De lezer zal zeggen: het einde van de grote vakantie; dat is nu ook geen moment om een komkommertijd in te lassen! En de lezer zal gelijk hebben. Maar dat zijn nu eenmaal de kleine oneffenheden van het universum. Het zal hier eventjes stil zijn: maar verslaafd aan het geschreven woord als ik nu eenmaal ben - het zou me erg verbazen als dat lang zou duren.
In afwachting misschien even signaleren dat de meest gelezen post van dit blog, sinds enkele maanden en met grote voorsprong, de volgende is:
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/08/heel-kleine-vliegjes.html
Ik denk dat ik mag zeggen dat ik niet de enige ben die bepaalde gevolgen van een warme maar natte zomer moet ondergaan. Laat ik me dan ook enthousiast bij mijn eigen aanbeveling uit die post houden. We drinken zelf niet veel wijn, en door onhandig manoeuvreren met een kiwi hadden we het vandaag aan ons been: massa's kleine vliegjes.
Maar wacht, hadden we bij het leeggoed niet nog een lege wijnfles? Het geheim wapen in de keuken gezet, en deze avond eens gekeken: tien - tal - len. En de keuken: amper nog een vlieg te zien.
En voor de rest blijven de posts over peuter Sarah en baby Thomas hier de hoofdvliegers. Ik zei het al: kleine oneffenheden in het universum...
Tot de volgende!
zaterdag 30 augustus 2008
donderdag 28 augustus 2008
De "neergang van het Westen", nuance!
Men heeft me er al voor “defaitist” om uitgescholden, maar de “neergang van het Westen” waar ik het al over heb gehad (1) lijkt mij een simpel quasi-mathematisch feit. Een beetje zoals de aankondiging dat tijdens de herfst de dagen korter worden. Er zijn drie assumpties:
a. De “invloed” van een beschaving is recht evenredig met haar economische productiviteit.
b. De “invloed” van een beschaving is recht evenredig met haar aantal inwoners.
c. Over voldoende tijd convergeren de economische prestaties van de volgers naar de leiders (2).
(c) Is in feite één van onze neo-liberale stokpaardjes. Laat de ontwikkelende landen de kunstjes toepassen die ze door de rijke landen gedemonstreerd zien, en ze zullen ook stukken rijker worden. Aangezien die kunstjes grotendeels te maken hebben met “vrijheid”, en aangezien vrijheid niet op de lange duur te onderdrukken valt… enzovoort.
En (a) en (b) zijn al helemaal moeilijk in vraag te stellen. Noch de zeer productieve Luxemburgers, noch de zeer volkrijke Nigerianen hebben momenteel veel in de geopolitieke melk te brokken. Heel weinig mensen die heel veel maken, of heel veel mensen die heel weinig maken kunnen nu eenmaal minder middelen op tafel leggen dan pakweg de USA (3). Maar als per assumptie (c) op de langere duur alle mensen een productiviteit halen die in dezelfde orde van grootte ligt, dan is het een kwestie van tijd voor factor (a) voor iedereen praktisch dezelfde weegt, zodat de enige significante verschillen afkomstig zullen zijn van factor (b).
In andere woorden, op de lange duur is de relevante factor bevolkingsaantal. En dus zien we nu het snel ontwikkelende en zeer volkrijke China een steeds belangrijker rol spelen op het wereldtoneel, gevolgd (momenteel met een zekere achterstand) door Indië. Het volstaat een kijkje te nemen bij Angus Madisson (4) en je ziet dat China en Indië met 1.3 en 1.1 mia inwoners de grootmachten van binnen enkele generaties zijn. Tel alle Europeanen, Amerikanen en Anglosaksische ex-kolonies op, en je haalt minder dan 900 mio mensen, die dan nog een stuk minder snel aangroeien ook. Je hoeft het geen goed nieuws te vinden, het volstaat dat je simpele realiteiten onder ogen kan zien om ook het punt te zien.
En toch! Wat betekent “het Westen” uiteindelijk meer dan de verzameling nakomelingen van de “Europeïsche Beschaving” (5)? En “nakomelingen” in de culturele, economische en ethische zin, eerder dan in genetische of geografische zin? Met andere woorden, als we Australië tot “het Westen” rekenen, wat houdt ons dan tegen om nog andere, bij voorkeur grotere delen van de wereld tot onze “Westerse” rangen te recruteren? Het volstaat enkele honderden miljoenen mensen te laten deelnemen aan onze Westerse liberaal-kapitalistische samenlevingen en het speelbord ziet er alweer heel anders uit.
Kandidaten zijn er genoeg. Bijvoorbeeld, er zijn een kleine 300 mio Russen. Ik zeg niet dat ik momenteel, in deze tijden van heroplevende koude oorlog, zeer optimisch ben over de kansen om ze tot onze liberale democratieën te laten toetreden, maar toch… Drie generaties geleden zaten we tussen de twee Wereldoorlogen: gekkere dingen zijn gebeurd en we praten over lange termijnen.
Maar er is meer! Er zijn een 600 mio Zuid Amerikanen. Volgens mij hebben ze nu al een sterke Westerse erfenis en doen ze het, met de nodige ups en downs, niet zo slecht in het overnemen van de Westerse kunstjes. Tel de 600 mio Zuid Amerikanen van binnen een kleine eeuw bij het Westen en zelfs met een stijgende bevoking in de Aziatische grootmachten spelen we in dezelfde orde van grootte.
En er zijn 1 miljard Afrikanen. Cultureel en economische komen ze van veel verder dan Zuid Amerika, maar toch. Nu al zien sommige stukken van Afrika er duidelijk beter uit dan amper een decennium geleden. Er zou heel veel werk aan zijn, maar eens te meer spreken we over enkele generaties, dus wie weet? Overigens moeten we er misschien de Noord Afrikaanse Moslimlanden aftrekken en ze eerder bij de 270 mio mensen in het Midden Oosten tellen. Meteen hebben we nog een kandidaat om bij het Westen te tellen.
Op het eerste zicht lijkt dat een heel onwaarschijnlijke kandidaat. Maar de les blijft nog steeds: over verschillende generaties kan er heel veel gebeuren. Lees een Arnold Toynbee er op na in het midden van de twintigste eeuw, en je ziet dat de moslims er als een deel van het Westen woorden aanzien. Wat 50 jaar geleden waar was kan binnen 50 jaar opnieuw waar zijn. Er zal héél veel werk aan zijn, maar het lijkt me een zeer slecht idee om de Islam, ondanks de problemen die ze nu hebben, zomaar af te schrijven.
Het punt is, zelfs als sommige kandidaten nogal onwaarschijnlijk lijken, er zijn meer kandidaten dan je waarschijnlijk had gedacht! Zeker als je het in termen van bevolkingsaantallen bekijkt. Alles bij elkaar kom ik voor kandidaten om bij “het Westen” te voegen aan de helft van de wereldbevolking. OK, ik zeg natuurlijk niet dat “de neergang van het Westen”, hoe “mathematisch” ik dat ook genoemd heb, zomaar te stoppen is. Maar als je nu met bijzondere gaven naar de planeet Aarde was gestuurd om iets aan die neergang te doen… Ik denk toch dat ik hier een mogelijke strategie kan signaleren.
------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/03/de-neergang-van-het-westen.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/convergentie-en-divergentie.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/europa-tussen-britannia-en-bokrijk.html
(4) http://www.ggdc.net/maddison/ (ga naar “historical statistics)
(5) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/06/het-einde-van-het-europesche.html
a. De “invloed” van een beschaving is recht evenredig met haar economische productiviteit.
b. De “invloed” van een beschaving is recht evenredig met haar aantal inwoners.
c. Over voldoende tijd convergeren de economische prestaties van de volgers naar de leiders (2).
(c) Is in feite één van onze neo-liberale stokpaardjes. Laat de ontwikkelende landen de kunstjes toepassen die ze door de rijke landen gedemonstreerd zien, en ze zullen ook stukken rijker worden. Aangezien die kunstjes grotendeels te maken hebben met “vrijheid”, en aangezien vrijheid niet op de lange duur te onderdrukken valt… enzovoort.
En (a) en (b) zijn al helemaal moeilijk in vraag te stellen. Noch de zeer productieve Luxemburgers, noch de zeer volkrijke Nigerianen hebben momenteel veel in de geopolitieke melk te brokken. Heel weinig mensen die heel veel maken, of heel veel mensen die heel weinig maken kunnen nu eenmaal minder middelen op tafel leggen dan pakweg de USA (3). Maar als per assumptie (c) op de langere duur alle mensen een productiviteit halen die in dezelfde orde van grootte ligt, dan is het een kwestie van tijd voor factor (a) voor iedereen praktisch dezelfde weegt, zodat de enige significante verschillen afkomstig zullen zijn van factor (b).
In andere woorden, op de lange duur is de relevante factor bevolkingsaantal. En dus zien we nu het snel ontwikkelende en zeer volkrijke China een steeds belangrijker rol spelen op het wereldtoneel, gevolgd (momenteel met een zekere achterstand) door Indië. Het volstaat een kijkje te nemen bij Angus Madisson (4) en je ziet dat China en Indië met 1.3 en 1.1 mia inwoners de grootmachten van binnen enkele generaties zijn. Tel alle Europeanen, Amerikanen en Anglosaksische ex-kolonies op, en je haalt minder dan 900 mio mensen, die dan nog een stuk minder snel aangroeien ook. Je hoeft het geen goed nieuws te vinden, het volstaat dat je simpele realiteiten onder ogen kan zien om ook het punt te zien.
En toch! Wat betekent “het Westen” uiteindelijk meer dan de verzameling nakomelingen van de “Europeïsche Beschaving” (5)? En “nakomelingen” in de culturele, economische en ethische zin, eerder dan in genetische of geografische zin? Met andere woorden, als we Australië tot “het Westen” rekenen, wat houdt ons dan tegen om nog andere, bij voorkeur grotere delen van de wereld tot onze “Westerse” rangen te recruteren? Het volstaat enkele honderden miljoenen mensen te laten deelnemen aan onze Westerse liberaal-kapitalistische samenlevingen en het speelbord ziet er alweer heel anders uit.
Kandidaten zijn er genoeg. Bijvoorbeeld, er zijn een kleine 300 mio Russen. Ik zeg niet dat ik momenteel, in deze tijden van heroplevende koude oorlog, zeer optimisch ben over de kansen om ze tot onze liberale democratieën te laten toetreden, maar toch… Drie generaties geleden zaten we tussen de twee Wereldoorlogen: gekkere dingen zijn gebeurd en we praten over lange termijnen.
Maar er is meer! Er zijn een 600 mio Zuid Amerikanen. Volgens mij hebben ze nu al een sterke Westerse erfenis en doen ze het, met de nodige ups en downs, niet zo slecht in het overnemen van de Westerse kunstjes. Tel de 600 mio Zuid Amerikanen van binnen een kleine eeuw bij het Westen en zelfs met een stijgende bevoking in de Aziatische grootmachten spelen we in dezelfde orde van grootte.
En er zijn 1 miljard Afrikanen. Cultureel en economische komen ze van veel verder dan Zuid Amerika, maar toch. Nu al zien sommige stukken van Afrika er duidelijk beter uit dan amper een decennium geleden. Er zou heel veel werk aan zijn, maar eens te meer spreken we over enkele generaties, dus wie weet? Overigens moeten we er misschien de Noord Afrikaanse Moslimlanden aftrekken en ze eerder bij de 270 mio mensen in het Midden Oosten tellen. Meteen hebben we nog een kandidaat om bij het Westen te tellen.
Op het eerste zicht lijkt dat een heel onwaarschijnlijke kandidaat. Maar de les blijft nog steeds: over verschillende generaties kan er heel veel gebeuren. Lees een Arnold Toynbee er op na in het midden van de twintigste eeuw, en je ziet dat de moslims er als een deel van het Westen woorden aanzien. Wat 50 jaar geleden waar was kan binnen 50 jaar opnieuw waar zijn. Er zal héél veel werk aan zijn, maar het lijkt me een zeer slecht idee om de Islam, ondanks de problemen die ze nu hebben, zomaar af te schrijven.
Het punt is, zelfs als sommige kandidaten nogal onwaarschijnlijk lijken, er zijn meer kandidaten dan je waarschijnlijk had gedacht! Zeker als je het in termen van bevolkingsaantallen bekijkt. Alles bij elkaar kom ik voor kandidaten om bij “het Westen” te voegen aan de helft van de wereldbevolking. OK, ik zeg natuurlijk niet dat “de neergang van het Westen”, hoe “mathematisch” ik dat ook genoemd heb, zomaar te stoppen is. Maar als je nu met bijzondere gaven naar de planeet Aarde was gestuurd om iets aan die neergang te doen… Ik denk toch dat ik hier een mogelijke strategie kan signaleren.
------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/03/de-neergang-van-het-westen.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/convergentie-en-divergentie.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/europa-tussen-britannia-en-bokrijk.html
(4) http://www.ggdc.net/maddison/ (ga naar “historical statistics)
(5) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/06/het-einde-van-het-europesche.html
woensdag 27 augustus 2008
Het "Fundament van de Evolutietheorie"
Op het blog “Evolutie” (1) van Gert Korthof heeft laatst een controverse gewoed rond de uitspraak “het ontstaan van het leven is het fundament van de evolutietheorie” (2). Het punt hier is dat de wetenschap in dit stadium van de menselijke geschiedenis niet weet hoe het leven is ontstaan; in de zin dat we daar geen mechanisme van fysisiche, chemische of andere aard voor kennen. Als we dat niet weten, maar het is toch “het fundament van de evolutietheorie”, dan is die theorie gebouwd op los zand, en die “conclusie” (die in werkelijkheid natuurlijk de premisse was, waar de uitspraak snel werd bij verzonnen om als “argument” voorgesteld te worden) is de niet zo verborgen agenda van de mensen die de uitspraak lanceren.
En omdat het (toegegeven: bij voldoende oppervlakkige blik) zelfs een beetje plausibel klinkt, is het de moeite om er even van dichter naar te kijken. Het werkelijke fundament van de evolutietheorie is namelijk iets heel anders. Het werkelijke fundament is, in zekere zin, een simpel stukje logica.
Begin met een bepaalde structuur. Laten er van deze structuur copieën ontstaan, en laten deze copieën praktisch, maar niet helemaal, identiek zijn. (Dat laatste is triviaal omdat in onze wereld tot het laatste atoom identieke copieën niet bestaan, maar het is wel een belangrijke trivialiteit.) Laat deze (licht verschillende) eigenschappen een impact hebben op dat aantal copieën dat er van een bepaalde structuur ontstaan. Als de eigenschappen van onze “bepaalde structuur” die verschillend zijn (we noemen dat “variatie”) zowel doorheen de generaties gecopiëerd kunnen worden (we noemen dat “erfelijkheid”) als in verschillende aantallen copieën resulteren, dan kan het niet anders dan dat er doorheen de generaties, en dus de tijd, verschillen optreden in de frequentie waarmee bepaalde eigenschappen van die structuren voorkomen. Of in andere woorden, de structuren zelf evolueren in de tijd.
Dit is pure logica. We kunnen evenwel zien dat het iets is dat zich wel degelijk ook afspeelt in de werkelijkheid. De “bepaalde structuur” hoeft heus geen biologische structuur te zijn: het is gebleken dat het voor computerprogramma’s even goed geldt. Mensen hebben ook (met wisselend succes) hard nagedacht over de vraag of het stukje logica verder opgaat voor nog heel andere “structuren” zoals politieke instellingen, culturele verschijnselen, technische kennis en ideeën in het algemeen (“memen”).
En dat is het fundament van de evolutietheorie, en niets anders. Onder precies gespecifiëerde voorwaarden zal de opbouw van diverse soorten (waaronder biologische) structuren variëren doorheen de tijd. De lezer die hier vaker komt – of het onderwerp kent, natuurlijk – heeft al lang gezien dat het stukje logica niets anders is dan wat Darwin voor het eerst “natuurlijke selectie” noemde (3). Het “ontstaan van de soorten” (de titel van Darwins boek uit 1,859) was een kwestie van een eerste (biologische) structuur die erfelijkheid, variatie en selectie vertoonde, waarna ze doorheen de tijd veranderingen ondergingen overeenkomstig het mechanisme van “natuurlijke selectie”.
Natuurlijk zou het geweldig zijn een antwoord te hebben op de vraag: “hoe is leven ontstaan?”. Natuurlijk kunnen we niet uitsluiten dat een mechanisme dat lijkt op “natuurlijke selectie” – gegeven hoe krachtig dat is – aan de grondslag van dat ontstaan ligt. Zelf loop ik wel eens te speculeren dat de processen van “het complex worden van materie” (“leven”) en “het complex worden van leven” (“evolutie”), op basis van een mathematische klok die ik hoor luiden, weliswaar zonder een schijn van kans ooit de klepel te vinden, wel eens erg analoog kunnen zijn (4). Maar al die dingen zijn hoogstens oppervlakkige gelijkenissen, vage hypothesen en een hoop “mogelijk’s” en “misschien’s”. En alleen al het feit dat we met computerprogramma’s minstens één - en vermoedelijk veel meer – voorbeeld kennen waar precies dezelfde logica tot precies dezelfde “veranderingen doorheen de tijd” leidt, zonder dat “leven” er in de verste verte iets mee te maken heeft, toont dat “het ontstaan van het leven” met het “fundament van de evolutietheorie" niets (N – I – E – T – S) te maken heeft. Niets. Nul. Nada. Noppes.
------------------------------------------------------
(1) http://evolutie.blog.com/
(2) http://evolutie.blog.com/3334652/
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/05/nogmaals-natuurlijke-selectie.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/04/complexiteit-en-ontstaan-van-het-leven.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/03/het-ontstaan-van-het-leven.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/03/het-ontstaan-van-het-leven-vervolg.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/02/kom-ik-vraag-het-nog-eens-het-ontstaan.html
En omdat het (toegegeven: bij voldoende oppervlakkige blik) zelfs een beetje plausibel klinkt, is het de moeite om er even van dichter naar te kijken. Het werkelijke fundament van de evolutietheorie is namelijk iets heel anders. Het werkelijke fundament is, in zekere zin, een simpel stukje logica.
Begin met een bepaalde structuur. Laten er van deze structuur copieën ontstaan, en laten deze copieën praktisch, maar niet helemaal, identiek zijn. (Dat laatste is triviaal omdat in onze wereld tot het laatste atoom identieke copieën niet bestaan, maar het is wel een belangrijke trivialiteit.) Laat deze (licht verschillende) eigenschappen een impact hebben op dat aantal copieën dat er van een bepaalde structuur ontstaan. Als de eigenschappen van onze “bepaalde structuur” die verschillend zijn (we noemen dat “variatie”) zowel doorheen de generaties gecopiëerd kunnen worden (we noemen dat “erfelijkheid”) als in verschillende aantallen copieën resulteren, dan kan het niet anders dan dat er doorheen de generaties, en dus de tijd, verschillen optreden in de frequentie waarmee bepaalde eigenschappen van die structuren voorkomen. Of in andere woorden, de structuren zelf evolueren in de tijd.
Dit is pure logica. We kunnen evenwel zien dat het iets is dat zich wel degelijk ook afspeelt in de werkelijkheid. De “bepaalde structuur” hoeft heus geen biologische structuur te zijn: het is gebleken dat het voor computerprogramma’s even goed geldt. Mensen hebben ook (met wisselend succes) hard nagedacht over de vraag of het stukje logica verder opgaat voor nog heel andere “structuren” zoals politieke instellingen, culturele verschijnselen, technische kennis en ideeën in het algemeen (“memen”).
En dat is het fundament van de evolutietheorie, en niets anders. Onder precies gespecifiëerde voorwaarden zal de opbouw van diverse soorten (waaronder biologische) structuren variëren doorheen de tijd. De lezer die hier vaker komt – of het onderwerp kent, natuurlijk – heeft al lang gezien dat het stukje logica niets anders is dan wat Darwin voor het eerst “natuurlijke selectie” noemde (3). Het “ontstaan van de soorten” (de titel van Darwins boek uit 1,859) was een kwestie van een eerste (biologische) structuur die erfelijkheid, variatie en selectie vertoonde, waarna ze doorheen de tijd veranderingen ondergingen overeenkomstig het mechanisme van “natuurlijke selectie”.
Natuurlijk zou het geweldig zijn een antwoord te hebben op de vraag: “hoe is leven ontstaan?”. Natuurlijk kunnen we niet uitsluiten dat een mechanisme dat lijkt op “natuurlijke selectie” – gegeven hoe krachtig dat is – aan de grondslag van dat ontstaan ligt. Zelf loop ik wel eens te speculeren dat de processen van “het complex worden van materie” (“leven”) en “het complex worden van leven” (“evolutie”), op basis van een mathematische klok die ik hoor luiden, weliswaar zonder een schijn van kans ooit de klepel te vinden, wel eens erg analoog kunnen zijn (4). Maar al die dingen zijn hoogstens oppervlakkige gelijkenissen, vage hypothesen en een hoop “mogelijk’s” en “misschien’s”. En alleen al het feit dat we met computerprogramma’s minstens één - en vermoedelijk veel meer – voorbeeld kennen waar precies dezelfde logica tot precies dezelfde “veranderingen doorheen de tijd” leidt, zonder dat “leven” er in de verste verte iets mee te maken heeft, toont dat “het ontstaan van het leven” met het “fundament van de evolutietheorie" niets (N – I – E – T – S) te maken heeft. Niets. Nul. Nada. Noppes.
------------------------------------------------------
(1) http://evolutie.blog.com/
(2) http://evolutie.blog.com/3334652/
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/05/nogmaals-natuurlijke-selectie.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/04/complexiteit-en-ontstaan-van-het-leven.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/03/het-ontstaan-van-het-leven.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/03/het-ontstaan-van-het-leven-vervolg.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/02/kom-ik-vraag-het-nog-eens-het-ontstaan.html
dinsdag 26 augustus 2008
Over gouden medailles, Spelen en... Ernst.
Voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog zijn het niet langer de VS en Rusland die de Olympische Spelen domineren. Voor het eerst sinds lang is het een ander land, China, dat met de meeste medailles gaat lopen.
Het is verleidelijk om er "tekenen des tijds" in te zien. En ergens, heel ver, is er ongetwijfeld ook iets van. Het zal wel geen toeval zijn dat de volkrijkste natie ter wereld, bovendien in volle economische ontwikkeling, evenementen als de Olympische Spelen domineert - zeker als ze dan ook nog het gastland zijn.
Maar om er alléén maar het symptoom van de Chinese opmars in te zien, dat zal wel een tikje naief zijn. Er zijn tenslotte nog meer - toegegeven: "kleinere" - landen in volle opmars, en die hebben niet noodzakelijk evenredig gescoord. Ik kan me tenminste niet direct veel Indische winnaars voor de geest halen.
De toestand vroeger, zeg, de tweede helft van de twintigste eeuw, was dat er één land was dat voorop liep in de menselijke ontwikkeling, en dat er één land was dat pretendeerde daarvan de concurrent te zijn, drijvend op een zee van onderdrukking en armoede. En die twee landen - toen al bijna hele continenten - domineerden de Spelen. Het China van vandaag combineert elementen van die twee. Ik verneem dat de Chinese overheid toch geregeld nog een klein detail over het hoofd ziet (bijvoorbeeld: de rest van China zat wel zonder water) en de Chinese blogosfeer trilt van verontwaardiging. Het blijft een communistische dictatuur, maar er is tegelijk al een zekere inbreng van het volk, die op Amerikaanse toestanden gaat lijken.
En zo denk ik dat de Chinezen alles bij elkaar knap werk hebben geleverd, sportief en organizatorisch. De kans is zeer groot, en deze Spelen herinneren ons daaraan, dat ze de dominante beschaving van de planeet zullen worden (1). Het is goed te zien dat dat niet zomaar toevallig is, omdat ze "nu eenmaal" de grootste bevolking hebben. Het is goed te zien - of beter: bevestigd te zien, want de geschiedenis had het al verschillende keren eerder laten zien - dat het ook te maken heeft met het feit dat ze werkelijk iets voorstellen. Ik wens ze van harte toe dat ze ook binnen de korste keren de gouden medaille van de Democratie en de Mensenrichten winnen.
------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/06/het-einde-van-het-europesche.html
Het is verleidelijk om er "tekenen des tijds" in te zien. En ergens, heel ver, is er ongetwijfeld ook iets van. Het zal wel geen toeval zijn dat de volkrijkste natie ter wereld, bovendien in volle economische ontwikkeling, evenementen als de Olympische Spelen domineert - zeker als ze dan ook nog het gastland zijn.
Maar om er alléén maar het symptoom van de Chinese opmars in te zien, dat zal wel een tikje naief zijn. Er zijn tenslotte nog meer - toegegeven: "kleinere" - landen in volle opmars, en die hebben niet noodzakelijk evenredig gescoord. Ik kan me tenminste niet direct veel Indische winnaars voor de geest halen.
De toestand vroeger, zeg, de tweede helft van de twintigste eeuw, was dat er één land was dat voorop liep in de menselijke ontwikkeling, en dat er één land was dat pretendeerde daarvan de concurrent te zijn, drijvend op een zee van onderdrukking en armoede. En die twee landen - toen al bijna hele continenten - domineerden de Spelen. Het China van vandaag combineert elementen van die twee. Ik verneem dat de Chinese overheid toch geregeld nog een klein detail over het hoofd ziet (bijvoorbeeld: de rest van China zat wel zonder water) en de Chinese blogosfeer trilt van verontwaardiging. Het blijft een communistische dictatuur, maar er is tegelijk al een zekere inbreng van het volk, die op Amerikaanse toestanden gaat lijken.
En zo denk ik dat de Chinezen alles bij elkaar knap werk hebben geleverd, sportief en organizatorisch. De kans is zeer groot, en deze Spelen herinneren ons daaraan, dat ze de dominante beschaving van de planeet zullen worden (1). Het is goed te zien dat dat niet zomaar toevallig is, omdat ze "nu eenmaal" de grootste bevolking hebben. Het is goed te zien - of beter: bevestigd te zien, want de geschiedenis had het al verschillende keren eerder laten zien - dat het ook te maken heeft met het feit dat ze werkelijk iets voorstellen. Ik wens ze van harte toe dat ze ook binnen de korste keren de gouden medaille van de Democratie en de Mensenrichten winnen.
------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/06/het-einde-van-het-europesche.html
maandag 25 augustus 2008
1/2 + 1/3 + 1/4 +...
Stel dat je op een mooie dag op het idee kwam na te denken over de vraag: hoeveel is 1/2 + 1/3 + 1/4 + 1/5... enzovoort, tot in de eeuwigheid, de som van alle breuken met één in de teller en de opeenvolgende positieve gehele getallen in de noemer. Zou je niet erg verbaasd zijn te vernemen dat dat totaal oneindig is?
Misschien niet. Misschien ben je één van de lezers die iets weten van wiskunde: dismissed! Zoek hier iets anders te lezen, over filosofie of zoiets!
Of misschien ben je één van die mensen die denkt dat een som van een oneindige serie getallen "zelf ook wel oneindig zal zijn, zeker?".
Fout! Hier vind je een artikel van Koen Vervloesem waar je in één oogopslag zal zien dat de som met oneindig veel termen "1/2 + 1/4 + 1/8 + 1/16+..." (kortom alle breuken met één in de teller en alle opeenvolgende machten van twee in de noemer) gelijk kan zijn aan een welbepaald getal, in dit geval één:
http://www.vervloesem.eu/qed/?p=846
Mooi, nietwaar?
Zodra je dit weet krijg je het moeilijk te geloven dat onze 1/2 + 1/3 + 1/4 + 1/5... naar oneindig loopt, nietwaar? Ik heb ze eens allemaal van 1/2 tot 1/100 opgeteld, en de som is 4.18. En als je ze optelt tot bij 1/200, dan is de som 4.88. We zijn nog niet echt in de buurt van oneindig, en er komt nog maar héél weinig bij per keer, en...
Biecht maar op dat je net als ik gewoon niet gelooft dat die som naar oneindig gaat! We zullen het nog niet geloven wanneer het bewijs voor onze neus staat!
Bijvoorbeeld:
Socrates: "Dus ge gelooft niet dat de som van de oneindige reeks termen 1/2 + 1/3 + 1/4 +... naar oneindig loopt?"
Euthydemus: "Neen, bij Zeus."
Socrates: Maar zeg me dan eens, beste Euthydemus, denkt ge niet dat de helft van oneindig zelf ook gelijk is aan oneindig?"
Euthydemus: Ge hebt helemaal gelijk Socrates"
Socrates: "Dus 1/2 + 1/2 + 1/2 enzovoort zonder ophouden is gelijk aan oneindig?"
Euthydemus: "Ja, bij Zeus."
Socrates: "Maar laten we die reeks dan vergelijken met de reeks 1/2 + 1/3 + 1/4 + 1/5... enzovoort zonder ophouden."
Euthydemus: "Ik zie het voor me."
Socrates: "En de eerste term uit beide reeksen is 1/2, nietwaar?"
Euthydemus: "Natuurlijk Socrates, dat is zeker. Maar in de tweede reeks zijn alle termen vanaf 1/3 kleiner dan 1/2."
Socrates: "Hemeltje Euthydemus, daar zeg je me wat! Maar toch vraag ik me nog iets af. Ik kan bij 1/3 niet naar één, maar naar de twee volgende termen kijken, nietwaar? En die twee samen zijn groter dan 1/2, nietwaar?"
Euthydemus: "Hmmmm, vermits twee keer 1/4 gelijk zou zijn aan 1/2 en de term voor 1/4 groter is dan 1/4 lijkt me dat wel juist, ja."
Socrates: "En daarna kan ik naar de vier volgende termen kijken, eindigend bij 1/8, en als ik die optel heb ik opnieuw meer dan 1/2, nietwaar?"
Euthydemus: "... vermits de drie termen voor 1/8 groter zijn dan 1/8 is de som dus groter dan 4/8, dus ja, Socrates, het is helemaal zoals ge gezegd hebt."
Socrates: "Enzovoort met de volgende acht termen (tot 1/16) en dan de zestien volgende, en dan de tweeëndertig volgende (tot 1/32 en 1/64), tot in het oneindige?"
Euthydemus: "Nu ge het zo zegt, ja, ik denk het wel."
Socrates: "En de reeks 1/2 + 1/3 + 1/4 enzovoort is oneindig lang?"
Euthydemus: "Dat hadden we in het begin zo gezegd."
Socrates: "Maar als die reeks oneindig lang is, kan ik dan niet zonder ophouden de volgende hoeveelheid uit de reeks (één, twee, vier, acht, zestien...) termen bij elkaar tellen, en telkens meer overhouden dan 1/2?"
Euthydemus: "Ik denk het wel, bij Zeus."
Socrates: "Dan heb ik toch van de reeks 1/2 + 1/3 + 1/4 + ... (enzovoort) een reeks gemaakt van oneindig veel termen die stuk voor stuk (op de eerste na, die gelijk is aan) groter zijn dan 1/2?"
Euthydemus: "Drommels, ja!"
Socrates: "En als de oneindige serie 1/2 + 1/2 + 1/2 + ... (enzovoort) oneindig is, dan zal een onenindige serie als 1/2 + 1/3 + 1/4 + ... (enzovoort) - vermits we die konden herschrijven als een oneindige serie termen die groter zijn dan telkens 1/2 - toch ook oneindig zijn?"
Euthydemus: "Hemeltjelief, Socrates, het ziet er naar uit dat ik er geen speld kan tussen krijgen!"
Wel? Is dat nu geen mooi resultaat? Geen zinnig mens gelooft natuurlijk dat de oneindige reeks 1/2 + 1/3 +1/4 ... tendeert naar oneindig. Alleen, het is een beetje zoals de evolutietheorie, het is iets dat je niet hoeft te geloven omdat het iets is dat je kan weten.
Misschien niet. Misschien ben je één van de lezers die iets weten van wiskunde: dismissed! Zoek hier iets anders te lezen, over filosofie of zoiets!
Of misschien ben je één van die mensen die denkt dat een som van een oneindige serie getallen "zelf ook wel oneindig zal zijn, zeker?".
Fout! Hier vind je een artikel van Koen Vervloesem waar je in één oogopslag zal zien dat de som met oneindig veel termen "1/2 + 1/4 + 1/8 + 1/16+..." (kortom alle breuken met één in de teller en alle opeenvolgende machten van twee in de noemer) gelijk kan zijn aan een welbepaald getal, in dit geval één:
http://www.vervloesem.eu/qed/?p=846
Mooi, nietwaar?
Zodra je dit weet krijg je het moeilijk te geloven dat onze 1/2 + 1/3 + 1/4 + 1/5... naar oneindig loopt, nietwaar? Ik heb ze eens allemaal van 1/2 tot 1/100 opgeteld, en de som is 4.18. En als je ze optelt tot bij 1/200, dan is de som 4.88. We zijn nog niet echt in de buurt van oneindig, en er komt nog maar héél weinig bij per keer, en...
Biecht maar op dat je net als ik gewoon niet gelooft dat die som naar oneindig gaat! We zullen het nog niet geloven wanneer het bewijs voor onze neus staat!
Bijvoorbeeld:
Socrates: "Dus ge gelooft niet dat de som van de oneindige reeks termen 1/2 + 1/3 + 1/4 +... naar oneindig loopt?"
Euthydemus: "Neen, bij Zeus."
Socrates: Maar zeg me dan eens, beste Euthydemus, denkt ge niet dat de helft van oneindig zelf ook gelijk is aan oneindig?"
Euthydemus: Ge hebt helemaal gelijk Socrates"
Socrates: "Dus 1/2 + 1/2 + 1/2 enzovoort zonder ophouden is gelijk aan oneindig?"
Euthydemus: "Ja, bij Zeus."
Socrates: "Maar laten we die reeks dan vergelijken met de reeks 1/2 + 1/3 + 1/4 + 1/5... enzovoort zonder ophouden."
Euthydemus: "Ik zie het voor me."
Socrates: "En de eerste term uit beide reeksen is 1/2, nietwaar?"
Euthydemus: "Natuurlijk Socrates, dat is zeker. Maar in de tweede reeks zijn alle termen vanaf 1/3 kleiner dan 1/2."
Socrates: "Hemeltje Euthydemus, daar zeg je me wat! Maar toch vraag ik me nog iets af. Ik kan bij 1/3 niet naar één, maar naar de twee volgende termen kijken, nietwaar? En die twee samen zijn groter dan 1/2, nietwaar?"
Euthydemus: "Hmmmm, vermits twee keer 1/4 gelijk zou zijn aan 1/2 en de term voor 1/4 groter is dan 1/4 lijkt me dat wel juist, ja."
Socrates: "En daarna kan ik naar de vier volgende termen kijken, eindigend bij 1/8, en als ik die optel heb ik opnieuw meer dan 1/2, nietwaar?"
Euthydemus: "... vermits de drie termen voor 1/8 groter zijn dan 1/8 is de som dus groter dan 4/8, dus ja, Socrates, het is helemaal zoals ge gezegd hebt."
Socrates: "Enzovoort met de volgende acht termen (tot 1/16) en dan de zestien volgende, en dan de tweeëndertig volgende (tot 1/32 en 1/64), tot in het oneindige?"
Euthydemus: "Nu ge het zo zegt, ja, ik denk het wel."
Socrates: "En de reeks 1/2 + 1/3 + 1/4 enzovoort is oneindig lang?"
Euthydemus: "Dat hadden we in het begin zo gezegd."
Socrates: "Maar als die reeks oneindig lang is, kan ik dan niet zonder ophouden de volgende hoeveelheid uit de reeks (één, twee, vier, acht, zestien...) termen bij elkaar tellen, en telkens meer overhouden dan 1/2?"
Euthydemus: "Ik denk het wel, bij Zeus."
Socrates: "Dan heb ik toch van de reeks 1/2 + 1/3 + 1/4 + ... (enzovoort) een reeks gemaakt van oneindig veel termen die stuk voor stuk (op de eerste na, die gelijk is aan) groter zijn dan 1/2?"
Euthydemus: "Drommels, ja!"
Socrates: "En als de oneindige serie 1/2 + 1/2 + 1/2 + ... (enzovoort) oneindig is, dan zal een onenindige serie als 1/2 + 1/3 + 1/4 + ... (enzovoort) - vermits we die konden herschrijven als een oneindige serie termen die groter zijn dan telkens 1/2 - toch ook oneindig zijn?"
