Goud (-kevers)

Een collega vertelde me dat hij op één of ander beleggingsforum geregeld zogenaamde "goudkevers" actief ziet. Goudkevers zijn mensen die - in min of meerdere mate van sterke overtuiging - van mening zijn dat geld “gedekt” moet zijn door een edelmetaal. De facto was dat meestal zilver, maar in de ogen van de ware fijnproever is het bij voorkeur goud. In mijn ogen is het zwaarst wegende argument dat papier(geld) geen intrinsieke waarde heeft, en je het bijgevolg naar believen kan bijmaken. Als ikzelf op stukjes papier zou schrijven "ik beloof dat ik hiertegen 100 euro zal betalen", getekend ikzelf, en de mensen zouden het genoeg vertrouwen om het bij de bakker en de beenhouwer te gebruiken (omdat die bakker ook gelooft dat ik er hem 100 euro voor zal geven) dan zijn we niet ver meer af van het punt waarop ik geld heb uitgegeven.

Dat probleem lossen we niet op (vinden de goudkevers) door dat uitgifterecht in handen te geven van een publieke overheid. Enthousiast gesteund door een deel van het liberale politieke spectrum wijzen ze er op dat je in dat geval alleen maar meer macht overdraagt aan de staat. En we weten allemaal, nietwaar, dat staten er maar zelden veel van bakken, wanneer ze enige macht hebben?

En dat kan inderdaad zeer goed misgaan. Als je een economie hebt met één euro en één appel, dan kan "al het geld van de wereld" precies één appel komen. Dus als ikzelf, of de lezer, of één of andere Centrale Bank een euro bijdrukt, zonder dat dat er aan de echte economie iets verandert - dan zijn er twee euro's, en nog steeds één appel, en nu kan al het geld van de wereld nog steeds één appel kopen, maar die is dan wel verdubbeld in prijs. Of, wat op hetzelfde neerkomt, de euro is zwaar in waarde gezakt. Je kan er nog maar een halve appel mee kopen. Het enige wat je kan bereiken door de hoeveelheid geld te doen toenemen zonder dat je de economie doet toenemen, is dat de waarde van dat geld zakt. En als je heel veel geld bijdrukt, dan wordt dat geld evenredig waardeloos. Je kan voorbeelden vinden door de term "hyperinflatie" in te geven in een zoekmachine.

Omdat het veel gemakkelijker is om op stukjes papier termen als "geld" en "100 dollar" en "in God we trust" te drukken, dan om de tegenwaarde in goud te delven en te raffineren, is het veel gemakkelijker de waarde van het geld in rook te doen opgaan door er teveel van te drukken in papier, dan door er teveel van te delven.

Aangezien al die dingen (bij mijn beste weten) waar zijn, zou daarmee de discussie beslecht zijn, als het verhaal er mee gedaan was. Maar het verhaal is er niet mee gedaan. Het verhaal heeft ook nog een spiegelbeeld. Net zoals er zware problemen kunnen ontstaan als er teveel geld is, omdat het er evenredig door in waarde daalt, kunnen er zware problemen ontstaan wanneer er te weinig geld is.

Neem aan dat we een economie hebben met een waarde die 10 heeft. En er is een hoeveelheid goudgeld in omloop die die economie heel netjes van dienst is: tegenwaarde 10, dus. En stel nu dat je economie groeit aan twee percent per jaar, terwijl het mogelijk is om jaarlijks 1 eenheid goud uit de grond te halen. (Zeg dat dat ook gebeurt, en dat één of andere instantie ervoor zorgt dat eventuele overschotten aan goud (die als ze er zijn inflatie zouden veroorzaken) ergens veilig opgeslagen worden.) Dan ziet de economie er de komende decennia als volgt uit

(aantal jaren - waarde van de economie - hoeveelheid goud)

10 - 12.19 - 20
20 - 14.86 - 30
30 - 18.11 - 40
40 - 22.08 - 50
50 - 26.92 - 60

Het is een halve eeuw later, de bescheiden (maar volgehouden) groei van 2% per jaar heeft ervoor gezorgd dat de kleinkinderen van nu bijna drie keer zo rijk zijn als hun grootouders van toen, en de kluizen puilen uit van het overtollig goud: het verschil tussen kolom twee en drie. En de geschiedenis is nog niet aan het einde:

60 - 32.81 - 70
70 - 40.00 - 80
80 - 48.75 - 90
90 - 59.43 - 100
100 - 72.44 - 110

Na een eeuw van groei van 2% per jaar zijn de achterkleinkinderen al zeven keer rijker geworden dan de overgrootouders van destijds, en de kluizen puilen nog steeds uit van het goud. En we gaan door...

110 - 88.31 - 120
120 - 107.65 - 130
130 - 131.22 - 140
140 - 159.96 - 150

Hé! Zie nu! Er is géén extra halve eeuw voorbijgegaan, en de economie is niet meer te vergelijken met dat primitieve niveau van 140 jaar geleden, maar oeps...!

De kluizen zijn leeg!!!

Zullen we even aannemen dat we allemaal een beetje ons best doen, en dat er links en rechts nog wat extra goud gedolven kan worden, en dat het zaakje nog in evenwicht blijft? Dan ziet het er als volgt uit:

150 - 195.00 - 160
160 - 237.70 - 170
170 - 289.98 - 180

"Samengestelde interest", iemand (1)? Zelfs als we na 140 jaar denken dat het tekort wel even vol te houden is, zit je héél snel op een punt waar je economie compleet boven de toenemende voorraden goudgeld explodeert. En waar het nog maar net een voordeel was dat je niet zomaar even goud kan bijdrukken, ziet de toestand er ineens heel anders uit. Als de economie op deze manier explodeert, en de hoevelheid geld blijft op deze manier achter, dan garandeert hetzelfde mechanisme van de appel en "al het geld van de wereld" dat nu de prijzen zullen beginnen dalen. Net zoals ze stijgen wanneer er teveel geld is, dalen ze als er te weinig is, en om dezelfde reden.

Dat is dan ook iets waarover de goudkevers zich wel eens zouden mogen uitspreken. Als de prijzen dalen, en in het bijzonder wanneer je kan verwachten dat de prijzen dalen, dan raakt je economie in een slop die de vergelijking met hyperinflatie kan doorstaan. Als je weet dat je met je geld morgen meer kan kopen dan vandaag, stel je je aankopen uit, en op het einde consumeert en investeert niemand nog meer dan het strikt noodzakelijke, en zit je met een depressie.

De vorige keer dat het Westen met een depressie zat hadden ze ongeveer de Tweede Wereldoorlog nodig om daar bovenop te raken, en dan nog via de omweg van overheidsuitgaven (2).

Dus als je heel luid van mening bent dat een overheid niet met papiergeld te vertrouwen is, omdat papiergeld een hyperinflatie kan veroorzaken, zou ik toch wel willen weten waarom je niet van mening bent dat een vrije markt met metaalgeld ook niet te vertrouwen is, omdat die een depressie kan veroorzaken - of zelfs kan verhinderen dat de economie die groei uit mijn tabelletjes gaat vertonen.

-----------------------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/02/dingen-die-iedereen-zou-moeten-weten.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/war-is-big-government.html