Nieuwe poging

Een collega vertelde me dat de post van gisteren niet te lezen was. Ik ben nog eens gaan proberen, en nja, nu je het zo zegt...

Er zijn excuses: ik ben moe. Je kan niet vroeg gaan slapen, want baby moet zijn fles krijgen. En je kan nooit lang uitslapen, want baby en peuter maken je resp. om 06.00 en 07.00 uur wakker - en wij mogen ons nog gelukkig prijzen. En ja, voor een post van "mijn lief heeft gezegd" denk ik, in alle bescheidenheid, heb je wat minder nodig dan wanneer je iets inhoudelijks probeert mee te geven op een manier die begrijpelijk blijft. Dat laatste mislukt wel eens als je moe bent. Was er nog iemand die een eerste steen wilde werpen?
En tenslotte, gewoon uit nostalgie naar de goeie ouwe tijd heb ik me nog eens in een nieuwsgroepdiscussie laten meeslepen, die nog in volle hevigheid loopt. Deze gaat over "de armoede in de wereld is de schuld van het kapitalisme". Aaaaah, wat kan het af en toe flink deugd doen, zo'n frisse verbale boksmatch...

Soit. Ik probeer toch maar eens opnieuw. Het punt is: wereldwijd is de levensverwachting sinds één of zelfs twee eeuwen aanzienlijk gestegen. Hier hebben we dus een wereld die sinds millennia gevangen zit in het armoede evenwicht, en juist als het kapitalisme zijn opwachting maakt gaan de levensverwachtingen van minder dan 30 naar 80 waar het kapitalisme hoogtij viert, en naar een goeie 40 waar het heel erg is. Maar de armoede in de wereld is dus "de schuld van het kapitalisme", dat moet je volhouden zoals een creationist volhoudt dat God de poedels geschapen heeft (1).

Wat ik probeer te vertellen is dat je gemakkelijk voor jezelf aan wat modelbouw kan doen. Ik probeer nu nog simpeler. Zeg dat een pré-industriële samenleving een levensverwachting van 20 jaar heeft. En zeg dat 90% van de bevolking "proletariërs" zijn, en 10% "elite". En zeg dat de elite gemiddeld 70 jaar wordt. Dan is het een simpele berekening in Excel dat de gemiddelde levensverwachting van de proletariërs 14.5 jaar is.

En nu verneem je dat de levensverwachting stijgt naar 25. Wat zou er zoal kunnen gebeurd zijn? Wij, Marxisten, denken natuurlijk meteen dat de elite zich één of ander extra voordeel heeft toegeëigend, zodat ze nu nog ouder worden. Maar dat valt tegen. De simpele berekening in Excel toont je dat je daarvoor de elite naar 120 jaar moet laten stijgen. Maar mensen worden geen 120 jaar, ergo, als de levensverwachting steeg van 20 naar 25, dan is er iets gebeurd dat voor brede lagen van de bevolking goed is geweest. Enkele simpele berekeningen in Excel: als de elite op 70 blijft staan zijn de proletariërs van 14.5 naar 20 jaar gegaan: alle 90%! En zelfs als de elite naar 100 gaat moet je de proletariërs een stijging van 14.5 naar 17 gunnen.

Dat bedoelde ik met "je krijgt er niet gemakkelijk beweging in". Het is veel gemakkelijk te jammeren over "de rijken worden rijker en de armen armer" dan een scenario verzinnen dat zelfs bij benadering ergens op slaat. Tenzij, natuurlijk, je de proletariërs op brede schaal laat meedelen in de beweging, OF ze op grote schaal sociale mobiliteit tot elite gunt. Als beide groepen op hun cijfer blijven staan betekent een stijging van 20 naar 25 dat de elite nu uit 20% van de bevolking bestaat, en de proletariërs uit 80%. En dat alles voor een zeer bescheiden toename van 20 naar 25 jaar!

In het boek dat ik aanhaalde stond dat de globale levensverwachting de laatste eeuwen is gestegen van 30 in 1,800 naar 67 in 2,000. Als ik de elite op 10% van de bevolking houd, en aanneem dat ze in 1,800 60 jaar werden, dan werden de proletariërs 27. Nu is het dus 2,000 en de globale levensverwachting is gestegen naar 67. We weten dat de hedendaagse elite de 80 jaar haalt. Met een 90/10 verhouding betekent dat dat de proletariërs nu 66 halen. Twee eeuwen kapitalisme, en dus armoede en hongersnood (zo vernemen we in die usenetdiscussie) en de proletariërs zien hun levensverwachting stijgen van 27 naar 66 jaar! Het is een echte schande!

Of wacht, ik kan proberen dat de proletariërs slechts van 27 naar 60 zijn gestegen, tegen 80 voor de elite: zo kan ik toch nog een béétje jammeren over de ongelijkheid (die neemt toe, remember?). Alleen, cijfers blijven hun eisen stellen: dat kan alleen als de elite die 80 jaar wordt van 10 naar 35% van de bevolking is gegroeid. Wie zei daar dat de armen armer werden?

Het punt is, dat de levensverwachtingen zo fors stijgen is heel slecht nieuws voor de vertellers van verhalen dat het kapitalisme armoede verspreidt. Iedereen kan dat voor zichzelf narekenen met de oefeningetjes die ik hier beschrijf. En natuurlijk kunnen de assumpties fout zijn. Merk op: ik heb er verschillende geprobeerd, en de conclusie was telkens dezelfde. Dus ga je gang! Probeer maar! Vind maar eens een scenario waarin de levensverwachting fors toeneemt, en waarbij het toch de rijken zijn die rijker geworden zijn. Als je telkens weer vindt dat ze dan 120 jaar moeten worden, dan is het moment aangebroken om je af te vragen wat daar de betekenis van is: de levensverwachting is globaal fors toegenomen, en je kan geen scenario's vinden waarin je de proletariërs arm kan houden.

Dus...?

Ziezo. Ik hoop dat het nu duidelijker was. Ik vertrek op business trip, het zou jammer zijn als hier enkele dagen een hoop wartaal als laatste post bleef staan...

----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/12/socratische-dialoog-met-poedels.html