Steeds in het kader van de Kerstvakantie die ook op dit blog toeslaat, wil ik herinneren aan hoe er enkele weken geleden op een ander blog een interessante discussie liep tussen mij en iemand die als nickname "aliaspg" gebruikt:
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/12/filosoferen-over-evolutie.html
Momenteel loopt er op nog een andere blog - wel van die groep "filosofie.be" (1) een andere discussie tussen dezelfde deelnemers. En omdat ik alweer vind dat het een heel interessante discussie is geef ik maar weer de url mee (in de hoop dat Blogger zich er niet weer in verslikt).
http://stijnsfilo-blog.filosofie.be/index.php?/archives/111-Meningsverschillen-verstoppen.html#comments
En voor wie zich zorgen maakt over deze minimale activiteit op mijn eigen blog: ik denk echt dat dit een welkome pauze zal blijken te zijn, om binnenkort met nieuwe moed door te gaan.
Alvast een gelukkig nieuwjaar verder!
--------------------------------------
(1) http://www.filosofie.be/blog/intern/
zaterdag 29 december 2007
woensdag 26 december 2007
De Kerstvakantie duurt voort
Ik moet zeggen dat mijn kerst- en daarom blogvakantie me bijzonder goed bevalt. Misschien moest ik in afwachting dat ik weer op gang kom nog maar eens teruggrijpen naar die oude doos? Dit blog is tenslotte intussen alweer bijna twee jaar oud, en die eerste maanden waren er helemaal geen lezers.
Maar ach, waarom het moeilijk maken? Ik herinner me dat ik vorig jaar ook een nieuwjaarbedenking had, en ook die lijkt me nog steeds even relevant als nu...
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/01/nieuwjaar-zoenen-en-andere-frustraties.html
Maar ach, waarom het moeilijk maken? Ik herinner me dat ik vorig jaar ook een nieuwjaarbedenking had, en ook die lijkt me nog steeds even relevant als nu...
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/01/nieuwjaar-zoenen-en-andere-frustraties.html
zaterdag 22 december 2007
Kerstvakantie
De kerstvakantie is aangebroken en voor een familie waarin de grootste bevolkingsgroep bestaat uit de peuters (bij alle tantes en nonkels tesamen, welteverstaan) zijn het drukke dagen. Ik onthef mezelf van de "verplichting" om te streven naar een post per dag met af en toe een baaldag. Maar om het toch een béétje goed te maken haal ik er één uit de oude doos. Het is tenslotte niet onredelijk te vrezen dat al die Schitterende Teksten van het eerste jaar toch helemaal aan de aandacht ontsnapt zijn...
Hier volgt nog eens mijn kerstbijdrage van vorig jaar.
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/12/een-kerstmetafoor-voor-de-wetenschap.html
Ik beweer niet dat het de beste post van dit blog was. Maar toch, ik vind hem nog altijd best wel te doen.
Hier volgt nog eens mijn kerstbijdrage van vorig jaar.
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/12/een-kerstmetafoor-voor-de-wetenschap.html
Ik beweer niet dat het de beste post van dit blog was. Maar toch, ik vind hem nog altijd best wel te doen.
donderdag 20 december 2007
De Rode Plein Swap
Aangezien ik af en toe voor collega’s in de bank “lezingen” geef over de wisselmarkten voel ik daar al enkele jaren bepaalde ideeën over kristallizeren. Meestal hebben dat soort presentaties iets technisch. In de wisselmarkten doen we aan kopen en verkopen, en dan zijn er nog de opties. Veel mensen reageren schichtig wanneer ze het woord “opties” horen. Ze denken dat we het pad van de rationaliteit verlaten en in de wereld van toverhoeden, zwarte magie en voodoo praktijken duiken. Het bijhorende jargon helpt niet. Calls! Puts! En heb ik de “exotics” al vermeld?
Mij gaat het er altijd om de toehoorder niet zozeer jargon en technisch inzicht bij te brengen, maar om ze te doen begrijpen waar het om gaat. Ik vind altijd dat ik in mijn opzet geslaagd ben wanneer ze begrijpen dat opties geen gigantische stap weg zijn van de “rationaliteit”, maar integendeel een klein, gemakkelijk begrijpbaar pasje dat niets anders dan technologische vooruitgang vertegenwoordigt.
De geregelde lezer van Speels maar Serieus is niet verbaasd dat mijn favoriete techniek het “overzicht op de grootst mogelijke schaal” is. Als ik dierf kregen ze een speech over het ontstaan van het leven en de beschaving van Sumer op hun dak! Maar ik durf niet. Op bescheidener, maar volgens mij nog altijd aantrekkelijke schaal heb ik een idee voelen ontstaan dat ik de “onvermijdelijkheid van de markten” zou noemen. Het idee is dat je vanaf een zeker niveau van economische organizatie uitwisseling zal zien. De manier waarop wij, neoliberalen dat willen doen, is door wat we “de markt” noemen.
Op een “markt” is er vraag: mensen die iets nodig hebben. En er is aanbod: mensen die iets kunnen leveren. En tenslotte is er de prijs waartegen transacties tot stand komen. Op een vrije markt is die prijs het punt waar vraag en aanbod in evenwicht zijn. Als er meer vissen zijn dan mensen die vis willen eten, dan daalt de prijs van de vis. De vissers moeten immers zo snel mogelijk hun vis kwijtraken, die anders rot. Maar als meer mensen vis willen dan er vis is, dan stijgt de prijs van de vis. De kopers zullen in hun haast vis te pakken te krijgen tegen elkaar beginnen opbieden.
Kortom, de prijs van de vis is (a) een cijfer dat (b) beweegt. En daarmee kunnen wij in de markten zaken doen! Als de prijs nu 10 is kunnen wij onder elkaar, los van enige reële vis, daarop contracten afsluiten. Ik “koop” dan een stuk papier dat een vis voorstelt, en iemand anders “verkoopt” mij dat stuk papier en onze prijs is “10”. En dat zonder dat we die 10 werkelijk betalen! Het is puur een spel: iedereen kan een vis op een stuk papier tekenen, en iedereen kan doen alsof hij dat stuk papier koopt en er 10 voor betaalt, respectievelijk dat hij dat papier verkoopt en er 10 voor ontvangt. Totaal los van de vraag of er veel of weinig, of helemaal geen vis is.
Het spel wordt evenwel serieus wanneer de deelnemers elke vrijdag gaan kijken naar de werkelijke vismarkt. Stel dat er weinig vis was, en de visprijs is nu 12. Dan zal ik het papier dat ik voor 10 (de prijs van toen) “gekocht” heb aan mijn “verkoper” teruggeven aan 12 (de prijs van nu) en het verschil van 2 zal hij mij wel degelijk betalen. Kortom, zonder ook maar één vis te zien en zonder één euro op tafel te leggen maak ik winst met de gestegen visprijs.
Maar als er heel veel vis was, en de prijs was gezakt naar 7, dan zal ik mijn voor 10 “gekocht” papier weer “verkopen” aan 7, en ik zal werkelijk 3 betalen, en de verkoper zal zonder ook maar één vis te zien winst gemaakt hebben door de dalingen van de visprijs.
Heeft de niet-financiëel onderlegde lezer het begrepen? Dan heeft die lezer het principe van de future begrepen! Proficiat!
Minder neoliberale geesten vinden dat zonder meer weerzinwekkend. Speculatie! Profiteren op de kap van de arme consument (als het stijgt) of de uitgebuite visser (als het zakt)! En dus pakte (bijvoorbeeld) het Russisch communisme het anders aan. Ze decreteerden dat de markten niet de prijzen mochten laten fluctueren om vraag en aanbod in evenwicht te houden, maar dat die prijzen vast moesten liggen "in het belang van de zekerheid van de consument en de producent".
Zo gezegd, zo gedaan. Alleen, als de prijzen niet langer voor evenwicht kunnen zorgen – waar moet dat evenwicht dan vandaan komen? Bijvoorbeeld, toen de graanprijzen, in het belang van de stedelijke consument erg laag werden gehouden vonden de landelijke producenten het niet de moeite om hun graan (aan die lage prijzen) te leveren. En dus verstopten ze de voorraden om ze op de zwarte markt te verkopen, of ze voerden ze nog liever aan de beesten (als ze de vleesprijzen wèl aanvaardbaar vonden), maar in ieder geval: ze kwamen niet bij de stedelijke consument terecht, en dus waren vraag en aanbod niet in evenwicht. En dus was er schaarste, en stonden de mensen op het Rode Plein in lange rijen aan te schuiven.
Natuurlijk, hoe groter de schaarste, en hoe meer de overheid moest interveniëren om de distributie te organizeren, hoe langer ook de rijen. En dus variëerden niet langer de prijzen, maar wel de lengtes van de rijen op het Rode Plein.
En daarmee kunnen wij in de markten zaken doen! Ik zou een stuk papier kunnen “kopen” met daarop geschreven het cijfer 10 – hetgeen per definitie betekent dat iemand me dat stuk papier “verkoopt”. Elke vrijdag zouden wij, desnoods via de spionagesatteliet kunnen tellen hoeveel mensen er op het Rode Plein staan te wachten bij de bakker. Als er schaarste is, en de rij is opgelopen tot 12, dan verkoop ik mijn papier terug aan de persoon die het mij verkocht had, en die betaalt me het verschil van 2 ook werkelijk uit. Zonder dat ik ook maar één minuut vroeger uit de veren moet kan ik winst maken door de gestegen prij- oeps, ik bedoel, door de gestegen lengte van de rijen op het Rode Plein.
Ongetwijfeld vinden minder neo-liberale geesten dat alweer weerzinwekkend. Maar daar gaat het me niet om. Het gaat me er wel om dat het niet volstaat om af te kondigen dat de markten niet langer kunnen bewegen om te maken dat het werkelijk zo is. Het gaat er om te tonen dat dat afkondigen één grote illusie is, en dat het ook een illusie is onzekerheid bij wet te verbieden. Onzekerheid is er ondanks alles toch; altijd, overal, onvermijdelijk. Wij, neo-liberalen vinden dat de vrije markt de beste manier is om met onzekerheid om te gaan. Misschien hebben wij dat mis. Maar we hebben het niet mis wanneer we opmerken dat we er mee zullen moeten omgaan. En dat is het punt waarop mijn toehoorders altijd beginnen te begrijpen waarom, en hoe, we ermee omgaan in de wisselmarkten.
Mij gaat het er altijd om de toehoorder niet zozeer jargon en technisch inzicht bij te brengen, maar om ze te doen begrijpen waar het om gaat. Ik vind altijd dat ik in mijn opzet geslaagd ben wanneer ze begrijpen dat opties geen gigantische stap weg zijn van de “rationaliteit”, maar integendeel een klein, gemakkelijk begrijpbaar pasje dat niets anders dan technologische vooruitgang vertegenwoordigt.
De geregelde lezer van Speels maar Serieus is niet verbaasd dat mijn favoriete techniek het “overzicht op de grootst mogelijke schaal” is. Als ik dierf kregen ze een speech over het ontstaan van het leven en de beschaving van Sumer op hun dak! Maar ik durf niet. Op bescheidener, maar volgens mij nog altijd aantrekkelijke schaal heb ik een idee voelen ontstaan dat ik de “onvermijdelijkheid van de markten” zou noemen. Het idee is dat je vanaf een zeker niveau van economische organizatie uitwisseling zal zien. De manier waarop wij, neoliberalen dat willen doen, is door wat we “de markt” noemen.
Op een “markt” is er vraag: mensen die iets nodig hebben. En er is aanbod: mensen die iets kunnen leveren. En tenslotte is er de prijs waartegen transacties tot stand komen. Op een vrije markt is die prijs het punt waar vraag en aanbod in evenwicht zijn. Als er meer vissen zijn dan mensen die vis willen eten, dan daalt de prijs van de vis. De vissers moeten immers zo snel mogelijk hun vis kwijtraken, die anders rot. Maar als meer mensen vis willen dan er vis is, dan stijgt de prijs van de vis. De kopers zullen in hun haast vis te pakken te krijgen tegen elkaar beginnen opbieden.
Kortom, de prijs van de vis is (a) een cijfer dat (b) beweegt. En daarmee kunnen wij in de markten zaken doen! Als de prijs nu 10 is kunnen wij onder elkaar, los van enige reële vis, daarop contracten afsluiten. Ik “koop” dan een stuk papier dat een vis voorstelt, en iemand anders “verkoopt” mij dat stuk papier en onze prijs is “10”. En dat zonder dat we die 10 werkelijk betalen! Het is puur een spel: iedereen kan een vis op een stuk papier tekenen, en iedereen kan doen alsof hij dat stuk papier koopt en er 10 voor betaalt, respectievelijk dat hij dat papier verkoopt en er 10 voor ontvangt. Totaal los van de vraag of er veel of weinig, of helemaal geen vis is.
Het spel wordt evenwel serieus wanneer de deelnemers elke vrijdag gaan kijken naar de werkelijke vismarkt. Stel dat er weinig vis was, en de visprijs is nu 12. Dan zal ik het papier dat ik voor 10 (de prijs van toen) “gekocht” heb aan mijn “verkoper” teruggeven aan 12 (de prijs van nu) en het verschil van 2 zal hij mij wel degelijk betalen. Kortom, zonder ook maar één vis te zien en zonder één euro op tafel te leggen maak ik winst met de gestegen visprijs.
Maar als er heel veel vis was, en de prijs was gezakt naar 7, dan zal ik mijn voor 10 “gekocht” papier weer “verkopen” aan 7, en ik zal werkelijk 3 betalen, en de verkoper zal zonder ook maar één vis te zien winst gemaakt hebben door de dalingen van de visprijs.
Heeft de niet-financiëel onderlegde lezer het begrepen? Dan heeft die lezer het principe van de future begrepen! Proficiat!
Minder neoliberale geesten vinden dat zonder meer weerzinwekkend. Speculatie! Profiteren op de kap van de arme consument (als het stijgt) of de uitgebuite visser (als het zakt)! En dus pakte (bijvoorbeeld) het Russisch communisme het anders aan. Ze decreteerden dat de markten niet de prijzen mochten laten fluctueren om vraag en aanbod in evenwicht te houden, maar dat die prijzen vast moesten liggen "in het belang van de zekerheid van de consument en de producent".
Zo gezegd, zo gedaan. Alleen, als de prijzen niet langer voor evenwicht kunnen zorgen – waar moet dat evenwicht dan vandaan komen? Bijvoorbeeld, toen de graanprijzen, in het belang van de stedelijke consument erg laag werden gehouden vonden de landelijke producenten het niet de moeite om hun graan (aan die lage prijzen) te leveren. En dus verstopten ze de voorraden om ze op de zwarte markt te verkopen, of ze voerden ze nog liever aan de beesten (als ze de vleesprijzen wèl aanvaardbaar vonden), maar in ieder geval: ze kwamen niet bij de stedelijke consument terecht, en dus waren vraag en aanbod niet in evenwicht. En dus was er schaarste, en stonden de mensen op het Rode Plein in lange rijen aan te schuiven.
Natuurlijk, hoe groter de schaarste, en hoe meer de overheid moest interveniëren om de distributie te organizeren, hoe langer ook de rijen. En dus variëerden niet langer de prijzen, maar wel de lengtes van de rijen op het Rode Plein.
En daarmee kunnen wij in de markten zaken doen! Ik zou een stuk papier kunnen “kopen” met daarop geschreven het cijfer 10 – hetgeen per definitie betekent dat iemand me dat stuk papier “verkoopt”. Elke vrijdag zouden wij, desnoods via de spionagesatteliet kunnen tellen hoeveel mensen er op het Rode Plein staan te wachten bij de bakker. Als er schaarste is, en de rij is opgelopen tot 12, dan verkoop ik mijn papier terug aan de persoon die het mij verkocht had, en die betaalt me het verschil van 2 ook werkelijk uit. Zonder dat ik ook maar één minuut vroeger uit de veren moet kan ik winst maken door de gestegen prij- oeps, ik bedoel, door de gestegen lengte van de rijen op het Rode Plein.
Ongetwijfeld vinden minder neo-liberale geesten dat alweer weerzinwekkend. Maar daar gaat het me niet om. Het gaat me er wel om dat het niet volstaat om af te kondigen dat de markten niet langer kunnen bewegen om te maken dat het werkelijk zo is. Het gaat er om te tonen dat dat afkondigen één grote illusie is, en dat het ook een illusie is onzekerheid bij wet te verbieden. Onzekerheid is er ondanks alles toch; altijd, overal, onvermijdelijk. Wij, neo-liberalen vinden dat de vrije markt de beste manier is om met onzekerheid om te gaan. Misschien hebben wij dat mis. Maar we hebben het niet mis wanneer we opmerken dat we er mee zullen moeten omgaan. En dat is het punt waarop mijn toehoorders altijd beginnen te begrijpen waarom, en hoe, we ermee omgaan in de wisselmarkten.
woensdag 19 december 2007
Hoezo, "over de schreef getrokken"?
Ik geef meteen toe dat het vaak gebeurt dat ik de politiek niet begrijp. Het volgende is dus minstens deels bedoeld om te tonen wat ik wel al begrijp, zodat iemand misschien ontbrekende stukken kan invullen.
Maar in afwachting van de nodige correcties, hier is zoals het er bij mij uitziet...
1. Reynders zweert dure eden dat het deze keer zonder de PS zal zijn. (Noot van Koen: Bravo! Hoera!)
2. Reynders (en Koen, natuurlijk) moet alsnog de PS slikken, maar zweert dure eden dat het in dat geval niet met de CDH zal zijn.
3. De PS zegt dat de CDH er toch bij moet en binnen de kortste keren is de CDH er inderdaad bij.
4. De kranten schrijven over hoe (hou je vast) "de CDH (!) over de schreef is getrokken door..." en bla en bla en bla.
Hoezo, de CDH is "over de schreef getrokken"? De CDH is al màànden betrokken bij de regeringsonderhandelingen, heeft één keer "gedreigd" te gehoorzamen aan wat Reynders zegt, en doet vervolgens wat ze al maanden van plan zijn, namelijk een regering vormen met de PS.
Kortom, niet de CDH, maar wel Reynders is geplooid: er komt wel een regering met de PS, en de CDH zal daar wel eveneens deel van uitmaken.
En ik heb geen flauw idee van OFWEL wat hieraan de ontbrekende stukken zijn, OFWEL waarom mensen dit soort verhalen beweren, en kranten ze met uitgestreken gezicht overnemen, met andere woorden, waarom we niet gewoon erkennen wat een kind kan zien: we zijn allemaal, maar Reynders op kop, geplooid voor de PS.
Maar we zijn dus wel degelijk allemaal geplooid. Immers:
1. De PS komt toch nog in de regering.
2. Er is géén vooruitzicht op een oplossing van BHV
3. Er is géén vooruitgang met de staatshervorming - op een hoop woordenkramerij na.
Met nog andere woorden, we krijgen exact het plaatje dat Leterme al twee keer bijna had doorgedrukt (1), alvorens te worden teruggefloten door de NV-A: er komt een economische regering, en de rest zijn woorden. Hoewel, nuance. We krijgen niet "exact" hetzelfde plaatje. We krijgen dat plaatje plus de PS die weer in de regering zit.
Pa - the - tisch.
----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/11/ontsnapt-aan-meer-van-hetzelfde.html
Maar in afwachting van de nodige correcties, hier is zoals het er bij mij uitziet...
1. Reynders zweert dure eden dat het deze keer zonder de PS zal zijn. (Noot van Koen: Bravo! Hoera!)
2. Reynders (en Koen, natuurlijk) moet alsnog de PS slikken, maar zweert dure eden dat het in dat geval niet met de CDH zal zijn.
3. De PS zegt dat de CDH er toch bij moet en binnen de kortste keren is de CDH er inderdaad bij.
4. De kranten schrijven over hoe (hou je vast) "de CDH (!) over de schreef is getrokken door..." en bla en bla en bla.
Hoezo, de CDH is "over de schreef getrokken"? De CDH is al màànden betrokken bij de regeringsonderhandelingen, heeft één keer "gedreigd" te gehoorzamen aan wat Reynders zegt, en doet vervolgens wat ze al maanden van plan zijn, namelijk een regering vormen met de PS.
Kortom, niet de CDH, maar wel Reynders is geplooid: er komt wel een regering met de PS, en de CDH zal daar wel eveneens deel van uitmaken.
En ik heb geen flauw idee van OFWEL wat hieraan de ontbrekende stukken zijn, OFWEL waarom mensen dit soort verhalen beweren, en kranten ze met uitgestreken gezicht overnemen, met andere woorden, waarom we niet gewoon erkennen wat een kind kan zien: we zijn allemaal, maar Reynders op kop, geplooid voor de PS.
Maar we zijn dus wel degelijk allemaal geplooid. Immers:
1. De PS komt toch nog in de regering.
2. Er is géén vooruitzicht op een oplossing van BHV
3. Er is géén vooruitgang met de staatshervorming - op een hoop woordenkramerij na.
Met nog andere woorden, we krijgen exact het plaatje dat Leterme al twee keer bijna had doorgedrukt (1), alvorens te worden teruggefloten door de NV-A: er komt een economische regering, en de rest zijn woorden. Hoewel, nuance. We krijgen niet "exact" hetzelfde plaatje. We krijgen dat plaatje plus de PS die weer in de regering zit.
Pa - the - tisch.
----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/11/ontsnapt-aan-meer-van-hetzelfde.html
dinsdag 18 december 2007
Boek: Wolf of the Plains
Lang geleden, toen ik nog jong was, mooi, en bovendien nen toffe gast, heb ik een hele stapel boeken gelezen over Djenghis Khan. Dat was een uitstekende introductie voor mijn latere interesses voor de geschiedenis van allerlei beschavingen. In twee woorden, Eurazië kent een "zuidelijke" strook die zich uitstrekt van China tot de Middellandse zee, en waar mensen leefden van een landbouw waar ze al die beschavingen mee konden dragen. En daarboven ligt een "noordelijke strook", van Mongolië tot de Duitse vlaktes, waar het klimaat veel harder is, en waar de bevolking noodgedwongen leefde van een nomadisch soort veeteelt.
De mensen van die twee zones kwamen de hele tijd met elkaar in conflict, vele duizenden jaren lang, en de clash tussen de "Barbaren" en de "Beschavingen" was lang een dominant thema van de wereldgeschiedenis. Het hoogtepunt van die eeuwige strijd speelde zich af in de twaalfde en dertiende eeuw, toen Djenghis Khan de Mongoolse stammen verenigde en China en Perzië veroverde. Toen zijn kleinzoon Khubilai de Keizer van China was, was hij de verhoudingsgewijs machtigste man die ooit op de planeet heeft rondgelopen. Zijn Rijk was zo groot dat Perzië, Rusland en de Mongoolse steppen er de provincies van waren, geregeerd door zijn broers, terwijl hijzelf als heerser van China de Keizer van heel de bende was.
Wolf of the Plains (2,007), door Conn Iggulden, is een geromantizeerde beschrijving van het leven van de jonge Djenghis, of "Temujin" zoals hij toen heette. De onmenselijke hardheid van het leven in die ijskoude steppes komt uitgebreid aan bod, en de daaruit vloeiende onverschilligheid voor wat wij "menselijk lijden" zouden noemen eveneens. En dat is nodig, want als je de figuren van Temujin en zijn broers niet teveel wil romantiseren en ophemelen, dan kan je niet voorbij aan de legendarische wreedheid van die mensen, en die kan je alleen aanvaarden (over "begrijpen" zullen wij in de 21ste eeuw maar zedig zwijgen) als je beseft hoe het gewone leven vaak nauwelijks beter was dan de manier waarop ze hun vijanden behandelden.
Het verhaal leest als een trein, zoals dat heet in goed Vlaams, en met wat ik ervan weet (altijd weer amateurkennis, natuurlijk) lijkt het me dat het een zeker beeld geeft van hoe de historische gebeurtenissen zich ongeveer hebben afgespeeld.
Ik heb nogal specifieke opvattingen over hoe een kwoteringsysteem als dat van (bijvoorbeeld) Amazon zou moeten werken (1). Op een schaal tussen één en vijf sterren lijkt een "driesterrenboek" mij een behoorlijk goed boek, zeker aan te bevelen, dat je met plezier en interesse hebt gelezen. Dat is dan ook de kwotering die ik Wolf of the Plains zou geven; hoewel de meeste mensen daar misschien een zeer middelmatige score in zouden zien. Maar ik vind dat je niets meer over hebt om de razend boeiende boeken, laat staan de echte meesterwerken te kwoteren, als je van elk aanbevelenswaardig boek al een viersterrenboek maakt. Het boek lijkt me eerder licht van opbouw en ook als project denk ik niet dat een "the making of" (waarover rond Tolkiens LOTR meer boeken verkocht zijn dan van LOTR zelf) veel kans zal maken. Maar een goed verhaal voor een koude winteravond of ontspannen in de tuin en er nog één en ander van meenemen ook: zeker proberen.
-----------------------------------------
Update 19 juli 2,009. Deze post heeft intussen een vervolg gekregen, met een bespreking van het tweede boek uit de reeks:
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2009/07/lords-of-bow.html
-----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/03/kwotering.html
De mensen van die twee zones kwamen de hele tijd met elkaar in conflict, vele duizenden jaren lang, en de clash tussen de "Barbaren" en de "Beschavingen" was lang een dominant thema van de wereldgeschiedenis. Het hoogtepunt van die eeuwige strijd speelde zich af in de twaalfde en dertiende eeuw, toen Djenghis Khan de Mongoolse stammen verenigde en China en Perzië veroverde. Toen zijn kleinzoon Khubilai de Keizer van China was, was hij de verhoudingsgewijs machtigste man die ooit op de planeet heeft rondgelopen. Zijn Rijk was zo groot dat Perzië, Rusland en de Mongoolse steppen er de provincies van waren, geregeerd door zijn broers, terwijl hijzelf als heerser van China de Keizer van heel de bende was.
Wolf of the Plains (2,007), door Conn Iggulden, is een geromantizeerde beschrijving van het leven van de jonge Djenghis, of "Temujin" zoals hij toen heette. De onmenselijke hardheid van het leven in die ijskoude steppes komt uitgebreid aan bod, en de daaruit vloeiende onverschilligheid voor wat wij "menselijk lijden" zouden noemen eveneens. En dat is nodig, want als je de figuren van Temujin en zijn broers niet teveel wil romantiseren en ophemelen, dan kan je niet voorbij aan de legendarische wreedheid van die mensen, en die kan je alleen aanvaarden (over "begrijpen" zullen wij in de 21ste eeuw maar zedig zwijgen) als je beseft hoe het gewone leven vaak nauwelijks beter was dan de manier waarop ze hun vijanden behandelden.
Het verhaal leest als een trein, zoals dat heet in goed Vlaams, en met wat ik ervan weet (altijd weer amateurkennis, natuurlijk) lijkt het me dat het een zeker beeld geeft van hoe de historische gebeurtenissen zich ongeveer hebben afgespeeld.
Ik heb nogal specifieke opvattingen over hoe een kwoteringsysteem als dat van (bijvoorbeeld) Amazon zou moeten werken (1). Op een schaal tussen één en vijf sterren lijkt een "driesterrenboek" mij een behoorlijk goed boek, zeker aan te bevelen, dat je met plezier en interesse hebt gelezen. Dat is dan ook de kwotering die ik Wolf of the Plains zou geven; hoewel de meeste mensen daar misschien een zeer middelmatige score in zouden zien. Maar ik vind dat je niets meer over hebt om de razend boeiende boeken, laat staan de echte meesterwerken te kwoteren, als je van elk aanbevelenswaardig boek al een viersterrenboek maakt. Het boek lijkt me eerder licht van opbouw en ook als project denk ik niet dat een "the making of" (waarover rond Tolkiens LOTR meer boeken verkocht zijn dan van LOTR zelf) veel kans zal maken. Maar een goed verhaal voor een koude winteravond of ontspannen in de tuin en er nog één en ander van meenemen ook: zeker proberen.
-----------------------------------------
Update 19 juli 2,009. Deze post heeft intussen een vervolg gekregen, met een bespreking van het tweede boek uit de reeks:
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2009/07/lords-of-bow.html
-----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/03/kwotering.html
Kaakslag? Zei iemand: "kaakslag"?
Ik hoor op het nieuws dat één van de namen genoemd voor de nieuwe regering...
(...en houd je nu goed vast aan je bretellen...)
... André Flahaut is!
Zeg dat het niet wààr is!
Laar me raden. Als de Vlamingen volgende keer wéér massaal op separatistische partijen stemmen, zullen de politiekers er wéér geen idee van hebben waar dat aan ligt?
Enkele relevante url's:
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/02/de-dwazen-die-ons-regeren.html
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/05/no-taxation-without-representation.html
(...en houd je nu goed vast aan je bretellen...)
