In een draad op de nieuwsgroep be.politics merkte iemand (die meer van dit soort onderwerpen weet) op dat de "vivid dreams" waarover ik het had (1) niet echt een onderwerp zijn waar "je veel van hoort". Deze terloopse opmerking leidde tot het volgende stuk commentaar dat ik zelf nog aan de post had kunnen toevoegen, als ik er al meteen aan gedacht had. Tja, alleen interessant voor wie van dit soort onderwerpen houdt, veronderstel ik, maar ik geef het toch even mee. Een mens weet maar nooit.
Dus, als reactie op het "je hoort er niet veel van", QUOTE:
Serieus? Ik heb het toch wel vrij vaak. Het is dat ik weet hoe ontzettend vervelend mensen zijn die willen dat je naar hun dromen luistert...
Maar hier is nog een "theorie" van me. We suggereerden al die "wonderlijke" details, en die "ontroerende" en zelfs "hemelse" schoonheid: ik weet er alles van. Maar ik denk dat er een soort "chaostheorie" bijhoort: heel kleine oorzaken hebben heel grote effecten. Dat zit zo.
Ooit werd ik uit zo'n droom wakker met weer dat zalige gevoel: nu was het echt "mooi geweest". Namelijk had ik pas een concert bijgewoond: goddelijke muziek! Tot tranen bewogen, echt waar. Maar wacht... aangezien ik pas wakker was, moest dat het uitgelezen moment zijn om me de details te herinneren, nietwaar? Strijkers, blazers, de hele meute, maar de melodie moest ik kunnen reconstrueren, toch?
En het was ook zo!
Het was "In een klein stationnetje".
Voor een orkest van minstens 80 man, weliswaar, maar het bleef "In een klein stationnetje".
En het stukje dat in het bijzonder zo tot tranen wist te bewegen was de derde zin: "stonden zeven wagentjes". Langzamer uitgevoerd, hoor, met veel dramatiek en zo. Maar het bleef, achteraf bekeken, "stonden zeven wagentjes".
En sindsdien heb ik een "theorie" die zegt dat veel van die enorme pracht veel meer in the eye of the dreamer zit, dan in de realiteit, want eerlijk gezegd... (Ik zit nog hoofdschuddend terug te denken aan dat "In een klein stationnetje".)
Zeer bescheiden ingrediënten, prachtige droom.
En toch... als het verhalen betreft (het betreft eigenlijk haast altijd verhalen), dan zou je er soms echt een kleine novelle van kunnen uitschrijven. Dus het zal toch wel wat ingewikkelder zijn dat...
UNQUOTE
------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/van-dromen-en-wanen.html
donderdag 31 augustus 2006
woensdag 30 augustus 2006
De "Baarmoederstrategie"
We horen de laatste tijd erg veel over het conflict tussen "Het Westen" en "de Islam"; twee namen die we geven aan naburige, eeuwenoude beschavingen, die op hun beurt ook weer de erfgenamen zijn van nog oudere, deze keer millennia oude beschavingen. Ze vertonen enkele frappante overeenkomsten. Beide zijn ontstaan in de smeltkroes van een religie uit een heel andere streek (resp. Syrië en Arabië) die zich verspreidde door de territoria van die vreemde, nog oudere beschavingen (resp. de Romeinse en Perzische rijken, aangevuld door de expansies van beide sinds de 1,500 tot 2,000 jaar vanaf hun ontstaan). Beide zijn gebaseerd op een kosmopolitische, commerciële en urbanistische cultuur, met veel belangstelling voor cultuur, filosofie, literatuur en wetenschap.
Er zijn ook aanzienlijke verschillen. De meest in het oog springende is dat momenteel (zeg, omstreeks het jaar 2,000) het Westen net een ongekende spurt heeft gekend, en nog lang niet lijkt uitgebold, terwijl de Islam maar niet loskomt uit zowat de meest monumentale ineenstorting die de wereldgeschiedenis ooit heeft gezien. Zelfs als je een heel welwillend wereldbeeld aanneemt kan je de neergang niet later situeren dan ergens vanaf 1,600 - en nu ben je heel welwillend.
Zoals dat hoort tussen twee naburige beschavingen die zoveel gemeenschappelijk hebben, zijn de relaties tussen beide doorgaans eerder gespannen - als het tenminste niet gewoon oorlog is. Hetzelfde was al waar voor de lange reeks voorgangers. Herhaal luidop: Mykene - Troje. Grieken - Perzen. Rome - Carthago. Boudewijn II - Saladin. Wenen - Istanbul. See?
En zo is het in onze verlichte tijden nog. (Het is dus de schuld van het kapitalisme.) En de dingen die we dan ook met de regelmaat van de bekende klok horen, is dat er een "eindstrijd" op handen is, dat "het Westen" bedreigd is door de Islam, dat alleen een clown niet inziet hoe groot het gevaar is. Nu hebben de geregelde lezers van dit blog al eerder mijn grote verbazing daarover te zien gekregen (1). Beschavingen werden in het verleden vaak door andere bedreigd, en dus weten we één en ander over hoe dat in zijn werk gaat. De algemene regel is dat ontmoetingen tussen twee beschaving er vaak mee eindigen dat de "superieure" beschaving de "inferieure" beschaving inlijft. Is het Westen anno 2,000 bedreigd omdat met de Islam een "superieure beschaving" voor de poorten staat? Iedereen mag vanzelfsprekend een eigen opinie hebben, maar mij lijkt dat niet erg te kloppen met de feiten of de cijfers.
De uitzondering, dan: de "algemene regel" (superieure beschavingen bedreigen inferieure beschavingen, en niet omgekeerd) heeft een bekende uitzondering. Tamelijk vaak zijn superieure beschavingen onder de voet gelopen door relatieve barbaren, die vervolgens, soms vrij lang, de politieke leiding van heel het pak overnamen. Daar horen twee bedenkingen bij. In al die gevallen zijn de originele "superieure beschavingen" vandaag nog steeds de herkenbare nazaten van de getroffen voorgangers. De Chinezen zijn door de Mongolen niet weggeveegd, terwijl de Mongolen wel een kleine satteliet van de Chinezen zijn. (Manchus: idem. Jurchen (of zoiets, de tijden van de Sung dynastie), ditto.) Het Westen is vandaag de erfgenaam van de Griekse filosofie en het Romeinse recht, en niet van de Vikings of de Gothen. En het tweede, veel belangrijker punt: in al die gevallen hadden de Barbaarse vreemde veroveraars een militaire technologie ontdekt die superieur was aan de geregelde legers van de gesettelde beschavingen - meestal een variatie op het paard.
