Een week geleden zat "The Flemish Beerdrinker" te speculeren over hoe de financiële crisis, wie weet, wel tot een soort Derde Wereldoorlog kon leiden:
http://www.ivanjanssens.be/dutch/blogartikel.asp?link=45
Het is nu eenmaal wel vaker voorgekomen dat de afwisseling tussen opkomende en neergaande machten tot grote conflicten heeft geleid; of er minstens mee gepaard is gegaan. Maar toch is er normaal wel iets meer nodig dan een historische overeenkomst om ook hetzelfde gevolg te krijgen. En dus probeert Ivan het eens met hoe voor de Amerikaanse neo-conservatieven "China nog altijd de grootste uitdaging voor het behoud van de Amerikaanse hegemonie" vormt. En ook:
"Het neoconservatisme is een ideologie van interventie in het buitenland, zogezegd om democratie te verspreiden, maar in werkelijkheid om de dominantie van Amerika als wereldmacht te vrijwaren."
Nu, mensen mogen dromen, natuurlijk. Toen ik enkele dagen in Boedapest (1) was heb ik in iemands kantoor een grote kaart met daarop "Groot-Hongarije" gezien. Het feit dat mensen dromen hoeft natuurlijk niet te betekenen dat ineens Oostenrijk, de Tsjechische Republiek of Slovakije zich bedreigd moeten voelen. Om van het lachwekkende gedroom over hoe geboortecijfers "Eurabië" (2) zullen realizeren maar te zwijgen.
Maar laten we toch maar eens naar die Amerikaanse neo-conservatieven kijken. Want anders dan de dromers van Hongaarse grootheid of de mollahs, zijn die neo-conservatieven wel de soort clowns die geregeld aan een macht geraken waarbij ze werkelijk de vinger aan de knop houden - en er nog op drukken ook. En ja, ze komen dan wel ("three years late and a billion dollars short") tot de conclusie dat hun "ideeën" door de feiten "gediscrediteerd werden" (3), intussen sleuren ze toch maar met een zekere regelmaat de wereld mee in hun avonturen.
En als we Ivan mogen geloven dromen zij van "het behoud van de Amerikaanse hegemonie"? Op het eerste zicht wimpel je dat even tolerant glimlachend als Groot Hongarije, nietwaar? Twee seconden nadenken (maar wanneer hebben de Amerikaanse neo-conservatieven dat langer dan één seconde volgehouden?) over "de neergang van het Westen" (4) en je weet dat een politiek programma voor het behoud van de Westerse hegemonie even indrukwekkend is als verkiezingsbeloftes voor betere zomers.
Geopolitieke hegemonie is immers een functie van bevolkingsaantallen en economische productiviteit (5). Als China als volkrijkste natie bezig is aan een volghouden economische groei die de gemiddelde Chinees even productief zal maken als de gemiddelde Westerling - welke macht ter wereld zal dan verhinderen dat China, eens het zover is, de macht van het Westen zal overtreffen in precies dezelfde mate als haar bevolking die van het Westen overtreft?
Wel, die Amerikaanse neo-conservatieven, voor nog enkele decennia, en tenminste wanneer ze in de VS aan de macht zijn, bezitten een dergelijke macht. Vliegdekschepen, raketten en tankdivisies; het enige dat ze nog moeten fabriceren is een voorwendsel. Zoals Ivan zegt, een relatief kleine rimpel in de wereldgeschiedenis, zoals de financiële crisis, kan volstaan, en ze lokken misschien wel weer een oorlog uit. Het lijkt hallucinant om te schrijven, maar de waarheid is, ze waren de laatste acht jaar aan de macht, en er heeft zich met de aanslagen van 911 een relatief kleine rimpel in de wereldgeschiedenis voorgedaan, en ze hebben dat werkelijk gebruikt om een land binnen te vallen en nu al meer dan vijf jaar militair bezet te houden, dat niemand had aangevallen en niemand had bedreigd.
Als iemand dat op voorhand had voorspeld, wel, je zou het als pure slapstick hebben afgedaan (6). Alleen is het intussen nog uitgekomen ook - en nu begint Ivan over hoe ze "de Amerikaanse hegemonie willen veilig stellen". Kijk, dat is nu precies de reden waarom er nog véél Obamiaanse rhetoriek en protectionisme en overheidsmaatregelen in de financiële crisis of de sociale zekerheid zullen nodig zijn, voor ik er zelfs maar aan denk die kwispels ooit nog serieus te nemen.
