Op dit blog zijn al enkele keren wijsgerige beschouwingen over geld verschenen. Bijvoorbeeld hoe (en waarom) geld tegelijk een spiegel van de economie is, maar ook het smeermiddel (1). Of over hoe we gemakkelijk de indruk hebben dat geld op één of andere manieren "intrinsieke waarde" moet hebben, terwijl dat voor een deel een illusie is, en voor een deel een "conclusie" die veel meer politiek dan feitelijk gemotiveerd is (2). En tenslotte vragen als "wat is dat eigenlijk, geld?" (3). Al die dingen zijn natuurlijk gebracht op het niveau van de geïnteresseerde leek, en komen van geen kanten in de buurt van een serieuze analyse over monetaire economie. Maar toch, wie er helemaal of praktisch niets over weet is er minder slecht mee af dan met helemaal niets. Met deze stukjes in het achterhoofd zijn we nu ook gewapend om een kleine "paradigmashift" uit te proberen.
Men heeft u gezegd dat geld bestaat uit muntstukken en briefjes, en dat je die op een bankrekening kan zetten, om van daaruit even goed betalingen te doen als met simpel cash geld. En verder heeft men u gezegd dat, als iedereen tegelijk probeert zijn geld van de bank af te halen dat onmogelijk is, omdat het totaal aantal tegoeden op rekeningen veel (en veel, en veel, en nog eens veel, en dan nog een enorm aantal keren veel) groter is dan het totaal aan briefjes en muntstukken in de wereld. Dus als iedereen tegelijk zijn geld wil afhalen, dan komen alleen enkele vroege vogels aan bod, en daarna kunnen de banken niet meer betalen, en dan gaan ze failliet en dan heeft bijna iedereen géén briefjes en ook geen tegoeden meer op rekening. Doek.
Maar (zo heeft men er nog aan toegevoegd) omdat de wet van de grote getallen quasi garandeert dat de meeste mensen op elk moment veel meer geld op rekeningen willen dan in cash, en omdat de overheid die houding met garanties nog aanmoedigt, is bovenstaand scenario zo goed als uitgesloten. Men heeft u det allemaal gezegd, en ik zeg u dat dat bij mijn beste weten allemaal waar is.
Je voelt evenwel dat die visie nog steeds vertrekt bij het idee dat "geld" eigenlijk bestaat uit die briefjes, en dat de bankrekeningen daar een soort aangroeisel van waren. Het feit dat dat aangroeisel dan intussen zo groot is geworden dat het het "echte" geld quasi doet wegzinken speelt bijna nooit een rol in ons nadenken ("filosoferen") over geld. Maar als je gewoon even stilstaat bij de manier waarop onze economie voor 99.99...% werkt op overschrijvingen, en dat muntjes en briefjes daar meer een atavistisch, en microscopisch aanhangsel van zijn, dan is de tijd misschien rijp om ons beeld helemaal om te keren: die "paradigmashift" van daarnet.
Tenslotte is geld, als je het een beetje functioneel bekijkt, datgene wat de mensen als betaalmiddel gebruiken. Ooit waren dat symbolen in gebakken klei, later werden het schilfers edelmetaal, later werden het muntjes in edelmetaal, dan kwamen er muntjes in koper, verdisconteerbare wisselbrieven, bankbriefjes en intussen zelfs plastic kaartjes... En dat alleen al toont dat heel veel dingen geld kunnen zijn, vooropgesteld dat je het als betaalmiddel kan gebruiken.
Maar als je dan ziet hoe die 99.99... % van alle betalingen gebeuren via dat bancair systeem waarover ik het had (4): wat blijft er dan anders over dan concluderen dat het geld vandaag niet zozeer in het bancair systeem zit, als wel dat bancair systeem is. Kortom, dat we onze perceptie shiften van al die briefjes die intussen toch maar een heel marginale periferie geworden zijn, naar het betaalverkeer dat door de banken gedragen wordt, en dat heel erg in het centrum is terechtgekomen?
Dat is voor het moment mijn punt: wat we door een soort historische gewoonte als "geld" beschouwen is functioneel gesproken al lang niet meer relevant. Geld, dat is iets dat al sinds millennia almaal minder tastbaar is geworden, tot het tegenwoordig niet veel meer is dan een hoop mensen die alle dagen naar hun werk gaan om in de gaten te houden dat eindeloze reeksen sommen en verschillen in computers niet in het honderd lopen. Maar tegelijk levert het een voorzet op voor iets dat lezer Bruno bij een recente post heeft gezegd (5). De banksector, dat is nu veel meer dan een vrije markt van ondernemingen die diensten vragen en aanbieden. De banksector is nu ook "al het geld van de wereld".
Eenmaal je die paradigmashift in je hebt opgenomen is het ook veel gemakkelijker te zien waarom overheden daar nu op zulke grote schaal zijn in tussengekomen. Er was heus veel meer aan de hand dan "in de banken willen ze wel geld stoppen, maar de armoede in de wereld verhelpen, daar zijn ze nog niet aan toe". Want de banksector is niet iets waar je geld "in" stopt; de banksector is zelf het geld. En wat de overheden hebben gedaan is niet "geld stoppen in" één of andere sector, maar ervoor zorgen dat er morgen nog geld is.
-----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/01/geld-en-economie.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/09/goud-kevers.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/09/over-geld-goud-vertrouwen-en.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/09/domino-effect-zie-ik-nu-iets-over-het.html
(5) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/10/nog-een-klein-facet-van-de.html
Geen opmerkingen:
Een reactie posten