Momenteel maken twee recente posts hier deel uit van conversaties (eerst een post op een ander blog, dan een post hier, dan een uitwisseling in de commentaren, een nieuwe post hier en een nieuwe uitwisseling van commentaren) die plaatsvinden op het internet. Het onderwerp is "fractioneel bankieren" (1), en hoe en waarom dat volgens (naar ik aanneem "libertariërs", maar corrigeer me als ik de terminologie fout heb) "fraude" is.
Nu is me vaak opgevallen hoe uitwisseling van ideeën vaak leidt tot een enorme verheldering van de inzichten. Momenteel heb ik de indruk dat er zich voor mijn ogen een zeker schema ontrolt dat me al veel beter doet begrijpen wat er aan de hand is. En omdat ik vermoed dat de "libertariërs" het daar niet noodzakelijk mee eens zullen zijn wil ik ze wel de kans geven om op hun beurt hun opmerkingen mee te geven.
Het schema waar de kritieken op het fractioneel bankieren zich (al dan niet impliciet) op baseren, lijkt me als volgt.
1. Alles wat leidt tot het idee dat er een rol voor de overheid is weggelegd is weerlegd (in de zin van fout zoals wanneer je onder de gewone logica een kringredenering ontdekt).
2. Fractioneel bankieren brengt risico's met zich mee die zo hoog kunnen oplopen dat ze onaanvaardbaar zijn (terecht of ten onrechte roept Ivan Janssens als voorbeeld in dat het tot inflatie leidt).
3. Daarom zijn er verschillende maatregelen genomen om die risico's in te dijken, waaronder een groot deel overheidsoptreden (depositogaranties, lender of last resort functies,...)
4. Ergo (per regel één), er moet iets fundamenteel mis zijn aan fractioneel bankieren.
5. Dat kunnen we argumenteren indien we de fondsen die klanten toevertrouwen aan banken kwalificeren als "bewaargeving", omdat in dat geval de bank de plicht heeft het geld integraal beschikbaar te houden (in tegenstelling tot fractioneel bankieren).
6. Banken die dan het geld uitlenen op langere termijn dan de looptijd van het deposito (gebruik makend van de wet op de grote getallen, en ook op de "interbankmarkt"; één van die maatregelen uit nummer drie hierboven) plegen dan "misbruik" van de gelden uit hun contract en bijgevolg "fraude".
7. Waaruit dan weer volgt dat er smurf moet gebeuren om dat te vermijden.
Ik gebruik hier in punt zeven het woord "smurf", omdat daar eigenlijk "overheidsoptreden" moet staan. Maar als je dat woord daar zet, en je kijkt nog eens opnieuw goed naar je regel onder nummer één, dan krijg je, eigenaardige effecten.
Maar ik weet wel zeker dat ik nog niet alle inzichten en commentaren van de libertariërs heb gehoord en begrepen. Ik hoop dat dit schema zal helpen om verdere vooruitgang te maken.
---------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/10/weer-controverse-rond-fractioneel.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/10/fractioneel-bankieren-en-juridische.html
2 opmerkingen:
Regel 1 geldt voor mij niet, maar misschien ben ik wel geen libertariër. Ik stel mij wel vragen bij de risicoverschuiving die je schetst in 2 en 3. Waarom dragen banken niet de risico's die ze lopen door fractioneel bankieren?
Dat van "regel één geldt niet voor iemand die geen libertariër is" is natuurlijk juist. Het schema is dan ook expliciet voor libertariërs bedoeld. De contradictie is een extra, derde argument, naast het "selectief kwalificeren" en naast het anti-liberale van de critici.
De vraag daarna begrijp ik niet echt: bedoelde je "waarom dragen ze de risico's niet *zelf*"?
Nu dragen ze die in feite ook werkelijk zelf. Ten eerste kan ik je als ervaringsdeskundige vertellen dat wij, aandeelhouders van de banken, onze investering hebben zien reduceren tot enkele percenten van pakweg vier jaar geleden. Ik denk niet dat ik voor mijn Fortissen en mijn Dexia's (dat laatste gelukkig een klein bedrag) ooit veel zal terugzien.
Ten tweede hebben banken wel degelijk ook zelf de nodige instrumenten ontwikkeld om dat risico te dragen. Er zijn AML modellen, er zijn algemene risicomodellen, maar ik moet opbiechten, ik ben geen technicus daarin, ik ben ook geen manager, dus veel weet ik er niet van.
Ik signaleer dat die modellen het de laatste *tientallen* jaren helemaal niet zo slecht gedaan hebben. Daarnaast erken ik dat het nog altijd niet goed genoeg is. Maar toch waren er ook een aantal heel andere factoren nodig, zoals zwaar frauderende politiekers, om de boel zo uit de bocht te doen gaan. Dat is de reden waarom ik de "het is de schuld van de banken" kliek even hard bekritiseer als alle andere klieks ("het is de schuld van het kapitalisme" etc).
De ontwikkeling van de interbankenmarkt was nog een belangrijke manier waarop de banken het probleem van de "mismatch" (tussen looptijden van resp activa en passiva) hebben opgevangen.
Verder dragen de banken de risico's ook "zelf" in de zin dat ze voor de bescherming van de overheid ook betalen; onder de vorm van fees, en/of verplichte gratis deposito's bij de Centrale Banken, die zoals een gewone verzekeringsmaatschappij nu eenmaal premies aanrekenen. Waarna ze bij schade ook worden aangesproken.
Tenslotte dragen de banken de risico's ook nog zelf in de zin dat ze, in de mate dat ze tenminste de crisis zullen overleven, een dikke rekening gepresenteerd hebben gekregen, en ik denk echt niet dat ze eraan zullen ontsnappen. En ik bedoel, een DIKKE rekening, hé, we praten hier niet over "LIBOR plus een leuke marge". Die rekening is een deel van de reden waarom onze investering nu gereduceerd is tot enkele percenten van enkele jaren geleden. Je hebt me er nog met niet één enkel woord, nog met geen *letter* over horen klagen.
Tenslotte komt er een punt waarop de overheden redeneren dat, nu de banken, deels als gevolg van hun eigen management, er totaal gepluimd bijliggen, ze maar beter tussenkomen dan ze helemaal om zeep te helpen, omdat de nadelen van dat laatste nog heel veel groter zijn dan de voordelen van het verlies van die laatste paar percenten van de aandeelhouders.
Dat is wat ik het "inktzwart scenario" noem. Libertariërs hebben typisch een aantal verhalen ter beschikking waarom het niet zo ver zou komen. Ik denk dat ze het mis hebben.
Een reactie posten