Ontwikkeling, maar dan concreet!

Een tijdje geleden schreef ik hier over ons vriendenclubje, waarin “experts” zaten die zoals ikzelf een paar boeken hebben gelezen over ontwikkeling, en waarin ook enkele mensen zaten die echt in Afrika zijn geweest, en er ook echt terug gaan. Met dat vriendenclubje hebben we een bijenproject (1) lopen dat de lokale bevolking wil helpen overschakelen van (sterk gesimplifiëerd) een bestaan van jagen op een bestaan van de landbouw – als je de bijenkweek even als landbouw omschrijft.

En nu krijg ik een berichtje van Lien Verstraete, 25 jaar, en volop bezig aan een project temidden van de Pygmeeën in Kameroen! Ik word er dus wel degelijk een beetje stil van, van dat contrast tussen figuurtjes die vanop hun computer zitten te orakelen, en jonge mensen die echt in Afrika dingen doen.

Het is een hele boterham, dat berichtje van Lien, en ik geef maar even haar omschrijving mee van wat ze daar hoopt te gaan doen: “Het doel van ons project is om naast het duurzaam beheer van het woud, de Baka van betere levensomstandigheden te voorzien, hen minder afhankelijk te maken van het woud dat stilaan verdwijnt door al dan niet legale houtkap en illegale jacht.” Ha, dat klopt weer precies met al die dingen waarvan ik al langer droomde, nietwaar? Duurzaam beheer, minder afhankelijk van het woud, meer ontwikkelde economische activiteit die de druk op de wouden doet afnemen, en in the end... ach, je kent me al een beetje, zeker? Save the bonobo’s, natuurlijk!

Maar er is een ander stukje in die boterham dat mijn aandacht trekt. Ja, het leven in die dorpen in de jungle is geen lachertje: het is een leven van kinderen die spelen in het vuil, een verhaal van ziekte en hoge kindersterfte. En, vraagt Lien zich nu af, “Ik vind het moeilijk om in te schatten waar de ontwikkeling dan weer even stopt, op welk niveau ze een confortabel leven kunnen leiden, in overeenstemming met hun cultuur. Ik stel me vaak de vraag waar dat naartoe gaat. Wat is het doel?”. Kijk, doet dat niet juist denken aan de post van enkele dagen geleden (2), waarin het ging over het contrast tussen de planners, die van bovenaf allerlei abstracte schema’s komen doorduwen, en mensen die integendeel tussen de mensen proberen op een heel concrete manier de toestand een beetje naar boven te duwen? Bij Lien geen hoogdravende academische principes, maar iemand die aan het werk is en zich goed realiseert dat je de zaken niet altijd in de hand hebt.

Hier, nog één: “Ik zou het ontzettend jammer vinden moest al hun kennis die al gedurende vele generaties wordt doorgegeven (kennis van medicinale planten, hun unieke taal, dansen, rituelen, authentieke jacht,...) op die manier verloren gaan. Waar trek je de lijn?” Zie je het gebeuren? Hier hebben we zowaar iemand die beseft dat ontwikkeling ook wel eens zou kunnen samengaan met het verlies van bestaande culturen. Moeten we niet ook eens nadenken over wat daar de gevolgen van kunnen zijn?

Alleen, en dat is iets wat ik een beetje mis bij sommige critici van de ontwikkeling, je moet natuurlijk ook durven kijken hoe de toestand er uitziet als je niet gaat ontwikkelen, en alles bij het oude blijft: “Hoe weet je wat de mensen zelf willen? Zij kunnen het zich ook niet inbeelden waar alles naartoe evolueert... Ik denk persoonlijk op dit moment dat een leven waarin ze dezelfde rechten hebben als de Bantu, en waarin de kindersterfte fors gedaald is, waarin de kinderen naar school kunnen gaan, en waarin ze in hun eigen voedsel kunnen voorzien, voldoende is.”

Het komt bijna letterlijk uit Easterly! Hoe weet je wat de mensen zelf willen! Hoe weten ze dat eigenlijk zelf? Terwijl, als je op basis van dat soort twijfels dan maar niets doet, dan blijven ze zitten in een toestand waarin ze geen scholen hebben, waarin de kindersterfte hoog is, en waarin ze een minderwaardig statuut blijven hebben ten opzichte van de Bantu’s - door wie ze dan ook vaak worden uitgebuit.

Kijk, mensen die weten dat ze het niet weten, maar die toch de handen uit de mouwen steken, dat vind ik nu duizend keer geloofwaardiger dan alle glanzende brochures van de wereld, hé. Die Lien toch... En zeggen dat ik er een half jaar geleden, bij onze barbecue (3) rond dat bijenproject, nog een uurke samen mee heb staan afwassen...

-----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/11/de-bijen-van-kameroen.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/02/william-easterly.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/07/bij-de-barbecue.html