maandag 31 januari 2011

Egypte: hoe moet dat aflopen?

Ik lees dat Israel zou willen dat Mubarak kan aanblijven in Egypte. Nu geloof ik meteen dat ze daar veel en veel beter weten dan ik wat goed voor ze is. Maar ik begrijp het niet: de anti-Israel hetze is een groot stuk de uitdrukking van falende regimes die een zondebok zoeken. En is een falend regime niet juist wat er met Mubarak zal verdwijnen?

Maar het probleem is waarschijnlijk niet ver te zoeken. De vraag is: wat komt er in de plaats? Met mijn zonnige, optimistische natuur (in een rustig, welvarend land) denk ik, het zijn jongeren, ze willen democratie, en welvaart. Maar de Moslimfundamentalisten zijn ongetwijfeld niet ver.

Toch mag ik dromen. Zou het kunnen dat we meemaken dat ook de regimes van Noord Afrika en het Midden Oosten (ik hoor dat het in Yemen ook al serieus aan het gisten is) zich ineens zullen moderniseren? Hier heb ik al een paar keer laten passeren hoe de lokale bevolking wel eens Westerse ideeën overneemt: dalende geboortecijfers, bijvoorbeeld. En ik blijf het moeilijk hebben met het idee dat een toch redelijk opgeleide jonge bevolking de ideeën van een primitieve woestijngodsdienst zal verkiezen boven de welvaart van het Westen.

Maar ik kan me inbeelden dat ze in Israel een paar dingen weten over het onderwerp, die ik niet weet...

zondag 30 januari 2011

Zo heel "obvious" lijkt het me niet...

Op voorzet van Paul Krugman (1) vraagt Ivan Janssens zich af waar de economische groei van de jongste tijd vandaan is gekomen. Immers, de vaststelling is dat de recente technologische ontwikkelingen (vereenvoudigd: "het internet") niet tot een even revolutionaire verandering in ons leven hebben geleid als de ontwikkelingen vanaf de late negentiende eeuw. En dat lijkt me wel juist. Hoe vaak mensen me ook aanspreken over "wat er allemaal niet veranderd is, zie eens die kinderen met computers op school" - ik kan niet nalaten te antwoorden dat dat allemaal nog niets is met een kleine eeuw geleden, toen er een verschil was tussen al die kinderen die op het veld of in de ateliers werkten en het feit dat er zelfs maar een school bestaat. Of het verschil tussen wel of geen electriciteit en stromend water in huis. En noem maar op.

En dus, onder vereenzelviging van technologische vooruitgang met productiviteitsstijgingen en dus economische groei (3), is het een redelijke vraag waar dan de groei van dat latere (ons) tijdperk vandaan komt. En daarop schrijft Ivan ineens "From taking on more debt obviously"

Maar dat lijkt mij een zeer vreemde "obviously". Telkens ik zoiets lees maak ik me zorgen over het mentaal mechanisme dat vertrekkend vanuit bepaalde axioma's de juistheid van bepaalde stellingen niet afleest aan de vraag of het klopt met de feiten, maar wel of het klopt met de axioma's (1). Bijvoorbeeld, een axiomatisch stelsel waarin de huidige crisis veroorzaakt werd door "teveel schulden", dit op zijn beurt als "bewijs" van het idee dat het "de schuld is van de overheid", kan gemakkelijk denken dat het werk gedaan is wanneer je uitkomt bij "door het aangaan van schulden" - waarna er, of wat had je verwacht, juist voorbij de horizon groot gevaar loert.

Maar is er werkelijk reden om zonder verdere vragen heel het onderwerp maar weer te herleiden tot "teveel schulden"? Zet de vraag waar de economische groei vandaan kwam ons werkelijk zo perplex dat we geen enkel ander antwoord kunnen bedenken? Om te beginnen ben ik eens gaan kijken bij Angus Maddison (5) en daar lijkt de economische groei (de stijging van het BNP per hoofd) van de VS voor het decennium 1998 - 2008 te zijn teruggevallen op 16% tegenover 23% voor het decennium 1954 - 1964. Dus aangenomen dat de technologische ontwikkeling is afgezwakt en dat dat zich vertaalt in dalende groei: dan is dat precies wat we te zien krijgen. Geen reden om op zoek te gaan naar extra factoren als "meer schulden".

Maar we kunnen verder gaan. Volgens Joel Mokyr (6) zijn er vier bronnen van economische groei: investeringen, meer (en ook "efficiëntere") handel ("markten"), bevolkingsaangroei en technologische vooruitgang. Maar zelfs hij laat dat voorafgaan aan de ruimte die er kan zijn om bestaande dingen beter te gebruiken. Bijvoorbeeld, ik vermoed dat er op het einde van de twintigste eeuw veel meer vrouwen actief waren in de arbeidsmarkt dan in het midden van die eeuw. Maar als je aanneemt dat er van een gelijke hoeveelheid mensen een pak meer aan het werk gaan: hoe hard moet je dan nog zoeken om te weten waar de economische groei vandaan kwam?

En vanaf dan is het gewoon checken of de factoren van Mokyr ons vooruit helpen. Kunnen de "investeringen" uit de te onderzoeken periode ons vooruit helpen? Ikzelf heb er geen flauw idee van: we moeten checken. Klopt het dat de markten sterk zijn uitgebreid en/of efficiënter geworden? Dat laatste denk ik wel: er zijn nu veel toenmalige ontwikkelingslanden die intussen zowel aanbieder als afnemer van producten zijn. Dus hoe hard hebben we dan "meer schulden" nodig om economische groei te verklaren?