Euthydemus: "Hemeltjelief, Socrates, het ziet er naar uit dat ik er geen speld kan tussen krijgen!"
Wel? Is dat nu geen mooi resultaat? Geen zinnig mens gelooft natuurlijk dat de oneindige reeks 1/2 + 1/3 +1/4 ... tendeert naar oneindig. Alleen, het is een beetje zoals de evolutietheorie, het is iets dat je niet hoeft te geloven omdat het iets is dat je kan weten.
zaterdag 23 augustus 2008
De Marathon (Olympische Spelen)
Ik heb me laten vertellen dat morgen (zondag 24 juli 2,008) de Marathon gelopen wordt. De lezer van Speels maar Serieus is waarschijnlijk niet verrast als ik opbiecht geen sportfanaat te zijn, en misschien heb ik de datum wel mis. Maar toch. Het is weer eens Olympische Spelen en de hele wereld zit te kijken, en één van de wedstrijden is een "Marathon".
Hoe geblaseerd ik misschien ook overkom, in werkelijkheid kan ik wel eens aandachtig naar sport kijken. Voetbal, bijvoorbeeld, als het op een zeer hoog niveau gespeeld wordt, vind ik werkelijk een heel, heel mooie sport. Maar iedereen moet in zijn leven beslissen waaraan hij zijn zeer schaarse tijd besteed, en het niveau waarop voetbal gewoonlijk gespeeld wordt maakt dat ik andere dingen heb gekozen. (Bij het herlezen merk dat ik misschien alweer geblaseerd overkom. Poging tot verduidelijking. Ook het "Japanse denkspel, twee lettertjes" Go is zonder meer prachtig wanneer het op zeer hoog niveau gespeeld wordt. Ik heb het zelf ook geprobeerd. Het niveau waarop ikzelf het kon spelen maakte dat ik andere dingen heb gekozen.)
De sporten waarnaar ik met een zeker ontzag kan kijken zijn meestal uithoudingssporten. Het kan mijn trekje van valse sentimentaliteit zijn, maar ik kan er tot tranen toe ontroerd door worden. Meetal heb ik het met wedstrijden als de Ronde van Frankrijk. Als ik beelden zie van kerels die tientallen kilometers over zware cols aan het fietsen zijn... wekenlang alle dagen van 's morgens tot 's avonds aan 50 kilometer per uur fietsen, en daarbovenop ook nog dat... Ik zie die vertrokken gezichten voor me, die zwoegende lichamen waar de inspanning van dagen en weken op geschreven staan... noem me een mietje maar ik kan er een krop van in mijn keel krijgen.
Zo ook, dus, de marathon. Daar gaan ze weer, een loopwedstrijd van 42 kilometer en oneffen, een inspanning waar ik zou van doodvallen door er alleen aan te denken. Maar zoals de ervaren lezer van Speels maar Serieus weet is er nog een andere dimensie. De atleten dragen niet alleen de afstand in de ruimte mee, maar ook een enorme afstand in de tijd. Want Marathon, dat is ook nog altijd dat plaatsje in Griekenland dat op 42 kilometer en oneffen van Athene ligt: precies de afstand die de atleten tot op de dag van vandaag lopen. Maar ik ben in herhaling aan het vallen, de geïnteresseerde lezer kan het verhaal hier verder of opnieuw lezen:
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/10/marathon.html
Zeg nu zelf, toch eens de moeite om er even bij stil te staan, nietwaar? En wat een eerbetoon, nietwaar, 2,500 jaar na de feiten?
Ik denk dat ik nu al kan voorspellen dat ik morgen de beelden zal zien van mensen die een wedstrijd van 42 kilometer en oneffen lopen, en zal terugdenken aan de vlakte van Marathon bij de Griekse kust, op 42 kilometer en oneffen van Athene, en dat ik een tikje ontroerd zal zijn.
Hoe geblaseerd ik misschien ook overkom, in werkelijkheid kan ik wel eens aandachtig naar sport kijken. Voetbal, bijvoorbeeld, als het op een zeer hoog niveau gespeeld wordt, vind ik werkelijk een heel, heel mooie sport. Maar iedereen moet in zijn leven beslissen waaraan hij zijn zeer schaarse tijd besteed, en het niveau waarop voetbal gewoonlijk gespeeld wordt maakt dat ik andere dingen heb gekozen. (Bij het herlezen merk dat ik misschien alweer geblaseerd overkom. Poging tot verduidelijking. Ook het "Japanse denkspel, twee lettertjes" Go is zonder meer prachtig wanneer het op zeer hoog niveau gespeeld wordt. Ik heb het zelf ook geprobeerd. Het niveau waarop ikzelf het kon spelen maakte dat ik andere dingen heb gekozen.)
De sporten waarnaar ik met een zeker ontzag kan kijken zijn meestal uithoudingssporten. Het kan mijn trekje van valse sentimentaliteit zijn, maar ik kan er tot tranen toe ontroerd door worden. Meetal heb ik het met wedstrijden als de Ronde van Frankrijk. Als ik beelden zie van kerels die tientallen kilometers over zware cols aan het fietsen zijn... wekenlang alle dagen van 's morgens tot 's avonds aan 50 kilometer per uur fietsen, en daarbovenop ook nog dat... Ik zie die vertrokken gezichten voor me, die zwoegende lichamen waar de inspanning van dagen en weken op geschreven staan... noem me een mietje maar ik kan er een krop van in mijn keel krijgen.
Zo ook, dus, de marathon. Daar gaan ze weer, een loopwedstrijd van 42 kilometer en oneffen, een inspanning waar ik zou van doodvallen door er alleen aan te denken. Maar zoals de ervaren lezer van Speels maar Serieus weet is er nog een andere dimensie. De atleten dragen niet alleen de afstand in de ruimte mee, maar ook een enorme afstand in de tijd. Want Marathon, dat is ook nog altijd dat plaatsje in Griekenland dat op 42 kilometer en oneffen van Athene ligt: precies de afstand die de atleten tot op de dag van vandaag lopen. Maar ik ben in herhaling aan het vallen, de geïnteresseerde lezer kan het verhaal hier verder of opnieuw lezen:
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/10/marathon.html
Zeg nu zelf, toch eens de moeite om er even bij stil te staan, nietwaar? En wat een eerbetoon, nietwaar, 2,500 jaar na de feiten?
Ik denk dat ik nu al kan voorspellen dat ik morgen de beelden zal zien van mensen die een wedstrijd van 42 kilometer en oneffen lopen, en zal terugdenken aan de vlakte van Marathon bij de Griekse kust, op 42 kilometer en oneffen van Athene, en dat ik een tikje ontroerd zal zijn.
donderdag 21 augustus 2008
Obama: het tij keert.
Het begon met vragen, een maand geleden, waarom Obama in een voor de Democraten zeer gunstig klimaat geen grotere voorsprong had. (Nu ja, "begon" - dat was kort nadat het beeld van "een spannende strijd" was afgevoerd (1), maar zoals dat gaat in verkiezingen is dàt kleine puntje ook alweer ancient history. Dus laat het beginnen met die vraag.) Van daar ging het verder naar een voortdurend afkalven van de bescheiden maar toch duidelijke voorsprong die hij had. En momenteel staan de kranten vol over hoe McCain de leiding overneemt in "nationale polls". Merk op dat ook in de polls voor het "Electoral Eollege" - waar tenslotte de verkiezing beslist wordt - Obama's voorsprong volledig verdwenen is:
http://www.electoral-vote.com/
En ik sta er op te kijken, en ik geloof er geen woord van. Nu zal je opmerken: dat is het ongeloof van de man die op ditzelfde blog schreef dat Obama geen schijn van kans had op de nominatie, en die bij de kandidaten voor de Republiekeinen alleen maar de naam McCain liet vallen omdat die nu eenmaal op de lijst stond.
En je zou gelijk hebben! Zoals ik altijd zeg, dit is tenslotte alleen maar een blog dat registreert hoe het er op een bepaald moment uitziet, soms objectief ("de polls zeggen zus en zo"), en soms gewoon in mijn hoofd.
Hier is een eerdere gelegenheid waarbij ik schreef: ik zie dat de polls zeggen dat dat en dat zal gebeuren, en ik kan het gewoon niet geloven:
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/01/die-clinton-smelt-gewoon.html
Dat was januari 2,008 - en zie nu, in dat geval was het toch juist! De peilingen smeten Clinton er dan en toen al uit, en hoewel ik zoals iedereen de peilingen volgde schreef ik erbij: ik geloof het zelfs niet nu het voor mijn ogen gebeurt.
Natuurlijk zegt het iets over de waarde die ik de facto hecht aan de polls. Als ze beweerden dat het een spannende strijd was zei ik: niks hoor. Toen Obama vervolgens omhoog ging zei ik: zie je wel! En nu hij weer zakt zeg ik: dat kan niet waar zijn. Het punt is: polls kunnen onmogelijk voorspellers zijn van wat er in november zal gebeuren, omdat ze nu eenmaal geen rekening kunnen houden met gebeurtenissen die nog moeten komen.
Dus komen we in de juiste verhouding terecht als we de zaken als volgt onder ogen zien. Ik kan me niet voorstellen dat na acht jaar Bush en vijf jaar Irak oorlog een Republiekein wordt verkozen die niet eens inziet wat een "kolossale blunder" heel die oorlog was. En hier is de opmerking terecht "dat komt van de man die zich ook niet kon voorstellen dat Obama de Democratische kandidaat zou zijn". Maar ik registreer hier alleen maar wat ik me midden augustus 2,008 niet kan voorstellen, en meer niet. En mijn opinie over de polls pas ik aan aan wat ik al geloof: zo simpel is dat!
Nietzsche heeft ergens geschreven dat mensen in politieke analyses vaak oorzaak en symptoom verwisselen. Als een bepaalde partij een bepaalde (foute) beslissing neemt (denken die mensen) riskeert het vanaf dan met die partij achteruit te gaan. Maar in werkelijkheid (vindt Nietzsche) is die partij al aan het achteruitgaan, en is dat soort beslissingen daar alleen maar het symptoom van.
Dat drukt voor een groot deel het probleem uit dat ik altijd (nuance: sinds 2,003) met Bush heb gehad. Gegeven de lange reeks posts die ik hier intussen kan voorleggen, waarin ik er op wees dat ze tot in de Amerikaanse regering inzien wat de eerste de beste antiglobalist ze in 2,003 had kunnen vertellen: is het mogelijk dat de regering Bush zelf, in het algemeen, en hun Irak"idee" in het bijzonder een vroeg symptoom is voor de neergang van het Westen - een beetje zoals de naderende ouderdom zich soms aandient in de vorm van onschuldige vergeetachtigheid? Ik heb het idee altijd een tikje melodramatisch gevonden. Maar als de VS in november McCain verkiest...
Maar in feite geloof ik er nog altijd niet in. Terwijl, terzijde, ik in 2,004 geld heb verdiend aan de herkiezing van Bush.
--------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/07/you-read-it-here-first.html
http://www.electoral-vote.com/
En ik sta er op te kijken, en ik geloof er geen woord van. Nu zal je opmerken: dat is het ongeloof van de man die op ditzelfde blog schreef dat Obama geen schijn van kans had op de nominatie, en die bij de kandidaten voor de Republiekeinen alleen maar de naam McCain liet vallen omdat die nu eenmaal op de lijst stond.
En je zou gelijk hebben! Zoals ik altijd zeg, dit is tenslotte alleen maar een blog dat registreert hoe het er op een bepaald moment uitziet, soms objectief ("de polls zeggen zus en zo"), en soms gewoon in mijn hoofd.
Hier is een eerdere gelegenheid waarbij ik schreef: ik zie dat de polls zeggen dat dat en dat zal gebeuren, en ik kan het gewoon niet geloven:
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/01/die-clinton-smelt-gewoon.html
Dat was januari 2,008 - en zie nu, in dat geval was het toch juist! De peilingen smeten Clinton er dan en toen al uit, en hoewel ik zoals iedereen de peilingen volgde schreef ik erbij: ik geloof het zelfs niet nu het voor mijn ogen gebeurt.
Natuurlijk zegt het iets over de waarde die ik de facto hecht aan de polls. Als ze beweerden dat het een spannende strijd was zei ik: niks hoor. Toen Obama vervolgens omhoog ging zei ik: zie je wel! En nu hij weer zakt zeg ik: dat kan niet waar zijn. Het punt is: polls kunnen onmogelijk voorspellers zijn van wat er in november zal gebeuren, omdat ze nu eenmaal geen rekening kunnen houden met gebeurtenissen die nog moeten komen.
Dus komen we in de juiste verhouding terecht als we de zaken als volgt onder ogen zien. Ik kan me niet voorstellen dat na acht jaar Bush en vijf jaar Irak oorlog een Republiekein wordt verkozen die niet eens inziet wat een "kolossale blunder" heel die oorlog was. En hier is de opmerking terecht "dat komt van de man die zich ook niet kon voorstellen dat Obama de Democratische kandidaat zou zijn". Maar ik registreer hier alleen maar wat ik me midden augustus 2,008 niet kan voorstellen, en meer niet. En mijn opinie over de polls pas ik aan aan wat ik al geloof: zo simpel is dat!
Nietzsche heeft ergens geschreven dat mensen in politieke analyses vaak oorzaak en symptoom verwisselen. Als een bepaalde partij een bepaalde (foute) beslissing neemt (denken die mensen) riskeert het vanaf dan met die partij achteruit te gaan. Maar in werkelijkheid (vindt Nietzsche) is die partij al aan het achteruitgaan, en is dat soort beslissingen daar alleen maar het symptoom van.
Dat drukt voor een groot deel het probleem uit dat ik altijd (nuance: sinds 2,003) met Bush heb gehad. Gegeven de lange reeks posts die ik hier intussen kan voorleggen, waarin ik er op wees dat ze tot in de Amerikaanse regering inzien wat de eerste de beste antiglobalist ze in 2,003 had kunnen vertellen: is het mogelijk dat de regering Bush zelf, in het algemeen, en hun Irak"idee" in het bijzonder een vroeg symptoom is voor de neergang van het Westen - een beetje zoals de naderende ouderdom zich soms aandient in de vorm van onschuldige vergeetachtigheid? Ik heb het idee altijd een tikje melodramatisch gevonden. Maar als de VS in november McCain verkiest...
Maar in feite geloof ik er nog altijd niet in. Terwijl, terzijde, ik in 2,004 geld heb verdiend aan de herkiezing van Bush.
--------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/07/you-read-it-here-first.html
Idee voor een cartoon (3)
Ik lees op Reuters dat Rusland verklaart dat hun troepen zich zullen terugtrekken tot binnen Zuid-Ossetië, plus "een bufferzone".
En ik zie de cartoon voor me, met een Russische generaal die een microfoon onder zijn neus krijgt. Je kent het type, groot, zwaar, nors, en met een enorme pet.
De vraag is: "en heeft die bufferzone ook een naam?"
En het antwoord is: "Georgië".
En ik zie de cartoon voor me, met een Russische generaal die een microfoon onder zijn neus krijgt. Je kent het type, groot, zwaar, nors, en met een enorme pet.
De vraag is: "en heeft die bufferzone ook een naam?"
En het antwoord is: "Georgië".
woensdag 20 augustus 2008
Mijmeringen bij "Rijk en Arm"
In de Tijd van vandaag staat één van die foto’s die bedoeld zijn om ons betere ik wakker te schudden. Op een breed strand liggen twee jonge vrouwen te zonnen. Je weet wel, lange benen, brede heupen, weinig textiel, alles wat er al miljoenen jaren in slaagt te passeren door de selectiezeef die het mannetjesoog is.
Vlakbij passeert een andere vrouw, van top tot teen gekleed in ruw textiel, met in de ene hand een primitief aandoende rieten mand en in de andere een takkenbos. Je voelt haar bijna denken: hier loop ik te zwoegen, dag in dag uit zonder hoop op beterschap aan de marge van de subsistentie, en die twee liggen daar in de zon te luieren tot het tijd is voor hun rijkgevulde tafelen.
Als je niet vanzelf van dat soort contrasten foto’s kon maken, dan zou je ze moeten truceren. Want dat soort foto’s heeft een Bedoeling. Ze moeten maken dat je in plaats van de twee zonnekloppers zou willen rechtspringen om met één knip van je rijkgevulde Westerse portefeuille alle armoede van de wereld weg te werken. En wanneer we dat niet doen, dan helpen deze foto’s om ons schuldgevoel af te wentelen op de zonnende dames: zij zien immers de hun berooide naaste voor hun neus passeren terwijl wij tenminste veilig thuis of op kantoor zitten weggeborgen.
Maar laten we even doen alsof we over het probleem ook nog werkelijk gaan nadenken! Je springt dus op van je badhanddoek en… en… En… Ja, en wàt?
Geef je de derde mevrouw op de foto een fooi? Dan kan ze bijvoorbeeld voor één dag een extra vis voor haar kinderen kopen, en - er is helemaal niets veranderd: een gewetensusser. Bezigheidstherapie. Of geven we zomaar ineens ons hele bezit weg – dat is tenslotte letterlijk wat door Jezus wordt aanbevolen (1), en we weten allemaal, nietwaar, dat veel mensen zich erop beroepen de leer van Jezus te volgen?
Maar daarom doen ze het nog niet, natuurlijk! Misschien hebben ze wel goede redenen om het beter te weten dan Jezus. Misschien beseffen ze wel dat heel ons bezit verdeeld over “de armen” een hele groep zal toestaan één extra vis voor hun kinderen te kopen, en daarna is er niets veranderd: nog meer bezigheidstherapie.
Maar wat als we er nu eens een gigantisch fortuin neerzetten – zeg een miljard dollar of zoiets? Terzijde, aangezien de zonnende dames wel geen miljard dollar over zullen hebben kunnen ze al even goed op hun handdoek blijven liggen, maar zoals ik al zei: terzijde. Bij het idee van dat gigantisch fortuin denk ik ineens terug aan mijn vakantie in Marokko van enkele jaren geleden. Overal massa’s jonge mannen op straat, in het beste geval in politie- of militair uniform, of vaak gewoon langs de straat, als “parkeerwachter”: “dirham, monsieur”.
