Eén van de maatregelen om de crisis te bestrijden is "de herkapitalizering van de banken". Dat klinkt zo logisch dat een mens zich zou gaan afvragen waarom er controverse om is. Dus laten we dat maar eens bekijken! Veel is hier al eerder gezegd, dus dat moet lukken...
We beschouwen een bank die 100 kredieten heeft. Dat zijn de "activa": wat de bank met haar geld doet. Daar tegenover staan de "passiva", waar de bank haar geld - die 100, dus - vandaan haalt. Zeg dat 10 percent eigen kapitaal moet zijn: omdat de wet het zegt, of omdat het management dat zegt, of omdat "de markt" banken met minder niet vertrouwt; het doet er niet toe. Dus dan zien de passiva er als "eigen vermogen: 10" en "schulden: 90" uit.
Nu gaat er één van die kredieten verloren. Dus de activa bestaan nog maar uit 99. En aan de kant van de passiva is er 1 "verlies", en dat wordt afgetrokken van het eigen vermogen dat de aandeelhouders er hebben ingestoken. Pas als er niet 1, maar wel meer dan 10 zou verloren gaan komt het vermogen van de bank om de "schulden" terug te betalen in het gedrang. En dat is precies de reden waarom er kapitaal, en in onze tijd herkapitalisering nodig is.
Onze nieuwe balans is nu "activa: 99" en daartegenover "kapitaal 9" en "schulden 90". 9 over 99 is geen 10%, maar wel 9.09%: en dus willen we "herkapitaliseren": iemand moet 1 eenheid kapitaal bijstorten, en het totaal is opnieuw 10%. En anders vertrouwen de schuldeisers de bank niet meer (hun buffer is te klein geworden), en de boeken kunnen toe.
De vraag is alleen: hoe? Zou jij in deze wereld geld investeren in een bank? Nee? Wie heeft er om te beginnen nog geld om in wat dan ook (laat staan een bank) te investeren? En als jij vindt dat je geen geld meer hebt, of dat je het niet in een bank zou investeren, dan hoef je niet verbaasd te zijn als de anderen precies hetzelfde zeggen, en dus legt niemand die 1 op tafel en...
... dat is waar de controverse vandaan komt. Er is namelijk nog een tweede manier om de tien percent te herstellen. Niet door iemand 1 kapitaal te laten bijstorten, maar wel door de bank 9 eenheden activa te laten afbouwen. Dus vervallende kredieten worden niet verlengd, en obligaties worden verkocht, en met de opbrengst betaalt de bank 9 schulden terug. "Kredieten 90" tegenover "kapitaal 9" en "schulden 81".
Maar dat betekent dat 9% van het balanstotaal op de markt terechtkomt. Per wet van vraag en aanbod (beeld je in dat "alle" banken dat tegelijk beginnen doen... 2008!) doet dat de prijzen zakken. Dat wil zeggen dat de activa van de bank (en ook van alle andere banken) minder waard zijn. Dus er is een verlies op de activa, en laten we aannemen dat het weer over 1 gaat. Dus onze balans is nu "kredieten 89" tegenover "kapitaal 8" en "schulden 81".
8 kapitaal op een totaal van 89 is geen 10%, maar slechts 8.99%. Dus om de tien percent regel te herstellen moet er iemand 1 kapitaal bijstorten, maar niemand heeft geld, of toch niet om in banken te investeren, dus de bank moet wéér 9 eenheden activa naar de markt brengen, dus per wet van vraag en aanbod zullen de activa wéér waardeverminderingen ondergaan, dus er zullen wéér verliezen optreden die wéér het kapitaal aantasten dat wéér door niemand zal aangezuiverd worden, zodat de bank wéér nieuwe activa zal moeten verkopen...
Dat is de toestand die ik lang geleden als eens beschreven had (1) en later "vleesmoleneffect" (2) heb genoemd. In een crisis die veroorzaakt wordt doordat iedereen tegelijk schulden afbouwt roepen sommigen op om nog méér schulden af te bouwen! En de reden waarom de herkapitalisering van de banken - op zich, als je dat "geïsoleerd" bekijkt, een uitstekend idee - een zeer controversiëel onderwerp is, is precies dat het dreigt op hetzelfde neer te komen. En de markten, als gevolg van een maatregel die bedoeld was om ze te stabiliseren, storten in mekaar zoals je (vroeger, tenminste) maar zelden te zien krijgt.
Denk vooral niet dat ik tegen goed gekapitaliseerde banken ben! Maar als je een voorbeeld wou van hoe er geen simpele oplossingen zijn; wel, dat is er nu één.
--------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/02/goed-nieuws-voor-de-linkse-critici.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2011/08/meer-schulden-om-een-schuldcrisis-te.html
3 opmerkingen:
Een mogelijke oplossing is een reglegeving die verplicht dat banken die onder een kapitaal-ratio van 10% komen verplicht een kapitaalverhoging moeten doorvoeren, met uitgifteprijs beneden beurskoers.
De oude aandeelhouders krijgen per x aantal oud aandelen het recht een nieuw aandeel te kopen tegen bv de helft van de laatste beurskoers. Recht kunnen op de beurs verkocht worden. Aandeelhouders kunnen dan kiezen ofwel kapitaal inbrengen ofwel aandeelhouderschap zien verwateren.
De huidige referentieaandeelhouders van banken zullen zo een regelgeving natuurlijk niet graag zien komen. Globaal zal deze regelgeving zowieso wel wegen op de aandelenkoers, maar dat hoort nu volgens mij éénmaal bij het risico van aandeelhouderschap.
Uiteraard dreigen bij lagere aandelenkoersen ook holdings die die bankaandelen nog aan boekwaarde staan hebben ook te moeten inboeten, maar ook dat is het risico van aandeelhouderschap. Alleen spijtig dat de Belgische staat zo dom is geweest ook cooperatieve aandeelhouders te stutten met ons belastingsgeld.
Zou dat echt zoveel verschil maken? Als ik als aandeelhouder niet wil dat "mijn" bank kapitaal bijtankt, en de wet dreigt me daartoe te verplichten, dan vraag ik "mijn" management gewoon al assets te beginnen verkopen/afbouwen voor we de grens bereiken. Netto, zelfde effect.
Je maakt een punt, waar ik niet aan gedacht had.
Maar toen in 2008 de staat garant moest staan voor een aantal schulden van Dexia en KBC, hadden ze op zijn minst een groter stuk van de risico bij de aandeelhouder kunnen houden door een kapitaalverhoging te verplichten.
Zelfs nu nog heeft bijv KBC een marktkapitalisatie van 5 miljard euro. Dat wil zeggen dat je door een verplichte kapitaalverhoging, toch een paar miljard kan ophalen die kan dienen als extra kernkapitaal. Waardoor staatswaarborgen minder nodig worden.
Een reactie posten