Dus als we aannemen dat het Westen anno 2,000 bedreigd is door de Islam, terwijl dat niet komt omdat de Islam een superieure beschaving is, moeten we dan concluderen dat de Islam momenteel over een superieure militaire technologie beschikt? Ik denk dat de vraag stellen neerkomt op haar beantwoorden.
En dus zitten een hoop aanhangers van "het Westen is bedreigd" nu serieus op hun stoel te schuiven. Ze zijn er heel erg van overtuigd dat het Westen bedreigd is, maar als je er twee minuten over nadenkt is het verdomd moeilijk om te zeggen hoe dat zou kunnen komen. En zoals dat vaak gaat wanneer bepaalde "conclusies" niet langer "volgen uit" bepaalde "premisses" is het resultaat dat de "conclusie" (die in werkelijkheid, natuurlijk, alleen maar het vooraf bepaalde dogma was) gewoon van een andere premisse wordt voorzien, en de "conclusie" is toch juist. En die nieuwe premisse is wat we wel eens "de Baarmoederstrategie" zien noemen. Meestal bij monde van één of andere Moslimleider (Ahmadinejad bewijst goede diensten, de laatste tijd) vernemen we dat we zullen verdronken worden in de hogere geboortecijfers van de Islam, en dat het hoogstens een kwestie van enkele generaties is, en God zal groot zijn - Cfr (2).
Nu wil ik er terzijde aan herinneren dat we op basis van de "bedreiging" al zijn uitgenodigd tot "nuke Mecca" (3) en tot "bombardeer Iran", en dat we er zelfs een land om zijn binnengevallen, en nu al meer dan drie jaar militair bezet houden, dat niemand had aangevallen, en niemand had bedreigd. Terwijl, als dat allemaal moet voortkomen uit het feit dat een mollah hoopt dat bevolkingsstatistieken extrapoleerbaar zijn, dat een beetje licht dreigt te worden. Maar zoals ik al zei, dit geheel terzijde.
Het punt is wel het volgende. Bevolkingsstatistieken, en groeicijfers in het bijzonder, zijn in heel, heel beperkte mate een functie van geopolitieke beslissingen. Ze zijn nog veel minder functie van beslissingen van 50 tot 75 jaar geleden - alsof de huidge Westerse cijfers een gevolg zouden zijn van wat mensen zichzelf wijsmaakten in de jaren 1956, of zelfs 1931. Cijfers over bevolkingsgroei zijn wel in vrij belangrijke mate functie van factoren als "armoede en welvaart". Dat kan je bijvoorbeeld zien op de volgende url:
http://tools.google.com/gapminder/index.html
Hier zie je op de X-as het inkomen per hoofd van een grote groep landen, voor het jaar 2,004. Die laten we staan. Op de Y-as zien we de levensverwachting, en ik stel voor dat je die verandert in "children per woman", (ofte de "vruchtbaarheid"). Je ziet een tamelijk sterk verband, waarbij de rijkste landen (rechts op de curve) ook de landen zijn die de laagste vruchtbaarheid hebben (laag op de curve). En als we even doen alsof er alleen maar een verband was tussen welvaart en bevolkingsgroei, dan is de hogere groei van de islam niet zozeer het wapen (laat staan de "strategie") van de bedreiging, maar stomweg een uiting van het feit dat de Islam stukken armer is dan het Westen. Of integendeel zelfs, een uitdrukking van het feit dat het slecht gaat met de Islam, vermits ze op één factor die in een sterk verband staat met ontwikkeling, juist heel slecht scoren.
Maar kom, dat was de vraag niet - en er zullen best wel degelijk andere factoren in het spel zijn. De vraag was wel of die vruchtbaarheid via de "baarmoederstrategie" een bedreiging voor het Westen kan zijn. Wel, laten we kijken. Beneden kan je het pijltje dat nu op 2,004 staat verplaatsen naar links, tot je de cijfers voor 1975 ziet. En in het tabelletje rechts kan je enkele landen selecteren. Ik probeer Iran en Saudi Arabië. Nu verschuif ik het pijltje dat op 1975 staat naar rechts tot ik weer in 2,004 ben. Wat je doorheen de jaren te zien krijgt is een crash die een exacte replica is van wat de Westerse landen hebben vertoond, maar dan decennia, en zelfs eeuwen geleden: de vruchtbaarheidsgraad crasht van zes en zeven naar twee (!) voor Iran en vier voor Saudi Arabië. Kom, zelfde oefening voor Marokko en Pakistan. Zelfde resultaat: why am I not surprised... Syrië en Egypte? Raad eens?
Het punt is dit. Heel het verhaal van de Islam die het Westen bedreigt is een fabel die zo ver van elk contact met de realiteit staat, dat het de term "hysterisch" nieuwe dimensies bezorgt. Het is een uiting van de typische haatpropaganda door iets dat eens te meer zijn qualificatie "dom rechts" (4) meer dan verdiend heeft. Zonder een schijn van interesse in de werkelijkheid isoleert het één elementje uit die werkelijkheid, wringt daarvan de betekenis compleet de nek om, tot ze iets fabriceren dat in die haatpropaganda past, en vervolgens sluit het zo hard de ogen voor de historische evolutie van hun eigen (zogenaamd determinerende) factor, dat je er kramp van zou krijgen in je tenen. Maar die ogen moeten ze nu eenmaal sluiten, want als je ze opent zie je dat de feiten nauwelijks nog slechter konden uitpakken voor de theorie van de "baarmoederstrategie" dan ze nu doen. En als de feiten, nog maar eens, niet kloppen, terwijl je er zeker van bent dat de theorie toch juist is - dan praat je toch alleen over dat deel van de cijfers dat je een schijn van gelijk bezorgt? Of niet soms?
---------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/03/hoe-zat-dat-nu-met-die-superieure.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/02/dingen-die-iedereen-zou-moeten-weten.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/woorden-schieten-te-kort-nuke-mecca.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/07/rechts-en-toch-dom.html
OF http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/aanhangers-van-al-qaeda.html
Er zijn ook aanzienlijke verschillen. De meest in het oog springende is dat momenteel (zeg, omstreeks het jaar 2,000) het Westen net een ongekende spurt heeft gekend, en nog lang niet lijkt uitgebold, terwijl de Islam maar niet loskomt uit zowat de meest monumentale ineenstorting die de wereldgeschiedenis ooit heeft gezien. Zelfs als je een heel welwillend wereldbeeld aanneemt kan je de neergang niet later situeren dan ergens vanaf 1,600 - en nu ben je heel welwillend.
Zoals dat hoort tussen twee naburige beschavingen die zoveel gemeenschappelijk hebben, zijn de relaties tussen beide doorgaans eerder gespannen - als het tenminste niet gewoon oorlog is. Hetzelfde was al waar voor de lange reeks voorgangers. Herhaal luidop: Mykene - Troje. Grieken - Perzen. Rome - Carthago. Boudewijn II - Saladin. Wenen - Istanbul. See?
En zo is het in onze verlichte tijden nog. (Het is dus de schuld van het kapitalisme.) En de dingen die we dan ook met de regelmaat van de bekende klok horen, is dat er een "eindstrijd" op handen is, dat "het Westen" bedreigd is door de Islam, dat alleen een clown niet inziet hoe groot het gevaar is. Nu hebben de geregelde lezers van dit blog al eerder mijn grote verbazing daarover te zien gekregen (1). Beschavingen werden in het verleden vaak door andere bedreigd, en dus weten we één en ander over hoe dat in zijn werk gaat. De algemene regel is dat ontmoetingen tussen twee beschaving er vaak mee eindigen dat de "superieure" beschaving de "inferieure" beschaving inlijft. Is het Westen anno 2,000 bedreigd omdat met de Islam een "superieure beschaving" voor de poorten staat? Iedereen mag vanzelfsprekend een eigen opinie hebben, maar mij lijkt dat niet erg te kloppen met de feiten of de cijfers.
De uitzondering, dan: de "algemene regel" (superieure beschavingen bedreigen inferieure beschavingen, en niet omgekeerd) heeft een bekende uitzondering. Tamelijk vaak zijn superieure beschavingen onder de voet gelopen door relatieve barbaren, die vervolgens, soms vrij lang, de politieke leiding van heel het pak overnamen. Daar horen twee bedenkingen bij. In al die gevallen zijn de originele "superieure beschavingen" vandaag nog steeds de herkenbare nazaten van de getroffen voorgangers. De Chinezen zijn door de Mongolen niet weggeveegd, terwijl de Mongolen wel een kleine satteliet van de Chinezen zijn. (Manchus: idem. Jurchen (of zoiets, de tijden van de Sung dynastie), ditto.) Het Westen is vandaag de erfgenaam van de Griekse filosofie en het Romeinse recht, en niet van de Vikings of de Gothen. En het tweede, veel belangrijker punt: in al die gevallen hadden de Barbaarse vreemde veroveraars een militaire technologie ontdekt die superieur was aan de geregelde legers van de gesettelde beschavingen - meestal een variatie op het paard.
Dus als we aannemen dat het Westen anno 2,000 bedreigd is door de Islam, terwijl dat niet komt omdat de Islam een superieure beschaving is, moeten we dan concluderen dat de Islam momenteel over een superieure militaire technologie beschikt? Ik denk dat de vraag stellen neerkomt op haar beantwoorden.
En dus zitten een hoop aanhangers van "het Westen is bedreigd" nu serieus op hun stoel te schuiven. Ze zijn er heel erg van overtuigd dat het Westen bedreigd is, maar als je er twee minuten over nadenkt is het verdomd moeilijk om te zeggen hoe dat zou kunnen komen. En zoals dat vaak gaat wanneer bepaalde "conclusies" niet langer "volgen uit" bepaalde "premisses" is het resultaat dat de "conclusie" (die in werkelijkheid, natuurlijk, alleen maar het vooraf bepaalde dogma was) gewoon van een andere premisse wordt voorzien, en de "conclusie" is toch juist. En die nieuwe premisse is wat we wel eens "de Baarmoederstrategie" zien noemen. Meestal bij monde van één of andere Moslimleider (Ahmadinejad bewijst goede diensten, de laatste tijd) vernemen we dat we zullen verdronken worden in de hogere geboortecijfers van de Islam, en dat het hoogstens een kwestie van enkele generaties is, en God zal groot zijn - Cfr (2).
Nu wil ik er terzijde aan herinneren dat we op basis van de "bedreiging" al zijn uitgenodigd tot "nuke Mecca" (3) en tot "bombardeer Iran", en dat we er zelfs een land om zijn binnengevallen, en nu al meer dan drie jaar militair bezet houden, dat niemand had aangevallen, en niemand had bedreigd. Terwijl, als dat allemaal moet voortkomen uit het feit dat een mollah hoopt dat bevolkingsstatistieken extrapoleerbaar zijn, dat een beetje licht dreigt te worden. Maar zoals ik al zei, dit geheel terzijde.
Het punt is wel het volgende. Bevolkingsstatistieken, en groeicijfers in het bijzonder, zijn in heel, heel beperkte mate een functie van geopolitieke beslissingen. Ze zijn nog veel minder functie van beslissingen van 50 tot 75 jaar geleden - alsof de huidge Westerse cijfers een gevolg zouden zijn van wat mensen zichzelf wijsmaakten in de jaren 1956, of zelfs 1931. Cijfers over bevolkingsgroei zijn wel in vrij belangrijke mate functie van factoren als "armoede en welvaart". Dat kan je bijvoorbeeld zien op de volgende url:
http://tools.google.com/gapminder/index.html
Hier zie je op de X-as het inkomen per hoofd van een grote groep landen, voor het jaar 2,004. Die laten we staan. Op de Y-as zien we de levensverwachting, en ik stel voor dat je die verandert in "children per woman", (ofte de "vruchtbaarheid"). Je ziet een tamelijk sterk verband, waarbij de rijkste landen (rechts op de curve) ook de landen zijn die de laagste vruchtbaarheid hebben (laag op de curve). En als we even doen alsof er alleen maar een verband was tussen welvaart en bevolkingsgroei, dan is de hogere groei van de islam niet zozeer het wapen (laat staan de "strategie") van de bedreiging, maar stomweg een uiting van het feit dat de Islam stukken armer is dan het Westen. Of integendeel zelfs, een uitdrukking van het feit dat het slecht gaat met de Islam, vermits ze op één factor die in een sterk verband staat met ontwikkeling, juist heel slecht scoren.
Maar kom, dat was de vraag niet - en er zullen best wel degelijk andere factoren in het spel zijn. De vraag was wel of die vruchtbaarheid via de "baarmoederstrategie" een bedreiging voor het Westen kan zijn. Wel, laten we kijken. Beneden kan je het pijltje dat nu op 2,004 staat verplaatsen naar links, tot je de cijfers voor 1975 ziet. En in het tabelletje rechts kan je enkele landen selecteren. Ik probeer Iran en Saudi Arabië. Nu verschuif ik het pijltje dat op 1975 staat naar rechts tot ik weer in 2,004 ben. Wat je doorheen de jaren te zien krijgt is een crash die een exacte replica is van wat de Westerse landen hebben vertoond, maar dan decennia, en zelfs eeuwen geleden: de vruchtbaarheidsgraad crasht van zes en zeven naar twee (!) voor Iran en vier voor Saudi Arabië. Kom, zelfde oefening voor Marokko en Pakistan. Zelfde resultaat: why am I not surprised... Syrië en Egypte? Raad eens?
