwerken van de preciese causaliteit best een bijzonder interessant onderwerp zijn, maar ineens schiet me een oude crisis te binnen. De Aziëcrisis! Ook alweer een 15 jaar geleden, maar ik zat er destijds als commerciëel dealer midden in, dus het heeft wel wat sporen nagelaten. In het bijzonder begon ik in die tijd actief te worden op usenet, en één van de dingen die me heel erg opviel was dat het "de schuld van het kapitalisme" was. Ja, want "het IMF en de markten maakten de landen kapot met hun [en vul nu zelf maar in]". En wat ik opmerkte was dat het IMF probeerde "het vertrouwen te herstellen" met besparingen en stabiele munten, terwijl de markten integendeel massale devaluaties probeerden af te dwingen. En na een tijd haalden de markten gelijk, en toen de getroffen landen er ongeveer onmiddellijk weer bovenop begonnen te komen, toen was dat niet de beste beurt die het IMF ooit gemaakt heeft. Alleen kon je ze onmogelijk samen met de markten in de verdomhoek zetten, want de markten wilden het lijnrechte omgekeerde van het IMF.
Ah, die simplismen van het mono-causale denken toch...
Maar toch hadden de critici ook hier weer een punt ("bouwsteen") en dat punt was het probleem van de geliberaliseerde kapitaalstromen die destabiliserend werken. Als het euforie is wil iedereen er in, en als het paniek is wil iedereen tegelijk door de deur naar buiten, en als er daarbij blutsen en builen vallen, dan is het de schuld van de deur.
En nu overvalt me met een kracht die bijna aan de lichtflits op de weg naar Damascus doet denken de herinnering aan onze goede vriend generaal Pinochet! Chili had namelijk een heel bescheiden taks, niet op vertrekkende kapitalen, maar wel op inkomende kapitalen. Zeg dat je 0.10% betaalde om te mogen investeren in Chili. Voor wie een serieuze investering met fatsoelijke rendementen op het oog had was dat peanuts, en die hoefden zich niet te laten afschrikken. Maar wie dacht er een aankoop te doen om het de volgende dag met een paar percenten winst weer te verkopen keek tegen een 36.5% op jaarbasis aan - en Chili werd niet overspoeld door korte termijn speculanten. Goed, want die zijn aangenaam zolang ze binnenkomen maar vernietigend zodra ze weer allemaal tegelijk naar buiten willen. Kortom, Pinochet scoorde ook een punt, een heel groot punt, en dat is niet een inzicht waarmee je je populair maakt.
Een mens zou zich nochtans afvragen waarom ook rechts daar niet wat meer de nadruk op legt. Erg bang voor hun reputatie zijn ze doorgaans niet. Alleen, het bevestigt wel weer de theorie van de kapitaalstromen, eerder dan de overheden of de banken, als "de schuld van de crisis". En als het niet de schuld van de overheid van de getroffen landen is, dan zijn er minder bezwaren bij het voorstel om te helpen. En dan zijn er ook minder bezwaren bij meer overheidsinterventie... en een feit dat niet tot de conclusie leidt dat er geen overheidsinterventie mag zijn is wel vaker een feit geweest dat ipso facto is "weerlegd". Ergo, nee hoor, Generaal Pinochet scoorde helemààl geen punt: waar hààl ik het toch weer vandaan.
PS via alweer Krugman zie ik ook nog de volgende link (3), waarin het idee ("het is de schuld van...") nog wat cijfermateriaal meekrijgt.
--------------------------------
(1) http://krugman.blogs.nytimes.com/2011/09/23/origins-of-the-euro-crisis/
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/07/over-complexe-wetenschappen.html
(3) http://www.tnr.com/article/economy/95989/eurozone-crisis-debt-dont-blame-greece
2 opmerkingen:
Sudden stops doen zich doorgaans voor bij landen die een slecht beleid voeren. Pas nadien er zo'n sudden stop voordoet, kan er wel sprake zijn van collateral damage. Landen die een goed/minder slecht beleid voeren kunnen dan ook te maken krijgen met een sudden stop. Maar de crisis begint ergens, en dat was dit keer in Griekenland. Er is dus nog veel ruimte voor de stelling dat het socialistische wanbeheer in dat land de oorzaak was.
Ik denk, maar ik kan het mis hebben, dat in het geval van Griekenland niemand ontkent dat de "leiders" de boel gewoon vervalst hebben: dus nog bovenop het socialistisch wanbeheer.
Maar als je er een aantal andere landen bij betrekt, zoals Spanje, krijg je een land te zien dat helemaal geen overdreven overheidsschulden had.
Ze hadden wel allebei een heel sterk gelijkend profiel qua kapitaalbalans. Het zal dan wel geen toeval zijn dat de "sudden stops" zich juist in die landen voordeden. De anderen waren er wellicht minder kwetsbaar voor?
Voeg er zo nog een paar landen aan toe, en *natuurlijk* mag je het hebben over het socialistisch wanbeheer in Griekenland (en België, maar ik hoef jou niet te overtuigen) - alleen hebben we het dan blijkbaar niet over "de oorzaak van de crisis".
Een reactie posten