Wat gebeurt er wanneer je in een land van 34 miljoen inwoners waar de jonge mensen al dan niet in uniform langs de straat flaneren – en dus géén auto’s maken, géén textiel, géén zeep, géén machines, géén productiviteitsverhogende diensten produceren, enzovoort enzovoort – een miljard dollar uitdeelt? Kortom, waar ze gewoon zouden leven van dat miljard dollar? Wel, ze zouden allemaal iets van een 29.- dollar per persoon ontvangen, en nadat ze daar twee weken lang een extra vis voor hun kinderen mee konden kopen zou de koek op zijn.
Je voelt het een beetje aankomen. Veel belangrijker dan de vraag waarom wij, toeristen van het leven, niet “iets doen” is de vraag waarom al die jonge mannen langs de straten van de armere delen van de wereld niet “iets doen”. Let wel, ik denk niet dat het hun schuld is – maar totaal los van mijn opinie blijft dat hoe dan ook de grote vraag. Dus de reden waarom de zonnende dames niet opspringen van hun handdoek, noch wij uit onze luie zetel, is dat dat zo goed als niets zou opleveren: een druppel op een gloeiende plaat lijkt er een oceaan bij. En ik vind het niet slecht wanneer foto’s als deze bepaalde vragen stellen. Ik hoop alleen dat die vragen ons doen nadenken, en beseffen dat we nog lang niet aan de antwoorden toe zijn.
-------------------------------------------
(1) Mattheüs, 19, 21.
Vlakbij passeert een andere vrouw, van top tot teen gekleed in ruw textiel, met in de ene hand een primitief aandoende rieten mand en in de andere een takkenbos. Je voelt haar bijna denken: hier loop ik te zwoegen, dag in dag uit zonder hoop op beterschap aan de marge van de subsistentie, en die twee liggen daar in de zon te luieren tot het tijd is voor hun rijkgevulde tafelen.
Als je niet vanzelf van dat soort contrasten foto’s kon maken, dan zou je ze moeten truceren. Want dat soort foto’s heeft een Bedoeling. Ze moeten maken dat je in plaats van de twee zonnekloppers zou willen rechtspringen om met één knip van je rijkgevulde Westerse portefeuille alle armoede van de wereld weg te werken. En wanneer we dat niet doen, dan helpen deze foto’s om ons schuldgevoel af te wentelen op de zonnende dames: zij zien immers de hun berooide naaste voor hun neus passeren terwijl wij tenminste veilig thuis of op kantoor zitten weggeborgen.
Maar laten we even doen alsof we over het probleem ook nog werkelijk gaan nadenken! Je springt dus op van je badhanddoek en… en… En… Ja, en wàt?
Geef je de derde mevrouw op de foto een fooi? Dan kan ze bijvoorbeeld voor één dag een extra vis voor haar kinderen kopen, en - er is helemaal niets veranderd: een gewetensusser. Bezigheidstherapie. Of geven we zomaar ineens ons hele bezit weg – dat is tenslotte letterlijk wat door Jezus wordt aanbevolen (1), en we weten allemaal, nietwaar, dat veel mensen zich erop beroepen de leer van Jezus te volgen?
Maar daarom doen ze het nog niet, natuurlijk! Misschien hebben ze wel goede redenen om het beter te weten dan Jezus. Misschien beseffen ze wel dat heel ons bezit verdeeld over “de armen” een hele groep zal toestaan één extra vis voor hun kinderen te kopen, en daarna is er niets veranderd: nog meer bezigheidstherapie.
Maar wat als we er nu eens een gigantisch fortuin neerzetten – zeg een miljard dollar of zoiets? Terzijde, aangezien de zonnende dames wel geen miljard dollar over zullen hebben kunnen ze al even goed op hun handdoek blijven liggen, maar zoals ik al zei: terzijde. Bij het idee van dat gigantisch fortuin denk ik ineens terug aan mijn vakantie in Marokko van enkele jaren geleden. Overal massa’s jonge mannen op straat, in het beste geval in politie- of militair uniform, of vaak gewoon langs de straat, als “parkeerwachter”: “dirham, monsieur”.
Wat gebeurt er wanneer je in een land van 34 miljoen inwoners waar de jonge mensen al dan niet in uniform langs de straat flaneren – en dus géén auto’s maken, géén textiel, géén zeep, géén machines, géén productiviteitsverhogende diensten produceren, enzovoort enzovoort – een miljard dollar uitdeelt? Kortom, waar ze gewoon zouden leven van dat miljard dollar? Wel, ze zouden allemaal iets van een 29.- dollar per persoon ontvangen, en nadat ze daar twee weken lang een extra vis voor hun kinderen mee konden kopen zou de koek op zijn.
Je voelt het een beetje aankomen. Veel belangrijker dan de vraag waarom wij, toeristen van het leven, niet “iets doen” is de vraag waarom al die jonge mannen langs de straten van de armere delen van de wereld niet “iets doen”. Let wel, ik denk niet dat het hun schuld is – maar totaal los van mijn opinie blijft dat hoe dan ook de grote vraag. Dus de reden waarom de zonnende dames niet opspringen van hun handdoek, noch wij uit onze luie zetel, is dat dat zo goed als niets zou opleveren: een druppel op een gloeiende plaat lijkt er een oceaan bij. En ik vind het niet slecht wanneer foto’s als deze bepaalde vragen stellen. Ik hoop alleen dat die vragen ons doen nadenken, en beseffen dat we nog lang niet aan de antwoorden toe zijn.
-------------------------------------------
(1) Mattheüs, 19, 21.
dinsdag 19 augustus 2008
Peter Hamilton, The Dreaming Void
Het zwart gat in het centrum van onze melkweg is eigenlijk een van ons afgesneden universum op zich. Voor zover ik me daar ook maar iets bij kan voorstellen; een beetje zoals de Big Bang aan de oorsprong van ons eigen universum wellicht een aftakking is van een ander. Immers net zoals wij niet kunnen terugkijken naar “wat was er voor de Big Bang”? kunnen universa niet “vooruitkijken” naar wat er in die aftakking gebeurt: wat wij stroomopwaarts als een Big bang zien ziet er stroomafwaarts uit als een zwart gat.
Zoals we dat van zwarte gaten verwachten verzwelgt het materie en energie zodat het nog massiever en groter wordt, wat weer nieuwe materie binnen gatbereik brengt... Enzovoort. Maar met dat universum daar aan de binnenkant hebben we bovendien de suggestie dat dat allemaal gebeurt als een soort manier om de gebeurtenissen daarbinnen aan de gang te houden. En dus slurpt het onze eigen melkweg op, gewoon om zelf te overleven: het is zij, of wij.
Iets dergelijks.
Het punt is, het is science fiction. Letterlijk: Peter Hamilton is weer aan het werk aan een trilogie, en de eerste aflevering daarvan heet The Dreaming Void. Van Hamilton zijn we het soort “Space Opera” gewoon waarin ik zelf graag ronddwaal (1): Buitenaardse beschavingen, Aardse expansie in de melkweg en de soorten contacten en conflicten die daarbij horen. Veel ideeën over technologische ontwikkelingen en karakters die toch een beetje (en af en toe zelfs vrij goed) de indruk wekken dat je wil weten wat ze allemaal overkomt.
Ruim een millennium in de toekomst is de mensheid één van de machten in de Melkweg waarmee serieus rekening moet gehouden worden. Er is een “Commonwealth” van menselijke werelden, en die beschikt over een vloot waar maar heel weinig andere machten aan kunnen tippen. Binnen die Commonwealth bestaat er ook een beweging waarvan niet duidelijk is of het een religie betreft, dan wel een secte, maar die in elk geval zeer machtig is. Die beweging heeft evenwel een ongezonde belangstelling voor dat zwart gat in het centrum van de Melkweg. Het soort belangstelling dat kan maken dat het zich nog sneller gaat uitbreiden. Althans, dat vrezen een hoop mensen en instellingen binnen de "Commonwealth" plus nog minstens twee andere Galactische beschavingen. Eén daarvan is waarschijnlijk nog machtiger dan de mens, en van één denkt de mensheid dat ze een stuk minder in de pap te brokken hebben. Of misschien beter gezegd, de mensheid hoopt dat die niet zo zwaar doorwegen, want in het bijzonder met de laatste zit het er aan te komen dat het bakeleien zal worden over de kwestie.
OK, je moet zoals ik kunnen smullen van dat soort achtergrond om het te waarderen, maar zo is dat nu eenmaal. Binnen deze achtergrond zijn er verschillende individuele verhaallijnen, nu eens van mysterieuze figuren die je doen verder lezen omdat je wil weten hoe het afloopt, dan weer van karakters die je al zo lang en goed kent dat dat alleen maakt dat je met ze gaat sympathizeren. Toch moet ik bekennen dat in mijn opinie één van de zwakke punten van Hamilton ook weer opduikt. Hij is een geboren verteller die van de bewegingen van een mestkever nog een heel verhaal zou maken – en dat resulteert af en toe in lange bladzijden stof waar volgens mij niet veel mensen zitten op te wachten.
Maar goed, die stukken halen van geen kanten de hoeveelheid (en, steeds in mijn opinie ook niet de bedenkelijke kwaliteit) waarmee hij zo kwistig zwaaide in The Naked God (2). Zelfs de meer vervelende lijnen bleken uiteindelijk toch wel betekenis te krijgen, en de sterkere lijnen deden me af en toe terugdenken aan mijn favoriete auteurs, of eerdere stukken van Hamilton zelf, die in de categorie thuishoren die ik geregeld teruglees (“look at my nose, Joshua”).
Kortom, ik zou het boek zeker een drie geven op de schaal die ikzelf voorstel (1), waarmee het een goed boek vind, aan te bevelen aan de liefhebbers en geïnteresseerden van het genre. Het boek doet wat het belooft, en dat is het brengen van ontspanning aan de hand van een mengsel van dagdromen en nadenken, over hoe een mensheid in de toekomst er zoal zou kunnen uitzien. Het is de selectie naar publicatie doorgekomen en is daardoor deel geworden van een heel kleine groep, temidden van al het geschrijf dat daar niet in geslaagd is. En hoewel de naam van de schrijver daarbij zeker geholpen heeft vind ik dat het boek terecht door die selectie gekomen is.
----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/06/alastair-reynolds.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/een-plankje-science-fiction.html
Zoals we dat van zwarte gaten verwachten verzwelgt het materie en energie zodat het nog massiever en groter wordt, wat weer nieuwe materie binnen gatbereik brengt... Enzovoort. Maar met dat universum daar aan de binnenkant hebben we bovendien de suggestie dat dat allemaal gebeurt als een soort manier om de gebeurtenissen daarbinnen aan de gang te houden. En dus slurpt het onze eigen melkweg op, gewoon om zelf te overleven: het is zij, of wij.
Iets dergelijks.
Het punt is, het is science fiction. Letterlijk: Peter Hamilton is weer aan het werk aan een trilogie, en de eerste aflevering daarvan heet The Dreaming Void. Van Hamilton zijn we het soort “Space Opera” gewoon waarin ik zelf graag ronddwaal (1): Buitenaardse beschavingen, Aardse expansie in de melkweg en de soorten contacten en conflicten die daarbij horen. Veel ideeën over technologische ontwikkelingen en karakters die toch een beetje (en af en toe zelfs vrij goed) de indruk wekken dat je wil weten wat ze allemaal overkomt.
Ruim een millennium in de toekomst is de mensheid één van de machten in de Melkweg waarmee serieus rekening moet gehouden worden. Er is een “Commonwealth” van menselijke werelden, en die beschikt over een vloot waar maar heel weinig andere machten aan kunnen tippen. Binnen die Commonwealth bestaat er ook een beweging waarvan niet duidelijk is of het een religie betreft, dan wel een secte, maar die in elk geval zeer machtig is. Die beweging heeft evenwel een ongezonde belangstelling voor dat zwart gat in het centrum van de Melkweg. Het soort belangstelling dat kan maken dat het zich nog sneller gaat uitbreiden. Althans, dat vrezen een hoop mensen en instellingen binnen de "Commonwealth" plus nog minstens twee andere Galactische beschavingen. Eén daarvan is waarschijnlijk nog machtiger dan de mens, en van één denkt de mensheid dat ze een stuk minder in de pap te brokken hebben. Of misschien beter gezegd, de mensheid hoopt dat die niet zo zwaar doorwegen, want in het bijzonder met de laatste zit het er aan te komen dat het bakeleien zal worden over de kwestie.
OK, je moet zoals ik kunnen smullen van dat soort achtergrond om het te waarderen, maar zo is dat nu eenmaal. Binnen deze achtergrond zijn er verschillende individuele verhaallijnen, nu eens van mysterieuze figuren die je doen verder lezen omdat je wil weten hoe het afloopt, dan weer van karakters die je al zo lang en goed kent dat dat alleen maakt dat je met ze gaat sympathizeren. Toch moet ik bekennen dat in mijn opinie één van de zwakke punten van Hamilton ook weer opduikt. Hij is een geboren verteller die van de bewegingen van een mestkever nog een heel verhaal zou maken – en dat resulteert af en toe in lange bladzijden stof waar volgens mij niet veel mensen zitten op te wachten.
Maar goed, die stukken halen van geen kanten de hoeveelheid (en, steeds in mijn opinie ook niet de bedenkelijke kwaliteit) waarmee hij zo kwistig zwaaide in The Naked God (2). Zelfs de meer vervelende lijnen bleken uiteindelijk toch wel betekenis te krijgen, en de sterkere lijnen deden me af en toe terugdenken aan mijn favoriete auteurs, of eerdere stukken van Hamilton zelf, die in de categorie thuishoren die ik geregeld teruglees (“look at my nose, Joshua”).
Kortom, ik zou het boek zeker een drie geven op de schaal die ikzelf voorstel (1), waarmee het een goed boek vind, aan te bevelen aan de liefhebbers en geïnteresseerden van het genre. Het boek doet wat het belooft, en dat is het brengen van ontspanning aan de hand van een mengsel van dagdromen en nadenken, over hoe een mensheid in de toekomst er zoal zou kunnen uitzien. Het is de selectie naar publicatie doorgekomen en is daardoor deel geworden van een heel kleine groep, temidden van al het geschrijf dat daar niet in geslaagd is. En hoewel de naam van de schrijver daarbij zeker geholpen heeft vind ik dat het boek terecht door die selectie gekomen is.
----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/06/alastair-reynolds.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/een-plankje-science-fiction.html
maandag 18 augustus 2008
En nogmaals: "Antropisch Principe"!
In reactie op de laatste post over het “antropisch principe” haalt lezer Kri.st een hele mooie van Douglas Adams aan (1). Een plas water verwondert zich over het putje waarin hij zich bevindt: dat putje is nu eens precies geschikt voor die plas; het lijkt er sterk op dat het putje speciaal voor de plas is gemaakt!
Dat is een analogie die enkele problemen met het "antropisch principe" uitdrukt. Hoeveel illusies onze plas zich ook maakt, het is de plas die is aangepast aan de put, en niet omgekeerd. En als de vorm van de put (omgeving) de vorm van de plas bepaalt is de vraag de oorzaak van de vorm van de put te zoeken - en niet omgekeerd.
Dus kunnen we de logica van de analogie toepassen op het eigenlijke probleem. De omgeving bepaalt - praktisch op dezelfde manier (2) - de vorm van het (intelligent) leven dat daarin voorkomt: zoals de vorm van de put de vorm van de plas bepaalt; door een aanpassingsproces (dat alleen maar veel complexer is; maar het blijft een aanpassingsproces). De verklaring van de omgeving afleiden uit het intelligent leven is even absurd als de verklaring van de put afleiden uit de vorm van de plas. Dat is wat de aanhangers van "het antropisch principe" lijken te doen, en dat is wat Adams' analogie onderuit haalt.
Iemand die zoals ik zit te fronsen bij het idee van het “antropisch principe” vindt dat natuurlijk prachtig. Maar ik schreef ook van bij het begin iets als (a) ik voel “waar halen ze het toch vandaan” in me opkomen; (b) veel serieuzere mensen dan ik zijn er toch heel ernstig me bezig, ergo (c) de kans is reëel dat het probleem bij mij zit. Waar kom ik terecht als ik er toch nog verder over blijf piekeren?
Wat me opvalt is dat we weten dat er heel veel plassen zijn in heel veel vormen... omdat er heel veel putten zijn met heel diverse vormen. Verder weten we ook één en ander over de eigenschappen van zwaartekracht, rots (al dan niet in verpulverde vorm), interactie van verpulverde rots met water en andere moleculen, erosie, druk... We weten dus één en ander over die omgeving waarin putten met plassen voorkomen... Kortom, we kunnen redelijk goed bevestigen dat het verhaal loopt als:
Al die eigenschappen => al die putten => plassen in heel veel vormen.
In dat geval impliceert Adams’ analogie ongeveer:
Bepaalde eigenschappen van de werkelijkheid => al die verschillende universa => (intelligent) leven.
Maar nu valt me iets geks op! De analogie van Adams - zo kwam het tenminste op mij over - "bevestigde" de absurditeit van de probleemstelling ("de omgeving is zoals ze is omdat wij hier anders niet eens waren"). Maar de techniek waarop hij beroep doet om die absurditeit uit te drukken gaat over een veelheid aan putjes, met een veelheid aan plassen, zodat het al vreemd moest lopen als er niet ergens eentje bij was om precies geschikt te zijn voor uitgerekend onze "plas" (lees: "universum"). Maar die techniek was nu juist wat we de verdedigers van het "antropisch principe" ook zagen inroepen (3)! Die mensen merkten op dat het probleem zou opgelost zijn indien we een veelheid aan universa aannamen - en het probleem dat daarmee overblijft is dat dat wel een heel grote "indien" is.
Dus eigenlijk heb ik het gevoel dat Adams een beetje vals speelt. Adams smokkelt eerst met zijn verhaal de assumptie binnen - oh, héél ongemerkt, juist omdat die assumptie voor zijn verhaal zo waar is - dat de veelheid aan omgevingen, in de vorm van putten, er ook werkelijk is... En als niemand meer gemerkt heeft dat hij de omstandigheden (dus: waarvan de verdedigers van het "antropisch principe" zelf zeggen dat ze het probleem zouden oplossen) al heeft verondersteld, stelt hij het voor alsof het (per assumptie opgeloste) probleem maar een schijnprobleem is.
Toch blijf ik de analogie van Adams wel waarderen. Ze wijst op heel aardige manier op het belang van het aanpassingsproces aan de omgeving, en (voor de honderdduizendste keer) niet omgekeerd. Een heel mooie oproep, dus, om de causaliteit in de juiste richting te laten verlopen, en dat dat geen overbodige oproep is kunnen we vaak zien aan de discussies over het onderwerp.
Maar als ik eerlijk ben erken ik dat de analogie van Adams niet iets zegt over de toestand waarin de assumptie niet geldig zou zijn. Wat indien "de wereld" (of "de werkelijkheid" of "het universum" of hoe je het ook wil noemen) nu eens eigenschappen had die maakte dat putten gevuld met water zo onwaarschijnlijk zijn dat ze haast onmogelijk zijn? Zou een plas water zich dan niet terecht verwonderen over de vraag dat hij toch kan bestaan?
En als "de werkelijkheid" nu eens eigenschappen had die maakten dat het ontstaan van intelligent leven praktisch onmogelijk was? Merk op dat er (a) geen sporen van ander intelligent leven te zien zijn en (b) zoals Smolin schreef (4) veel van de parameters van het waarneembaar universum er uitzien alsof ze gemakkelijk een tikje (of heel erg) anders hadden kunnen zijn, en dat er meteen van (intelligent) leven geen sprake was geweest. Zo gek lijkt me die vraag hoe al die parameters toch maar juist willen kloppen me dus nog altijd niet.
Nogmaals, als oproep om de causaliteit in de juiste richting te laten lopen vind ik Adams' verhaal schitterend. Maar als het bedoeld was om filosofen te doen ophouden met zich verwonderen, dan vind ik het nog lang niet genoeg.
------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/08/nog-eens-over-het-antropisch-principe.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/05/nogmaals-natuurlijke-selectie.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/07/vragen-bij-het-anthropisch-principe.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/vragen-allemaal-vragen.html
Dat is een analogie die enkele problemen met het "antropisch principe" uitdrukt. Hoeveel illusies onze plas zich ook maakt, het is de plas die is aangepast aan de put, en niet omgekeerd. En als de vorm van de put (omgeving) de vorm van de plas bepaalt is de vraag de oorzaak van de vorm van de put te zoeken - en niet omgekeerd.
Dus kunnen we de logica van de analogie toepassen op het eigenlijke probleem. De omgeving bepaalt - praktisch op dezelfde manier (2) - de vorm van het (intelligent) leven dat daarin voorkomt: zoals de vorm van de put de vorm van de plas bepaalt; door een aanpassingsproces (dat alleen maar veel complexer is; maar het blijft een aanpassingsproces). De verklaring van de omgeving afleiden uit het intelligent leven is even absurd als de verklaring van de put afleiden uit de vorm van de plas. Dat is wat de aanhangers van "het antropisch principe" lijken te doen, en dat is wat Adams' analogie onderuit haalt.
Iemand die zoals ik zit te fronsen bij het idee van het “antropisch principe” vindt dat natuurlijk prachtig. Maar ik schreef ook van bij het begin iets als (a) ik voel “waar halen ze het toch vandaan” in me opkomen; (b) veel serieuzere mensen dan ik zijn er toch heel ernstig me bezig, ergo (c) de kans is reëel dat het probleem bij mij zit. Waar kom ik terecht als ik er toch nog verder over blijf piekeren?
Wat me opvalt is dat we weten dat er heel veel plassen zijn in heel veel vormen... omdat er heel veel putten zijn met heel diverse vormen. Verder weten we ook één en ander over de eigenschappen van zwaartekracht, rots (al dan niet in verpulverde vorm), interactie van verpulverde rots met water en andere moleculen, erosie, druk... We weten dus één en ander over die omgeving waarin putten met plassen voorkomen... Kortom, we kunnen redelijk goed bevestigen dat het verhaal loopt als:
Al die eigenschappen => al die putten => plassen in heel veel vormen.
In dat geval impliceert Adams’ analogie ongeveer:
Bepaalde eigenschappen van de werkelijkheid => al die verschillende universa => (intelligent) leven.
Maar nu valt me iets geks op! De analogie van Adams - zo kwam het tenminste op mij over - "bevestigde" de absurditeit van de probleemstelling ("de omgeving is zoals ze is omdat wij hier anders niet eens waren"). Maar de techniek waarop hij beroep doet om die absurditeit uit te drukken gaat over een veelheid aan putjes, met een veelheid aan plassen, zodat het al vreemd moest lopen als er niet ergens eentje bij was om precies geschikt te zijn voor uitgerekend onze "plas" (lees: "universum"). Maar die techniek was nu juist wat we de verdedigers van het "antropisch principe" ook zagen inroepen (3)! Die mensen merkten op dat het probleem zou opgelost zijn indien we een veelheid aan universa aannamen - en het probleem dat daarmee overblijft is dat dat wel een heel grote "indien" is.
Dus eigenlijk heb ik het gevoel dat Adams een beetje vals speelt. Adams smokkelt eerst met zijn verhaal de assumptie binnen - oh, héél ongemerkt, juist omdat die assumptie voor zijn verhaal zo waar is - dat de veelheid aan omgevingen, in de vorm van putten, er ook werkelijk is... En als niemand meer gemerkt heeft dat hij de omstandigheden (dus: waarvan de verdedigers van het "antropisch principe" zelf zeggen dat ze het probleem zouden oplossen) al heeft verondersteld, stelt hij het voor alsof het (per assumptie opgeloste) probleem maar een schijnprobleem is.
Toch blijf ik de analogie van Adams wel waarderen. Ze wijst op heel aardige manier op het belang van het aanpassingsproces aan de omgeving, en (voor de honderdduizendste keer) niet omgekeerd. Een heel mooie oproep, dus, om de causaliteit in de juiste richting te laten verlopen, en dat dat geen overbodige oproep is kunnen we vaak zien aan de discussies over het onderwerp.
Maar als ik eerlijk ben erken ik dat de analogie van Adams niet iets zegt over de toestand waarin de assumptie niet geldig zou zijn. Wat indien "de wereld" (of "de werkelijkheid" of "het universum" of hoe je het ook wil noemen) nu eens eigenschappen had die maakte dat putten gevuld met water zo onwaarschijnlijk zijn dat ze haast onmogelijk zijn? Zou een plas water zich dan niet terecht verwonderen over de vraag dat hij toch kan bestaan?
En als "de werkelijkheid" nu eens eigenschappen had die maakten dat het ontstaan van intelligent leven praktisch onmogelijk was? Merk op dat er (a) geen sporen van ander intelligent leven te zien zijn en (b) zoals Smolin schreef (4) veel van de parameters van het waarneembaar universum er uitzien alsof ze gemakkelijk een tikje (of heel erg) anders hadden kunnen zijn, en dat er meteen van (intelligent) leven geen sprake was geweest. Zo gek lijkt me die vraag hoe al die parameters toch maar juist willen kloppen me dus nog altijd niet.
Nogmaals, als oproep om de causaliteit in de juiste richting te laten lopen vind ik Adams' verhaal schitterend. Maar als het bedoeld was om filosofen te doen ophouden met zich verwonderen, dan vind ik het nog lang niet genoeg.
------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/08/nog-eens-over-het-antropisch-principe.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/05/nogmaals-natuurlijke-selectie.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/07/vragen-bij-het-anthropisch-principe.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/vragen-allemaal-vragen.html
zaterdag 16 augustus 2008
Eén van die verkiezingsadvertenties...
http://www.youtube.com/watch?v=gBfngOsvmA0
Lijkt me een hele mooie. De beste propaganda is tenslotte de propaganda die ook nog waar is. Maar zoals Ivan (1) nog maar pas nog eens opmerkt; zoals het er vandaag uitziet blijft het een mysterie hoe Obama dan zo flauw blijft presteren in de polls.
---------------------------
(1) http://www.ivanjanssens.be/dutch/nartikel.asp?link=271
---------------------------
TOEVOEGING
Hier komt een stukje van Francis Fukuyama, één van de Grote Geesten van de Irakoorlog, in The Wall Street Journal: http://online.wsj.com/article/SB121876047023242841.html
"The Bush administration this week rebuked Russia for its disproportionate military intervention in Georgia; many rightly suspect Moscow's real goal is regime change of the pro-Western, democratic government in Tbilisi. But who set the most recent precedent for a big power intervening to change a regime it didn't like, without the sanction of the U.N. Security Council or any other legitimating international body?"
Nu zou ik gezworen hebben iets dergelijks al eens ergens eerder te hebben gezien; veel eerder zelfs. Laat me eens een tekstje van 15 augustus 2,005 opsnorren, haast dag op dag drie jaar voor Fukuyama het ook door heeft:
"En heel concreet denk ik dat we binnen, bijvoorbeeld, 50 jaar (of honderd jaar; ik richt me hier uitdrukkelijk op onsterfelijke roem voor een "voorspelling" die pas lang na mijn dood zal uitkomen) met vragen zullen geconfronteerd worden als "who lost Taiwan?", namelijk nadat de Chinezen dat zullen ingepakt hebben.
En het antwoord, dat afhankelijk van de machthebbers van dat moment, wel of niet zal mogen opgegeven worden, zal zijn: George Bush the second lost Taiwan, en wel in maart 2003, toen hij ook een land binnenviel dat niemand had aangevallen en niemand had bedreigd, omdat hij er ook in geslaagd was voldoende mensen voor dat idee warm te maken, zodat ze ook de gekste "rechtvaardigingen" bleven goedpraten, totdat ze uiteindelijk ook slikten dat het gerechtvaardigd was omdat Bush het zegt.
Want zoals je op je vingers kan natellen zullen de Chinezen ook beweren dat ze door Taiwan waren uitgedaagd, en ze zullen ook beweren dat Taiwan maar geen "stommiteiten" had moeten uithalen, en als het een beetje meezit zullen ze zich ook verschuilen achter een zware aanslag op hun grondgebied waar Taiwan niet - maar wel, zeg: Tibetaanse vrijheidsstrij- oeps, ik bedoel naturlijk: terroristen - eens iets mee te maken had.
En al die stoere rechtse knapen van vandaag zullen er geen vinger kunnen om uitsteken, want niet alleen zullen ze militair niet in staat zijn om in de achtertuin van de Chinezen tussen te komen, maar ze zullen hun "moral high ground" hebben weggegeven toen ze eendrachtig stonden te juichen toen Bush precies hetzelfde deed."
De url van dit stukje is http://lvb.net/item/1527#12873 En zeg nu zelf, als je de "Chinezen" uit dit stukje vervangt door "Russen", en "Taiwan" door "Georgië", dan ziet de "voorspelling" er ineens redelijk acuraat uit, nietwaar? Op het feit na, dan, dat het geen vijftig, maar slechts drie jaar geduurd heeft.
Maar laten we ons verheugen om kleine meevallers. Fukyama heeft het intussen toch ook maar door. En laten we terugdenken aan het eigenlijke punt. McCain, daarentegen, heeft het nog altijd niet door, wel integendeel, en als we de polls vandaag mogen geloven heeft een groot deel van de Amerikanen het ook nog altijd niet door.
Lijkt me een hele mooie. De beste propaganda is tenslotte de propaganda die ook nog waar is. Maar zoals Ivan (1) nog maar pas nog eens opmerkt; zoals het er vandaag uitziet blijft het een mysterie hoe Obama dan zo flauw blijft presteren in de polls.
---------------------------
(1) http://www.ivanjanssens.be/dutch/nartikel.asp?link=271
---------------------------
TOEVOEGING
Hier komt een stukje van Francis Fukuyama, één van de Grote Geesten van de Irakoorlog, in The Wall Street Journal: http://online.wsj.com/article/SB121876047023242841.html
"The Bush administration this week rebuked Russia for its disproportionate military intervention in Georgia; many rightly suspect Moscow's real goal is regime change of the pro-Western, democratic government in Tbilisi. But who set the most recent precedent for a big power intervening to change a regime it didn't like, without the sanction of the U.N. Security Council or any other legitimating international body?"
Nu zou ik gezworen hebben iets dergelijks al eens ergens eerder te hebben gezien; veel eerder zelfs. Laat me eens een tekstje van 15 augustus 2,005 opsnorren, haast dag op dag drie jaar voor Fukuyama het ook door heeft:
"En heel concreet denk ik dat we binnen, bijvoorbeeld, 50 jaar (of honderd jaar; ik richt me hier uitdrukkelijk op onsterfelijke roem voor een "voorspelling" die pas lang na mijn dood zal uitkomen) met vragen zullen geconfronteerd worden als "who lost Taiwan?", namelijk nadat de Chinezen dat zullen ingepakt hebben.
En het antwoord, dat afhankelijk van de machthebbers van dat moment, wel of niet zal mogen opgegeven worden, zal zijn: George Bush the second lost Taiwan, en wel in maart 2003, toen hij ook een land binnenviel dat niemand had aangevallen en niemand had bedreigd, omdat hij er ook in geslaagd was voldoende mensen voor dat idee warm te maken, zodat ze ook de gekste "rechtvaardigingen" bleven goedpraten, totdat ze uiteindelijk ook slikten dat het gerechtvaardigd was omdat Bush het zegt.
Want zoals je op je vingers kan natellen zullen de Chinezen ook beweren dat ze door Taiwan waren uitgedaagd, en ze zullen ook beweren dat Taiwan maar geen "stommiteiten" had moeten uithalen, en als het een beetje meezit zullen ze zich ook verschuilen achter een zware aanslag op hun grondgebied waar Taiwan niet - maar wel, zeg: Tibetaanse vrijheidsstrij- oeps, ik bedoel naturlijk: terroristen - eens iets mee te maken had.
En al die stoere rechtse knapen van vandaag zullen er geen vinger kunnen om uitsteken, want niet alleen zullen ze militair niet in staat zijn om in de achtertuin van de Chinezen tussen te komen, maar ze zullen hun "moral high ground" hebben weggegeven toen ze eendrachtig stonden te juichen toen Bush precies hetzelfde deed."
De url van dit stukje is http://lvb.net/item/1527#12873 En zeg nu zelf, als je de "Chinezen" uit dit stukje vervangt door "Russen", en "Taiwan" door "Georgië", dan ziet de "voorspelling" er ineens redelijk acuraat uit, nietwaar? Op het feit na, dan, dat het geen vijftig, maar slechts drie jaar geduurd heeft.
Maar laten we ons verheugen om kleine meevallers. Fukyama heeft het intussen toch ook maar door. En laten we terugdenken aan het eigenlijke punt. McCain, daarentegen, heeft het nog altijd niet door, wel integendeel, en als we de polls vandaag mogen geloven heeft een groot deel van de Amerikanen het ook nog altijd niet door.
vrijdag 15 augustus 2008
Nog eens Georgië
"Niet moeilijk dat de mensen vluchten naar Rusland" vertelde een collega die mijn vorig stukje over Georgië (1) had gelezen me, "het zijn Russen!".
"Ah?" deed ik. Je moet weten, elk stukje informatie dat geen desinformatie is helpt mijn inzicht met sprongen vooruit: dat gaat zo als je op het nulpunt vertrekt. En ik had nog wel juist een fragment gelezen dat beweerde dat het alleen "Russen" waren omdat de (echte) Russen al een hele tijd gewoon Russische paspoorten aan het uitdelen waren, dit op zijn beurt als een soort culturele annexatiepolitiek (2).
Maar zo simpel was het dan ook weer niet (volgens mijn collega) omdat de Russen nu eenmaal niet zomaar toevallig paspoorten uitdelen. Het gaat (volgens hem) wel degelijk over ethnische Russen die (inderdaad) van Rusland paspoorten aangeboden kregen, maar waar wel degelijk een cultureel/ethnische reden voor is. En toen kwam hij met een vergelijking.
Beeld je in dat België in twee splitst en dat we op basis van de wettelijk bestaande taalgrens ook de landsgrenzen trekken. Ik (Koen) denk dat de hevigste Vlaamsnationalist niet zal ontkennen dat je nu plaatsen hebt waar de zeer zeer zeer grote meerderheid van de inwoners Franstalig is. Al die mensen zullen dus een paspoort hebben met de Vlaamse nationaliteit. En stel nu dat de Waalse staat zegt: op eenvoudig verzoek, en waar hij of zij ook woont, kan elke Franssprekende ex-Belg een Waals paspoort krijgen; we zullen ze gewoon komen afgeven.
Nu zouden een hoop van die Franssprekende Vlamingen ongetwijfeld die paspoorten aanvaarden, terwijl weinig tot geen Nederlandstalige Vlamingen veel belangstelling zouden hebben. Die analogie doet ons begrijpen dat het uitdelen van paspoorten door de Russen gemakkelijk kan verteld worden als "culturele annexatiepolitiek" maar dat het er in de ogen van de betrokken mensen toch heel anders zal uitzien.
Noodgedwongen neem ik maar aan dat wat hij vertelt waar is; het is nu eenmaal een onderwerp waar ik nooit naar gekeken heb. Op het eerste zicht is de conclusie dan ook juist. Maar toch bedacht ik me dat hij er hier bij ons niet veel succes mee zou hebben. Want is het niet zo dat wat de analogie werkelijk in de verf zet het de Vlamingen en de Georgiërs zijn die weigeren de realiteit onder ogen te zien? En als de Vlamingen en de Georgiërs per definitie de goeden zijn, en dus de Franstaligen en de Russen de slechten...
Dan bestaat het toch niet dat feiten en realiteiten aan die definitie iets kunnen veranderen?
------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/08/georgi.html
(2) http://lvb.net/item/6488
"Ah?" deed ik. Je moet weten, elk stukje informatie dat geen desinformatie is helpt mijn inzicht met sprongen vooruit: dat gaat zo als je op het nulpunt vertrekt. En ik had nog wel juist een fragment gelezen dat beweerde dat het alleen "Russen" waren omdat de (echte) Russen al een hele tijd gewoon Russische paspoorten aan het uitdelen waren, dit op zijn beurt als een soort culturele annexatiepolitiek (2).
Maar zo simpel was het dan ook weer niet (volgens mijn collega) omdat de Russen nu eenmaal niet zomaar toevallig paspoorten uitdelen. Het gaat (volgens hem) wel degelijk over ethnische Russen die (inderdaad) van Rusland paspoorten aangeboden kregen, maar waar wel degelijk een cultureel/ethnische reden voor is. En toen kwam hij met een vergelijking.