---------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/09/boedapest.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/de-baarmoederstrategie.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/08/eurabi-de-cijfers-kloppen-niet.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/08/de-bevolkingsexplosie-van-de-islam.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/11/voetje-voor-voetje.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/03/de-neergang-van-het-westen.html
(5) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/europa-tussen-britannia-en-bokrijk.html
(6) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/07/destijds-was-het-een-grap.html
4 opmerkingen:
Je schreef: "geopolitieke hegemonie is immers een functie van bevolkingsaantallen en economische productiviteit"
Pas dat eens toe op de VS en Europa?
Ik kan minstens een handvol factoren opsommen die OOK NOG meetellen voor geopolitieke hegemonie en die niet in jouw bovenstaande vergelijking staan:
- graad van penetratie van de nationale munt in de wereldhandel (voorbeeld: oliehandel tussen niet-dollarland X en niet-dollarland Y wordt afgerekend in dollars, waar de munt van dollarland Z van profiteert - niks te maken met "productiviteit")
- militair overwicht
- kennis over de interne keuken van andere landen
- verspreiding van culturele memen zoals popmuziek en film waardoor het publiek vatbaar wordt voor reclameboodschappen die met behulp van dezelfde memen de consumptie aanzwengelen
- dominantie inzake innovatie (heeft invloed op productiviteit maar is niet hetzelfde als productiviteit)
Zaken waarop de VS beter scoren dan Europa en waardoor de VS geopolitiek veel dominanter zijn, ondanks een niet zo spectaculair verschil inzake bevolkingsaantallen en productiviteit.
En als ik de VS-regering was, dan zou ik niet-dollar en niet-eurolanden die willen overschakelen van de dollar naar de euro voor hun onderlinge handel, ook op allerlei manieren "bewerken", onder meer door informatie over de interne keuken van dat land te benutten. De VS-regering heeft de plicht tegenover haar burgers om de dominante positie van haar land te handhaven, of dat toch minstens te proberen. Of die pogingen dan werken of contraproductief zijn, daar kan over gediscussieerd worden.
In ieder geval lijkt Europa mij het ideale tegenvoorbeeld om jouw stelling over geopolitieke dominantie die louter functie zou zijn van bevolkingsaantallen en economische productiviteit te ontkrachten.
Je moet niet vergeten dat we praten over lange termijn ontwikkelingen. Als er al een probleem is met wat ik stel, is het dat ik "al" binnen één à twee generaties effecten "voorspel" - terwijl de relevante duurtijd in eenheden van eeuwen moet gerekend worden.
Ik geloof wel dat ik dat er niet iedere keer apart bijzet: dus ik wil wel verduidelijken.
Met dat in het achterhoofd. "Europa" is niet eens een politieke realiteit. Als je naar de entiteiten "Frankrijk" of "Duitsland" kijkt, dan zie je al veel beter waarom ze minder goed scoren dan de VS (bevolking) maar veel beter dan Bangladesj (productiviteit).
Zoals je je misschien nog wel herinnert was je niet zo tevreden over mijn "Europa de pannenkoek" posts, waarin ik er op wees dat een serie versnipperde ministaatjes er in een wereld waarin "de VS" en "China" en "Indië" de politieke entiteiten zullen zijn, niet zo zwaar zal wegen.
Neem dan integendeel China met zijn 1.5 miljard inwoners tegenover de VS met 300 mio inwoners. Neem aan dat ze allemaal precies evenveel maken/verdienen per hoofd. Wat denk je dat het gevolg van dat veel grotere totaal BNP van China zal zijn, op factoren als (bijvoorbeeld) militair overwicht? Om van de mogelijkheid om te investeren in "kennis van andere landen" maar te zwijgen.
Daarmee heb ik van twee van jouw voorbeelden *afgeleide* factoren gemaakt. Ik denk wel dat dat voor de andere factoren ook geldt - zonder te ontkennen dat er *op een bepaald moment* heel andere factoren kunnen meespelen die het plaatje compleet door elkaar gooien. Er zou een komeet op het grootste en rijkste land van een bepaald moment kunnen vallen: en kijk, de "theorie van Koen" is alweer onjuist!
Of beter, de Mongolen zouden heel China kunnen inpakken en in 1,200 AD de teloorgang van de dominantie van het toenmalige grootste EN rijkste land van de wereld kunnen inluiden. Het ziet er naar uit dat China acht of negen eeuwen zal nodig gehad hebben om die positie opnieuw te bereiken. Mijn stelling kan natuurlijk onmogelijk voorspellen dat dat acht, en niet vijf of elf, eeuwen zou duren. Maar de theorie zegt wel *dat* het zal gebeuren, tenminste indien China de productiveit van de rest weet te evenaren. En dus niet, bijvoorbeeld, een orthodoxe communistische dictatuur blijft.