Bevolkingsgroei lijkt me een moeilijke. Als economische groei gedefiniëerd is als "groeiend inkomen per hoofd" dan staat bevolkingsgroei in de noemer van de deling, en dan is er zelfs een omgekeerd (!) verband met groei. Maar ik heb nog geen enkele liberaal weten ontkennen dat je bevolkingsgroei, onder condities van technologische groei tot de positieve factoren mag rekenen. Ik blijf het een moeilijke vinden omdat we die technologische groei nu juist in vraag aan het stellen zijn. Waarmee we bij Mokyrs vierde factor gekomen zijn, en zolang we niet moeten beweren dat die helemaal is gestopt (het zou me geweldig verbazen...) is die factor alweer in zijn eentje een verklaring voor de economische groei van de jongste periode.

Op het eerste zicht echt heel weinig ruimte voor "het komt allemaal door de schulden". Laat staan dat dat "obviously" zo zou zijn...

-------------------------------------
(1) http://krugman.blogs.nytimes.com/2011/01/28/the-wal-mart-decade/
(2) http://www.ivanjanssens.be/dutch/blogeartikel.asp?link=235
(3) een zeer redelijke assumptie, zie bv Easterly, The Elusive Quest for Growth, chapter 8
of Sachs, A World without Poverty, chapter 3 (en vele, vele andere)
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2010/02/complexe-wetenschappen-en-politieke.html
(5) http://www.ggdc.net/MADDISON/oriindex.htm
(6) Mokyr, The Lever of Riches, Introduction

zaterdag 29 januari 2011

Kwestie van het VOORAL niet te vergeten...

Eén van de serieuze Amerikaanse presidentskandidaten voor 2012 is Mitt Romney. Maar die heeft serieuze problemen, want ooit heeft hij als gouverneur van zijn staat een reorganisatie van de gezondheidszorg doorgevoerd, die later door (de intussen president geworden) Obama bijna copy and paste voor het ganse land is ingevoerd. Maar omdat (zoals iedereen weet) Obama een communist is, was heel die hervorming van de gezondheidszorg zomaar ineens een communistisch complot! Daarvoor had ik zelf al eens een formeel bewijs gemaakt:

http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2010/03/obamas-communistische-inspiratiebron.html

(... hoewel de lezer die tot bij de bronvermelding leest zich zou kunnen afvragen of ik het wel letterlijk meende, natuurlijk...)

Hoe dan ook, intussen hadden de Republikeinen een probleem. Want als de politiek van Obama een communistisch complot was, èn zo goed als copy and paste van een maatregel van hun eigen presidentskandidaat, dan... dan...

Oeps?

Dus tenzij de veelbelovende kandidatuur van Romney maar meteen wordt afgevoerd moet er dringend een Verhaal bedacht worden. Nu weet ik natuurlijk niet hoe dat Verhaal er dan precies zal uitzien, maar zelf heb ik me al vaak voorgesteld dat we al snel zouden te horen krijgen dat Romneys bewind helemààl niet hetzelfde was als Obamacare want... [gevolgd door de litanie uit het credo die ze desgevraagd moeten kunnen opzeggen].

Dus is het erg belangrijk dat we, ruim op voorhand, vastleggen voor het nageslacht dat we dat credo maar niet te veel moeten geloven. Omdat Karl Rove, één van hun eigen grote kanonnen, zelf met zoveel woorden heeft gezegd dat "Romneycare" en "Obamacare" inderdaad twee druppels water zijn. Bijvoorbeeld (onder vele andere):

http://www.huffingtonpost.com/2011/01/20/karl-rove-mitt-romney-health-care_n_811842.html
http://www.thestatecolumn.com/articles/karl-rove-slams-mitt-romney/

Dus for the record, Rove zegt dat het "een probleem" is, en dat het "een fout" was, maar vooral zegt Rove:

"(...) what they did in Massachusetts looks so much like what Obama tried to do to the country (...)"

Vooral zegt Rove, dus, letterlijk, dat "Romneycare" heel erg lijkt op Obamacare. Het is maar dat we het niet vergeten, de dag dat we om de oren zullen geslagen worden met hoe dat eigenlijk allemaal helemaal niet waar is.

En toch, versta me vooral niet verkeerd. Voor zover ik weet is Romney iemand uit ons eigen liberale kamp: dus gebaseerd op heel veel factoren (zoals onder meer de verdere prestaties van Obama) kan ik me heel goed voorstellen dat ik eerder voor Romney zou zijn. Natuurlijk, ik zou ook eerst antwoord willen hebben op "mijn" standaardvraag aan iedereen die een béétje serieus wil genomen worden in buitenlandse politiek:

Wanneer wist je wat een verdwaasd idee de Irakoorlog was?
Wanneer heb je dat voor het eerst openlijk gezegd (url)?

(Origineel, voor zover ik weet, van Brad DeLong.) Dat kom ik nog wel te weten tegen dat het zo ver is. Intussen is het heel goed mogelijk dat ik zal vinden dat Romney niet op dat "copy and paste" moet worden afgerekend. Alleen, waar ik dom rechts zeer beslist niet mee wil zien wegkomen, is dat Obamacare een communistisch complot is. Neen, dus, het kan niet genoeg herhaald worden, per de opmerkingen van Karl Rove lijkt Obamacare erg goed op het beleid van Republikeins presidentskandidaat Mitt Romney.

Ze willen de meest elementaire feiten negeren en loeien en schelden ("communist") als ze hun zin niet krijgen? Het is allemaal wettelijk toegelaten, zoals het ook wettelijk toegelaten is vast te stellen dat ze alleen maar "dom rechts" zijn. Maar als een luciede rechts met een fatsoenlijke kandidaat komt, wiens liberale ideeën nu eenmaal door de huidige president zijn gecopiëerd - waarom zouden wij dan niet suggereren dat het origineel misschien wel beter is dan de copie?