Het punt is dit. Heel het verhaal van de Islam die het Westen bedreigt is een fabel die zo ver van elk contact met de realiteit staat, dat het de term "hysterisch" nieuwe dimensies bezorgt. Het is een uiting van de typische haatpropaganda door iets dat eens te meer zijn qualificatie "dom rechts" (4) meer dan verdiend heeft. Zonder een schijn van interesse in de werkelijkheid isoleert het één elementje uit die werkelijkheid, wringt daarvan de betekenis compleet de nek om, tot ze iets fabriceren dat in die haatpropaganda past, en vervolgens sluit het zo hard de ogen voor de historische evolutie van hun eigen (zogenaamd determinerende) factor, dat je er kramp van zou krijgen in je tenen. Maar die ogen moeten ze nu eenmaal sluiten, want als je ze opent zie je dat de feiten nauwelijks nog slechter konden uitpakken voor de theorie van de "baarmoederstrategie" dan ze nu doen. En als de feiten, nog maar eens, niet kloppen, terwijl je er zeker van bent dat de theorie toch juist is - dan praat je toch alleen over dat deel van de cijfers dat je een schijn van gelijk bezorgt? Of niet soms?
---------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/03/hoe-zat-dat-nu-met-die-superieure.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/02/dingen-die-iedereen-zou-moeten-weten.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/woorden-schieten-te-kort-nuke-mecca.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/07/rechts-en-toch-dom.html
OF http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/aanhangers-van-al-qaeda.html
dinsdag 29 augustus 2006
Entropie: tussen "Vereenvoudiging" en "Simplificatie"
Lezer Delirium vond dat de post over de entropiewet te licht was. Dat was natuurlijk voor een stuk zo, zoals ik er zelf al bijzette: soms moet je het doen met een intuïtief idee, omdat een intuïtief idee nog altijd beter is dan helemaal geen idee. En dan heb ik behoefte aan meer specifieke kritieken op het vage idee, voor ik accepteer dat het zijn taak - het geven van een vaag idee - zo slecht vervult dat je nog beter af bent met helemaal geen idee. Tot het zover is denk ik dat het beeld van een willekeurige instantie ("kans"), uitgebeeld door een klein babytje beter, en niet slechter, is dan helemaal geen idee.
Bijvoorbeeld, zegt Delirium, geeft mijn beeld helemaal geen rekenschap van de mogelijkheid dat er complexe biologische structuren verschijnen. Maar het punt is dat - en dit staat uitdrukkelijk in de tekst - mijn beeld het heeft over de gebeurtenissen in een gesloten systeem. Terwijl het systeem waarin complexe biologische structuren verschijnen helemaal geen gesloten systeem is. Het is een systeem waar sinds miljarden jaren een nogal constante energiestroom door loopt; afkomstig van de zon.
Let wel, dat maakt niet dat Delirium het mis heeft over de entropie. Het maakt alleen dat ik voorlopig maar blijf denken dat mijn beeld beter is dan helemaal geen idee. Maar omdat we daarmee een ander heel interessant onderwerp hebben geraakt, is het de moeite om er even verder bij stil te staan. Dat andere onderwerp is de vraag of er geen conflict is tussen de entropiewet, en biologische evolutie. "Entropie" versus "Natuurlijke Selectie"; Komt Dat Zien!
Aangezien Delirium het zelf heeft over de mogelijkheid één en ander in termen van "warmte" uit te drukken, neem ik dat maar als vertrekpunt. Een manier om de entropiewet te formuleren is dat een gegeven systeem de neiging heeft de temperatuur aan te nemen van zijn omgeving. Tijdens een warme zomernacht zet je je raam open om je slaapkamer te laten afkoelen, maar tijdens de winter zet je de verwarming aan om hetzelfde verschijnsel juist te bestrijden. Je wil in de winter immers helemaal niet dat je huis de temperatuur aanneemt van de omgeving. Het probleem van de biologische structuren is dan herformuleerbaar als: levende wezens nemen helemaal niet de termperatuur aan van hun omgeving. Wijzelf, bijvoorbeeld, halen 36 graden, en zodra we de temperatuur aannemen van onze omgeving - zeg, een stuk dichter bij het nulpunt, is een ander woord daarvoor "dood".
Maar daarmee is er niet meer conflict tussen de entropie en de evolutietheorie, dan in het volgende voorbeeld waarmee ik enkele jaren geleden de creationisten zwaar de stuipen op het lijf heb gejaagd. Wandelend in de avondzon op een zandstrand kan je aan je voeten voelen dat het zand helemaal niet de temperatuur van de omgeving aanneemt, maar integendeel een stuk warmer is. Destijds stelde ik de vraag: is dat (a) omdat dat zand de entropiewet negeert, of (b) omdat je iets over het hoofd hebt gezien? Alleen al het gepruttel dat daarop volgde brengt me in de verleiding een paar url's op te zoeken, maar dit terzijde.
Het punt is, het "conflict" tussen de entropiewet en de biologische evolutie waar de creationisten het zo graag over hebben, is een gefabriceerd conflict, dat de zon over het hoofd ziet. Gesloten systemen zullen de temperatuur van hun omgeving aannemen, maar een systeem dat door de stralen van de zon wordt beschenen is nu eenmaal geen gesloten systeem: het warmt op. En daarop is biologische evolutie alleen maar een complexe variant, dat loopt via het mechanisme van de "Natuurlijke Selectie" (1).
We beginnen met dode materie. Dode materie is wat je zou verwachten: de entropiewet heeft het ons juist verteld. Alleen, nu gaat daar ook nog een ster, bijvoorbeeld onze zon, op schijnen. Sommige materie is nogal inert, zoals zand, en warmt alleen maar op. Andere materie is daarentegen eerder actief, zoals koolstof. Onder invloed van de energie van de zon gaat koolstof een hoop chemische reacties aan met ander spul, en vormt (nog steeds simpele) moleculen. Natuurlijk, de entropiewet zegt dat die simpele moleculen met de tijd weer afgebroken raken. Dus op het eerste zicht, nog steeds niets bijzonders aan de hand.
Maar toch: het systeem kan ook uitzonderingen toestaan, en het systeem kan bovendien nog steeds beschenen worden door de zon. Er kunnen structuren ontstaan die replicerend werken. Daarvan kennen we veel voorbeelden: kristallen; maar ook leven. Eenmaal ze kunnen repliceren is er het concept "erfelijkheid", en nu kan "natuurlijke selectie" optreden. Repliceerbaarheid leidt ertoe dat er ineens wèl iets bijzonders aan de hand is: structuren kunnen ontstaan die in een gesloten systeem niet kunnen ontstaan. Het hele proces staat en valt met de aanwezigheid van de zon: laat de zon uitdoven, en alle leven zal al vrij snel de temperatuur van zijn omgeving aannemen. "Dood". En dat klopt met het beeld van het kleine babytje dat met de blokjes speelt. De bestanddelen waaruit het leven bestaat zullen zich niet in stand kunnen houden, maar integendeel uit elkaar vallen, zodra er niet langer een constante energiestroom is waarop het leven kan meedrijven.
Natuurlijk zijn al die beelden een vereenvoudiging - maar dat had ik er dan ook bijgezet. Vereenvoudigingen zijn (als ik even snel wat definities mag voorstellen) manieren om een eerste inzicht te creëren in een complexe materie, dat beter is dan helemaal geen idee. Ik denk niet dat ik me daarbij schuldig gemaakt heb aan "simplificatie", als ik dat snel even definiëer als een poging tot vereenvoudiging die zo ver gaat dat essentiële concepten verloren gaan, of zelfs foute concepten tot stand komen. Dat je zelfs beter af zou zijn met helemaal geen idee, zeg maar. En omdat ik tegelijk (nog steeds) denk dat het beeld van het babytje met haar puzzel een goed beeld is van wat er gebeurt in een gesloten systeem, en ik er die laatste nuance wel degelijk had bijgezet, pleit ik onschuldig aan "simplificatie", en houd ik me voorlopig maar aan “vereenvoudiging".
-------------------------------------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/03/dingen-die-iedereen-zou-moeten-weten-3.html
Bijvoorbeeld, zegt Delirium, geeft mijn beeld helemaal geen rekenschap van de mogelijkheid dat er complexe biologische structuren verschijnen. Maar het punt is dat - en dit staat uitdrukkelijk in de tekst - mijn beeld het heeft over de gebeurtenissen in een gesloten systeem. Terwijl het systeem waarin complexe biologische structuren verschijnen helemaal geen gesloten systeem is. Het is een systeem waar sinds miljarden jaren een nogal constante energiestroom door loopt; afkomstig van de zon.
Let wel, dat maakt niet dat Delirium het mis heeft over de entropie. Het maakt alleen dat ik voorlopig maar blijf denken dat mijn beeld beter is dan helemaal geen idee. Maar omdat we daarmee een ander heel interessant onderwerp hebben geraakt, is het de moeite om er even verder bij stil te staan. Dat andere onderwerp is de vraag of er geen conflict is tussen de entropiewet, en biologische evolutie. "Entropie" versus "Natuurlijke Selectie"; Komt Dat Zien!
Aangezien Delirium het zelf heeft over de mogelijkheid één en ander in termen van "warmte" uit te drukken, neem ik dat maar als vertrekpunt. Een manier om de entropiewet te formuleren is dat een gegeven systeem de neiging heeft de temperatuur aan te nemen van zijn omgeving. Tijdens een warme zomernacht zet je je raam open om je slaapkamer te laten afkoelen, maar tijdens de winter zet je de verwarming aan om hetzelfde verschijnsel juist te bestrijden. Je wil in de winter immers helemaal niet dat je huis de temperatuur aanneemt van de omgeving. Het probleem van de biologische structuren is dan herformuleerbaar als: levende wezens nemen helemaal niet de termperatuur aan van hun omgeving. Wijzelf, bijvoorbeeld, halen 36 graden, en zodra we de temperatuur aannemen van onze omgeving - zeg, een stuk dichter bij het nulpunt, is een ander woord daarvoor "dood".
Maar daarmee is er niet meer conflict tussen de entropie en de evolutietheorie, dan in het volgende voorbeeld waarmee ik enkele jaren geleden de creationisten zwaar de stuipen op het lijf heb gejaagd. Wandelend in de avondzon op een zandstrand kan je aan je voeten voelen dat het zand helemaal niet de temperatuur van de omgeving aanneemt, maar integendeel een stuk warmer is. Destijds stelde ik de vraag: is dat (a) omdat dat zand de entropiewet negeert, of (b) omdat je iets over het hoofd hebt gezien? Alleen al het gepruttel dat daarop volgde brengt me in de verleiding een paar url's op te zoeken, maar dit terzijde.
Het punt is, het "conflict" tussen de entropiewet en de biologische evolutie waar de creationisten het zo graag over hebben, is een gefabriceerd conflict, dat de zon over het hoofd ziet. Gesloten systemen zullen de temperatuur van hun omgeving aannemen, maar een systeem dat door de stralen van de zon wordt beschenen is nu eenmaal geen gesloten systeem: het warmt op. En daarop is biologische evolutie alleen maar een complexe variant, dat loopt via het mechanisme van de "Natuurlijke Selectie" (1).
We beginnen met dode materie. Dode materie is wat je zou verwachten: de entropiewet heeft het ons juist verteld. Alleen, nu gaat daar ook nog een ster, bijvoorbeeld onze zon, op schijnen. Sommige materie is nogal inert, zoals zand, en warmt alleen maar op. Andere materie is daarentegen eerder actief, zoals koolstof. Onder invloed van de energie van de zon gaat koolstof een hoop chemische reacties aan met ander spul, en vormt (nog steeds simpele) moleculen. Natuurlijk, de entropiewet zegt dat die simpele moleculen met de tijd weer afgebroken raken. Dus op het eerste zicht, nog steeds niets bijzonders aan de hand.
Maar toch: het systeem kan ook uitzonderingen toestaan, en het systeem kan bovendien nog steeds beschenen worden door de zon. Er kunnen structuren ontstaan die replicerend werken. Daarvan kennen we veel voorbeelden: kristallen; maar ook leven. Eenmaal ze kunnen repliceren is er het concept "erfelijkheid", en nu kan "natuurlijke selectie" optreden. Repliceerbaarheid leidt ertoe dat er ineens wèl iets bijzonders aan de hand is: structuren kunnen ontstaan die in een gesloten systeem niet kunnen ontstaan. Het hele proces staat en valt met de aanwezigheid van de zon: laat de zon uitdoven, en alle leven zal al vrij snel de temperatuur van zijn omgeving aannemen. "Dood". En dat klopt met het beeld van het kleine babytje dat met de blokjes speelt. De bestanddelen waaruit het leven bestaat zullen zich niet in stand kunnen houden, maar integendeel uit elkaar vallen, zodra er niet langer een constante energiestroom is waarop het leven kan meedrijven.
Natuurlijk zijn al die beelden een vereenvoudiging - maar dat had ik er dan ook bijgezet. Vereenvoudigingen zijn (als ik even snel wat definities mag voorstellen) manieren om een eerste inzicht te creëren in een complexe materie, dat beter is dan helemaal geen idee. Ik denk niet dat ik me daarbij schuldig gemaakt heb aan "simplificatie", als ik dat snel even definiëer als een poging tot vereenvoudiging die zo ver gaat dat essentiële concepten verloren gaan, of zelfs foute concepten tot stand komen. Dat je zelfs beter af zou zijn met helemaal geen idee, zeg maar. En omdat ik tegelijk (nog steeds) denk dat het beeld van het babytje met haar puzzel een goed beeld is van wat er gebeurt in een gesloten systeem, en ik er die laatste nuance wel degelijk had bijgezet, pleit ik onschuldig aan "simplificatie", en houd ik me voorlopig maar aan “vereenvoudiging".
-------------------------------------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/03/dingen-die-iedereen-zou-moeten-weten-3.html
maandag 28 augustus 2006
"Een concept dat zo sterk is dat..."
De post over de entropiewet (1) schreef op een bepaald moment dat "het concept zo sterk was" dat je gerust kan aannemen dat er tegenvoorbeelden zijn, en dat desondanks het concept zich zal doorzetten. Dat is een voldoende belangrijk idee om er even nader bij te blijven stilstaan. Laten we een blok ijzer nemen dat een tijd in (zout) water ligt te weken. Iedereen verwacht dat het zal roesten. Namelijk, op moleculair niveau raken meer en meer moleculen uit het blok los, omdat ze reageren met het (zuurstof in het) water. En dat komt op zijn beurt omdat zuurstof een erg actieve stof is, die nu eenmaal met ongeveer alles reageert, zolang het maar niet zo inert is als de Parti Socialiste.
Hoe drukken we dat uit in termen van de entropiewet? Wel, er zijn heel veel posities waarin een ijzermolecule zich aan een zuurstofverbinding kan koppelen, terwijl er in verrhouding veel minder posities zijn waarin het netjes op zijn plaats in het blok ijzer kan blijven zitten. Dus geef dat blok voldoende tijd om vele interacties tussen ijzer en zuurstof te laten plaatsvinden, en het blok begint te verkleuren en verkruimelen: roest. En natuurlijk zal er wel eens een ijzermolecuul door het net glippen en, wie weet, zelfs perfect op de plaats terecht komen waar het moet zijn om aan het opbouwen van een perfect blok ijzer deel te nemen. Alleen, het concept van de entropie is sterk genoeg om dat soort tegenvoorbeelden te overleven. Aangezien er heel veel meer manieren zijn om niet perfect in het blok vast te zitten, en wel met zuurstof te reageren, zal na voldoende proberen veel ijzer beginnen loslaten.
Net zoals een klein babytje natuurlijk wel eens een puzzelstukje kan laten vallen, en dat op zodanige manier dat het perfect op zijn plaats in een puzzel terechtkomt. Alleen, als het klein babytje voldoende vaak aan de puzzel gaat prutsen, zullen de stukje geleidelijk meer en meer in de war raken: er zijn nu eenmaal heel veel meer manieren om niet op hun plaats te zitten, dan om wel op hun plaats te zitten.
Het idee dat een logisch concept zo ijzersterk is dat het zelfs de mogelijke tegenvoorbeelden kan overleven, speelt een belangrijke rol bij het begrijpen van "natuurlijke selectie" (2). Ooit was er daarover een hevig debat met een creationist. Die vond het hele idee "te onwaarschijnlijk". Ja, want het was allemaal gebaseerd op het feit dat één of andere verbetering "toevallig" moest ontstaan, en dan ook nog moest bewaard blijven. En zelfs de opmerking dat een "verbetering" toch iets zou zijn dat het individu zou helpen om langer te leven, en dus meer nakomelingen te krijgen (wat zou anders de betekenis van de term "verbetering" zijn?), kon hem niet overtuigen. Zeker, een konijn (bijvoorbeeld), kon wel eens betere ogen hebben dan een gemiddeld ander konijn, en misschien zelfs de scherpste ogen van heel het pak. Maar dat zou zich niet vertalen in een betere overlevingskans, want "het arme dier valt misschien wel in een put" - of welke andere factor ook zou kunnen interfereren met het (zogezegde) "toevalsproces".
Het punt is, inderdaad kan ook het konijn ("individu") met de beste ogen ("gunstige variatie") slachtoffer worden van een ongeval, net zo goed als alle andere konijnen dat kunnen. Maar dat is iets heel anders dan het idee (laat staan dat het een feit zou zijn) dat daarmee het effect van de "gunstige variatie" kan gecompenseerd worden. Net zoals het feit dat een klein babytje wel eens een puzzelstuk juist kan leggen niet impliceert dat kleine babytjes puzzels kunnen leggen.
Om in het voorbeeld te blijven: er zullen meerdere konijnen zijn met (relatief) goede ogen, zoals er ook vrij veel zijn met minder goede ogen. Zelfs al komt er één met goede ogen om in een ongeval, dan nog zullen er met het verstrijken van de generaties meer konijnen met goede ogen het moment van voortplanting bereiken (en dus het erfelijk materiaal dat goede ogen geeft doorgeven aan de volgende generaties) dan andere konijnen. Immers, die laatste hebben precies evenveel kans om in putten te vallen als iedereen, plus ook nog de kans om vossen te laat te zien.
En dus zullen er tussen geboorte van een generatie en volwassenheid van die generatie, meer konijnen met slechte ogen voor de bijl gaan, zelfs als er ook al eens één met goede ogen in een put valt. Hoe zou het anders kunnen zijn? De enige manier waarop de voordelen van goede ogen de gunstige effecten kunnen compenseren (zodat er toch nog evenveel konijnen met goede ogen overlijden als konijnen met slechte ogen) zou zijn dat het bezit van goede ogen die konijnen een hogere kans geeft om in ongelukken om te komen! Ik denk dat zelfs de creationisten het zover niet zullen willen drijven (hoewel, het zijn kapoenen, hoor, die creationisten). Maar in dat geval is het concept "natuurlijke selectie" sterk genoeg om het tegenvoorbeeld "met de put" te doorstaan. De kans op "ongelukken" is evenredig verspreid doorheen de hele populatie; de effecten van "gunstige" variatie zijn dat niet, en dus zal gunstige variatie, met het verstrijken van de generaties, meer en meer gaan voorkomen in de populatie. Zelfs als er af en toe eens één in een put valt
---------------------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/de-entropiewet_115667946535776970.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/03/dingen-die-iedereen-zou-moeten-weten-3.html
Hoe drukken we dat uit in termen van de entropiewet? Wel, er zijn heel veel posities waarin een ijzermolecule zich aan een zuurstofverbinding kan koppelen, terwijl er in verrhouding veel minder posities zijn waarin het netjes op zijn plaats in het blok ijzer kan blijven zitten. Dus geef dat blok voldoende tijd om vele interacties tussen ijzer en zuurstof te laten plaatsvinden, en het blok begint te verkleuren en verkruimelen: roest. En natuurlijk zal er wel eens een ijzermolecuul door het net glippen en, wie weet, zelfs perfect op de plaats terecht komen waar het moet zijn om aan het opbouwen van een perfect blok ijzer deel te nemen. Alleen, het concept van de entropie is sterk genoeg om dat soort tegenvoorbeelden te overleven. Aangezien er heel veel meer manieren zijn om niet perfect in het blok vast te zitten, en wel met zuurstof te reageren, zal na voldoende proberen veel ijzer beginnen loslaten.