Beeld je in dat België in twee splitst en dat we op basis van de wettelijk bestaande taalgrens ook de landsgrenzen trekken. Ik (Koen) denk dat de hevigste Vlaamsnationalist niet zal ontkennen dat je nu plaatsen hebt waar de zeer zeer zeer grote meerderheid van de inwoners Franstalig is. Al die mensen zullen dus een paspoort hebben met de Vlaamse nationaliteit. En stel nu dat de Waalse staat zegt: op eenvoudig verzoek, en waar hij of zij ook woont, kan elke Franssprekende ex-Belg een Waals paspoort krijgen; we zullen ze gewoon komen afgeven.
Nu zouden een hoop van die Franssprekende Vlamingen ongetwijfeld die paspoorten aanvaarden, terwijl weinig tot geen Nederlandstalige Vlamingen veel belangstelling zouden hebben. Die analogie doet ons begrijpen dat het uitdelen van paspoorten door de Russen gemakkelijk kan verteld worden als "culturele annexatiepolitiek" maar dat het er in de ogen van de betrokken mensen toch heel anders zal uitzien.
Noodgedwongen neem ik maar aan dat wat hij vertelt waar is; het is nu eenmaal een onderwerp waar ik nooit naar gekeken heb. Op het eerste zicht is de conclusie dan ook juist. Maar toch bedacht ik me dat hij er hier bij ons niet veel succes mee zou hebben. Want is het niet zo dat wat de analogie werkelijk in de verf zet het de Vlamingen en de Georgiërs zijn die weigeren de realiteit onder ogen te zien? En als de Vlamingen en de Georgiërs per definitie de goeden zijn, en dus de Franstaligen en de Russen de slechten...
Dan bestaat het toch niet dat feiten en realiteiten aan die definitie iets kunnen veranderen?
------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/08/georgi.html
(2) http://lvb.net/item/6488
donderdag 14 augustus 2008
"Einde van een Tijdperk"...
Het voorpagina artikel van de Financial Times van vorige maandag (11 augustus) blijft door mijn hoofd spelen: China zal in 2,009 de VS inhalen als grootste producent van goederen ter wereld. En daarmee, zegt de krant, halen we het "einde van een tijdperk", waarin de VS, en bij uitbreiding: "de Europeïsche Beschaving" (1) de dominante wereldmacht was. Tegelijk is het iets dat al een hele tijd "in de sterren geschreven staat". Als we aannemen dat andere volkeren en culturen perfect in staat zijn om het kunstje van de economische groei over te nemen van het Westen, dan is het alleen maar een kwestie van tijd voor de wereldmacht niet ligt bij zij die een superieure economie hebben, maar wel bij zij die met (heel) (veel) meer mensen dezelfde soort economie draaiend houden.
Dat "kunstje overnemen" is precies wat de Chinezen - en zij niet alleen - momenteel aan het doen zijn. Bovendien komen de Chinezen daarmee alleen maar in de positie terecht waarin ze al heel vaak doorheen de wereldgeschiedenis gezeten hebben. Als volkrijkste natie ter wereld, en als drager van verschillende bloeitijden aan de top van de verschillende beschavingen, is China al vaak de dominante wereldmacht geweest. Een klein beetje historisch perspectief, en je beseft dat het tijdperk van de Europeïsche dominantie een uitzondering was, en dat in zekere zin de normale stand van zaken weer hersteld wordt.
Dat heeft niets met decadentie te maken! Het ligt niet aan het "onvermogen" van het Westen om zich "voort te planten" of "te verdedigen" of "de waarde van het geld te beschermen" of welke van de pseudo-intellectuele stokpaardjes van dom rechts ook. Het is gewoon een kwestie van twee simpele parameters; bevolkingsaantallen en economische productiviteit, en de rest is wiskunde.
En geschiedenis, natuurlijk.
Dat is dan ook de reden waarom ik me verbaasde over een ander artikel; deze keer één dat ik via het blog van LVB heb gelezen (2). China, zo vernamen we bij monde van "Chinese analysten" (of zoiets) hoopte (om allerlei goede redenen) dat "de neergang van de VS niet te snel zou gaan". Dat klonk ongetwijfeld erg borstopzetterig vanuit een bepaald Chinees standpunt, en erg pijnlijk vanuit een bepaald Amerikaans standpunt. Je ziet het voor je: de VS is bezig aan een "neergang"! Die doorbrave Chinezen zijn zo breeddenkend te hopen dat dat niet te snel (lees: pijnlijk, vernederend, misschien zelfs) zal zijn! Wat een manier om jezelf buiten de slagschaduw van de huidige dominante wereldmacht te plaatsen en al voor de dag te komen met een manier om jezelf op het voorplan te plaatsen!
Maar als je er even over nadenkt zie je hoe bizar dat soort statements is. De huidige "neergang" van de VS, en dus het Westen in het algemeen, is alleen maar een relatieve neergang; puur dat toeslaan van de cijfermatige realiteit, toegepast op een volk dat niet langer leeft aan de rand van (een al dan niet door Mao opgelegde) subsistentie. De evolutie van de verhouding tussen het hedendaagse Westen en China kan best lijken op de evolutie van de verhouding tussen het VK en de VS van de vorige eeuw: Engeland is op een eeuw tijd tien keer rijker geworden, en dat allemaal op de rug van een beweging waarbij ze hun politieke dominantie verloren aan de VS. Tien keer rijker worden is nog altijd iets anders dan een instorting, nietwaar?
Dus ik denk dat het "bepaald Chinees standpunt" en het "bepaald Amerikaans standpunt" één en hetzelfde standpunt is: het is het standpunt van het dom rechts van beide beschavingen. Het Amerikaans dom rechts voelt de uitspraak zo pijnlijk aan (zoals ook bedoeld door het Chinees dom rechts) omdat ze zich werkelijk inbeelden de top van de wereldgeschiedenis uit te maken, en tandpijn krijgen van het idee dat dat helemaal niet zo is. En het Chinees dom rechts voelt de uitspraak zo heerlijk opluchtend aan omdat het ze toelaat een voorschot te nemen op de plaats die (vermoedelijk) pas hun kleinkinderen werkelijk zullen innemen.
En de realiteit blijft natuurlijk: na een korte fluctuatie gaat de planeet er terug normaal uitzien, en als we het niet al te oliedom spelen zitten we er binnen die paar generaties weer heel veel beter voor. Zoals de Britten van vandaag, denk ik, niet terugwillen naar hun politieke macht van destijds , als de prijs daarvoor is dat ze ook terug in dezelfde omstandigheden van destijds moeten leven.
---------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/06/het-einde-van-het-europesche.html
(2) http://lvb.net/item/6402
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/europa-tussen-britannia-en-bokrijk.html
Dat "kunstje overnemen" is precies wat de Chinezen - en zij niet alleen - momenteel aan het doen zijn. Bovendien komen de Chinezen daarmee alleen maar in de positie terecht waarin ze al heel vaak doorheen de wereldgeschiedenis gezeten hebben. Als volkrijkste natie ter wereld, en als drager van verschillende bloeitijden aan de top van de verschillende beschavingen, is China al vaak de dominante wereldmacht geweest. Een klein beetje historisch perspectief, en je beseft dat het tijdperk van de Europeïsche dominantie een uitzondering was, en dat in zekere zin de normale stand van zaken weer hersteld wordt.
Dat heeft niets met decadentie te maken! Het ligt niet aan het "onvermogen" van het Westen om zich "voort te planten" of "te verdedigen" of "de waarde van het geld te beschermen" of welke van de pseudo-intellectuele stokpaardjes van dom rechts ook. Het is gewoon een kwestie van twee simpele parameters; bevolkingsaantallen en economische productiviteit, en de rest is wiskunde.
En geschiedenis, natuurlijk.
Dat is dan ook de reden waarom ik me verbaasde over een ander artikel; deze keer één dat ik via het blog van LVB heb gelezen (2). China, zo vernamen we bij monde van "Chinese analysten" (of zoiets) hoopte (om allerlei goede redenen) dat "de neergang van de VS niet te snel zou gaan". Dat klonk ongetwijfeld erg borstopzetterig vanuit een bepaald Chinees standpunt, en erg pijnlijk vanuit een bepaald Amerikaans standpunt. Je ziet het voor je: de VS is bezig aan een "neergang"! Die doorbrave Chinezen zijn zo breeddenkend te hopen dat dat niet te snel (lees: pijnlijk, vernederend, misschien zelfs) zal zijn! Wat een manier om jezelf buiten de slagschaduw van de huidige dominante wereldmacht te plaatsen en al voor de dag te komen met een manier om jezelf op het voorplan te plaatsen!
Maar als je er even over nadenkt zie je hoe bizar dat soort statements is. De huidige "neergang" van de VS, en dus het Westen in het algemeen, is alleen maar een relatieve neergang; puur dat toeslaan van de cijfermatige realiteit, toegepast op een volk dat niet langer leeft aan de rand van (een al dan niet door Mao opgelegde) subsistentie. De evolutie van de verhouding tussen het hedendaagse Westen en China kan best lijken op de evolutie van de verhouding tussen het VK en de VS van de vorige eeuw: Engeland is op een eeuw tijd tien keer rijker geworden, en dat allemaal op de rug van een beweging waarbij ze hun politieke dominantie verloren aan de VS. Tien keer rijker worden is nog altijd iets anders dan een instorting, nietwaar?
Dus ik denk dat het "bepaald Chinees standpunt" en het "bepaald Amerikaans standpunt" één en hetzelfde standpunt is: het is het standpunt van het dom rechts van beide beschavingen. Het Amerikaans dom rechts voelt de uitspraak zo pijnlijk aan (zoals ook bedoeld door het Chinees dom rechts) omdat ze zich werkelijk inbeelden de top van de wereldgeschiedenis uit te maken, en tandpijn krijgen van het idee dat dat helemaal niet zo is. En het Chinees dom rechts voelt de uitspraak zo heerlijk opluchtend aan omdat het ze toelaat een voorschot te nemen op de plaats die (vermoedelijk) pas hun kleinkinderen werkelijk zullen innemen.
En de realiteit blijft natuurlijk: na een korte fluctuatie gaat de planeet er terug normaal uitzien, en als we het niet al te oliedom spelen zitten we er binnen die paar generaties weer heel veel beter voor. Zoals de Britten van vandaag, denk ik, niet terugwillen naar hun politieke macht van destijds , als de prijs daarvoor is dat ze ook terug in dezelfde omstandigheden van destijds moeten leven.
---------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/06/het-einde-van-het-europesche.html
(2) http://lvb.net/item/6402
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/europa-tussen-britannia-en-bokrijk.html
woensdag 13 augustus 2008
Nog eens over het "Antropisch Principe"
Een tijdje geleden had ik het over het “antropisch principe” (1) dat een “verklaring” zoekt voor het feit dat heel veel parameters van ons universum zeer nauwkeurig zijn zoals ze moeten zijn om ons soort leven mogelijk te maken (2). In zijn oorspronkelijke mythische variant was de verklaring: omdat God het zo voor ons heeft in elkaar gezet. In een alleen maar verwaterde variant op dat mythisch idee klonk het als “omdat als het niet zo was wij er niet zouden zijn om het vast te stellen. Maar we zijn er toch, ergo, de parameters moeten wel zijn zoals ze zijn”.
In de versie die Lee Smolin er aan geeft in The Life of the Cosmos en waar je (hoewel hij er ook niet voor is) tenminste iets mee kan aanvangen heet het “als we aannemen dat er heel veel verschillende universa bestaan, dan zou het al vreemd moeten lopen als er niet ééntje bij was die gunstig was voor ons soort leven”. In dat geval zouden wij (vanzelfsprekend) inderdaad in dat gunstige geval zitten.
Nu zegt Smolin daarvan wat ik zelf ook altijd gevonden heb, namelijk dat dat wel bijzonder gemakkelijk is. Je hebt één universum dat je probeert te verklaren, maar als "verklaring" verzin je dat er niet één universum is, maar een veel groter pak! En in plaats van in te zien dat je nu evenveel méér te verklaren hebt als je er net bij verzonnen hebt, beweer je integendeel dat je het probleem hebt opgelost. Ik schreef er meteen bij dat ik begreep dat ik het nog niet begrepen had (zit niet zo te fronsen, wij filosofen noemen dit “Socratische wijsheid”) maar het blijft hoe het er bij mij uitziet.
Maar, ging Smolin verder, als je nu één assumptie aan dat verhaal toevoegt krijg je iets dat je kan proberen te “falsifiëren”. Namelijk, als je aanneemt dat het ontstaan van leven een grote zeldzaamheid is, dan is het zeer waarschijnlijk dat wij leven in een universum waarin er geen ander leven is; of toch zo heel weinig dat we er niets van te zien krijgen. Immers, in een verzameling van verschillende universa waarin toch leven voorkomt zullen er (gegeven de tweede assumptie) veel meer zijn waarin er maar heel weinig leven is. Dus zou het wel erg toevallig zijn als wij integendeel in dat zeldzame geval zaten waarin er juist wel heel veel leven is.
Op die manier krijgt het “anthropisch principe” een air van “falsifiëerbaarheid” over zich, zodat wij Popperianen het toch een beetje serieuzer kunnen nemen (3). Maar ik moet bekennen dat ik alweer een beetje teleurgesteld ben – en dus alweer haast moet concluderen dat ik er nog niet veel van begrepen heb. Maar hier is wat ik er van zie, en waarom ik er een probleem mee heb. Laat me dus aannemen – zoals ik toch al doe, om de simpele reden dat ik vind dat het genre “science fiction” er veel spannender door wordt – dat we ontdekken dat de Melkweg uitpuilt van leven. Aangezien dat een regelrechte weerlegging zou zijn van het vermoeden dat ik net formuleerde kunnen we er alvast niet van volhouden dat het niet falsifiëerbaar is? Niet waar?
Wel, ik ben er niet gelukkig mee. Voor mij was dat “anthropisch principe” iets dat ging over hoe al die parameters er zo netjes moesten uitzien. En wat we net gefalsifiëerd hebben is dan ook niet dat principe, maar de nieuwe assumptie dat leven een zeldzaam gebeuren is (4). Voor zover ik het begrijp kan het principe best overeind blijven zonder die tweede assumptie – het blijft tenslotte een variant op “God heeft het voor ons zo in elkaar gezet”. Dus ik blijf het een zwak concept vinden, en zelfs de poging om het falsifiëerbaar te maken zie ik nog altijd niet zitten: het kan aan mij liggen...
-------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/07/vragen-bij-het-anthropisch-principe.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/vragen-allemaal-vragen.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/09/de-wetenschappelijke-methode.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/leven-toch-niet-zo-onwaarschijnlijk.html
In de versie die Lee Smolin er aan geeft in The Life of the Cosmos en waar je (hoewel hij er ook niet voor is) tenminste iets mee kan aanvangen heet het “als we aannemen dat er heel veel verschillende universa bestaan, dan zou het al vreemd moeten lopen als er niet ééntje bij was die gunstig was voor ons soort leven”. In dat geval zouden wij (vanzelfsprekend) inderdaad in dat gunstige geval zitten.
Nu zegt Smolin daarvan wat ik zelf ook altijd gevonden heb, namelijk dat dat wel bijzonder gemakkelijk is. Je hebt één universum dat je probeert te verklaren, maar als "verklaring" verzin je dat er niet één universum is, maar een veel groter pak! En in plaats van in te zien dat je nu evenveel méér te verklaren hebt als je er net bij verzonnen hebt, beweer je integendeel dat je het probleem hebt opgelost. Ik schreef er meteen bij dat ik begreep dat ik het nog niet begrepen had (zit niet zo te fronsen, wij filosofen noemen dit “Socratische wijsheid”) maar het blijft hoe het er bij mij uitziet.
Maar, ging Smolin verder, als je nu één assumptie aan dat verhaal toevoegt krijg je iets dat je kan proberen te “falsifiëren”. Namelijk, als je aanneemt dat het ontstaan van leven een grote zeldzaamheid is, dan is het zeer waarschijnlijk dat wij leven in een universum waarin er geen ander leven is; of toch zo heel weinig dat we er niets van te zien krijgen. Immers, in een verzameling van verschillende universa waarin toch leven voorkomt zullen er (gegeven de tweede assumptie) veel meer zijn waarin er maar heel weinig leven is. Dus zou het wel erg toevallig zijn als wij integendeel in dat zeldzame geval zaten waarin er juist wel heel veel leven is.
Op die manier krijgt het “anthropisch principe” een air van “falsifiëerbaarheid” over zich, zodat wij Popperianen het toch een beetje serieuzer kunnen nemen (3). Maar ik moet bekennen dat ik alweer een beetje teleurgesteld ben – en dus alweer haast moet concluderen dat ik er nog niet veel van begrepen heb. Maar hier is wat ik er van zie, en waarom ik er een probleem mee heb. Laat me dus aannemen – zoals ik toch al doe, om de simpele reden dat ik vind dat het genre “science fiction” er veel spannender door wordt – dat we ontdekken dat de Melkweg uitpuilt van leven. Aangezien dat een regelrechte weerlegging zou zijn van het vermoeden dat ik net formuleerde kunnen we er alvast niet van volhouden dat het niet falsifiëerbaar is? Niet waar?
Wel, ik ben er niet gelukkig mee. Voor mij was dat “anthropisch principe” iets dat ging over hoe al die parameters er zo netjes moesten uitzien. En wat we net gefalsifiëerd hebben is dan ook niet dat principe, maar de nieuwe assumptie dat leven een zeldzaam gebeuren is (4). Voor zover ik het begrijp kan het principe best overeind blijven zonder die tweede assumptie – het blijft tenslotte een variant op “God heeft het voor ons zo in elkaar gezet”. Dus ik blijf het een zwak concept vinden, en zelfs de poging om het falsifiëerbaar te maken zie ik nog altijd niet zitten: het kan aan mij liggen...
-------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/07/vragen-bij-het-anthropisch-principe.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/vragen-allemaal-vragen.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/09/de-wetenschappelijke-methode.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/leven-toch-niet-zo-onwaarschijnlijk.html
dinsdag 12 augustus 2008
peuter Sarah is niet langer een peuter!
Eigenlijk zagen we het al een maand of twee geleden aankomen. De conversatie die plaatsvond, en die er naar de maatstaven van de peuter heel gewoon uitzag, ging als volgt:
Peuter: "wie is dat?"