Mijn voornaamste bezwaar bij je "tegenvoorbeeld" blijft natuurlijk dat het niet eens appelen met appelen vergelijkt. "Europa" kan je vergelijken met andere verdeelde continenten als "Afrika" en "Zuid-Amerika". Als Europa een eigen economisch, buitenlands en militair (enzovoort) beleid kon voeren, liefst enkele decennia na elkaar, dan ziet het er anders uit.
Dus de politieke constellatie speelt ook een rol? Met andere woorden, we mogen alleen staten met elkaar vergelijken? Als een land vergelijken met een continent, inzake "bevolking" en "productiviteit" niet mag, dan komt dat toch omdat de politiek OOK een rol speelt? Moet dat dan geen derde factor worden in jouw opsomming?
Laat me één van je voorbeelden nemen: de militaire factor. Beeld je een militaire EU in, waarin België heel het "leger" afschaft en alles concentreert op mijnenvegers. Nederland doet iets met destroyers en nog wat meer (zij kunnen dat, dacht ik) en nu kunnen de Engelsen en de Fransen wat meer vliegdekschepen doen, nog wat Duitse kruisers erbij, en stilaan heb je een echte vloot.
Beeld je anderzijds helemaal géén EU in, en nu heb je een Franse Afrikadiplomatie en een Engelse, en een Duitse, enzovoort.
Nu heb je zeker gelijk dat je op een bepaald moment een "eenheid" moet kiezen: staten? Landen? Continenten? Zoals al stond in Huntingtons' "Clash of Civilizations", je kan hoogstens proberen je eenheden zo te kiezen dat je er zo goed mogelijk iets mee kan doen. Mijn voorbeeld van hierboven lijkt me een goede reden om te kiezen voor politieke eenheden, dus "staten" als dat duidelijker is. Anders, vind ik, zie je de term "productiviteit" verschrikkelijk geamputeerd worden door al die tegenwerkende effecten; zoals de Europese landen die allemaal een "vloot" hebben.
Een doordachte keuze van de eenheid lost het probleem dat je achter de factoren "bevolking" en "productiviteit" (zoals vanzelfsprekend waar is) ook veel andere factoren hebt grotendeels op. Maar wij in de markten hebben er ook geen probleem mee te erkennen dat (a) "vraag en aanbod" de prijzen bepalen terwijl (b) vraag en aanbod toch op hun beurt door heel veel andere factoren worden bepaald.
Een andere bedenking die in me opkomt is de volgende. Laat me de eenheden VS en "Europa" vergelijken, en ik doe er een andere niet-politieke eenheid bij. Die kies ik zo dat er ook ongeveer 300 mio inwonders inzitten: Zeg Nigeria en Kongo en doe er desnoods nog wat Afrika bij.
Nu zie je meteen dat de reden waarom de VS en "Europa" zover voorop liggen aan de productiviteit ligt, voor een vergelijkbare hoeveelheid volk. Belangrijker is dat het *verschil* in productiviteit tussen de VS en Europa in verhouding zeer klein is. Daarmee zien we dat Europa en de VS in zekere zin in één categorie spelen, en mijn Afrikaanse unie (en vele anderen) in een heel andere. Ook denk ik wel dat een politiek (meer) eengemaakte EU een sprong vooruit in geo-politieke invloed zou maken: De grotere productiviteit van de VS zou me doen "voorspellen" dat de VS desondanks nog steeds zwaarder zou wegen.
Maar als ik mijn eenheden kies in termen van *werkelijke* politieke eenheden zie ik meteen waarom de VS veel dominanter is dan het VK of Frankrijk. In termen van die werkelijk bestaande eenheden kan ik toch een groot deel van de geo-politieke realiteit verklaren. En ik denk ook voorspellen.
Volgens mij zal de EU grotendeels verder integreren, voornamelijk om dit geo-politieke onderwerp. Volgens mij zal China de dominante wereldmacht van binnen enkele generaties zijn, en het feit dat het land nog veel kapitalistischer en zelfs liberaler zal worden is daar een gevolg van. En ik vraag me af of "Het Westen" niet nog eens hard zal nadenken over onderwerpen die ik al beschreef in de post "De nergang van het Westen, nuance!", van 28 augustus 2,008.
Dat zou een veel constructievere manier zijn om iets voor de dominantie van het Westen te doen dan militaire confrontatie, nietwaar?
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/08/de-neergang-van-het-westen-nuance.html
Een reactie posten