Het is me nu al verschillende keren opgevallen dat de veel geciteerde auteurs van de politiek-economische rechterzijde veel genuanceerder (1) zijn dan de minder diepzinnige aanhang wel eens laat uitschijnen. Niet dat dat zo'n enorme ontdekking is: hetzelfde geldt voor ongeveer elke denkstroming, Marx versus zijn eigen aanhangers op kop (2). In elk geval, als je de verschillende plaatsen ziet waar een Easterly of een Hayek het over de constructieve rol van de overheid hebben... Hoeveel gemakkelijker zou het zijn de luciede linkerzijde één en ander over Easterly en Hayek te leren, als ze niet
door ons eigen kamp telkens weer tot die karikaturen van zichzelf werden gereduceerd?
Maar goed, dat was het onderwerp van die vorige posts. Alleen, beeld je nu in dat je Easterly op een tegenspraak "betrapt" als je nog verder in zijn boek op de volgende passage botst:
"
Knowing that governments are corrupt, we should be cautious about relying on them to do interventions on behalf of growth. For example, we wouldn't want to recommend industrial policies that subsidize certain sunrise industries, because governments are likely to take payments when they decide whose sunrise to subsidize. The best course would be to eliminate government's discretionary power over households and businesses as much as possible and set up hard and fast rules of the game for government operation." (Eastery, The Elusive Quest for Growth, chapter 12, fine)
Ik ga heus niet beweren dat dat alleen maar een "schijnbare" contradictie is met de eerdere citaten, gevolgd door de litanie die de aanhangers moeten kunnen opzeggen als ze de grote held moeten verdedigen. Voor mij is het een
echte contradictie. Maar (voor mij) is het de contradictie, niet van de man die niet weet wat hij zegt, maar die zegt wat hij niet weet. Het is "
luciede marktfundamentalisme"; alleen maar het besef dat overheidsfalen veel erger kan zijn dan marktfalen.
En dus kan Easterly verschillende voorbeelden van marktfalen opgeven, of Friedrich Hayek pleiten voor individuele mandaten in de ziekteverzekering, zonder dat (op een zeer dom rechts na, dan) er reden is om te gaan gillen dat ze communistische spionnen zijn. En dus, ook, kan Easterly, in dit zeer complexe onderwerp dat nu eenmaal geen wiskunde is, zoeken en tasten naar iets dat in de buurt komt van een ideale situatie, die de vorm heeft van een mengsel tussen het optreden van al die vrije individuen ("vrije markt) en van de overheid. Zo uitgedrukt kan je even doen alsof je het in een mathematische formule kan uitdrukken (wat in dit soort materie altijd een ruime metaforische component in zich zal meedragen), en die ziet er dan uit als volgt:
I = M + O (
Ideaal is
Marktwerking +
Overheidsoptreden)
Op
mijn niveau is een mathematische formule overigens
nooit meer dan een metafoor. Wat deze metafoor nu toelaat te doen is uitdrukking geven aan het standpunt van de libertariërs, namelijk dat de "O" van overheid eigenlijk de 0 van "nul" moet zijn. Het ideaal (vinden de libertariërs) is dat je alles overlaat aan de markt. Meteen kan je ook uitdrukken wat het andere eind van het spectrum zegt: het ideaal is dat je alles overlaat aan de overheid: M = 0. Je zal niet verbaasd zijn te vernemen dat in mijn opinie "O = 0" veel en veel meer overeenkomt met de historische realiteit dan "M = 0"...
Maar juist omdat het geen wiskunde is, en alleen maar een metafoor om ons op een bepaald spoor te zetten, kan je "O = 0" lezen als een benadering. Dus: we streven niet zozeer naar een
totale afwezigheid als naar een
minimale aanwezigheid van overheid. Misschien even meegeven dat in de zin voor de passage die ik uit Easterly heb geciteerd de zinssnede
"that governments are often corrupt" staat en niet (zoals in het citaat zelf) "
that governments are corrupt".
"Often" is wat hier het verschil maakt. Overheden zijn niet
altijd corrupt. O is niet
helemaal gelijk aan 0. Wat we van de libertariërs kunnen leren is de eerste stap van het kritisch rationalisme, de filosofie van Karl Popper, op zijn beurt "de favoriete filosoof van Reagan en Thatcher". We kunnen leren spelen met de
hypothese (en
niet "het religieus dogma") dat O gelijk is aan nul; dat we ons moeten afvragen of het niet zonder overheid kan. Terwijl we desondanks ook moeten durven vragen waar, ergens in de marge, dat niet helemaal letterlijk waar is. Want ook de libertariërs kunnen wel wat kritisch rationalisme gebruiken. Je herkent de libertariërs bij wie O is nul géén hypothese is, en wèl een religieus dogma, aan het feit dat ze geen enkel antwoord kunnen bedenken, nooit en in geen enkel geval, op de vraag wanneer dat niet helemaal waar is. Je herkent ze aan het feit dat ze niet denken dat "communisme" betekent dat "M gelijk is aan nul", maar dat het betekent dat O niet helemààl gelijk is aan nul.
Maar als ze als gevolg van dat laatste moeten beweren dat een Amerikaanse president, een Republikeinse presidentskandidaat of een passage uit Friedrich Hayek eigenlijk besmet zijn door communistische ideeën, of als je ideeën zo aantoonbaar los staan van elke realiteit, omdat de overheid altijd, overal en zonder uitzondering, zonder te moeten checken met de feiten, met zekerheid fout zit - is het dan echt zo verwonderlijk dat ze er niet altijd zo serieus uitzien?
--------------------------
(1)
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2010/03/obamas-communistische-inspiratiebron.htmlOF
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/01/luciede-marktfundamentalisme.html(2)
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/10/waren-karl-popper-en-friedrich-hayek.html(3)
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/06/wat-is-een-marktfundamentalist.html