... André Flahaut is!
Zeg dat het niet wààr is!
Laar me raden. Als de Vlamingen volgende keer wéér massaal op separatistische partijen stemmen, zullen de politiekers er wéér geen idee van hebben waar dat aan ligt?
Enkele relevante url's:
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/02/de-dwazen-die-ons-regeren.html
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/05/no-taxation-without-representation.html
zondag 16 december 2007
De Wet van Parkinson, Hoofdstuk 6
Sinds ik al een tijdje geen vorderingen meer maak met mijn serietje over “de Wet van Parkinson” (1) vind ik het ei van Columbus. Het probleem is deze keer niet dat de volgende hoofdstukken (vier en vijf) me interessant maar zwak geschreven lijken, maar dat ze een hoog slapstick gehalte hebben, terwijl ik er (het kan aan de tijdsgeest liggen) geen praktisch belang meer in zie.
Mijn ei van Columbus zegt me dan maar ineens door te gaan naar het stukje dat ik altijd het beste van het boek heb gevonden. Hoofdstuk zes, met de Wet van de Onbeduidendheid. Parkinson neemt ons mee naar een debat tussen een aantal leden van een commissie, die enkele gewichtige beslissingen moeten nemen.
Het eerste agendapunt is de bouw van een kerncentrale ter waarde van 100 miljoen. Er zijn een hoop complicaties, en de einddatum van de werkzaamheden is moeilijk in te schatten. Alleen, vier van de elf leden weten niet wat een kerncetrale is, en drie anderen weten niet waar hij voor nodig is. Eigenlijk zitten er maar twee in de groep die ongeveer weten waarover ze praten. Alleen, wat kunnen ze zeggen? Ze kunnen nu eenmaal niet in twee zinnen duidelijk maken waar het over gaat, als de anderen nog geen atoom zouden herkennen als ze er één konden zien. Terwijl de soort mensen die in Gewichtige Commissies mogen zetelen (dat geef ik nu zelf maar even mee) vaak snel geïrriteerd raken als ze niet horen wat ze van bij het begin wilden horen. Dus wat voor zin heeft het zelfs maar aan die twee zinnen te beginnen, als je weet dat je toch in de rede zal gevallen worden? Kortom, de mensen die weten waar het over gaat zeggen niets, of wat ze zeggen wordt genegeerd, en het contract wordt getekend: twee en een halve minuut.
Het tweede punt is de bouw van een fietsstalling: waarde 3,500. Er ontstaat evenwel discussie: kan dat niet goedkoper? Men kan gemakkelijk 500 besparen – voor zover de stalling eigenlijk wel nodig is. Iedereen, zegt Parkinson, weet wat “3,500” betekent (maar niemand weet wat “100 miljoen” betekent). Iedereen kan zich ook min of meer iets bij fietsen en hun stallingen voorstellen. Er volgen drie kwartier van het spel van afdreigen en toegeven, en werkelijk slaagt de Commissie er in 500 te besparen.
Het laatste punt op de agenda is de koffie die maandelijks wordt geserveerd bij één of andere bijeenkomst, voor 20 per maand. Ik kan niet laten te citeren:
”Nu breekt er een nog bitsigere discusie aan. Er kunnen nog commissieleden zijn die het verschil tussen asfaltpapier en gegalvanizeerd ijzer niet kennen, maar iedere aanwezige weet iets van koffie: wat het is, hoe men het moet zetten, waar het gekocht moet worden – en of het inderdaad in dit geval wel gekocht moet worden.”
Je raadt het: de discussie zal een uur en een kwart duren en er zal besloten worden het onderwerp nader te bestuderen op basis van nog te verzamelen informatie.
En daarmee zijn we bij de Wet van de Onbeduidendheid. De hoeveelheid tijd nodig om een budgetbeslissing te nemen is omgekeerd evenredig aan de grootte van het bedrag (2). En zeg nu zelf – of nee, laat ik nu maar enkel voor mezelf spreken. Toen ik dit voor het eerst las, zeer waarschijnlijk als puber, vond ik dit al iets heel herkenbaars hebben. Sindsdien heb ik nog maar weinig levenservaring opgedaan die me van het tegendeel heeft overtuigd. Natuurlijk, het is lang niet altijd zo flagrant als in de politiek, waar het volstaat om aan de huidige Minister van Defensie te denken, om het verhaal, compleet met de juiste orde van grootte van de bedragen, in de praktijk terug te vinden. Maar los daarvan – zou het echt alleen in de politiek voorkomen, dat beslissers dure studies betalen, om te weten wat ze moeten beslissen?
----------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/de-wet-van-parkinson.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/de-wet-van-parkinson-hoofdstuk-2.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/09/de-wet-van-parkinson-hoofdstuk-3-het.html
(2) Ik durf gewoon niet ingaan op de consequenties als je deze wet combineert met de eerste Wet van Parkinson: er gaat meer tijd naar bepaalde activiteiten naarmate de deelnemers tijd over hebben...
Mijn ei van Columbus zegt me dan maar ineens door te gaan naar het stukje dat ik altijd het beste van het boek heb gevonden. Hoofdstuk zes, met de Wet van de Onbeduidendheid. Parkinson neemt ons mee naar een debat tussen een aantal leden van een commissie, die enkele gewichtige beslissingen moeten nemen.
Het eerste agendapunt is de bouw van een kerncentrale ter waarde van 100 miljoen. Er zijn een hoop complicaties, en de einddatum van de werkzaamheden is moeilijk in te schatten. Alleen, vier van de elf leden weten niet wat een kerncetrale is, en drie anderen weten niet waar hij voor nodig is. Eigenlijk zitten er maar twee in de groep die ongeveer weten waarover ze praten. Alleen, wat kunnen ze zeggen? Ze kunnen nu eenmaal niet in twee zinnen duidelijk maken waar het over gaat, als de anderen nog geen atoom zouden herkennen als ze er één konden zien. Terwijl de soort mensen die in Gewichtige Commissies mogen zetelen (dat geef ik nu zelf maar even mee) vaak snel geïrriteerd raken als ze niet horen wat ze van bij het begin wilden horen. Dus wat voor zin heeft het zelfs maar aan die twee zinnen te beginnen, als je weet dat je toch in de rede zal gevallen worden? Kortom, de mensen die weten waar het over gaat zeggen niets, of wat ze zeggen wordt genegeerd, en het contract wordt getekend: twee en een halve minuut.
Het tweede punt is de bouw van een fietsstalling: waarde 3,500. Er ontstaat evenwel discussie: kan dat niet goedkoper? Men kan gemakkelijk 500 besparen – voor zover de stalling eigenlijk wel nodig is. Iedereen, zegt Parkinson, weet wat “3,500” betekent (maar niemand weet wat “100 miljoen” betekent). Iedereen kan zich ook min of meer iets bij fietsen en hun stallingen voorstellen. Er volgen drie kwartier van het spel van afdreigen en toegeven, en werkelijk slaagt de Commissie er in 500 te besparen.
Het laatste punt op de agenda is de koffie die maandelijks wordt geserveerd bij één of andere bijeenkomst, voor 20 per maand. Ik kan niet laten te citeren:
”Nu breekt er een nog bitsigere discusie aan. Er kunnen nog commissieleden zijn die het verschil tussen asfaltpapier en gegalvanizeerd ijzer niet kennen, maar iedere aanwezige weet iets van koffie: wat het is, hoe men het moet zetten, waar het gekocht moet worden – en of het inderdaad in dit geval wel gekocht moet worden.”
Je raadt het: de discussie zal een uur en een kwart duren en er zal besloten worden het onderwerp nader te bestuderen op basis van nog te verzamelen informatie.
En daarmee zijn we bij de Wet van de Onbeduidendheid. De hoeveelheid tijd nodig om een budgetbeslissing te nemen is omgekeerd evenredig aan de grootte van het bedrag (2). En zeg nu zelf – of nee, laat ik nu maar enkel voor mezelf spreken. Toen ik dit voor het eerst las, zeer waarschijnlijk als puber, vond ik dit al iets heel herkenbaars hebben. Sindsdien heb ik nog maar weinig levenservaring opgedaan die me van het tegendeel heeft overtuigd. Natuurlijk, het is lang niet altijd zo flagrant als in de politiek, waar het volstaat om aan de huidige Minister van Defensie te denken, om het verhaal, compleet met de juiste orde van grootte van de bedragen, in de praktijk terug te vinden. Maar los daarvan – zou het echt alleen in de politiek voorkomen, dat beslissers dure studies betalen, om te weten wat ze moeten beslissen?
----------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/de-wet-van-parkinson.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/de-wet-van-parkinson-hoofdstuk-2.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/09/de-wet-van-parkinson-hoofdstuk-3-het.html
(2) Ik durf gewoon niet ingaan op de consequenties als je deze wet combineert met de eerste Wet van Parkinson: er gaat meer tijd naar bepaalde activiteiten naarmate de deelnemers tijd over hebben...
vrijdag 14 december 2007
Bleekgezicht hij spreken met dubbele tong?
Verderkauwend bij het "anoniem artikel" waar ik het eergisteren over had (1), denk ik terug aan één bepaald verwijt. Die Vlamingen die tegelijk en masse verklaren dat er voor hen geen splitsing van het land moet komen, maar even en masse op VB, LDD, of NV-A stemmen! Die Vlamingen die het "cordon sanitaire" doorbreken - je weet wel, heulen met de "neo-nazi's" - om de sinds mensenheugenis Franstalige inwoners van de rand te beletten te stemmen op Franstalige politici! Etcetera: de Vlamingen spreken met dubbele tong, en dat moeten de Fransen, wanneer ze België "uitgelegd" krijgen, weten. "Boehoehoehoe, wij arme Franstalige Belgen, zie eens met wat voor volk wij moeten werken! Jullie Fransen - die vanuit jullie veel opener cultuur dan die van dat benepen Vlaanderen wel niet veel kans zullen maken ooit een anderstalig standpunt onder ogen te krijgen - zullen ons wel gelijk geven, zeker?"
Natuurlijk, wanneer je gedrag ziet dat anders loopt dan je had verwacht, dan zijn er meerdere mogelijke manieren om er op te reageren. Je kan er op wijzen hoe "contradictorisch" en (dus) "irrationeel" dat gedrag is; je kan beginnen over "collaboratie" en "neo-nazi's" (bij voorkeur in dezelfde tekst die verklaart dat de reële problemen "al lang geleden zijn")... Of je kan je aan de andere kant van de mogelijkheden afvragen waar dat "vreemd" gedrag vandaan komt.
Hoe meer je je tenslotte verbaast over verschijnselen die "jij" heel anders had verwacht, hoe meer je je ook kan afvragen of het probleem wel (helemaal of gedeeltelijk) bij "hen" ligt, nietwaar?
Volgens mij zou dat er ongeveer als volgt moeten uitzien. Er bestaat zoiets als "de problemen zoals ervaren door de Vlamingen". Ik heb nu vaak gezegd hoe ik die zou omschrijven, sterk bewust van het feit dat dat alleen maar mijn opinie is. Je weet wel; "het communautaire, of het economische?" (2). Als de Vlamingen momenteel op "bevreemdende" partijen stemmen, en "bevreemdend" gedrag vertonen, betekent dat dat ze die problemen heel erg voelen wegen. Daarop is de houding "dat is allemaal neo-nazisme" (en soortgelijken) zeker toegelaten (vrije meningsuiting!) maar hoe je op dat moment nog kan vermijden dat je de boel splitst (ze zullen toch zeker niet gefinancierd willen worden door neo-nazi's, mag ik hopen?) zie ik echt niet.
Het lijkt me bovendien mogelijk in dat "contradictorische gedrag" wel degelijk een rationele boodschap te zien. Namelijk, zeggen die Vlamingen, die problemen zoals wij ze ervaren zijn nu wel zo de pan uitgerezen dat we weer een streepje naast Bart De Wever zetten, maar tegelijk zijn we niet van mening dat de enig mogelijke oplossing een splitsing van het land is.
Met andere woorden, je kan al die "bevreemdende" dingen lezen als een signaal (3). De rationele verklaring achter het irrationeel gedrag is dat "de problemen zoals ervaren door de Vlamingen" te lang hebben liggen rotten, en nu werkelijk moeten aangepakt worden.
En niet toevallig staat hier herhaalde malen "zoals ervaren door de Vlamingen"! Misschien zitten er ook een aantal serieuze fouten in die perceptie van de Vlamingen? Die "verfransing" waar je zo bang van bent, vroeg een Franstalige collega me gisteren, ben je er zeker van dat dat het gevolg is van een meute Franstalige inwijkelingen om Djenghis Khan te doen verbleken - of bestaat er een kans dat het gaat om Vlamingen die zelf verfranst zijn?
En jij die zo opspeelt tegen de PS, voegde hij er nog aan toe, heb je er al aan gedacht dat dat het rechtstreeks gevolg is van de gescheiden kieskringen, zodat de Vlamingen op nationaal vlak niet eens meer kunnen de wanbestuurders naar huis stemmen? Hij wreef me verdorie met mijn neus in mijn eigen "no taxation without representation" (4)! Hey, laten we Het Arrest uitvoeren door weer nationale kieskringen in te voeren, en heel Vlaanderen plus een miljoen kosmopolitische, liberale, Franstalige Brusselaars kunnen economisch verenigd de sossen naar huis stemmen!
En zo krijg je zowaar een fatsoenlijk gesprek. En zeg nu zelf, mijn regeltje van daarnet, dat de Franstaligen zich moeten afvragen waarom wij ons zo vreemd gedragen - dat is toch ook op onszelf van toepassing?
Maar als je het zover wil laten komen maak je natuurlijk niet veel kans, zoals de auteur van dat anonieme artikel deed, om de "problemen zoals ervaren door de Vlamingen" gewoon te bedelven onder een hoop rhetoriek met "neo-nazi's" en "fascisten". Dat is werkelijk iets dat je alleen kan doen als je achter de consequentie staat dat je het land wil splitsen. De 35,000 betogers - waar ik het ook al over had (5) - daarentegen, zullen zich wel realizeren dat hoe harder ze voor de eenheid van het land zijn, hoe harder ze ook moeten rekening houden met wat daar voor nodig is. En zo stel ik tegenover het "de Vlamingen spreken met dubbele tong" niet voor de eerste keer de bedenking "om een tango te dansen moet je met twee zijn".
-----------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/12/belgi-uitgelegd-aan-de-franstaligen.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/08/het-communautaire-of-het-economische.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/11/vergeet-guust-niet.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/05/no-taxation-without-representation.html
(5) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/11/de-betoging-voor-belgi-is-goed-nieuws.html
Natuurlijk, wanneer je gedrag ziet dat anders loopt dan je had verwacht, dan zijn er meerdere mogelijke manieren om er op te reageren. Je kan er op wijzen hoe "contradictorisch" en (dus) "irrationeel" dat gedrag is; je kan beginnen over "collaboratie" en "neo-nazi's" (bij voorkeur in dezelfde tekst die verklaart dat de reële problemen "al lang geleden zijn")... Of je kan je aan de andere kant van de mogelijkheden afvragen waar dat "vreemd" gedrag vandaan komt.
Hoe meer je je tenslotte verbaast over verschijnselen die "jij" heel anders had verwacht, hoe meer je je ook kan afvragen of het probleem wel (helemaal of gedeeltelijk) bij "hen" ligt, nietwaar?
Volgens mij zou dat er ongeveer als volgt moeten uitzien. Er bestaat zoiets als "de problemen zoals ervaren door de Vlamingen". Ik heb nu vaak gezegd hoe ik die zou omschrijven, sterk bewust van het feit dat dat alleen maar mijn opinie is. Je weet wel; "het communautaire, of het economische?" (2). Als de Vlamingen momenteel op "bevreemdende" partijen stemmen, en "bevreemdend" gedrag vertonen, betekent dat dat ze die problemen heel erg voelen wegen. Daarop is de houding "dat is allemaal neo-nazisme" (en soortgelijken) zeker toegelaten (vrije meningsuiting!) maar hoe je op dat moment nog kan vermijden dat je de boel splitst (ze zullen toch zeker niet gefinancierd willen worden door neo-nazi's, mag ik hopen?) zie ik echt niet.
Het lijkt me bovendien mogelijk in dat "contradictorische gedrag" wel degelijk een rationele boodschap te zien. Namelijk, zeggen die Vlamingen, die problemen zoals wij ze ervaren zijn nu wel zo de pan uitgerezen dat we weer een streepje naast Bart De Wever zetten, maar tegelijk zijn we niet van mening dat de enig mogelijke oplossing een splitsing van het land is.
Met andere woorden, je kan al die "bevreemdende" dingen lezen als een signaal (3). De rationele verklaring achter het irrationeel gedrag is dat "de problemen zoals ervaren door de Vlamingen" te lang hebben liggen rotten, en nu werkelijk moeten aangepakt worden.
En niet toevallig staat hier herhaalde malen "zoals ervaren door de Vlamingen"! Misschien zitten er ook een aantal serieuze fouten in die perceptie van de Vlamingen? Die "verfransing" waar je zo bang van bent, vroeg een Franstalige collega me gisteren, ben je er zeker van dat dat het gevolg is van een meute Franstalige inwijkelingen om Djenghis Khan te doen verbleken - of bestaat er een kans dat het gaat om Vlamingen die zelf verfranst zijn?
En jij die zo opspeelt tegen de PS, voegde hij er nog aan toe, heb je er al aan gedacht dat dat het rechtstreeks gevolg is van de gescheiden kieskringen, zodat de Vlamingen op nationaal vlak niet eens meer kunnen de wanbestuurders naar huis stemmen? Hij wreef me verdorie met mijn neus in mijn eigen "no taxation without representation" (4)! Hey, laten we Het Arrest uitvoeren door weer nationale kieskringen in te voeren, en heel Vlaanderen plus een miljoen kosmopolitische, liberale, Franstalige Brusselaars kunnen economisch verenigd de sossen naar huis stemmen!
En zo krijg je zowaar een fatsoenlijk gesprek. En zeg nu zelf, mijn regeltje van daarnet, dat de Franstaligen zich moeten afvragen waarom wij ons zo vreemd gedragen - dat is toch ook op onszelf van toepassing?
Maar als je het zover wil laten komen maak je natuurlijk niet veel kans, zoals de auteur van dat anonieme artikel deed, om de "problemen zoals ervaren door de Vlamingen" gewoon te bedelven onder een hoop rhetoriek met "neo-nazi's" en "fascisten". Dat is werkelijk iets dat je alleen kan doen als je achter de consequentie staat dat je het land wil splitsen. De 35,000 betogers - waar ik het ook al over had (5) - daarentegen, zullen zich wel realizeren dat hoe harder ze voor de eenheid van het land zijn, hoe harder ze ook moeten rekening houden met wat daar voor nodig is. En zo stel ik tegenover het "de Vlamingen spreken met dubbele tong" niet voor de eerste keer de bedenking "om een tango te dansen moet je met twee zijn".
-----------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/12/belgi-uitgelegd-aan-de-franstaligen.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/08/het-communautaire-of-het-economische.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/11/vergeet-guust-niet.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/05/no-taxation-without-representation.html
(5) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/11/de-betoging-voor-belgi-is-goed-nieuws.html
donderdag 13 december 2007
Baby Thomas is ziek
Bij de pediater was het probleem vlug opgelost. De één of andere Latijnse naam was in omloop, en baby Thomas heeft het ook. Veel hoesten, koorts, bleke kleur en jammeren: Bizarrus jamaivus generalitis. En om twee vliegen in één klap te slaan heeft hij ook nog een begin van een oorontsteking. Dat maakt dat hij pijn heeft, en dus ligt onze baby, die normaal gemiddeld één keer per veertien dagen zijn klep open trekt, geregeld ligt te huilen. En het verklaart ook waarom hij 's nachts geregeld wakker wordt.
Het is pech, natuurlijk, weken nadat hij zijn buikgriep heeft overwonnen. Omdat ik er nog niet helemaal bovenop raakte heb ik voor morgen een dag vrij genomen: gewoon om eens in mijn bed te liggen. Alleen, baby Thomas mag niet naar de crèche. Dus als papa dan toch thuis is kan hij ook wel op baby Thomas passen. Nietwaar?
Ach, ik geef het toe, we mogen niet klagen, maar we doen het toch. Baby Thomas, die nu al twee keer veertig graden koorts heeft gemaakt - die heeft reden tot klagen. Terwijl wij, die nu Thomas ruim twee maanden naar de crèche gaat hem voor de eerste keer moeten thuishouden, alleen maar zeer verwende ouders zijn.
Het ergste is natuurlijk wanneer hij duidelijk pijn heeft. Zo'n klein babytje...
Het is pech, natuurlijk, weken nadat hij zijn buikgriep heeft overwonnen. Omdat ik er nog niet helemaal bovenop raakte heb ik voor morgen een dag vrij genomen: gewoon om eens in mijn bed te liggen. Alleen, baby Thomas mag niet naar de crèche. Dus als papa dan toch thuis is kan hij ook wel op baby Thomas passen. Nietwaar?
Ach, ik geef het toe, we mogen niet klagen, maar we doen het toch. Baby Thomas, die nu al twee keer veertig graden koorts heeft gemaakt - die heeft reden tot klagen. Terwijl wij, die nu Thomas ruim twee maanden naar de crèche gaat hem voor de eerste keer moeten thuishouden, alleen maar zeer verwende ouders zijn.
Het ergste is natuurlijk wanneer hij duidelijk pijn heeft. Zo'n klein babytje...
woensdag 12 december 2007
België, uitgelegd aan de Franstaligen.
Een (VZIW) anonieme auteur heeft een tekst geschreven "België uitgelegd aan de Fransen". Het is de tweede post op de volgende url:
http://forums.lesoir.be/index.php?act=Print&client=printer&f=83&t=4122
De auteur verbaast zich over de Vlamingen zoals de Vlamingen zich verbazen over de Franstaligen. Nu moet ik zeggen dat hij zijn ergernis niet echt kan verbergen, maar toch probeert een béétje kalm te blijven. Zo maakt hij al vlug een punt waarover ik ooit tegen een opgewonden Vlaming heb gezegd: "en als je nu zelf aan de andere kant was geboren - hoe zou je er dan tegenaan gekeken hebben?". Eerlijk gezegd was ik zelf verbaasd over hoe stil het werd toen mijn opgewonden Vlaming toch eens begon na te denken.
Nu, het feit dat iemand een punt maakt betekent niet noodzakelijk dat je niet zelf ook een punt kan hebben. Laat me met zijn punt beginnen. Stel je dus een streek voor waar de de taalgroep die 80% van de bevolking uitmaakt geen middelbaar onderwijs in de eigen taal kan krijgen, dat het onderwijs dat er is wordt geregeld vanuit de andere taalgroep en dat de verkiezingen georganiseerd moeten worden in de minderheidstaal (etc etc)... En dat voor inwoners die daar leven sinds twee, drie (...) tot vijf generaties!
Ziet er wat vreemd uit, nietwaar?
Nu moet je bedenken dat in dat punt ook het antwoord op zijn punt zit. Ze zijn daar dus al twee, en drie, en zelfs vijf generaties. De opgewonden Vlaming kalmeert zelfs als je hem vraagt hoe hij dat zou bekijken als hij zelf een Franstalige Belg was! Maar in mijn omgeving woont ook een heel kalme Vlaming, in Hombeek, één gemeente zuidelijk van mijn eigen Mechelen. En die gaat wel eens winkelen, nog een gemeente zuidelijker in Zemst, en hij vertelt me dat hij er steeds vaker Frans hoort.
Ik neem aan dat we daarmee over "de eerste generatie" praten? In "de tweede" zal dat nog vaker gebeuren? Bij "de derde" is twintig percent van Zemst Franstalig, bij "de vierde" is het vijftig percent en bij "de vijfde" 80 percent, en vragen ze zich verbaasd af waarom de Vlamingen weigeren om Franstalige verkiezingen te organizeren? Laat staan Zemst aan Brussel aan te hechten?
We zijn bij een punt dat ik eerder heb gemaakt (1). Eén van de twee dingen (nuance! Dat is dus honderd percent mijn opinie!) die de Vlamingen willen is nu juist dat dit spel van zoveel generaties die zich vertalen in een "fait accompli" kan ophouden. De gekalmeerde Vlaming uit de rand leek in te zien dat het niet zo redelijk is om het proces weer om te willen draaien, maar de geïrriteerde Vlaming uit Zemst vindt niet dat het verder moet gaan. En hoewel het niet de eerste keer is dat dat punt gemaakt is, de laatste tientallen jaren, lijkt het er op dat er in de praktijk niet zoveel van in huis komt.
Omdat ik met de beste wil van de wereld niet kan zien waarom dat Vlaams idee onredelijk is, blijf ik toch maar begrip hebben voor mensen die denken in termen van "als dat binnen België niet kan, dan is België misschien het probleem". En ook, "als je de Belgische tango met twee wil dansen, dan zal dat punt toch echt oplossing moeten vinden".
Met dat in het achterhoofd kan ik ook ingaan op de gevoelens van "alarm" die de auteur voelt wanneer hij ziet hoe het "cordon sanitaire" - en dat was tenslotte tegen collaborateurs gericht; tegen neo-nazis zoals hij ze verschillende keren noemt - doorbroken raakt. Nu spannen de Vlamingen dus samen met de neo-nazis om die 80% ook nog de kans te ontnemen om op politici van hun eigen taal te stemmen!
Ik voel dat het moment gekomen is om rustig op mijn beurt enkele punten op tafel te leggen - en ik spreek als iemand die je nooit op enige sympathie voor het VB hebt kunnen betrappen.
Eén van de redenen waarom de "neo-nazis" in Vlaanderen zo sterk zijn is juist dat "cordon sanitaire" dat hen, in tegenstelling tot andere landen waar het niet bestond, slapend rijk heeft gemaakt. Zo bezien zou het misschien niet zo'n slecht idee zijn om de mot de kans te geven zich aan de vlam van de macht te verbranden? Maar dat mocht niet van de PS (een term die ik overigens in de tekst moet over het hoofd gezien hebben, want anders zou hij er niet eens in staan!). En nu voelen veel Vlamingen zich met dat sterke VB even hard in de gebakken peren zitten als de auteur van de tekst...
Een tweede reden waarom de "neo-nazis" zo sterk staan is een groot gevoel van frustratie bij de Vlamingen omdat uitgerekend die verzuchting over verfransing door de Franstaligen al die decennia zo werd weggelachen. Gezien onze unieke (en dit is sarcastisch bedoeld! Aan ons eigen adres!) track-reccord met het "cordon sanitaire" kan je toch voelen dat de Vlamingen eigenlijk veel liever helemaal niet dat cordon hadden doorbroken? Alleen, wat doe je als je enkele decennia lang probeert een punt te maken en je telkens in je gezicht wordt uitgelachen? Ik kan me natuurlijk vergissen, maar... Ik denk dat als Franstaligen zich werkelijk zorgen maken over al dan niet neonazistische partijen die separatist zijn, ze altijd kunnen beginnen met het probleem dat ik hier aanstip serieus te nemen.
Nu, de auteur probeerde evenwichtig te blijven: het Vlaams is in het verleden zeer slecht behandeld geweest, en het "et pour les flamands la même chose" komt ook aan bod, maar toch, "dat was toch allemaal 100 jaar geleden". Alleen, de collaboratie, die nvdr tenslotte nog maar 70 jaar geleden is wordt er meteen ook maar aan geplakt: En zo krijgen we een lange lijst klachten van hoe de Vlaamse politici samenwerken met die "neonazis" van daarnet, alsook de "fascisten".
Waarmee ik het gevoel krijg dat de auteur, evenwichtig als hij wilde zijn, toch een hoop scheldpartijen dumpt op de plaats waar hij zich had kunnen afvragen waarom die Vlamingen zich zo gedragen, en dus ook in welke mate dit werkelijk "neo-nazistische" tendenzen vertegenwoordigt.
Hoewel - de auteur moet zich al die dingen van mij niet afvragen. Als hij werkelijk niet met (al dan niet ingebeelde) neonazis kan leven, en wij niet inzien wat er onredelijk is aan onze verzuchtingen - dan is misschien het moment gekomen om inderdaad te concluderen dat we beter uit elkaar gaan? Terwijl peilingen aangeven dat voor een meerderheid van de Vlamingen een scheiding niet moet, en de auteur misschien wel kan rekening houden met onze problemen -zodat het helemaal niet zo ver hoeft te komen?
De auteur voelt zich duidelijk slecht bij het idee dat in een land 60% van de bevolking (de Vlamingen) beslissingen willen doordrijven die ook de 40% aanbelangen, maar dan unilateraal. Ik denk dat hij dat mag zeggen. Ik denk dat we daar rekening mee kunnen, en moeten, en zelfs willen houden. Is het echter onredelijk erbij te zeggen dat dat "willen rekening houden" niet zover gaat dat integendeel de 40% eenzijdig kunnen zeggen hoe het kader er voor de 60% moet uitzien?
Ik heb mijn opinie daar al eerder over gegeven - nu ja, beter gezegd, ik heb al eerder verslag gedaan over de worsteling die ik daarbij voel (2). We hebben, dus, als Vlamingen, en dit 100% "in mijn opinie", twee problemen:
1. Cultureel hebben we veel meer problemen met het "ze wonen er al vijf generaties" dan een vlugge blik zou doen vermoeden - en daar zal een toekomstig België rekening mee moeten houden.
2. Economisch hebben we veel problemen met het betalen van sociale zekerheid aan mensen die "structureel werkloos" zijn, omdat de taalbarrière "te groot" is om de vele jobaanbiedingen in vlaanderen te komen invullen, zodat we dan maar Polen laten overkomen.
Ikzelf voel me geneigd om het tweede zwaarder te laten doorwegen dan het eerste. Maar eerlijk gezegd doet al dat geroep over "neo-nazis" me alleen maar meer nadenken over het eerste punt, en maakt het alleen maar dat ik er meer begrip voor ga krijgen.
De vraag is natuurlijk of we dat soort punten aan de overkant van de discussie zullen krijgen. Ik heb alvast de Franstalige tekst van de auteur die "België aan de Fransen uitlegt" gelezen, begrepen en er over nagedacht. Benieuwd hoeveel Franstaligen zich in staat zullen voelen hetzelfde te doen met Nederlandstalige teksten als die van mij.
En die vraag zegt toch ook iets over waar het eigenlijk om gaat, nietwaar?
------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/11/de-betoging-voor-belgi-is-goed-nieuws.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/08/het-communautaire-of-het-economische.html
http://forums.lesoir.be/index.php?act=Print&client=printer&f=83&t=4122
De auteur verbaast zich over de Vlamingen zoals de Vlamingen zich verbazen over de Franstaligen. Nu moet ik zeggen dat hij zijn ergernis niet echt kan verbergen, maar toch probeert een béétje kalm te blijven. Zo maakt hij al vlug een punt waarover ik ooit tegen een opgewonden Vlaming heb gezegd: "en als je nu zelf aan de andere kant was geboren - hoe zou je er dan tegenaan gekeken hebben?". Eerlijk gezegd was ik zelf verbaasd over hoe stil het werd toen mijn opgewonden Vlaming toch eens begon na te denken.
Nu, het feit dat iemand een punt maakt betekent niet noodzakelijk dat je niet zelf ook een punt kan hebben. Laat me met zijn punt beginnen. Stel je dus een streek voor waar de de taalgroep die 80% van de bevolking uitmaakt geen middelbaar onderwijs in de eigen taal kan krijgen, dat het onderwijs dat er is wordt geregeld vanuit de andere taalgroep en dat de verkiezingen georganiseerd moeten worden in de minderheidstaal (etc etc)... En dat voor inwoners die daar leven sinds twee, drie (...) tot vijf generaties!
Ziet er wat vreemd uit, nietwaar?
Nu moet je bedenken dat in dat punt ook het antwoord op zijn punt zit. Ze zijn daar dus al twee, en drie, en zelfs vijf generaties. De opgewonden Vlaming kalmeert zelfs als je hem vraagt hoe hij dat zou bekijken als hij zelf een Franstalige Belg was! Maar in mijn omgeving woont ook een heel kalme Vlaming, in Hombeek, één gemeente zuidelijk van mijn eigen Mechelen. En die gaat wel eens winkelen, nog een gemeente zuidelijker in Zemst, en hij vertelt me dat hij er steeds vaker Frans hoort.
Ik neem aan dat we daarmee over "de eerste generatie" praten? In "de tweede" zal dat nog vaker gebeuren? Bij "de derde" is twintig percent van Zemst Franstalig, bij "de vierde" is het vijftig percent en bij "de vijfde" 80 percent, en vragen ze zich verbaasd af waarom de Vlamingen weigeren om Franstalige verkiezingen te organizeren? Laat staan Zemst aan Brussel aan te hechten?
We zijn bij een punt dat ik eerder heb gemaakt (1). Eén van de twee dingen (nuance! Dat is dus honderd percent mijn opinie!) die de Vlamingen willen is nu juist dat dit spel van zoveel generaties die zich vertalen in een "fait accompli" kan ophouden. De gekalmeerde Vlaming uit de rand leek in te zien dat het niet zo redelijk is om het proces weer om te willen draaien, maar de geïrriteerde Vlaming uit Zemst vindt niet dat het verder moet gaan. En hoewel het niet de eerste keer is dat dat punt gemaakt is, de laatste tientallen jaren, lijkt het er op dat er in de praktijk niet zoveel van in huis komt.
Omdat ik met de beste wil van de wereld niet kan zien waarom dat Vlaams idee onredelijk is, blijf ik toch maar begrip hebben voor mensen die denken in termen van "als dat binnen België niet kan, dan is België misschien het probleem". En ook, "als je de Belgische tango met twee wil dansen, dan zal dat punt toch echt oplossing moeten vinden".
Met dat in het achterhoofd kan ik ook ingaan op de gevoelens van "alarm" die de auteur voelt wanneer hij ziet hoe het "cordon sanitaire" - en dat was tenslotte tegen collaborateurs gericht; tegen neo-nazis zoals hij ze verschillende keren noemt - doorbroken raakt. Nu spannen de Vlamingen dus samen met de neo-nazis om die 80% ook nog de kans te ontnemen om op politici van hun eigen taal te stemmen!
Ik voel dat het moment gekomen is om rustig op mijn beurt enkele punten op tafel te leggen - en ik spreek als iemand die je nooit op enige sympathie voor het VB hebt kunnen betrappen.
Eén van de redenen waarom de "neo-nazis" in Vlaanderen zo sterk zijn is juist dat "cordon sanitaire" dat hen, in tegenstelling tot andere landen waar het niet bestond, slapend rijk heeft gemaakt. Zo bezien zou het misschien niet zo'n slecht idee zijn om de mot de kans te geven zich aan de vlam van de macht te verbranden? Maar dat mocht niet van de PS (een term die ik overigens in de tekst moet over het hoofd gezien hebben, want anders zou hij er niet eens in staan!). En nu voelen veel Vlamingen zich met dat sterke VB even hard in de gebakken peren zitten als de auteur van de tekst...
Een tweede reden waarom de "neo-nazis" zo sterk staan is een groot gevoel van frustratie bij de Vlamingen omdat uitgerekend die verzuchting over verfransing door de Franstaligen al die decennia zo werd weggelachen. Gezien onze unieke (en dit is sarcastisch bedoeld! Aan ons eigen adres!) track-reccord met het "cordon sanitaire" kan je toch voelen dat de Vlamingen eigenlijk veel liever helemaal niet dat cordon hadden doorbroken? Alleen, wat doe je als je enkele decennia lang probeert een punt te maken en je telkens in je gezicht wordt uitgelachen? Ik kan me natuurlijk vergissen, maar... Ik denk dat als Franstaligen zich werkelijk zorgen maken over al dan niet neonazistische partijen die separatist zijn, ze altijd kunnen beginnen met het probleem dat ik hier aanstip serieus te nemen.
Nu, de auteur probeerde evenwichtig te blijven: het Vlaams is in het verleden zeer slecht behandeld geweest, en het "et pour les flamands la même chose" komt ook aan bod, maar toch, "dat was toch allemaal 100 jaar geleden". Alleen, de collaboratie, die nvdr tenslotte nog maar 70 jaar geleden is wordt er meteen ook maar aan geplakt: En zo krijgen we een lange lijst klachten van hoe de Vlaamse politici samenwerken met die "neonazis" van daarnet, alsook de "fascisten".
Waarmee ik het gevoel krijg dat de auteur, evenwichtig als hij wilde zijn, toch een hoop scheldpartijen dumpt op de plaats waar hij zich had kunnen afvragen waarom die Vlamingen zich zo gedragen, en dus ook in welke mate dit werkelijk "neo-nazistische" tendenzen vertegenwoordigt.
Hoewel - de auteur moet zich al die dingen van mij niet afvragen. Als hij werkelijk niet met (al dan niet ingebeelde) neonazis kan leven, en wij niet inzien wat er onredelijk is aan onze verzuchtingen - dan is misschien het moment gekomen om inderdaad te concluderen dat we beter uit elkaar gaan? Terwijl peilingen aangeven dat voor een meerderheid van de Vlamingen een scheiding niet moet, en de auteur misschien wel kan rekening houden met onze problemen -zodat het helemaal niet zo ver hoeft te komen?
De auteur voelt zich duidelijk slecht bij het idee dat in een land 60% van de bevolking (de Vlamingen) beslissingen willen doordrijven die ook de 40% aanbelangen, maar dan unilateraal. Ik denk dat hij dat mag zeggen. Ik denk dat we daar rekening mee kunnen, en moeten, en zelfs willen houden. Is het echter onredelijk erbij te zeggen dat dat "willen rekening houden" niet zover gaat dat integendeel de 40% eenzijdig kunnen zeggen hoe het kader er voor de 60% moet uitzien?
Ik heb mijn opinie daar al eerder over gegeven - nu ja, beter gezegd, ik heb al eerder verslag gedaan over de worsteling die ik daarbij voel (2). We hebben, dus, als Vlamingen, en dit 100% "in mijn opinie", twee problemen:
1. Cultureel hebben we veel meer problemen met het "ze wonen er al vijf generaties" dan een vlugge blik zou doen vermoeden - en daar zal een toekomstig België rekening mee moeten houden.
2. Economisch hebben we veel problemen met het betalen van sociale zekerheid aan mensen die "structureel werkloos" zijn, omdat de taalbarrière "te groot" is om de vele jobaanbiedingen in vlaanderen te komen invullen, zodat we dan maar Polen laten overkomen.
Ikzelf voel me geneigd om het tweede zwaarder te laten doorwegen dan het eerste. Maar eerlijk gezegd doet al dat geroep over "neo-nazis" me alleen maar meer nadenken over het eerste punt, en maakt het alleen maar dat ik er meer begrip voor ga krijgen.
De vraag is natuurlijk of we dat soort punten aan de overkant van de discussie zullen krijgen. Ik heb alvast de Franstalige tekst van de auteur die "België aan de Fransen uitlegt" gelezen, begrepen en er over nagedacht. Benieuwd hoeveel Franstaligen zich in staat zullen voelen hetzelfde te doen met Nederlandstalige teksten als die van mij.
En die vraag zegt toch ook iets over waar het eigenlijk om gaat, nietwaar?
------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/11/de-betoging-voor-belgi-is-goed-nieuws.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/08/het-communautaire-of-het-economische.html
maandag 10 december 2007
Filosoferen over Evolutie: falsifiëerbaarheid
De waarheid is: ik voel me misselijk. Papa heeft kinderziektes.
Ik maak me er gemakkelijk van af. Eén van de deelnemers van Filosofie.be vind je hier:
http://philaletes.filosofie.be/index.php?url=archives/23-De-evolutionaire-God.html
Op deze url loopt sinds enkele dagen een uitwisseling waarin ik met iemand over evolutietheorie en falsificatie in gesprek ben. Over het belang daarvan verwijs ik maar naar een post van mezelf:
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/09/de-wetenschappelijke-methode.html
En voor de rest: sorry, maar ik voel me niet in staat om er veel aan toe te voegen...
Ik maak me er gemakkelijk van af. Eén van de deelnemers van Filosofie.be vind je hier:
http://philaletes.filosofie.be/index.php?url=archives/23-De-evolutionaire-God.html
Op deze url loopt sinds enkele dagen een uitwisseling waarin ik met iemand over evolutietheorie en falsificatie in gesprek ben. Over het belang daarvan verwijs ik maar naar een post van mezelf:
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/09/de-wetenschappelijke-methode.html
En voor de rest: sorry, maar ik voel me niet in staat om er veel aan toe te voegen...
zaterdag 8 december 2007
De metafysica van de evolutietheorie
Al dat "filosoferen over evolutie" uit de vorige posts brengt me een vroeger thema in herinnering: het belang van de metafysica (1). De vraag was of de creationisten gelijk hebben wanneer ze de evolutietheorie verwijten dat het te gemakkelijk is om uiteindelijk te besluiten: wat we te zien krijgen is het resultaat van "toeval". Als we iets heel anders hadden gezien kunnen we immers ook zeggen dat het "toeval" was, met andere woorden, we hebben helemaal niets toegevoegd aan ons inzicht.
Mijn antwoord was dat de creationisten daarmee ongelijk hebben: de evolutietheorie doet nu juist géén beroep op toeval, wel integendeel (2). Je zou juist zoveel toeval nodig hebben om te maken dat "natuurlijke selectie" (3) niet werkt, dat je waarlijk beroep moet doen op de hand Gods om dat te geloven! Daarop kwamen dan weer twee reacties: één groep onderzocht het feit dat het element "variatie" wel degelijk een toevalskwestie was, en één reactie herinnerde aan Gould: speel de film van het leven opnieuw af en het verloop zou heel anders zijn, ergo (als we dat aannemen), hetgeen we waarnemen is resultaat van toeval.
Nu denk ik dat de meeste mensen inderdaad aannemen dat "variatie" een toevalskwestie is. Ikzelf denk dat ook. Alleen - en dat was mijn punt in de vorige posts - in feite weten we dat niet. Het is heel goed mogelijk dat de reden waarom kenmerken van individuen variëren een causaal analyseerbaar proces is, dat ons evenwel onbekend is. Dat zou bijvoorbeeld het geval zijn indien God alle organismen - inclusief hun variërende kenmerken - molecule per molecule aan elkaar stikt. Of indien de copiëermechanismen op zich absoluut perfect werkten, maar (zeg) kosmische straling alsnog causaal analyseerbare fouten creëerde, zij het op een niveau waar we dat met onze technologie niet kunnen zien. In dat geval zou de variatie helemaal geen "toeval" zijn, terwijl de gevolgen ervan precies dezelfde zouden zijn: geen twee individuen zijn aan elkaar gelijk. Voeg daar nog "erfelijkheid" en "selectie" aan toe, en evolutie zal op dezelfde manier zijn gang gaan; of variatie nu afkomstig is van "toeval", of "kosmische straling", of "God", of whatever.
Dat roept massa's ongelofelijk interessante vragen op. Is "de wereld" (in de zin van "het universum") een gedetermineerd proces, of een proces waarvan grote onderdelen heel anders hadden kunnen zijn? Je kan daar vele uren of filosoferen, maar om het punt voor dit onderwerp in twee woorden uit te drukken: die kwesties zijn geen onderdeel van de evolutietheorie. Het enige wat evolutietheorie met die onwetendheid doet is zich er rekenschap van geven. Misschien is "de wereld" wel een toevalsproces, en in dat geval zal de impact van erfelijkheid en selectie op variërende kenmerken maken dat gunstige kenmerken met de generaties meer gaan voorkomen. En misschien is de wereld géén toevalsproces, en in dat geval is de logica van "natuurlijke selectie" onderdeel van een veel grotere, ons onbekende logica - en het effect is hetzelfde.
Wanneer ikzelf nu aanneem dat de wereld inderdaad een toevalsproces is, dan is dat dus geen aanname die voortvloeit uit de evolutietheorie. Het is zelfs geen aanname die (bij mijn weten) voortvloeit uit enige andere wetenschap. (In feite is dat (voor zover ik ze begrepen heb) iets wat ook in de commentaren opdook. Je zou best een proces kunnen hebben dat alle kenmerken van een random proces vertoont, en toch perfect gedetermineerd verloopt.) Maar voor aannames die we niet baseren op de wetenschap, maar wel op de filosofie van de betrokken cultuur, hebben we een naam: metafysica!
Eenmaal je dat inziet krijg je ook oog voor hoe de evolutietheorie een prachtig voorbeeld is van hoe wetenschap kan omgaan met onbewezen assumpties, die zo diep zitten dat we ze zelfs bij de metafysica kunnen klasseren. De theorie geeft zich rekenschap van de mogelijkheid dat de assumptie correct is, maar werkt ook indien de assumptie niet correct is. En daarmee kan ik ook terug naar de opmerking van Gould (die dat overigens "contingentie" noemt): als je de film van het leven opnieuw zou afspelen krijg je een heel ander resultaat: geen komeet, dus wel nog altijd dinosaurussen, dus geen groeiende zoogdieren, geen apen, en geen mensen.
Dat is wat ik (op dit moment, en sinds verschillende jaren) ook veronderstel. Maar het is niet iets dat volgt uit de evolutietheorie. Het is iets dat volgt uit onze metafysische assumpties over "de wereld". Indien "de wereld" een absoluut gedetermineerd proces was, dan zouden wij in de verschijnselen nog steeds "variatie" zien, dan zou simpele logica daar in combinatie met erfelijkheid en selectie tot een evoluerende werkelijkheid doen besluiten, en - dan zou het resultaat van het opnieuw afspelen van de film van het leven precies hetzelfde zijn als nu.
----------------------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/04/de-metafyscia-van-het-persjonkelen.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/12/filosoferen-over-evolutie-toeval.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/05/nogmaals-natuurlijke-selectie.html
Mijn antwoord was dat de creationisten daarmee ongelijk hebben: de evolutietheorie doet nu juist géén beroep op toeval, wel integendeel (2). Je zou juist zoveel toeval nodig hebben om te maken dat "natuurlijke selectie" (3) niet werkt, dat je waarlijk beroep moet doen op de hand Gods om dat te geloven! Daarop kwamen dan weer twee reacties: één groep onderzocht het feit dat het element "variatie" wel degelijk een toevalskwestie was, en één reactie herinnerde aan Gould: speel de film van het leven opnieuw af en het verloop zou heel anders zijn, ergo (als we dat aannemen), hetgeen we waarnemen is resultaat van toeval.
Nu denk ik dat de meeste mensen inderdaad aannemen dat "variatie" een toevalskwestie is. Ikzelf denk dat ook. Alleen - en dat was mijn punt in de vorige posts - in feite weten we dat niet. Het is heel goed mogelijk dat de reden waarom kenmerken van individuen variëren een causaal analyseerbaar proces is, dat ons evenwel onbekend is. Dat zou bijvoorbeeld het geval zijn indien God alle organismen - inclusief hun variërende kenmerken - molecule per molecule aan elkaar stikt. Of indien de copiëermechanismen op zich absoluut perfect werkten, maar (zeg) kosmische straling alsnog causaal analyseerbare fouten creëerde, zij het op een niveau waar we dat met onze technologie niet kunnen zien. In dat geval zou de variatie helemaal geen "toeval" zijn, terwijl de gevolgen ervan precies dezelfde zouden zijn: geen twee individuen zijn aan elkaar gelijk. Voeg daar nog "erfelijkheid" en "selectie" aan toe, en evolutie zal op dezelfde manier zijn gang gaan; of variatie nu afkomstig is van "toeval", of "kosmische straling", of "God", of whatever.
Dat roept massa's ongelofelijk interessante vragen op. Is "de wereld" (in de zin van "het universum") een gedetermineerd proces, of een proces waarvan grote onderdelen heel anders hadden kunnen zijn? Je kan daar vele uren of filosoferen, maar om het punt voor dit onderwerp in twee woorden uit te drukken: die kwesties zijn geen onderdeel van de evolutietheorie. Het enige wat evolutietheorie met die onwetendheid doet is zich er rekenschap van geven. Misschien is "de wereld" wel een toevalsproces, en in dat geval zal de impact van erfelijkheid en selectie op variërende kenmerken maken dat gunstige kenmerken met de generaties meer gaan voorkomen. En misschien is de wereld géén toevalsproces, en in dat geval is de logica van "natuurlijke selectie" onderdeel van een veel grotere, ons onbekende logica - en het effect is hetzelfde.
Wanneer ikzelf nu aanneem dat de wereld inderdaad een toevalsproces is, dan is dat dus geen aanname die voortvloeit uit de evolutietheorie. Het is zelfs geen aanname die (bij mijn weten) voortvloeit uit enige andere wetenschap. (In feite is dat (voor zover ik ze begrepen heb) iets wat ook in de commentaren opdook. Je zou best een proces kunnen hebben dat alle kenmerken van een random proces vertoont, en toch perfect gedetermineerd verloopt.) Maar voor aannames die we niet baseren op de wetenschap, maar wel op de filosofie van de betrokken cultuur, hebben we een naam: metafysica!
Eenmaal je dat inziet krijg je ook oog voor hoe de evolutietheorie een prachtig voorbeeld is van hoe wetenschap kan omgaan met onbewezen assumpties, die zo diep zitten dat we ze zelfs bij de metafysica kunnen klasseren. De theorie geeft zich rekenschap van de mogelijkheid dat de assumptie correct is, maar werkt ook indien de assumptie niet correct is. En daarmee kan ik ook terug naar de opmerking van Gould (die dat overigens "contingentie" noemt): als je de film van het leven opnieuw zou afspelen krijg je een heel ander resultaat: geen komeet, dus wel nog altijd dinosaurussen, dus geen groeiende zoogdieren, geen apen, en geen mensen.
Dat is wat ik (op dit moment, en sinds verschillende jaren) ook veronderstel. Maar het is niet iets dat volgt uit de evolutietheorie. Het is iets dat volgt uit onze metafysische assumpties over "de wereld". Indien "de wereld" een absoluut gedetermineerd proces was, dan zouden wij in de verschijnselen nog steeds "variatie" zien, dan zou simpele logica daar in combinatie met erfelijkheid en selectie tot een evoluerende werkelijkheid doen besluiten, en - dan zou het resultaat van het opnieuw afspelen van de film van het leven precies hetzelfde zijn als nu.
----------------------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/04/de-metafyscia-van-het-persjonkelen.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/12/filosoferen-over-evolutie-toeval.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/05/nogmaals-natuurlijke-selectie.html
donderdag 6 december 2007
Filosoferen over Evolutie: De Universele Theorie
Sinds ik een tijdje geleden
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/10/filosofiebe.html
heb aanbevolen ben ik nog niet vaak teleurgesteld geweest. Geregeld gebeurt er precies wat ikzelf ook vind dat filosofie moet doen. Het gaat over de wereld; van de natuurwetenschap, of de biologie, of de ethiek, of de economie, kortom, het vermijdt het soort inteelt waarmee filosofen soms denken dat het er op aan komt andere filosofen te bestuderen. Je weet wel: "andere filosofen" die zo interessant zijn omdat ze zelf ook studies aan nog andere filosofen hebben gewijd... Enzovoort. Men voelt het erbarmelijke schouwspel al van ver aankomen.
Dat is iets dat filosofie.be weet te vermijden. Nu is er alweer een artikel over (één van) mijn stokpaardje(s) evolutietheorie verschenen:
http://philaletes.filosofie.be/index.php?/archives/23-De-evolutionaire-God.html
De auteur verwondert zich over het soort denken waarbij (in dit geval) mannen en vrouwen anders winkelen "omdat" mensen ooit jagers-verzamelaars geweest zijn, waarbij het vrouwtje meer de verzamelaar was en het mannetje meer de jager, en daarom... zus en zo en zet... en op het einde kunnen we er het koopgedrag van hemden mee verklaren.
Nu moet je weten dat ik weer eens het cliché waarmaak. Als je "rechts" bent heb je niet alleen voorspelbare opvattingen over vrije markten, maar er zal ook veel werk aan zijn om te vermijden dat je overal de werking van genen en sociobiologie en evolutionaire psychologie bezig ziet. En zo is het ook bij mij: natuurlijk zullen selectie effecten op gedrag (precies zoals op de fysiologie) van mannetjes en vrouwtjes geleid hebben tot een differentiëel reproductieresultaat (voilà: als dat niet geleerd klinkt...) en natuurlijk kunnen we bijgevolg gedrag van mannetjes en vrouwtjes biologisch verklaren.
Maar zelfs rechts gespuis als ikzelf heeft begrip voor de verbazing van mensen die in de krant lezen dat daarmee het domein en heel het domein is verklaard. Er zouden, wie weet, ergens, net aan de rand van het denkvermogen, nog enkele andere factoren kunnen meespelen? Tenslotte slingeren wij mensen al heel onze geschiedenis heen en weer tussen theorieën die ons vertellen dat we ons niet teveel illusies moeten maken over onze vermogens, en theorieën die beweren dat ze net alles hebben opgelost.
Remember deze? Freud en Marx hadden juist de hele menselijke psyche en samenleving verklaard toen het postmodernisme de grote verhalen dood verklaarde; ziedaar een dikke eeuw in anderhalve lijn samengevat: doe dat maar eens beter. Goed of niet, feit blijft dat het tijd is om de slinger weer in de andere richting te laten gaan. Dus OK, als de grote verhalen dood zijn, dan is de universele verklaring van de evolutionaire psychologie dat ook. Maar aan de andere kant kan het wel eens nuttig zijn om je te concentreren op één en slechts één aspektje van een heel complex verhaal, en dat in zijn totale logica te onderzoeken, en wie weet waar je allemaal uitkomt?
Dat is de reden waarom ik nog altijd met zoveel plezier terugdenk aan de tijd dat ik Freud las, of meer recent René Girard - die de hele menselijke cultuur "kon" verklaren met het "zondebokmechanisme". Zeker, zeker, ik weet het, er zijn mensen die er in geloven zoals we in een religie geloven. Dat is met de evolutietheorie niet anders. Maar het feit blijft dat je wel degelijk beter kan doen. Mijn favoriete boutade is dat je evolutietheorie niet hoeft te geloven, omdat het iets is dat je kan weten (1). En goed, de blogger van filosofie.be had iemand betrapt op een tekst rond evolutietheorie die verdacht goed op een credo begon te lijken. Maar daarom hoeven wij dat toch niet allemaal letterlijk over te nemen?
----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/05/nogmaals-natuurlijke-selectie.html
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/10/filosofiebe.html
heb aanbevolen ben ik nog niet vaak teleurgesteld geweest. Geregeld gebeurt er precies wat ikzelf ook vind dat filosofie moet doen. Het gaat over de wereld; van de natuurwetenschap, of de biologie, of de ethiek, of de economie, kortom, het vermijdt het soort inteelt waarmee filosofen soms denken dat het er op aan komt andere filosofen te bestuderen. Je weet wel: "andere filosofen" die zo interessant zijn omdat ze zelf ook studies aan nog andere filosofen hebben gewijd... Enzovoort. Men voelt het erbarmelijke schouwspel al van ver aankomen.
Dat is iets dat filosofie.be weet te vermijden. Nu is er alweer een artikel over (één van) mijn stokpaardje(s) evolutietheorie verschenen:
http://philaletes.filosofie.be/index.php?/archives/23-De-evolutionaire-God.html
De auteur verwondert zich over het soort denken waarbij (in dit geval) mannen en vrouwen anders winkelen "omdat" mensen ooit jagers-verzamelaars geweest zijn, waarbij het vrouwtje meer de verzamelaar was en het mannetje meer de jager, en daarom... zus en zo en zet... en op het einde kunnen we er het koopgedrag van hemden mee verklaren.
Nu moet je weten dat ik weer eens het cliché waarmaak. Als je "rechts" bent heb je niet alleen voorspelbare opvattingen over vrije markten, maar er zal ook veel werk aan zijn om te vermijden dat je overal de werking van genen en sociobiologie en evolutionaire psychologie bezig ziet. En zo is het ook bij mij: natuurlijk zullen selectie effecten op gedrag (precies zoals op de fysiologie) van mannetjes en vrouwtjes geleid hebben tot een differentiëel reproductieresultaat (voilà: als dat niet geleerd klinkt...) en natuurlijk kunnen we bijgevolg gedrag van mannetjes en vrouwtjes biologisch verklaren.
Maar zelfs rechts gespuis als ikzelf heeft begrip voor de verbazing van mensen die in de krant lezen dat daarmee het domein en heel het domein is verklaard. Er zouden, wie weet, ergens, net aan de rand van het denkvermogen, nog enkele andere factoren kunnen meespelen? Tenslotte slingeren wij mensen al heel onze geschiedenis heen en weer tussen theorieën die ons vertellen dat we ons niet teveel illusies moeten maken over onze vermogens, en theorieën die beweren dat ze net alles hebben opgelost.
Remember deze? Freud en Marx hadden juist de hele menselijke psyche en samenleving verklaard toen het postmodernisme de grote verhalen dood verklaarde; ziedaar een dikke eeuw in anderhalve lijn samengevat: doe dat maar eens beter. Goed of niet, feit blijft dat het tijd is om de slinger weer in de andere richting te laten gaan. Dus OK, als de grote verhalen dood zijn, dan is de universele verklaring van de evolutionaire psychologie dat ook. Maar aan de andere kant kan het wel eens nuttig zijn om je te concentreren op één en slechts één aspektje van een heel complex verhaal, en dat in zijn totale logica te onderzoeken, en wie weet waar je allemaal uitkomt?
Dat is de reden waarom ik nog altijd met zoveel plezier terugdenk aan de tijd dat ik Freud las, of meer recent René Girard - die de hele menselijke cultuur "kon" verklaren met het "zondebokmechanisme". Zeker, zeker, ik weet het, er zijn mensen die er in geloven zoals we in een religie geloven. Dat is met de evolutietheorie niet anders. Maar het feit blijft dat je wel degelijk beter kan doen. Mijn favoriete boutade is dat je evolutietheorie niet hoeft te geloven, omdat het iets is dat je kan weten (1). En goed, de blogger van filosofie.be had iemand betrapt op een tekst rond evolutietheorie die verdacht goed op een credo begon te lijken. Maar daarom hoeven wij dat toch niet allemaal letterlijk over te nemen?
----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/05/nogmaals-natuurlijke-selectie.html
woensdag 5 december 2007
"Filosoferen over Evolutie: Toeval": vervolg
Verschillende lezer voegden bedachtzame commentatoren toe aan mijn stelling uit de vorige post (1); de stelling dat je niet kan beweren dat evolutietheorie "eigenlijk" neerkomt op een verklaring dat het "allemaal" toeval is. Terwijl "toeval" een gemakkelijkheidsoplossing is die niet wezenlijk verschilt van de stelling "God heeft het gedaan" (2). Immers, wat je ook ziet, je kan altijd beweren dat God, resp. "toeval" het zo in elkaar heeft gezet - en jezelf heel slim voelen.
Mijn idee was (en is) dat dat laatste een terecht verwijt zou zijn, indien het tenminste van toepassing was. Maar (zegt mijn opinie), het verwijt is niet van toepassing op evolutietheorie, vermits die helemaal niet beweert dat het allemaal toeval is. De theorie zegt dat het allemaal via "natuurlijke selectie" is verlopen, en dat kan je van geen kanten reduceren tot "toeval".
Daarop zijn dus die bedachtzame commentaren gekomen. De lezer begrijpt vermoedelijk wel dat ik (enerzijds) wel wat heb nagedacht over die conclusie van me, maar dat ik er (anderzijds) geen absolute zekerheid van wil maken. Misschien schiet mijn inzicht tekort en sta ik hier op het punt iets bij te leren over evolutietheorie? De lezer begrijpt waarschijnlijk ook wel dat het voor mij geen existentiële kwestie is als "het" misschien wel allemaal "toeval" was - ik ben tenslotte geen creationist?
En dus heb ik die commentaren voornamelijk gelezen in termen van "moet ik mijn opinie aanpassen?". Nu zaten er een paar dingen tussen die ik begrepen heb maar die me niet mijn opinie doen veranderen. Zoals Axxyanus en Koen opmerkten, sommige dingen die je deterministisch kan beschrijven zijn mogelijk wel degelijk toevallig. Maar zoals ik dit zie en begrijp is dat nu juist mijn punt. We weten niet of de "input" (zoals koen het noemt) van het mechanisme een kwestie van toeval is, en dus hebben we een theorie die werkt als het een kwestie van toeval is, en die ook werkt als het geen kwestie van toeval is.
Maar als we een mechanisme hebben dat zowel werkt in een wereld die toevallig is als in een wereld die dat niet is - hoe kunnen we dan beweren dat het van toeval afhangt?
Als ik me niet vergis is het volgende een goede analogie. In de kosmologie is het ontstaan van melkwegstelsels een kwestie van verdeling van materie op een welbepaald punt in de vroege geschiedenis van de kosmos. Als de materie perfect gelijkmatig verdeeld was zou ons heelal een soort inert gas van waterstof en wat helium geweest zijn. Maar zoals het er nu uitziet moet die verdeling oneffen geweest zijn, want het resultaat is helemaal geen inerte gaswerk, maar wijzelf.
Die oneffenheid in de verdeling van de materie vraagt om een verklaring. Maar voor zover ik weet hebben we daar geen antwoord op. Voor zover ik weet lijkt het er op dat de oneffenheden wel een kwestie van random afwijkingen van een normale verdeling kunnen geweest zijn. Ze waren klein genoeg om "toevallig" te kunnen optreden, en groot genoeg om een gigantische impact te hebben op de geschiedenis van het universum.
Neem aan dat dat een goede beschrijving is van de stand van zaken in de kosmologie, desnoods ergens in het verleden. Volstaat dat om te beweren dat de kosmologie zegt dat het allemaal een kwestie is van toeval? Volgens mij is de toestand precies analoog. De kosmologie zegt hier hoogstens dat een bepaalde "input" een toevalsfactor kan geweest zijn (maar we weten het niet), en voor de rest zit er heel veel causaal denken in. Het kan overigens ook wel zo zijn dat God die oneffenheden atoom per atoom zo heeft geregeld. Zoals Koen heel juist zegt, dat idee voegt niets aan onze kennis toe. Maar het demonstreert wel, vind ik, dat de kosmologie een theorie is die werkt in een wereld die toevallig in elkaar zit, en ook in een wereld die niet toevallig in elkaar zit.
En volgens mij toont dat mijn punt, precies zoals in de evolutietheorie.
Er was ook een commentaar van Tonny, en daarvan vraag ik me veel meer af of ik er mijn opinie moet om veranderen. Tonny herinnert aan het punt dat Stephen Gould ook maakt in zijn Wonderful Life (1,989). Als je de film van het leven opnieuw zou afdraaien, beginnend 3.6 miljard jaar geleden, en in precies dezelfde omstandigheden, dan zouden de myriaden kleine "toevallige" gebeurtenissen die zich al die tijd voordeden maken dat het resultaat er heel anders zou uitzien.
Volstaat dat niet om te erkennen dat de hele theorie uiteindelijk een toevalsproces is? Op het eerste zicht kan ik me nog altijd terugtrekken achter "we weten niet of al die myriaden gebeurtenissen inderdaad toeval zijn, we weten hoogstens dat de theorie ook werkt indien ze allemaal toeval zijn". Maar toch, al die commentaren, en het meest de herinnering door Tonny aan het standpunt van Gould, maken dat ik toch nog over de stelling blijf nadenken.
---------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/12/filosoferen-over-evolutie-toeval.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/het-falen-van-de-hogere-machten.html
Mijn idee was (en is) dat dat laatste een terecht verwijt zou zijn, indien het tenminste van toepassing was. Maar (zegt mijn opinie), het verwijt is niet van toepassing op evolutietheorie, vermits die helemaal niet beweert dat het allemaal toeval is. De theorie zegt dat het allemaal via "natuurlijke selectie" is verlopen, en dat kan je van geen kanten reduceren tot "toeval".
Daarop zijn dus die bedachtzame commentaren gekomen. De lezer begrijpt vermoedelijk wel dat ik (enerzijds) wel wat heb nagedacht over die conclusie van me, maar dat ik er (anderzijds) geen absolute zekerheid van wil maken. Misschien schiet mijn inzicht tekort en sta ik hier op het punt iets bij te leren over evolutietheorie? De lezer begrijpt waarschijnlijk ook wel dat het voor mij geen existentiële kwestie is als "het" misschien wel allemaal "toeval" was - ik ben tenslotte geen creationist?
En dus heb ik die commentaren voornamelijk gelezen in termen van "moet ik mijn opinie aanpassen?". Nu zaten er een paar dingen tussen die ik begrepen heb maar die me niet mijn opinie doen veranderen. Zoals Axxyanus en Koen opmerkten, sommige dingen die je deterministisch kan beschrijven zijn mogelijk wel degelijk toevallig. Maar zoals ik dit zie en begrijp is dat nu juist mijn punt. We weten niet of de "input" (zoals koen het noemt) van het mechanisme een kwestie van toeval is, en dus hebben we een theorie die werkt als het een kwestie van toeval is, en die ook werkt als het geen kwestie van toeval is.
Maar als we een mechanisme hebben dat zowel werkt in een wereld die toevallig is als in een wereld die dat niet is - hoe kunnen we dan beweren dat het van toeval afhangt?
Als ik me niet vergis is het volgende een goede analogie. In de kosmologie is het ontstaan van melkwegstelsels een kwestie van verdeling van materie op een welbepaald punt in de vroege geschiedenis van de kosmos. Als de materie perfect gelijkmatig verdeeld was zou ons heelal een soort inert gas van waterstof en wat helium geweest zijn. Maar zoals het er nu uitziet moet die verdeling oneffen geweest zijn, want het resultaat is helemaal geen inerte gaswerk, maar wijzelf.
Die oneffenheid in de verdeling van de materie vraagt om een verklaring. Maar voor zover ik weet hebben we daar geen antwoord op. Voor zover ik weet lijkt het er op dat de oneffenheden wel een kwestie van random afwijkingen van een normale verdeling kunnen geweest zijn. Ze waren klein genoeg om "toevallig" te kunnen optreden, en groot genoeg om een gigantische impact te hebben op de geschiedenis van het universum.
Neem aan dat dat een goede beschrijving is van de stand van zaken in de kosmologie, desnoods ergens in het verleden. Volstaat dat om te beweren dat de kosmologie zegt dat het allemaal een kwestie is van toeval? Volgens mij is de toestand precies analoog. De kosmologie zegt hier hoogstens dat een bepaalde "input" een toevalsfactor kan geweest zijn (maar we weten het niet), en voor de rest zit er heel veel causaal denken in. Het kan overigens ook wel zo zijn dat God die oneffenheden atoom per atoom zo heeft geregeld. Zoals Koen heel juist zegt, dat idee voegt niets aan onze kennis toe. Maar het demonstreert wel, vind ik, dat de kosmologie een theorie is die werkt in een wereld die toevallig in elkaar zit, en ook in een wereld die niet toevallig in elkaar zit.
En volgens mij toont dat mijn punt, precies zoals in de evolutietheorie.
Er was ook een commentaar van Tonny, en daarvan vraag ik me veel meer af of ik er mijn opinie moet om veranderen. Tonny herinnert aan het punt dat Stephen Gould ook maakt in zijn Wonderful Life (1,989). Als je de film van het leven opnieuw zou afdraaien, beginnend 3.6 miljard jaar geleden, en in precies dezelfde omstandigheden, dan zouden de myriaden kleine "toevallige" gebeurtenissen die zich al die tijd voordeden maken dat het resultaat er heel anders zou uitzien.
Volstaat dat niet om te erkennen dat de hele theorie uiteindelijk een toevalsproces is? Op het eerste zicht kan ik me nog altijd terugtrekken achter "we weten niet of al die myriaden gebeurtenissen inderdaad toeval zijn, we weten hoogstens dat de theorie ook werkt indien ze allemaal toeval zijn". Maar toch, al die commentaren, en het meest de herinnering door Tonny aan het standpunt van Gould, maken dat ik toch nog over de stelling blijf nadenken.
---------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/12/filosoferen-over-evolutie-toeval.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/het-falen-van-de-hogere-machten.html
maandag 3 december 2007
Filosoferen over Evolutie: Toeval
Enkele blogs (1) wijden aandacht aan een proefschrift over creationisten, die zich tegen de evolutietheorie afzetten omdat “de mens geen resultaat van toeval kan zijn”. En ik denk dat veel aanhangers van de evolutietheorie in dat onderwerp een fout maken.
De fout gaat als volgt. Ze zien dat de creationisten zich verzetten tegen “toeval”; zij verzetten zich tegen de creationisten, ergo, ze verdedigen de rol van toeval in de evolutietheorie. Terwijl ik denk dat we de creationisten voor één keer groot gelijk moeten geven. Neen, het is inderdaad geen kwestie van toeval! Het enige wat we van de creationisten nog te weten moeten komen is wààr ze in Gods naam in de theorie zien staan dat het wel een kwestie van toeval is.
Kijk, we weten, omdat Darwin het ons zegt, en omdat reeksen boeken het ons sindsdien hebben herhaald (2), dat het mechanisme waarmee evolutie zich afspeelt “natuurlijke selectie” (3) is. Als we dus beweren dat evolutie een kwestie van “blind toeval” is, dan moeten we kunnen zeggen hoe het mechanisme van “natuurlijke selectie” zijn bestaan aan dat toeval te danken heeft. Maar we weten ook (omdat Darwin en de rest het ons verteld hebben) wat het mechanisme precies zegt: individuen verschillen van elkaar inzake kenmerken; die verschillen zijn (deels) erfelijk; en individuen hebben ook niet allemaal evenveel nakomelingen. Bijgevolg, kenmerken die tegelijk erfelijk zijn, èn een gunstig effect hebben op aantallen nakomelingen zullen met het verstrijken van de generaties meer voorkomen in de populatie. Waar zit nu het toeval?
Het zit in elk geval niet in de “erfelijkheid”. Dat is namelijk een welbekend biochemisch proces. We weten heel precies hoe het doorgeven van genetische informatie en het delen van cellen en het daarmee opbouwen van nieuwe individuen werkt. En als je het kan beschrijven in termen van oorzaak en gevolg, dan is het natuurlijk geen kwestie van toeval meer.
We komen er het dichtst bij wanneer we naar het element “variatie” (individuen verschillen van elkaar) kijken. We weten namelijk niet wat de preciese oorzaak van variatie is. Waarom precies zijn de waarden van kenmerken verschillend tussen individuen en niet perfect gelijk? Is dat een metafysische eigenschap van het universum? Komt het door kosmische straling? Heeft God alle oganismen molecuul per molecuul zo in elkaar gestikt? We weten het niet. We weten wel dat, voor zover we kunnen zien, die variatie willekeurig verdeeld is. Die onwetendheid, en dat klaarblijkelijk willekeurig optreden, noemen we “toeval” – maar daarmee heeft “toeval” nog geen enkele oorzakelijke kracht in de theorie. Zoals je heel gemakkelijk kan zien: als het in werkelijkheid helemaal geen toeval is, maar (bijvoorbeeld) wel een gedetermineerd proces, dan nog doet variatie zich voor zoals het zich voordoet, en dan zou daarop selectie op precies dezelfde manier ingrijpen
Selectie is immers het feit dat verschillende individuen verschillende aantallen nakomelingen hebben. Maar dat is in eerste instantie helemaal geen toeval, wel integendeel. Het zijn juist de gunstige kenmerken die tot de meeste nakomelingen leiden: dus dat is geen toeval, maar wel een causaal beredeneerbaar proces. En verder gebeurt dat op basis van “waarschijnlijkheid”. Maar ook dat is helemaal geen “toeval”, maar juist integendeel. Het is helemaal niet zeker dat het konijn met de beste ogen ook het langst leeft en dus het meeste nakomelingen krijgt: het dier kan wel door de bliksem getroffen worden. Maar dan nog zijn er andere konijnen die ook heel goede ogen hebben, en die hebben als groep wel degelijk de meeste nakomelingen.
Sterker nog, stel dat het niet zo was (dat individuen met kenmerken die een gunstig effect hebben op de kans op nakomelingen ook werkelijk meer nakomelingen hebben); zou dat niet pas een hoop toeval zijn? Kan je je inbeelden dat juist de konijnen met de beste ogen de hele tijd door de bliksem worden getroffen, telkens weer, generatie na generatie, zodat betere ogen niet geleidelijk meer in de populatie kunnen voorkomen? Wat zou een mens dààr anders uit kunnen concluderen dan dat er een hogere macht (!!) aan het werk moet zijn, die telkens weer de waarschijnlijkheid doorkruist met onwaarschijnlijke gebeurtenissen – zodat zelfs op de langere duur wat "waarschijnlijk" is niet "reëel" wordt?
Maar daarmee zijn we er natuurlijk wel. De evolutietheorie, met zijn mechanisme van “natuurlijke selectie” doet helemaal geen beroep op “toeval”. Als het op “selectie” aankomt is het ronduit integendeel. En als het op variatie aankomt, dan zie je dat het er niet toe doet. Of variatie nu het resultaat van een gedetermineerd proces is, of puur toeval, of omdat God elk moment molecuul per molecuul de wereld in mekaar stikt, het maakt allemaal geen enkel verschil uit: het mechanisme gaat op precies dezelfde manier zijn gang. En als het mechanisme zijn gang gaat in een wereld die van toeval aan mekaar hangt, en op precies dezelfde manier in een gedetermineerde wereld, en zelfs in een door God in elkaar gestikte wereld – hoe kan je dan beweren dat de theorie een kwestie is van toeval?
Volgens mij kan je dat dan ook van geen kanten beweren, en dus hebben de creationisten gelijk! De ontwikkeling van het leven is geen kwestie van toeval! De creationisten en de wetenschap zijn het er dan ook roerend over eens dat er een veel betere verklaring nodig is. Zeker, op dat punt aangekomen scheiden zich alsnog de wegen. Maar over hoe die verklaringen dan precies verschillen kan ik al verwijzen naar een eerdere post van me (4).
----------------------------------------------------------
(1) http://evolutie.blog.com/2362071/
EN http://koan.filosofie.be/index.php?/archives/879-Toeval-obsessief-afwijzen.html
(2) Darwin, The Origin of Species (1859), hoofdstuk IV.
EN Gould, Life's Grandeur, The Spread of Excellence from Plato to Darwin (1997), hoofdstuk 12
EN Williams, plan & Purpose in Nature (1996), hoofdstuk 2
EN Wright, The Moral Animal, The new Science of Evolutionary Psychology (1994), hoofdstuk 1.
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/05/nogmaals-natuurlijke-selectie.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/het-falen-van-de-hogere-machten.html
De fout gaat als volgt. Ze zien dat de creationisten zich verzetten tegen “toeval”; zij verzetten zich tegen de creationisten, ergo, ze verdedigen de rol van toeval in de evolutietheorie. Terwijl ik denk dat we de creationisten voor één keer groot gelijk moeten geven. Neen, het is inderdaad geen kwestie van toeval! Het enige wat we van de creationisten nog te weten moeten komen is wààr ze in Gods naam in de theorie zien staan dat het wel een kwestie van toeval is.
Kijk, we weten, omdat Darwin het ons zegt, en omdat reeksen boeken het ons sindsdien hebben herhaald (2), dat het mechanisme waarmee evolutie zich afspeelt “natuurlijke selectie” (3) is. Als we dus beweren dat evolutie een kwestie van “blind toeval” is, dan moeten we kunnen zeggen hoe het mechanisme van “natuurlijke selectie” zijn bestaan aan dat toeval te danken heeft. Maar we weten ook (omdat Darwin en de rest het ons verteld hebben) wat het mechanisme precies zegt: individuen verschillen van elkaar inzake kenmerken; die verschillen zijn (deels) erfelijk; en individuen hebben ook niet allemaal evenveel nakomelingen. Bijgevolg, kenmerken die tegelijk erfelijk zijn, èn een gunstig effect hebben op aantallen nakomelingen zullen met het verstrijken van de generaties meer voorkomen in de populatie. Waar zit nu het toeval?
Het zit in elk geval niet in de “erfelijkheid”. Dat is namelijk een welbekend biochemisch proces. We weten heel precies hoe het doorgeven van genetische informatie en het delen van cellen en het daarmee opbouwen van nieuwe individuen werkt. En als je het kan beschrijven in termen van oorzaak en gevolg, dan is het natuurlijk geen kwestie van toeval meer.
We komen er het dichtst bij wanneer we naar het element “variatie” (individuen verschillen van elkaar) kijken. We weten namelijk niet wat de preciese oorzaak van variatie is. Waarom precies zijn de waarden van kenmerken verschillend tussen individuen en niet perfect gelijk? Is dat een metafysische eigenschap van het universum? Komt het door kosmische straling? Heeft God alle oganismen molecuul per molecuul zo in elkaar gestikt? We weten het niet. We weten wel dat, voor zover we kunnen zien, die variatie willekeurig verdeeld is. Die onwetendheid, en dat klaarblijkelijk willekeurig optreden, noemen we “toeval” – maar daarmee heeft “toeval” nog geen enkele oorzakelijke kracht in de theorie. Zoals je heel gemakkelijk kan zien: als het in werkelijkheid helemaal geen toeval is, maar (bijvoorbeeld) wel een gedetermineerd proces, dan nog doet variatie zich voor zoals het zich voordoet, en dan zou daarop selectie op precies dezelfde manier ingrijpen
Selectie is immers het feit dat verschillende individuen verschillende aantallen nakomelingen hebben. Maar dat is in eerste instantie helemaal geen toeval, wel integendeel. Het zijn juist de gunstige kenmerken die tot de meeste nakomelingen leiden: dus dat is geen toeval, maar wel een causaal beredeneerbaar proces. En verder gebeurt dat op basis van “waarschijnlijkheid”. Maar ook dat is helemaal geen “toeval”, maar juist integendeel. Het is helemaal niet zeker dat het konijn met de beste ogen ook het langst leeft en dus het meeste nakomelingen krijgt: het dier kan wel door de bliksem getroffen worden. Maar dan nog zijn er andere konijnen die ook heel goede ogen hebben, en die hebben als groep wel degelijk de meeste nakomelingen.
Sterker nog, stel dat het niet zo was (dat individuen met kenmerken die een gunstig effect hebben op de kans op nakomelingen ook werkelijk meer nakomelingen hebben); zou dat niet pas een hoop toeval zijn? Kan je je inbeelden dat juist de konijnen met de beste ogen de hele tijd door de bliksem worden getroffen, telkens weer, generatie na generatie, zodat betere ogen niet geleidelijk meer in de populatie kunnen voorkomen? Wat zou een mens dààr anders uit kunnen concluderen dan dat er een hogere macht (!!) aan het werk moet zijn, die telkens weer de waarschijnlijkheid doorkruist met onwaarschijnlijke gebeurtenissen – zodat zelfs op de langere duur wat "waarschijnlijk" is niet "reëel" wordt?
Maar daarmee zijn we er natuurlijk wel. De evolutietheorie, met zijn mechanisme van “natuurlijke selectie” doet helemaal geen beroep op “toeval”. Als het op “selectie” aankomt is het ronduit integendeel. En als het op variatie aankomt, dan zie je dat het er niet toe doet. Of variatie nu het resultaat van een gedetermineerd proces is, of puur toeval, of omdat God elk moment molecuul per molecuul de wereld in mekaar stikt, het maakt allemaal geen enkel verschil uit: het mechanisme gaat op precies dezelfde manier zijn gang. En als het mechanisme zijn gang gaat in een wereld die van toeval aan mekaar hangt, en op precies dezelfde manier in een gedetermineerde wereld, en zelfs in een door God in elkaar gestikte wereld – hoe kan je dan beweren dat de theorie een kwestie is van toeval?
Volgens mij kan je dat dan ook van geen kanten beweren, en dus hebben de creationisten gelijk! De ontwikkeling van het leven is geen kwestie van toeval! De creationisten en de wetenschap zijn het er dan ook roerend over eens dat er een veel betere verklaring nodig is. Zeker, op dat punt aangekomen scheiden zich alsnog de wegen. Maar over hoe die verklaringen dan precies verschillen kan ik al verwijzen naar een eerdere post van me (4).
----------------------------------------------------------
(1) http://evolutie.blog.com/2362071/
EN http://koan.filosofie.be/index.php?/archives/879-Toeval-obsessief-afwijzen.html
(2) Darwin, The Origin of Species (1859), hoofdstuk IV.
EN Gould, Life's Grandeur, The Spread of Excellence from Plato to Darwin (1997), hoofdstuk 12
EN Williams, plan & Purpose in Nature (1996), hoofdstuk 2
EN Wright, The Moral Animal, The new Science of Evolutionary Psychology (1994), hoofdstuk 1.
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/05/nogmaals-natuurlijke-selectie.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/het-falen-van-de-hogere-machten.html
Clinton daalt in de peilingen
Je zou het haast vergeten, maar de Amerikaanse presidentsverkiezingen liggen nog altijd heel ver weg. Zo vroeg zijn ze deze keer van start gegaan met de campagne, dat je de indruk hebt dat ze al in een vergevorderd stadium zijn. En toch: herinner je december van vier jaar geleden. Dean ging de Democratische nominatie binnenhalen! Zijn momentum was onstopbaar!
Gevolgd door een haast onmiddellijk wegdeemsteren van bij de eerste voorverkiezingen, en na de nodige schermutselingen werd het Kerry, in december afgeschreven zoals ik pakweg McCain zou afschrijven.
Het fascinerende van dat soort toestanden is hoe de dwergen van vandaag de grote namen van binnen enkele maanden zullen zijn, wanneer ze tegen de verwachtingen in toch nog belangrijk worden.
Bij de Republiekeinen is er eindelijk een naam die uit de onbekende regionen een boel aandacht weet op te eisen. Huckabee ligt zowaar op kop in de peilingen van Iowa, de eerste staat om met een soort resultaat te komen. Ik heb er nog niet veel van gezien, dus hij lijkt ook nog altijd op een "dwerg", maar je mag er donder op zeggen dat als hij de nominatie binnenhaalt, we hem allemaal als een belangwekkende kandidaat zullen zien. Zoals elk van de anderen, natuurlijk. Dat is de grap; dat in december voor het jaar waarin ze verkozen werden Bill Clinton of Jimmy Carter er uitzagen als het voormenu, de opwarming voor wanneer de serieuze kandidaten zich gingen warmlopen.
Als het er bij de Democraten aan toe gaat zoals vier jaar geleden, dan staat Clinton op het punt weg te deemsteren. Dat is tensminste wat de peilingen suggereren. Nu is het nog altijd zo dat dat gewoon noodzakelijk is, want eigenlijk vechten de andere Democraten voor hun overleving. Hillary lag zo ver op kop, dat als ze niks uit hun hoed toveren ze er meteen een kruis over kunnen maken. Maar nu lijkt daar toch schot in te komen, en de voorsprong van Clinton slinkt weg. Het lijkt er wel op dat er geen nieuwe namen tevoorschijn komen, dus dat de tegenkandidaten Obama of Edwards zullen blijven.
Maar toch. Vier jaar geleden was Kerry dood en begraven - om maar te zeggen dat er nog veel gebeurt tijdens die voorverkiezingen. Het is dat wat we vergeten, omdat de campagnes al zo lang bezig zijn, maar het is toch wel zo. Ik hoop het ook een beetje, want hoewel ik zeker niet tegen een Hillary als president zou zijn, mag elke serieuze kandidaat, uit beide partijen het halen. Het belangrijkste is dat het een persoonlijkheid zal zijn. Washington zal zeker nog wel een generatie de hoofdstad van de planeet zijn. De post is te belangrijk om aan narren over te laten.
Gevolgd door een haast onmiddellijk wegdeemsteren van bij de eerste voorverkiezingen, en na de nodige schermutselingen werd het Kerry, in december afgeschreven zoals ik pakweg McCain zou afschrijven.
Het fascinerende van dat soort toestanden is hoe de dwergen van vandaag de grote namen van binnen enkele maanden zullen zijn, wanneer ze tegen de verwachtingen in toch nog belangrijk worden.
Bij de Republiekeinen is er eindelijk een naam die uit de onbekende regionen een boel aandacht weet op te eisen. Huckabee ligt zowaar op kop in de peilingen van Iowa, de eerste staat om met een soort resultaat te komen. Ik heb er nog niet veel van gezien, dus hij lijkt ook nog altijd op een "dwerg", maar je mag er donder op zeggen dat als hij de nominatie binnenhaalt, we hem allemaal als een belangwekkende kandidaat zullen zien. Zoals elk van de anderen, natuurlijk. Dat is de grap; dat in december voor het jaar waarin ze verkozen werden Bill Clinton of Jimmy Carter er uitzagen als het voormenu, de opwarming voor wanneer de serieuze kandidaten zich gingen warmlopen.
Als het er bij de Democraten aan toe gaat zoals vier jaar geleden, dan staat Clinton op het punt weg te deemsteren. Dat is tensminste wat de peilingen suggereren. Nu is het nog altijd zo dat dat gewoon noodzakelijk is, want eigenlijk vechten de andere Democraten voor hun overleving. Hillary lag zo ver op kop, dat als ze niks uit hun hoed toveren ze er meteen een kruis over kunnen maken. Maar nu lijkt daar toch schot in te komen, en de voorsprong van Clinton slinkt weg. Het lijkt er wel op dat er geen nieuwe namen tevoorschijn komen, dus dat de tegenkandidaten Obama of Edwards zullen blijven.
Maar toch. Vier jaar geleden was Kerry dood en begraven - om maar te zeggen dat er nog veel gebeurt tijdens die voorverkiezingen. Het is dat wat we vergeten, omdat de campagnes al zo lang bezig zijn, maar het is toch wel zo. Ik hoop het ook een beetje, want hoewel ik zeker niet tegen een Hillary als president zou zijn, mag elke serieuze kandidaat, uit beide partijen het halen. Het belangrijkste is dat het een persoonlijkheid zal zijn. Washington zal zeker nog wel een generatie de hoofdstad van de planeet zijn. De post is te belangrijk om aan narren over te laten.
Abonneren op:
Posts (Atom)