Papa: "Je moet zeggen: wat is dat?"
Peuter: "Wat is dat?"
Papa: "Dat is een kommetje."
Peuter: "Wie heeft dat daar gezet?"
Papa: "Papa heeft dat daar gezet."
So far, so good? Niets nieuws onder de zon? Allemaal zeer waar, maar toen volgde als de pijl waarmee de held Achilles geveld werd voor de muren van Troje:
Peuter: "Waarom?"
Doiiinggggg!!! ging het door het hoofd van papa. En ook mama stond er met open mond op te kijken. Haar eerste "waarom"! En ja, een beetje typisch voor peuter Sarah, toen volgden er twee lange maanden met niet één enkele "waarom", en de laatste weken volgden er nog veel langere dagen met niet veel anders dan "waarom".
En daarmee zagen wij wat in het Amerikaans zo mooi "the handwriting on the wall" heet. Ons peutertje gaat er vandoor! Binnenkort, zeer, zeer binnenkort, hebben we helemaal geen peutertje meer, maar krost er een flinke kleuter door het huis. Eigenlijk konden we strikt genomen al sinds verschillende weken van een kleuter spreken, maar ja... Als je er een naam aan geeft, dan is het meteen zo officiëel, nietwaar? En dus bleven we het nog even hebben over "peuter Sarah" die, geef het maar toe, één van de begrippen van dit blog is geworden.
Want ja, er waren al een hoop andere tekenen die het onverbiddellijk voortschrijden van de tijd aankondigden. We hadden al een hele tijd geen "né, nie dodo" meer gehoord. "Ik wiiiiil nieieieieieie slaaaaapuh!" daarentegen zoveel je maar wil. Ook het met grote oogjes, en op een toon vol van het vroomste vertrouwen, uitgesproken "maar dat is niet erg, eh, mama", dat je meteen doet opspringen om de omvang van de ramp en de geschatte schade op te meten, waren al heel andere toestanden dan de peuter van 18 maanden van destijds. En op een dag kan je niet langer je ogen dichtknijpen en moet je de realiteit onderkennen.
Leven is loslaten.
Vandaag wordt peuter Sarah drie jaar. Dat lijkt me een uitstekende gelegenheid om het alsnog "officiëel" te maken. Peuter Sarah is niet langer een peuter! Ik weet nog dat ik achttien maand geleden (1) peuter Sarah welkom en veel succes heb gewenst in de wereld van de peuters. Sta me toe dat nu ook te doen voor de wereld van de kleuters.
Kleuter Sarah, je was een fantastische peuter, een peuter zoals we er iedereen één zouden toewensen. Je hebt heel veel geleerd in het peuterklasje waar je drie maanden bent geweest, en we denken dat je helemaal klaar bent om je onder de kleuters te mengen. We hopen dat je de lijn van zonnige, gelukkige en gezonde peuter zal doorzetten en een vrolijke en opgewekte kleuter zal zijn.
Je meer dan ooit trotse papa en mama wensen je een gelukkige verjaardag.
------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/01/baby-sarah-is-niet-langer-een-baby.html
Peuter: "wie is dat?"
Papa: "Je moet zeggen: wat is dat?"
Peuter: "Wat is dat?"
Papa: "Dat is een kommetje."
Peuter: "Wie heeft dat daar gezet?"
Papa: "Papa heeft dat daar gezet."
So far, so good? Niets nieuws onder de zon? Allemaal zeer waar, maar toen volgde als de pijl waarmee de held Achilles geveld werd voor de muren van Troje:
Peuter: "Waarom?"
Doiiinggggg!!! ging het door het hoofd van papa. En ook mama stond er met open mond op te kijken. Haar eerste "waarom"! En ja, een beetje typisch voor peuter Sarah, toen volgden er twee lange maanden met niet één enkele "waarom", en de laatste weken volgden er nog veel langere dagen met niet veel anders dan "waarom".
En daarmee zagen wij wat in het Amerikaans zo mooi "the handwriting on the wall" heet. Ons peutertje gaat er vandoor! Binnenkort, zeer, zeer binnenkort, hebben we helemaal geen peutertje meer, maar krost er een flinke kleuter door het huis. Eigenlijk konden we strikt genomen al sinds verschillende weken van een kleuter spreken, maar ja... Als je er een naam aan geeft, dan is het meteen zo officiëel, nietwaar? En dus bleven we het nog even hebben over "peuter Sarah" die, geef het maar toe, één van de begrippen van dit blog is geworden.
Want ja, er waren al een hoop andere tekenen die het onverbiddellijk voortschrijden van de tijd aankondigden. We hadden al een hele tijd geen "né, nie dodo" meer gehoord. "Ik wiiiiil nieieieieieie slaaaaapuh!" daarentegen zoveel je maar wil. Ook het met grote oogjes, en op een toon vol van het vroomste vertrouwen, uitgesproken "maar dat is niet erg, eh, mama", dat je meteen doet opspringen om de omvang van de ramp en de geschatte schade op te meten, waren al heel andere toestanden dan de peuter van 18 maanden van destijds. En op een dag kan je niet langer je ogen dichtknijpen en moet je de realiteit onderkennen.
Leven is loslaten.
Vandaag wordt peuter Sarah drie jaar. Dat lijkt me een uitstekende gelegenheid om het alsnog "officiëel" te maken. Peuter Sarah is niet langer een peuter! Ik weet nog dat ik achttien maand geleden (1) peuter Sarah welkom en veel succes heb gewenst in de wereld van de peuters. Sta me toe dat nu ook te doen voor de wereld van de kleuters.
Kleuter Sarah, je was een fantastische peuter, een peuter zoals we er iedereen één zouden toewensen. Je hebt heel veel geleerd in het peuterklasje waar je drie maanden bent geweest, en we denken dat je helemaal klaar bent om je onder de kleuters te mengen. We hopen dat je de lijn van zonnige, gelukkige en gezonde peuter zal doorzetten en een vrolijke en opgewekte kleuter zal zijn.
Je meer dan ooit trotse papa en mama wensen je een gelukkige verjaardag.
------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/01/baby-sarah-is-niet-langer-een-baby.html
maandag 11 augustus 2008
Georgië
Zoals je van een fatsoenlijke nieuwsdienst kan verwachten rapporteert Reuters ijverig over de lokale (zo hopen we vurig) oorlog tussen Georgië en Rusland.
Daar lezen we dat de oorlog al een vluchtelingenstroom op gang brengt. Enneeeh…
Het ziet er naar uit dat de vluchtelingen vluchten richting… Rusland!
Ik weet er echt niks, niks, niks van. Maar als dat waar is… Zoals een collega van me kurkdroog opmerkte: dat zegt iets over de verhalen over de agressieve Russen en de veroordelingen die het momenteel van alle kanten regent: of zien we dat nu zo verkeerd?
Daar lezen we dat de oorlog al een vluchtelingenstroom op gang brengt. Enneeeh…
Het ziet er naar uit dat de vluchtelingen vluchten richting… Rusland!
Ik weet er echt niks, niks, niks van. Maar als dat waar is… Zoals een collega van me kurkdroog opmerkte: dat zegt iets over de verhalen over de agressieve Russen en de veroordelingen die het momenteel van alle kanten regent: of zien we dat nu zo verkeerd?
zondag 10 augustus 2008
"ik heb veel hartjes voor jouw, eh?"
Toen peuter Sarah in april naar het peuterklasje ging kregen alle peutertjes een symbool toegewezen: een zonnetje, een ster, een beertje, één symbooltje voor elk peutertje. Dat symbool diende als herkenning: er was een reeks kapstokken met al die symbolen erboven, en er was een rij stoeltjes met op elke stoel één symbool en zo wisten de peutertjes gemakkelijk wat waar van hen was.
Op het Groot Schoolfeest van juni, waar alle klassen inclusief het peuterklasje een klein toneeltje neerzetten kwamen de mama's en de papa's ter voorbereiding even mee het klasje in, en kijk: het symbooltje van peuter Sarah was een hartje! Dat vonden wij een zeer vertederend voorteken; het was als de goede fee die bij de geboorte van de prinses een zegen uitsprak. Maar het werd nog sterker toen het onderwerp ter sprake kwam met de juf erbij: peuter Sarah had op haar eerste schooldag zelf voor dat hartje gekozen!
Nu weet ik zeker, en mijn vrouw is er even zeker van als ik, dat wij peuter Sarah ooit wel de betekenis van het hartje hebben verteld: "hartjes betekent graag zien", of zoiets. Maar of peuter Sarah op basis daarvan op school voor het hartje zou kiezen?
Enkele dagen geleden zitten papa en dochter gezellig samen filmpjes te kijken en plots vlijt peuter Sarah zich vol vertrouwen tegen me aan en zegt: "ik heb veel hartjes voor jouw, eh?". En vandaag komt mijn vrouw me een beetje gemystifiëerd vertellen dat ze na een huiselijke scène waarin moeder en dochter samen een lego huisje hadden gebouwd precies dezelfde uitdrukking te horen kreeg!
Het lijkt er op dat peuter Sarah dat van dat hartje zeer goed in haar oortjes geknoopt heeft. En nu vernemen we dat ze veel hartjes voor ons heeft... Is dat nu niet om te smelten - laat staan er vlug een post op Speels maar Serieus van te maken?
En met baby Thomas gaat alles ook goed. Hij raakt de nogal vreemde manier waarom hij begon te kruipen van enkele weken geleden (1) goed te boven, en nu kruipt hij al ettelijke meters achter elkaar op de standaard manier. Ik ken weinig, zeer weinig dingen die zo vertederend zijn als een klein babietje dat op handjes en voetjes aan een verbazingwekkend tempo over de grond vordert en dan het hoofdje helemaal naar boven richt en een glunderende glimlach op je loslaat.
Alleen een peuter die veel hartjes voor jouw heeft kan op hetzelfde niveau staan.
--------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/06/baby-thomas-is-n-jaar-oud.html
Op het Groot Schoolfeest van juni, waar alle klassen inclusief het peuterklasje een klein toneeltje neerzetten kwamen de mama's en de papa's ter voorbereiding even mee het klasje in, en kijk: het symbooltje van peuter Sarah was een hartje! Dat vonden wij een zeer vertederend voorteken; het was als de goede fee die bij de geboorte van de prinses een zegen uitsprak. Maar het werd nog sterker toen het onderwerp ter sprake kwam met de juf erbij: peuter Sarah had op haar eerste schooldag zelf voor dat hartje gekozen!
Nu weet ik zeker, en mijn vrouw is er even zeker van als ik, dat wij peuter Sarah ooit wel de betekenis van het hartje hebben verteld: "hartjes betekent graag zien", of zoiets. Maar of peuter Sarah op basis daarvan op school voor het hartje zou kiezen?
Enkele dagen geleden zitten papa en dochter gezellig samen filmpjes te kijken en plots vlijt peuter Sarah zich vol vertrouwen tegen me aan en zegt: "ik heb veel hartjes voor jouw, eh?". En vandaag komt mijn vrouw me een beetje gemystifiëerd vertellen dat ze na een huiselijke scène waarin moeder en dochter samen een lego huisje hadden gebouwd precies dezelfde uitdrukking te horen kreeg!
Het lijkt er op dat peuter Sarah dat van dat hartje zeer goed in haar oortjes geknoopt heeft. En nu vernemen we dat ze veel hartjes voor ons heeft... Is dat nu niet om te smelten - laat staan er vlug een post op Speels maar Serieus van te maken?
En met baby Thomas gaat alles ook goed. Hij raakt de nogal vreemde manier waarom hij begon te kruipen van enkele weken geleden (1) goed te boven, en nu kruipt hij al ettelijke meters achter elkaar op de standaard manier. Ik ken weinig, zeer weinig dingen die zo vertederend zijn als een klein babietje dat op handjes en voetjes aan een verbazingwekkend tempo over de grond vordert en dan het hoofdje helemaal naar boven richt en een glunderende glimlach op je loslaat.
Alleen een peuter die veel hartjes voor jouw heeft kan op hetzelfde niveau staan.
--------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/06/baby-thomas-is-n-jaar-oud.html
donderdag 7 augustus 2008
Geanticipeerd?
Hier is een artikel van de site van Brad DeLong:
http://delong.typepad.com/sdj/2008/08/ross-douthat-sh.html
En hier is een citaat:
"May I just say that I am sick of people like Ross Douthat calling us children of David Hume and John Stuart Mill "apologists for terror and mass murder"? Nobody who stands inside liberalism can be so described by anyone with an ounce of fairness in their brain.
It is a common cry from the idiot right that we liberals are really totalitarian communists in disguise, just as it is a common cry from the idiot left that we liberals are really iron-fist authoritarian conservatives who have discovered and put on velvet gloves in the forms of certain devious social mechanisms--markets, elections. And I am thoroughly sick of both waves of garbage."
http://delong.typepad.com/sdj/2008/08/ross-douthat-sh.html
En hier is een citaat:
"May I just say that I am sick of people like Ross Douthat calling us children of David Hume and John Stuart Mill "apologists for terror and mass murder"? Nobody who stands inside liberalism can be so described by anyone with an ounce of fairness in their brain.
It is a common cry from the idiot right that we liberals are really totalitarian communists in disguise, just as it is a common cry from the idiot left that we liberals are really iron-fist authoritarian conservatives who have discovered and put on velvet gloves in the forms of certain devious social mechanisms--markets, elections. And I am thoroughly sick of both waves of garbage."
Natuurlijk zou ik graag geloven dat ik de eerste was om het over "dom links" en "dom rechts" te hebben, alsook de opvallende parallellen tussen die twee:
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/09/de-opvallende-parallel-tussen-dom_26.html
Maar als mocht blijken dat iemand als Brad DeLong dat al veel langer evident vond - ach, door sommige mensen verslagen worden is geen schande, nietwaar?
Op een iets serieuzer niveau: ik zie hier ook een beetje mijn stokpaardje in, over het conflict tussen "liberalen" - volgens DeLong in de zin van Adam Smith en David Hume; ikzelf dacht meer aan Friedrich Hayek (1) - enerzijds en "conservatieven" en "socialisten" anderzijds. Het waren vaak dezelfde conservatieven die ons, "liberalen" voor rotte vis uitscholden toen we niet instemden met Bush' grootse plannen voor een maakbare samenleving, gefinancierd met begrotingskorten en via een gigantische inmenging van het staatsapparaat. Die conservatieven (zegt dat stokpaardje van me) staan dus ook aan te schuiven om met ons soort liberalisme (natuurlijk noem ik mijn soort "luciede" rechts, wat had je nu gedacht?) een soort rechts front te vormen.
Wel, als ze ophouden met loeien en schelden, en als ze ophouden met die grandioze overheidsinmenging (en de rest van het socialistische mantra zoals Hayek dat beschreef), dan zouden we er altijd over kunnen nadenken, natuurlijk.
------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/01/friedrich-hayek-zooo-actueel.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/07/door-mijn-schuld-door-mijn-grote-schuld.html
dinsdag 5 augustus 2008
De golf kabbelt terug
Ivan Janssens postte laatst een artikel dat nogal tegen mijn eigen berichten inging:
http://www.ivanjanssens.be/dutch/nartikel.asp?link=269
Maar de simpele realiteit is: zoals de trends van de laatste dagen er uitzien is Ivans artikel accuraat. Als je op de site waarop ik me baseer naar de evolutie van de grafiek doorheen de tijd kijkt, dan krijg je dit:
http://www.electoral-vote.com/evp2008/Pres/ec_graph-2008.html
Ik veronderstel dat je kan ontkennen dat McCain serieus aan het stijgen is, maar dan alleen als de planeet waarop je woont driehoekig is.
Toch even niet vergeten (wat ik in mijn commentaar bij Ivans artikel ook al deed) dat waar ik het zelf recent over had ging over iets dat je op een heel andere plaats in de grafiek ziet. Toen ik het over een "landslide voor Obama" had was het eind april en eind mei. Zoals je ziet op de grafiek waarnaar ik net verwees zag het er toen uit alsof er "een spannende strijd" aan de gang was. Mijn punt was dat een nog niet eens bekende Democratische kandidaat die gelijk opging met McCain die al twee maand bekend was, waarschijnlijk een hoop voorsprong ging vertonen als hij eenmaal wel bekend was. En dat is ook precies wat je te zien krijgt.
Maar het punt dat we allemaal goed in de gaten moeten houden is dat die polls alleen maar beschrijven hoe de toestand er op dat moment uitziet. Nog maar pas las ik één van die sites waar ze beweerden dat ze proberen de uitslag van november te voorspellen, maar dat is (zoals vanzelf zou moeten spreken) onzin. De opinies van de kiezers zijn nog niet beïnvloed door de debatten, of de wederzijdse aanvallen, of door de politieke gebeurtenissen die nog moeten komen, en dus is het gewoon onmogelijk dat de polls van mei, of van juli, de verkiezing van november kunnen voorspellen. Zoals je dan ook kan zien aan de enorme verschillen er zijn tussen al die polls die nochtans allemaal pretenderen de verkiezing van november te voorspellen...
Eenmaal we weten waar we naar kijken - we kijken naar iets dat probeert te benaderen hoe het resultaat er zou uitzien als de verkiezing vandaag plaatsvond - trekt al die mist heel mooi op. Ik denk dat ik in april en mei iets gezegd heb (zelf al het gevolg van een veranderde opinie) dat destijds juist was: Obama stond er beter voor dan de polls van april en mei toonden. En dat is dan ook wat de polls van juni en juli bevestigden. Terwijl Ivan begin augustus kon opmerken dat er intussen andere effecten aan het optreden waren, en dat is iets dat je inderdaad ziet in de polls van begin augustus.
Een totaal ander onderwerp dan hoe de polls er vandaag uitzien is wat we zelf denken of hopen dat er in november zal gebeuren. Ikzelf, bijvoorbeeld, kan me niet voorstellen dat de Amerikanen in november, na acht jaar Bush en vijf jaar Irak, zullen stemmen op iemand die nog altijd denkt dat de Irakoorlog een goed idee was. En ik "hoopte" dat we dat al in de zomer aan de polls konden zien. Maar dat bleven natuurlijk de ideeën van iemand die een jaar geleden schreef "kan je je voorstellen dat al die poeha rond Obama er binnen een jaar nog zal zijn?"!
En dus wéét ik niet of Obama in november met een "landslide" zal winnen. Dat is gewoon een opinie, die niets met de polls te maken heeft, tussen een hoop andere opinies waarvan sommige achteraf blijken te kloppen ("Giuliani? Die maakt immers geen schijn van kans?") en andere niet ("Clinton? Die kan immers niet verliezen?"). Ik "wist" wel dat de polls van de vroege zomer er goed gingen uitzien voor Obama, en ik "weet" nu dat de golf alweer de andere richting uitgaat. Eerlijk is eerlijk: dat laatste "weet" ik omdat Ivan me dat als eerste heeft verteld.
----------------------------
PS Ik herinner me van vier jaar geleden dat ik geregeld naar dit soort grafieken voor verkiezingen uit het verleden zat te kijken. Het was wel eens interessant te zien wanneer de winnaar de hele tijd op kop lag, of juist voortdurend aan het wisselen was met de tegenkandidaat. Helaas weet ik geen enkele url meer waar ik dat soort dingen vind. Als iemand ideeën heeft...?
http://www.ivanjanssens.be/dutch/nartikel.asp?link=269
Maar de simpele realiteit is: zoals de trends van de laatste dagen er uitzien is Ivans artikel accuraat. Als je op de site waarop ik me baseer naar de evolutie van de grafiek doorheen de tijd kijkt, dan krijg je dit:
http://www.electoral-vote.com/evp2008/Pres/ec_graph-2008.html
Ik veronderstel dat je kan ontkennen dat McCain serieus aan het stijgen is, maar dan alleen als de planeet waarop je woont driehoekig is.
Toch even niet vergeten (wat ik in mijn commentaar bij Ivans artikel ook al deed) dat waar ik het zelf recent over had ging over iets dat je op een heel andere plaats in de grafiek ziet. Toen ik het over een "landslide voor Obama" had was het eind april en eind mei. Zoals je ziet op de grafiek waarnaar ik net verwees zag het er toen uit alsof er "een spannende strijd" aan de gang was. Mijn punt was dat een nog niet eens bekende Democratische kandidaat die gelijk opging met McCain die al twee maand bekend was, waarschijnlijk een hoop voorsprong ging vertonen als hij eenmaal wel bekend was. En dat is ook precies wat je te zien krijgt.
Maar het punt dat we allemaal goed in de gaten moeten houden is dat die polls alleen maar beschrijven hoe de toestand er op dat moment uitziet. Nog maar pas las ik één van die sites waar ze beweerden dat ze proberen de uitslag van november te voorspellen, maar dat is (zoals vanzelf zou moeten spreken) onzin. De opinies van de kiezers zijn nog niet beïnvloed door de debatten, of de wederzijdse aanvallen, of door de politieke gebeurtenissen die nog moeten komen, en dus is het gewoon onmogelijk dat de polls van mei, of van juli, de verkiezing van november kunnen voorspellen. Zoals je dan ook kan zien aan de enorme verschillen er zijn tussen al die polls die nochtans allemaal pretenderen de verkiezing van november te voorspellen...
Eenmaal we weten waar we naar kijken - we kijken naar iets dat probeert te benaderen hoe het resultaat er zou uitzien als de verkiezing vandaag plaatsvond - trekt al die mist heel mooi op. Ik denk dat ik in april en mei iets gezegd heb (zelf al het gevolg van een veranderde opinie) dat destijds juist was: Obama stond er beter voor dan de polls van april en mei toonden. En dat is dan ook wat de polls van juni en juli bevestigden. Terwijl Ivan begin augustus kon opmerken dat er intussen andere effecten aan het optreden waren, en dat is iets dat je inderdaad ziet in de polls van begin augustus.
Een totaal ander onderwerp dan hoe de polls er vandaag uitzien is wat we zelf denken of hopen dat er in november zal gebeuren. Ikzelf, bijvoorbeeld, kan me niet voorstellen dat de Amerikanen in november, na acht jaar Bush en vijf jaar Irak, zullen stemmen op iemand die nog altijd denkt dat de Irakoorlog een goed idee was. En ik "hoopte" dat we dat al in de zomer aan de polls konden zien. Maar dat bleven natuurlijk de ideeën van iemand die een jaar geleden schreef "kan je je voorstellen dat al die poeha rond Obama er binnen een jaar nog zal zijn?"!
En dus wéét ik niet of Obama in november met een "landslide" zal winnen. Dat is gewoon een opinie, die niets met de polls te maken heeft, tussen een hoop andere opinies waarvan sommige achteraf blijken te kloppen ("Giuliani? Die maakt immers geen schijn van kans?") en andere niet ("Clinton? Die kan immers niet verliezen?"). Ik "wist" wel dat de polls van de vroege zomer er goed gingen uitzien voor Obama, en ik "weet" nu dat de golf alweer de andere richting uitgaat. Eerlijk is eerlijk: dat laatste "weet" ik omdat Ivan me dat als eerste heeft verteld.
----------------------------
PS Ik herinner me van vier jaar geleden dat ik geregeld naar dit soort grafieken voor verkiezingen uit het verleden zat te kijken. Het was wel eens interessant te zien wanneer de winnaar de hele tijd op kop lag, of juist voortdurend aan het wisselen was met de tegenkandidaat. Helaas weet ik geen enkele url meer waar ik dat soort dingen vind. Als iemand ideeën heeft...?
maandag 4 augustus 2008
Ha! Tijd voor de "belastingbetaler"!
Wat vooraf ging: De Prins, de Ridder, het Paard en de Bedelares... Oeps! Verkeerd verhaal! Opnieuw!
Dus, wat vooraf ging. Begin 2,006 vroeg ik me af waarom de Belgische Staat niet een Zeer Eenvoudige Maatregel nam die zou toelaten (een deel van de) staatsschuld aan een vaste rente in te dekken. Immers, een deel van die schuld heeft geen vaste, maar wel een vlottende rente. Dus (bijvoorbeeld) elke drie maand ontleent de staat geld om daarmee de vorige schuld terug te betalen, en dat gebeurt voor gigantische bedragen. En als de rente daalt, dan daalt de kost van de schuld. Maar als de rente stijgt, dan stijgt ook de kost van de schuld, en dat is iets waar wij, belastingbetalers, voor opdraaien.
Mijn Zeer Eenvoudige Maatregel zou toelaten om integendeel die schuld vast te leggen voor 50 jaar, en dit tegen vier percent. Sinds die dag evolueerden de drie maands rentevoeten als volgt:
Feb 06: 2.50%
Mei 06: 2.86%
Aug 06: 3.17%
Nov 06: 3.55%
Feb 07: 3.79%
Mei 07: 4.03%
Aug 07: 4.30%
Nov 07: 4.59%
Feb 08: 4.37%
Mei 08: 4.86%
(zie http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/05/de-belastingbetaler-deel-8-enzovoort.html )
En daar voegen we nu aan toe:
4 Aug 2,008: 4.97%
Dat betekent dat "mijn" ontlening aan 4% rond nu voor een periode van 3 maanden, en per schijf van 100 miljoen euro (een peulschil in deze context) afgerond 242,500 euro zou besparen tegenover de 4.97% die de belastingbetaler werkelijk betaalt. Daarmee loopt het totaal voor 2,008 op tot 550,000 euro. In heel 2,007 hadden we er 230,000 euro mee bespaard. Maar in het begin, voor het jaar 2,006, had mijn idee nog 1 miljoen euro gekost. Met nog iets meer dan 47 jaar te gaan heb ik van dat eerste miljoen al 780,000 euro gerecupereerd.
En mijn belangrijkste voorspelling is ook al uitgekomen: de mensen die in 2,006 besloten om te kiezen voor de "goedkope" oplossing (je weet wel: waarmee ze in 2,006 dat miljoen euro "bespaarden") zijn al lang niet meer de politieke verantwoordelijken voor de toestand. Maar de belastingbetaler, zoals ik toen al zei, die betaalt nog héél lang de rekening...
Dus, wat vooraf ging. Begin 2,006 vroeg ik me af waarom de Belgische Staat niet een Zeer Eenvoudige Maatregel nam die zou toelaten (een deel van de) staatsschuld aan een vaste rente in te dekken. Immers, een deel van die schuld heeft geen vaste, maar wel een vlottende rente. Dus (bijvoorbeeld) elke drie maand ontleent de staat geld om daarmee de vorige schuld terug te betalen, en dat gebeurt voor gigantische bedragen. En als de rente daalt, dan daalt de kost van de schuld. Maar als de rente stijgt, dan stijgt ook de kost van de schuld, en dat is iets waar wij, belastingbetalers, voor opdraaien.
Mijn Zeer Eenvoudige Maatregel zou toelaten om integendeel die schuld vast te leggen voor 50 jaar, en dit tegen vier percent. Sinds die dag evolueerden de drie maands rentevoeten als volgt:
Feb 06: 2.50%
Mei 06: 2.86%
Aug 06: 3.17%
Nov 06: 3.55%
Feb 07: 3.79%
Mei 07: 4.03%
Aug 07: 4.30%
Nov 07: 4.59%
Feb 08: 4.37%
Mei 08: 4.86%
(zie http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/05/de-belastingbetaler-deel-8-enzovoort.html )
En daar voegen we nu aan toe:
4 Aug 2,008: 4.97%
Dat betekent dat "mijn" ontlening aan 4% rond nu voor een periode van 3 maanden, en per schijf van 100 miljoen euro (een peulschil in deze context) afgerond 242,500 euro zou besparen tegenover de 4.97% die de belastingbetaler werkelijk betaalt. Daarmee loopt het totaal voor 2,008 op tot 550,000 euro. In heel 2,007 hadden we er 230,000 euro mee bespaard. Maar in het begin, voor het jaar 2,006, had mijn idee nog 1 miljoen euro gekost. Met nog iets meer dan 47 jaar te gaan heb ik van dat eerste miljoen al 780,000 euro gerecupereerd.
En mijn belangrijkste voorspelling is ook al uitgekomen: de mensen die in 2,006 besloten om te kiezen voor de "goedkope" oplossing (je weet wel: waarmee ze in 2,006 dat miljoen euro "bespaarden") zijn al lang niet meer de politieke verantwoordelijken voor de toestand. Maar de belastingbetaler, zoals ik toen al zei, die betaalt nog héél lang de rekening...
zaterdag 2 augustus 2008
Hoe ver van de Aarde zie je de Zon niet meer?
Het programma Celesta (1) waarmee je fictief diverse punten in de ruimte kan innemen om te "zien" hoe de sterrenhemel er daar uitziet heeft iets van een Tantaluskwelling voor me. Het kan aan mijn computer liggen, of aan mijn instellingen, of aan de download, of aan mezelf - maar in elk geval, ik krijg niet de soort dingen te zien waarover je leest als je de forums over het onderwerp bekijkt.
Dichtbij een ster of een planeet krijg ik alleen een groot, roodgekleurd silhouet, en als ik een beetje met de pijltjes speel verschijnen er zeer vage puntjes op het scherm waar ik nooit zelfs maar de meest bekende sterrenbeelden kan uithalen. Het menu bovenaan combineert met mijn bescheiden inzicht in dit soort dingen en produceert een uiterst magere waaier aan mogelijkheden, die dan vaak "nog niet werken" ook. Aanhalingstekens omdat ik bedoel: ik zal wel iets over het hoofd zien , en dus doe ik niet wat ik denk te doen, en als het een echt ruimteschip was geweest, dan was ik al honderd keer verloren in de interestellaire ruimte.
En dan te bedenken dat ik al posts gelezen heb van mensen die er planeetoppervlaktes mee bestuderen, of de Aarde in de tijd van de dinosaurussen, of die er fictieve zonnestelsels rond, pakweg, Sirius mee bouwen.
Dat geeft een onderwerp dat op zich waard is om over na te denken. Ik vond het al erg gesofisticeerd om te vragen hoe Betelgeuze er zou uitzien op vier lichtjaar afstand; kortom, hoe de sterrenhemel er zou uitzien als er tussen de naburige sterren één van die rode reuzen stond die in werkelijkheid op honderden lichtjaren staan. En met de hulp van een beetje Wikipedia denk ik een antwoord te hebben gevonden: het zou er even groot uitzien als een andere ster, maar veel helderder, ongeveer even helder als tien percent van de volle maan.
Dat wil zeggen, het programma bezorgt me een gigantische sprong voorwaarts in mijn inzicht in het aanzien van de Melkweg. Plus nog een hoop dingen over "magnitude" en "lichtjaar" en zo nog een paar. Maar met dat vergrotend inzicht komt een heel ander besef: Wat voor mij een grote sprong is ziet er in de ogen van een beetje liefhebber als het tasten van een blinde mol in het donkerste hol uit.
Socratische wijsheid, zeg maar. Hoe meer ik weet, hoe meer ik besef dat ik praktisch niets weet.
Wat niet wegneemt dat ik er mijn andere vraag intussen ook mee kon beantwoorden. Hoe ver kan je je verwijderen van de zon en die toch nog met het blote oog aan de hemel zien staan?
Raad eens? Vier lichtjaar? Als je op een planeet bij één van onze naaste buren stond - kan je dan nog de zon aan de nachthemel zien?
Of 500 lichtjaar? Als je in de buurt van Betelgeuze naar de zon kijkt: zie je dan nog iets?
Wikipedia had me verteld dat een ster met een "schijnbare helderheid" van zes (en hoe hoger dat getal, hoe minder helder die ster is) nog net met het blote oog aan de hemel te zien is. Dus je combineert dat alweer met "Celesta", en je richt jezelf op de zon, en met de muis ga je achteruit. Je begint met een zon met een score van tientallen in de min, maar dat gaat snel achteruit naarmate je je verwijdert. Enkele tientallen lichtjaren (enorme afstanden, daar niet van: vier volstonden om een laaiende rode reus als Betelgeuze te reduceren tot niet meer dan een zeer heldere punt aan de hemel) volstaan en je zit naar één van de vagere puntjes aan de hemel te kijken. En ergens bij 40 of 50 lichtjaar is de koek op. De "schijnbare magnitude van de zon" zakt er onder de zes, en je moet je verrekijker tevoorschijn halen om je eigen ster nog te zien.
De doorsnede van de melkweg is pakweg 100,000 lichtjaar. En zet jezelf op een afstand van 50 lichtjaar (dat is 0.05% van het totaal) van onze eigen ster, en je zit zo ver dat je er met het blote oog niets meer van terugziet aan de nachthemel. Dat doet dromen, nietwaar?
--------------------------------
(1) http://celestia.sourceforge.net/
Dichtbij een ster of een planeet krijg ik alleen een groot, roodgekleurd silhouet, en als ik een beetje met de pijltjes speel verschijnen er zeer vage puntjes op het scherm waar ik nooit zelfs maar de meest bekende sterrenbeelden kan uithalen. Het menu bovenaan combineert met mijn bescheiden inzicht in dit soort dingen en produceert een uiterst magere waaier aan mogelijkheden, die dan vaak "nog niet werken" ook. Aanhalingstekens omdat ik bedoel: ik zal wel iets over het hoofd zien , en dus doe ik niet wat ik denk te doen, en als het een echt ruimteschip was geweest, dan was ik al honderd keer verloren in de interestellaire ruimte.
En dan te bedenken dat ik al posts gelezen heb van mensen die er planeetoppervlaktes mee bestuderen, of de Aarde in de tijd van de dinosaurussen, of die er fictieve zonnestelsels rond, pakweg, Sirius mee bouwen.
Dat geeft een onderwerp dat op zich waard is om over na te denken. Ik vond het al erg gesofisticeerd om te vragen hoe Betelgeuze er zou uitzien op vier lichtjaar afstand; kortom, hoe de sterrenhemel er zou uitzien als er tussen de naburige sterren één van die rode reuzen stond die in werkelijkheid op honderden lichtjaren staan. En met de hulp van een beetje Wikipedia denk ik een antwoord te hebben gevonden: het zou er even groot uitzien als een andere ster, maar veel helderder, ongeveer even helder als tien percent van de volle maan.
Dat wil zeggen, het programma bezorgt me een gigantische sprong voorwaarts in mijn inzicht in het aanzien van de Melkweg. Plus nog een hoop dingen over "magnitude" en "lichtjaar" en zo nog een paar. Maar met dat vergrotend inzicht komt een heel ander besef: Wat voor mij een grote sprong is ziet er in de ogen van een beetje liefhebber als het tasten van een blinde mol in het donkerste hol uit.
Socratische wijsheid, zeg maar. Hoe meer ik weet, hoe meer ik besef dat ik praktisch niets weet.
Wat niet wegneemt dat ik er mijn andere vraag intussen ook mee kon beantwoorden. Hoe ver kan je je verwijderen van de zon en die toch nog met het blote oog aan de hemel zien staan?
Raad eens? Vier lichtjaar? Als je op een planeet bij één van onze naaste buren stond - kan je dan nog de zon aan de nachthemel zien?
Of 500 lichtjaar? Als je in de buurt van Betelgeuze naar de zon kijkt: zie je dan nog iets?
Wikipedia had me verteld dat een ster met een "schijnbare helderheid" van zes (en hoe hoger dat getal, hoe minder helder die ster is) nog net met het blote oog aan de hemel te zien is. Dus je combineert dat alweer met "Celesta", en je richt jezelf op de zon, en met de muis ga je achteruit. Je begint met een zon met een score van tientallen in de min, maar dat gaat snel achteruit naarmate je je verwijdert. Enkele tientallen lichtjaren (enorme afstanden, daar niet van: vier volstonden om een laaiende rode reus als Betelgeuze te reduceren tot niet meer dan een zeer heldere punt aan de hemel) volstaan en je zit naar één van de vagere puntjes aan de hemel te kijken. En ergens bij 40 of 50 lichtjaar is de koek op. De "schijnbare magnitude van de zon" zakt er onder de zes, en je moet je verrekijker tevoorschijn halen om je eigen ster nog te zien.
De doorsnede van de melkweg is pakweg 100,000 lichtjaar. En zet jezelf op een afstand van 50 lichtjaar (dat is 0.05% van het totaal) van onze eigen ster, en je zit zo ver dat je er met het blote oog niets meer van terugziet aan de nachthemel. Dat doet dromen, nietwaar?
--------------------------------
(1) http://celestia.sourceforge.net/
Abonneren op:
Posts (Atom)