Hij wil "respect"! En "ontzag"!

Iedereen die (zoals ik dagelijks) via de A12 Brussel binnenrijdt, passeert op een bepaald moment een merkwaardig museum: het “Museum van Laken”. Het staat in de volksmond bekend als “het Paleis”, en is opmerkelijk omdat het, anders dan de meeste musea, niet beeldend, maar theatraal van aard is. Niet de unieke stukken of de mooie gebouwen zijn waar het om gaat – in feite zijn die zelfs niet toegankelijk – maar wel de figuranten die vanuit het Museum een stuk antieke folklore in leven houden. Een indrukwekkende reeks ceremonieën en rituelen voert het toneel op als hadden we het hier over het Staatshoofd en de Koninklijke Familie – met veel militair eerbetoon, en de bijhorende pomp en peus.

Over de vraag of de toneelopvoering eerder komisch, dan wel tragisch van aard is verschillen de meningen aanzienlijk. Ikzelf was altijd geneigd te vinden dat het een komedie was, maar ik gun anderen hun mening. Alleen vind ik dat de feiten me beginnen gelijk te geven. Want verbeeld je dat één van de deelnemers in de cast zijn rol serieus begint te nemen, en eist dat men hem “respect”, en – en houd je nu helemaal vast – “ontzag” (!) betuigt!

Dat maakt dat we even de historische wortels van de vertoning moeten bekijken. Ooit, lang geleden, dachten de mensen dat de Aarde plat is, dat donder en bliksem veroorzaakt werden door allerlei goden en demonen, en dat er een aparte soort mensen bestond, “adel” genoemd, waarin nog eens een eigen hiërarchie voorkwam met de koning aan het hoofd. Dat was in de ogen van de mensen een biologische realiteit, zoals de platte Aarde een fysische realiteit was, en goden en duivels spirituele realiteiten waren. Terwijl we vandaag weten dat alle mensen heel erg verwant zijn, en dat de afstammingslijnen die bepalen of iemand een rolletje mag spelen in het Museum van Laken niet bepaald wordt door biologische realiteiten, maar door sociale conventies.

Hoe dat kan is iets dat op dit blog al eerder is aangehaald. Via het principe van de “Samengestelde Interest” (1) kwamen we bij de constante verdubbeling terecht. Daarvan heb ik ergens gezegd dat het effect in eerste instantie niet zo denderend lijkt, omdat de explosie van je inzicht zich “achter de horizon” bevindt. Je moet dus wat langer nadenken voor je er in slaagt door de blokkade te breken. Terug naar hoe we allemaal (ook de ingebeelde “prins”) twee ouders hebben, vier grootouders, acht overgrootouders, enzovoort, en hoe je op het eerste zicht kan denken: “en dan?” (2). Het punt is, slechts tien generaties geleden hebben we al meer dan duizend (1,000; dui – zend) voorouders, en twintig generaties geleden zijn het er ruim een miljoen. Die zullen we niet allemaal van adel geweest zijn, zeker?

En twintig generaties geleden, dat is pakweg vier of vijf eeuwen geleden.

Aangezien er bovendien helemaal niet zo heel veel mensen leefden naarmate we verder teruggaan in de tijd, terwijl we integendeel meer en meer voorouders krijgen naarmate we teruggaan in de tijd, is er maar één conclusie. Er zit enorm veel overlap op al die voorouders van ons allemaal (ook van de ingebeelde “prins”) en we stammen met zijn allen af van een heel klein groepje voorouders binnen een afstand van een handvol eeuwen, kortom, we zijn allemaal héél, heel naaste familie.

Nu kan je proberen even je wereldbeeld te redden, door te doen alsof die “adel” een tamelijk apart levende groep is, en dat zo hun “blauw bloed” doorheen de eeuwen gehandhaafd blijft. Met weglating van de vrees dat er nu ook nog sprake is van inteelt – zoals zich, bijvoorbeeld, zou kunnen verraden aan symptomen als niet bijster snugger zijn, maar dat zelf absoluut niet doorhebben - stelt dat je probleem alleen maar uit. Onze “koning” stamt dus bij hypothese af van een beperkt aantal mensen uit het jaar (zeg) 1,400, en die waren allemaal van adel, net zoals al zijn voorouders sindsdien.

Maar die mensen uit het jaar 1,400 hadden tien generaties dààrvoor ook 1,000 voorouders, en 20 generaties daarvoor hadden ze er ook al een miljoen, en die zullen toch ook "niet allemaal van adel geweest zijn" (of zelfs maar grotendeels) - kortom, de overlap is al veel vroeger gecreëerd. En dus blijven wij vandaag allemaal (ook de ingebeelde “prins”) de nakomelingen van een zeer beperkte groep van voorouders, en die leefden niet eens zodanig lang geleden – ruim na de tijd van de Romeinen.

In dat geval is de vraag wie van al die afstammingslijnen eindigt als bankbediende, en wie de rol van “prins” mag spelen in het Museum van Laken, puur afhankelijk van sociale conventies. Als ieder van ons afstamt van praktisch dezelfde hoeveelheid royalty, en dezelfde hoeveelheid gepeupel, dan bepalen alleen vragen zoals of de maîtresse van de koning, de graaf of de baron in pakweg 1,200 ook een officiële status kreeg (omdat iedereen die het er niet mee eens was op het schavot eindigde) of de kinderen van de rollebollerij “adel” genoemd worden, of juist niet. En zo ook voor het jaar 1,300, en 1,400, enzovoort, de vele lange eeuwen lang. De kans om dat onderscheid te maken op basis van genetische analyse is precies even groot (en om precies dezelfde reden) als de kans dat onderscheid te zien aan de kleur van hun bloed.

Nu zijn “samengestelde interest” (en de bijhorende constante verdubbeling) op dit blog uitgeroepen tot “dingen die iedereen zou moeten weten”, maar dat betekent natuurlijk niet dat daarom de cast van het Museum van Laken ook werkelijk die dingen weet. En zo kan het gebeuren dat er één tussenloopt die tot in de 21ste eeuw blijft geloven dat hij van “koninklijken bloede” is, en dat hem enkel daarom “respect” en (hou je nogmaals vast) “ontzag” verschuldigd is.

Nu ja, een beetje ontzag voel ik eigenlijk wel. Ontzag voor zoveel oeverloze, peilloze geestelijke duisternis.

---------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/02/dingen-die-iedereen-zou-moeten-weten.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/03/de-nakomelingen-van-maria-magdalena.html