Net zoals een klein babytje natuurlijk wel eens een puzzelstukje kan laten vallen, en dat op zodanige manier dat het perfect op zijn plaats in een puzzel terechtkomt. Alleen, als het klein babytje voldoende vaak aan de puzzel gaat prutsen, zullen de stukje geleidelijk meer en meer in de war raken: er zijn nu eenmaal heel veel meer manieren om niet op hun plaats te zitten, dan om wel op hun plaats te zitten.
Het idee dat een logisch concept zo ijzersterk is dat het zelfs de mogelijke tegenvoorbeelden kan overleven, speelt een belangrijke rol bij het begrijpen van "natuurlijke selectie" (2). Ooit was er daarover een hevig debat met een creationist. Die vond het hele idee "te onwaarschijnlijk". Ja, want het was allemaal gebaseerd op het feit dat één of andere verbetering "toevallig" moest ontstaan, en dan ook nog moest bewaard blijven. En zelfs de opmerking dat een "verbetering" toch iets zou zijn dat het individu zou helpen om langer te leven, en dus meer nakomelingen te krijgen (wat zou anders de betekenis van de term "verbetering" zijn?), kon hem niet overtuigen. Zeker, een konijn (bijvoorbeeld), kon wel eens betere ogen hebben dan een gemiddeld ander konijn, en misschien zelfs de scherpste ogen van heel het pak. Maar dat zou zich niet vertalen in een betere overlevingskans, want "het arme dier valt misschien wel in een put" - of welke andere factor ook zou kunnen interfereren met het (zogezegde) "toevalsproces".
Het punt is, inderdaad kan ook het konijn ("individu") met de beste ogen ("gunstige variatie") slachtoffer worden van een ongeval, net zo goed als alle andere konijnen dat kunnen. Maar dat is iets heel anders dan het idee (laat staan dat het een feit zou zijn) dat daarmee het effect van de "gunstige variatie" kan gecompenseerd worden. Net zoals het feit dat een klein babytje wel eens een puzzelstuk juist kan leggen niet impliceert dat kleine babytjes puzzels kunnen leggen.
Om in het voorbeeld te blijven: er zullen meerdere konijnen zijn met (relatief) goede ogen, zoals er ook vrij veel zijn met minder goede ogen. Zelfs al komt er één met goede ogen om in een ongeval, dan nog zullen er met het verstrijken van de generaties meer konijnen met goede ogen het moment van voortplanting bereiken (en dus het erfelijk materiaal dat goede ogen geeft doorgeven aan de volgende generaties) dan andere konijnen. Immers, die laatste hebben precies evenveel kans om in putten te vallen als iedereen, plus ook nog de kans om vossen te laat te zien.
En dus zullen er tussen geboorte van een generatie en volwassenheid van die generatie, meer konijnen met slechte ogen voor de bijl gaan, zelfs als er ook al eens één met goede ogen in een put valt. Hoe zou het anders kunnen zijn? De enige manier waarop de voordelen van goede ogen de gunstige effecten kunnen compenseren (zodat er toch nog evenveel konijnen met goede ogen overlijden als konijnen met slechte ogen) zou zijn dat het bezit van goede ogen die konijnen een hogere kans geeft om in ongelukken om te komen! Ik denk dat zelfs de creationisten het zover niet zullen willen drijven (hoewel, het zijn kapoenen, hoor, die creationisten). Maar in dat geval is het concept "natuurlijke selectie" sterk genoeg om het tegenvoorbeeld "met de put" te doorstaan. De kans op "ongelukken" is evenredig verspreid doorheen de hele populatie; de effecten van "gunstige" variatie zijn dat niet, en dus zal gunstige variatie, met het verstrijken van de generaties, meer en meer gaan voorkomen in de populatie. Zelfs als er af en toe eens één in een put valt
---------------------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/de-entropiewet_115667946535776970.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/03/dingen-die-iedereen-zou-moeten-weten-3.html
zondag 27 augustus 2006
De Entropiewet
Een tijdje geleden verzamelde dit blog een lijstje met “dingen die iedereen zou moeten weten”. Het idee is dat er verschillende stukjes “logica” bestaan, die praktisch onontbeerlijk zijn als je over verschillende onderwerpen wil praten. Vaak zijn die stukjes logica zelf niet zo vreselijk ingewikkeld. Het is dus mogelijk om een serie “fundamentals” te formuleren, die je niet precies tot een specialist maken, maar die wel vermijden dat je de ergste blunders maakt.
Eén van die stukjes logica is de “entropiewet”. Hoewel ik zeker weet dat het mogelijk moet zijn die tegelijk helder en beknopt en technisch correct te formuleren, biecht ik op dat ik me er beter niet aan waag. Soms moet je je als dilettant tevreden stellen met een intuïtieve benadering, en hopen dat je er niet te ver naast knalt.
Een voorbeeld van die intuïtieve benadering is als volgt. Beschouw een simpele puzzel van 100 stukjes, die enkel bestaat uit vierkante kubussen. Indien je ze in één enkele welbepaalde volgorde (10 X 10) naast elkaar legt, krijg je een fraai en kleurig plaatje uit een Walt Disney tekenfilm.
Neem aan dat de puzzel netjes correct gelegd ligt in een kamer. En neem verder aan dat die kamer leeg is, op de aanwezigheid van een klein babytje na, dat we hier ter afkorting met “S” zullen aanduiden.
Als er in een kamer één klein babytje (S) en één ander voorwerp zijn, is het redelijk aan te nemen dat S (dat is nog steeds dat kleine babytje) tot bij dat voorwerp kruifelt en er aan begint te prutsen. Bijvoorbeeld neemt ze één van die blokjes vast en begint het te bestuderen: langs alle kanten bekijken, in het mondje steken, op slaan: je kent dat. Daarna laat ze het blokje weer vallen.
