Op de site van De Tijd (1) schrijft Kurt Vansteeland een artikel over de jongste plannen om een "Tobintaks" te heffen. Er staan veel wijze dingen in het artikel, zoals de fantasiewereld waarin de voorstanders leven, of het simplistisch denken in termen van "het is de schuld van de banken". Ik zou er zelf nog iets over hypocrisie aan toevoegen, van mensen die in werkelijkheid redeneren dat de banken vandaag aangeschoten wild zijn, zodat het politiek een goed moment is om daar "het geld te halen waar het zit" (vermits een groot deel van de bevolking nu eenmaal denkt dat "het de schuld is van de banken"). En omdat ze dat nu eenmaal willen maskeren er snel een verhaaltje rond breien, zoals de naam "Tobintaks", die (zoals het artikel wel zegt) altijd een zweem van "de Derde Wereld helpen" met zich meedraagt.
Maar er is volgens mij ook een probleem mee, zij het in de zin van "een luciede stelling die evenwel fout is", en niet van "wéér een van die prononceersels van dom links of dom rechts".
Het probleem is dat het artikel denkt dat "de banken hun kernmetier hebben losgelaten". Dat kernmetier (zegt het artikel) is "spaardeposito's op korte termijn aantrekken om bedrijven, gezinnen en overheden op lange termijn te financieren." En nu heeft hij zeker gelijk dat de banken met dat verhaal lang geen complete beschrijving van hun activiteiten geven, omdat ze ook heel andere dingen zijn gaan doen, waarvan nu een deel serieus de fik is ingegaan. Toch even nuanceren, zonder dat het hier veel belang heeft, dat de banken nog altijd heel veel van dat kernmetier doen (spaarboekjes, hypothecaire leningen... hoeveel moet je er hebben?).
Maar hij heeft geen gelijk als hij denkt dat de banken moeten "verplicht worden dat kernmetier opnieuw uit te voeren". Overigens krijgen we op het einde dat het simplistisch is te geloven dat een Tobintaks alle problemen zal oplossen, om praktisch in één adem te horen dat het opnieuw opnemen van het kernmetier... alle problemen zal oplossen. Beetje ironisch, zou ik zeggen?
Hoe dan ook. Een eerste reden waarom dat allemaal een probleem is, is het volgende. Als je de banken moet verplichten om een bepaald metier uit te voeren, dan betekent dat dat het niet erg winstgevend zal zijn: anders zou je ze heus niet hoeven te verplichten. Maar als het niet winstgevend is, dan zal je er ook nooit kapitaal voor vinden, en dan eindig je met helemaal geen banken meer (2).
Overigens is dat van die gebrekkige winstgevendheid niet moeilijk te begrijpen, want iedereen zeurt elke dag over hoe weinig rente hij krijgt, en hoeveel rente hij moet betalen, en iedereen maakt er een sport van om alle dagen "de tarieven" te gaan vergelijken en luidkeels op te scheppen over "hoeveel hij er heeft af- of bijgekregen"... Kortom, iedereen werkt elke dag mee aan het compleet wegwerken van de marge op dat "kernmetier", en ze zijn er allemaal nog trots op ook. Trek daar echter de personeelskosten af en je "eindigt met helemaal geen banken meer".
Maar op zich mag dat allemaal ook! Het is doodgewoon een kenmerk van een zeer rijpe markt, waarin zeer veel spelers bewegen en waar de concurrentie maakt dat er niet veel meer aan te verdienen valt. Sterker nog, het is een essentiële causale factor in de vooruitgang, want juist omdat er aan oude metiers weinig geld te verdienen valt vinden de ondernemers er altijd nieuwe uit. En dat brengt me bij de tweede reden waarom ik met het artikel een probleem heb.
Als iedereen zich altijd aan zijn kernmetier had gehouden, dan "leefden we nu nog in de bomen", of in het beste geval was 98% van de bevolking nu boer, 2% was van adel en we leefden in de middeleeuwen. Terwijl de banken, net als iedereen, geconfronteerd met dalende marges heel nieuwe richtingen uitgeslagen zijn, die nu internationale handel, internationaal betaalverkeer, elektronisch bankieren, kredietkaarten, en toegang tot allerlei financiële markten binnen het bereik van ongeveer iedereen brengen. En zo op 't eerste zicht is er binnen die financiële markten één en ander misgegaan, en in combinatie met héél veel andere dingen is de wereldeconomie in de soep gegaan.
So far, so good. Maar kan het werkelijk de bedoeling zijn als reactie daarop heel die waaier ontwikkelingen af te schaffen, de banken te verplichten (!) terug te plooien op het verleden, wat ze doodeenvoudig niet kunnen betalen? En is er veel verschil met een "staatsgeleide economie" (zeg gerust "Communisme", als je dat wil) waarin een overheid bepaalt wat wel en wat niet goed is voor de economie, en die bij vorige experimenten ook bleek weg te zinken in de stagnatie?
Verder is er ook nog een derde "probleem", met aanhalingstekens omdat het idee alleen maar frontaal botst op de ideeën van (sommige?) goudkevers. Tenminste, toen ik op dit blog een aantal problemen met de goudstandaard beschreef verschenen er allerlei commentaren die er op wezen dat het nu juist het omzetten van kortlopende spaarmiddelen in langlopende investeringen was, waar de problemen werden veroorzaakt (3)! Iemand noemde het zelfs ronduit frauduleus! En nu wil ik gerust geloven dat die mensen dit driedubbel mis hebben (dat is immers precies wat ik nu al geloof) maar het feit blijft dat een idee dat zo frontaal op een ander idee botst misschien niet zo heel "simpel" de juiste richting uit het moeras zal aanwijzen?
Alles bij elkaar vond ik het best wel een goed artikel. Mijn kritieken gaan dan ook alleen maar over een klein onderdeel ervan, een onderdeel dat volgens mij over het hoofd ziet dat we het over een "complex onderwerp" hebben; een term die ikzelf zo definiëer dat er geen geldige simplistische antwoorden zijn; niet die van de tegenpartij (een Tobintaks! Het is de schuld van het kapitalisme!) en ook niet die van onszelf ("het is de schuld van de overheid!").
------------------------------
(1) http://www.tijd.be/opinie/commentaar/Het_schaamlapje_van_Tobin.9110757-620.art?ckc=1
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2009/01/liquiditeit-solvabiliteit-rendabiliteit.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/03/problemen-met-de-goudstandaard.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/03/vervolg-op-de-problemen-met-de.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/03/en-nog-meer-goudstandaard.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten