Het tweede essay uit het boek Parkinson’s Law (1) gaat over een onderwerp dat je niet zozeer als een natuurwet kan voorstellen, maar eerder als een historische analyse. Er zijn, zegt Parkinson, doorheen de geschiedenis in wezen twee verschillende manieren geweest om de werknemers te selecteren die je voor je activiteiten nodig hebt. De eerste is het Brits systeem: het is de kleinzoon van de Hertog van Norfolk die de beste post wegkaapt voor de neef van de Graaf van Lancaster, en zo verder naar beneden. Mutatis mutandis, natuurlijk: in de marine was het de kleinzoon van de Eerste Admiraal die het haalde voor de neef van de Schout bij Nacht. Intuïtief zullen we allemaal geneigd zijn er onze neus voor op te halen, maar toch... Aangezien het systeem de Britten de status van dominante wereldmacht heeft opgeleverd, moeten we het bij de successen rekenen.
Het tweede systeem is het Chinees systeem. Op gezette tijden organizeer je vergelijkende examens. De deelnemers moeten dan in Alexandrijnen of dactylische hexameters drie bladzijden poëzie schrijven, en worden grondig gecontroleerd op hun kennis van de filosoof Confucius, die iets van een 25 eeuwen geleden leefde. Je kan zware bedenkingen hebben bij de relvantie die Confucius zal gehad hebben in de eeuwen en millennia na Confucius, maar toch... Aangezien het systeem de Chinezen toeliet een millennia oude beschaving op herkenbare wijze tot op de dag van vandaag te laten overleven, moet we het eveneens tot de successen rekenen.
Natuurlijk ging iedereen experimenteren met mengvormen en aanpassingen aan wat ze zelf nodig hadden, en na een tijdje ontstond het idee dat niet zozeer kwaliteiten als inzicht in zeer antieke filosofie en poëzie dienden getest te worden, als wel allerlei concrete vaardigheden, zoals wiskunde, management, persoonlijkheid, dat soort dingen. Dat was ongetwijfeld een plausibel idee, maar toch ging het mis. De resultaten, zegt Parkinson, waren zeer middelmatig, en daar was ook een reden voor. Al gauw ontstond namelijk een heel nieuwe vaardigheid, waarin heel wat tijd en energie gestoken werd: De kunst om in dat soort tests te slagen.
Merkwaardig, toch, hoe actueel zo’n tekst uit 1,950 kan klinken...
Op zoek naar de oplossing daarvoor ontstond weer een nieuwe variant, en nu kan ik echt niet laten om even uit de tekst, die nog steeds dateert uit 1,950, zelf te citeren:
“De kandidaten brengen dan een gezellig weekeinde op een landgoed door, onder deskundige observatie. Als één hunner over de deurmat struikelt en “Hela!” roept, rukken waarnemers die op de achtergrond op de loer liggen hun opschrijfboekjes uit hun zakken, en pennen er in: ‘Licht gestoorde motoriek’ en ‘Heeft geen zelfbeheersing’. Het is niet nodig deze methode tot in onderdelen te beschrijven, maar haar resultaten bevinden zich overal in onze omgeving, en zijn kennelijk bedroevend”.
Jongejongejonge... Het wordt actueler en actueler! Natuurlijk, de techniek staat voor niets, en op één punt moet ik vandaag Parkinson ongelijk geven. Toen ikzelf in een zeer herkenbaar “landgoed” getest werd in zeer herkenbare omstandigheden, luidde de (op krachtige toon uitgesproken) conclusie: “uitsluitend inzetbaar op het meest simpele niveau, en dan nog”. Of hoe de lachwekkende test van 50 jaar geleden vandaag feilloos het kaf van het koren heeft weten te scheiden.
Doch deze kleine frustratie terzijde. Waar heeft Parkinson het eigenlijk over? In werkelijkheid hanteert hij opnieuw de techniek van de slapstick; tot het dolkomische uitvergrootte en overdreven situaties die als de techniek van het perspectief een meerdimensionale realiteit in een vereenvoudigde voorstelling weten te vangen. Het onderwerp is immers, net als bij zijn eigenlijke wet, het menselijk functioneren met al zijn irrationele kanten, waar we ze gemakkelijk en zo graag overheen kijken. En net zoals de logica zegt dat de benodigde tijd zich aanpast aan de hoeveelheid arbeid, terwijl de werkelijkheid zegt dat het omgekeerd is, zo ook zegt de logica dat rationele recruteringsmethodes de beste resultaten opleveren, terwijl de studie van Confucius al aan zijn derde millennium bezig is.
------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/de-wet-van-parkinson.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten