Biologie en Politiek

Doorheen de geschiedenis waren politici haast altijd mannen. Bovendien waren het erg vaak mannen van een welbepaalde leeftijd. Oh, er waren en zijn voorbeelden van erg jonge politieke leiders – wat in het verleden meer voorkwam naarmate de levensverwachting lager was – en er zijn ook voorbeelden van stokoude leiders. Ja, er zijn zelfs gevallen waar het lijk nog een tijdje koel moest gehouden worden. Maar in algemene termen, denk ik, mag je vandaag de dag verwachten dat de leeftijd waarop mannen politieke prominentie bereiken ook de leeftijd is waarop ze grootvader kunnen worden. Ergens van rond de vijftig tot rond de zeventig, zeg maar.

Om eerlijk te zijn heb ik heel weinig kennis van hoe de globale kansen van vrouwelijke politieke leiders zijn geëvolueerd, sinds we op het idee gekomen zijn dat vrouwen politieke leiders kunnen zijn. Maar als ik nu gewoon kijk naar het België van rond het jaar 2,000, dan krijgen we een bepaald beeld te zien. Belangrijke vrouwelijke politici hebben doorgaans de leeftijd waarop ze moeder kunnen worden. Er zijn natuurlijk weer heel andere gevallen, maar je vindt tamelijk veel dertigers. Laten we die twee opmerkingen even in het achterhoofd houden, gewoon als feitelijke beschrijving van de toestand zoals we die aantreffen.

Nog maar heel kort geleden ging het hier over wat de termen “mannetjes” en “vrouwtjes”, in de biologische zin, betekenen. Laten we daar op voortborduren. Als “vrouwtjes” het soort individuen zijn die in hun leven (relatief) weinig nakomelingen kunnen krijgen, dan zijn bij de mens de “vrouwtjes” zij die één keer per maand de hele procedure in gang zetten, en indien het met succes afloopt een enorme fysieke investering leveren, die nog lang na de zwangerschap doorgaat. De “mannetjes” zijn zij die op massale schaal kleine geslachtscellen produceren, en daarnaast hoogstens de nodige porties testosteron; een poging die geslachtscellen ook weer kwijt te raken.

Maar dat impliceert dat de leeftijd waarop beide op het hoogtepunt van hun potentiële voortplantingssucces staan, verschillend is. Dat begint bij de beruchte “biologische klok”. Vrouwen zien hun totaal biologisch potentiëel sterk naar beneden gaan vanaf het moment dat ze ergens een heel eind in de dertig zijn. Mannen daarentegen kunnen er op veel later leeftijd nog helemaal aan beginnen, en dan nog kunnen ze gemakkelijk met evenveel nakomelingen eindigen als een willekeurig ander specimen.

Alles bij elkaar tikt de biologische klok bij vrouwen zo snel, dat de dalende biologische reproductiviteit het groeiend sociaal-economisch potentiëel (dat komt met een hogere leeftijd), al vrij snel compenseert. Terwijl dezelfde klok bij mannen zo veel langzamer tikt, dat hun reproductief potentiëel – dus biologisch plus sociaal – op een latere leeftijd dan bij vrouwen hoger ligt. Namelijk wanneer ze nog steeds behoorlijk veel kinderen kunnen krijgen, en ze bovendien over een aanzienlijk sociaal potentiëel beschikken om in die kinderen te investeren.

Kortom, Darwinistisch gesproken, en gegeven de kwetsbaarheid van onze baby’s en het soort samenleving waarin we leven, staan vrouwen op hun hoogtepunt wanneer ze de leeftijd bereiken waarop ze moeder kunnen zijn, en mannen wanneer ze de leeftijd bereiken waarop ze grootvader kunnen zijn.

En, lo and behold, dat is nu juist ook de leeftijd waarop ze politiek op hun hoogtepunt staan. Ik heb eerlijk gezegd niet het flauwste vermoeden waarom die twee hoogtepunten zo netjes met elkaar samenvallen.