Wat is de kans dat dat blokje (a) netjes op zijn plaats terecht komt en (b) met het plaatje naar boven? Die kans is zeer klein. Dus eigenlijk mogen we aannemen dat het niet zo zal zijn. Maar kom, het concept is zo sterk dat ik best even wil aannemen dat het toch zo is: de puzzel zit nog steeds netjes perfect in elkaar. Maar daarmee is S nog niet in rook opgegaan. Opnieuw grijpt ze een blokje vast, opnieuw steekt ze het in het mondje en laat het dan vallen. Wat wordt het, gaan we wéér veronderstellen dat het zomaar, vanzelf, toevallig, op de juiste plaats terechtkomt? Nee, natuurlijk, iedereen weet dat zo’n blokje al gauw schots en scheef, en met de verkeerde kant naar boven, bij de hoop terecht komt. De kans is zelfs reëel dat het niet bij de hoop, maar integendeel een eindje verderop terechtkomt.
En daarmee hebben we een woord zien vallen dat ons in de buurt van een verklaring brengt: “kans”. Er is maar één positie en één oriëntatie waarmee het blokje precies op de juiste plaats ligt. Er zijn heel veel posities en oriëntaties waarin het blokje niet langer bijdraagt aan een perfect plaatje. Er zijn dus ook heel veel meer manieren om verkeerd terect te komen, dan om goed terecht te komen. Dus als we S loslaten op een perfect gelegde puzzel, dan zal die puzzel er met de tijd minder en minder perfect gaan uitzien: S is tenslotte nog maar een klein babytje. Elke ingreep zal bijdragen aan de verdere wanorde, met ongetwijfeld wel eens een uitzondering: omdat het nu eenmaal wel mogelijk is dat een stukje goed neerkomt, maar veel waarschijnlijker dat het niet goed terechtkomt. En geloven dat iets dat erg onwaarschijnlijk is keer op keer zomaar toch weer gebeurt – dat is nu eenmaal teveel gevraagd.
Met de tijd zullen de blokjes zich ook verder en verder begeven van de plaats waar oorspronkelijk de puzzel lag. Het volstaat zelf een puzzel en een klein babytje in elkaars buurt te brengen, en u zal dat met uw eigen ogen kunnen zien. En dat is nog steeds een kwestie van precies dezelfde “kans”. Het aantal posities waarin de blokjes kunnen terecht komen stijgt naarmate de ruimte waarin ze zich bevinden groter is, maar het aantal posities waarin ze een perfect gelegde puzzel vormen blijft precies dezelfde (één), onafhankelijk van de grootte van die kamer. Ook zijn er wel vrij veel posities waarin ze tenminste in elkaars buurt liggen, maar met de grootte van de kamer breidt ook het nog veel grotere aantal mogelijke posities uit, waarin ze niet in elkaars buurt liggen. En dus is met elke ingreep de kans dat de stukjes doorheen de kamer verspreid raken veel groter dan de kans dat ze integendeel in elkaars buurt blijven – en dat is ook wat er gebeurt als we meerdere ingrepen proberen. Enkele uitzonderingen niet te na gesproken: in grote lijnen gaat de tendens naar grotere wanorde.
Nu is het gedrag van een puzzel die uit elkaar valt onder de invloed van een klein baby’tje niet zo verschillend van het gedrag van een suikerklontje dat uit elkaar valt onder invloed van een kop thee, of een stuk ijzer dat verroest onder invloed van een plas water, en vele, vele andere. En dat is waar de wet van de entropie over gaat. Voor een gegeven systeem vergroot met de tijd de wanorde. Gooi 100 puzzelstukjes in een ruimte door elkaar, en de gekende wetten van de chemie en de fysica zullen er geen perfect gelegde puzzel van maken. Er kunnen aardbevingen gebeuren, of er kan een miljoen jaar voorbijgaan zonder dat er iets gebeurt, maar in beide gevallen zullen we de wanorde zien toenemen.
Merk evenwel op dat het gaat om een gegeven systeem. Wanneer we over het hoofd zien dat dit een beschrijving is van een gegeven systeem, dan zouden we onszelf zomaar kunnen wijsmaken dat het onmogelijk is dat puzzels perfect gelegd in een kamer liggen. Terwijl er natuurlijk altijd iemand kan binnenwandelen, die de puzzel kan leggen. Alleen praten we nu niet langer over een “gegeven systeem”, vermits er net iemand van buiten kwam binnen wandelen. Maar ach, de uiteenzetting verdrinkt alweer in lange omschrijvingen van mogelijke uitzonderingen. Een echte beknopte, maar technisch correcte omschrijving zou vanzelfsprekend veel beter zijn.
----------------------------------
Andere "dingen die iedereen zou moeten weten":
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/02/dingen-die-iedereen-zou-moeten-weten.html
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/02/dingen-die-iedereen-zou-moeten-weten_13.html
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/03/dingen-die-iedereen-zou-moeten-weten-3.html
Eén van die stukjes logica is de “entropiewet”. Hoewel ik zeker weet dat het mogelijk moet zijn die tegelijk helder en beknopt en technisch correct te formuleren, biecht ik op dat ik me er beter niet aan waag. Soms moet je je als dilettant tevreden stellen met een intuïtieve benadering, en hopen dat je er niet te ver naast knalt.
Een voorbeeld van die intuïtieve benadering is als volgt. Beschouw een simpele puzzel van 100 stukjes, die enkel bestaat uit vierkante kubussen. Indien je ze in één enkele welbepaalde volgorde (10 X 10) naast elkaar legt, krijg je een fraai en kleurig plaatje uit een Walt Disney tekenfilm.
Neem aan dat de puzzel netjes correct gelegd ligt in een kamer. En neem verder aan dat die kamer leeg is, op de aanwezigheid van een klein babytje na, dat we hier ter afkorting met “S” zullen aanduiden.
Als er in een kamer één klein babytje (S) en één ander voorwerp zijn, is het redelijk aan te nemen dat S (dat is nog steeds dat kleine babytje) tot bij dat voorwerp kruifelt en er aan begint te prutsen. Bijvoorbeeld neemt ze één van die blokjes vast en begint het te bestuderen: langs alle kanten bekijken, in het mondje steken, op slaan: je kent dat. Daarna laat ze het blokje weer vallen.
Wat is de kans dat dat blokje (a) netjes op zijn plaats terecht komt en (b) met het plaatje naar boven? Die kans is zeer klein. Dus eigenlijk mogen we aannemen dat het niet zo zal zijn. Maar kom, het concept is zo sterk dat ik best even wil aannemen dat het toch zo is: de puzzel zit nog steeds netjes perfect in elkaar. Maar daarmee is S nog niet in rook opgegaan. Opnieuw grijpt ze een blokje vast, opnieuw steekt ze het in het mondje en laat het dan vallen. Wat wordt het, gaan we wéér veronderstellen dat het zomaar, vanzelf, toevallig, op de juiste plaats terechtkomt? Nee, natuurlijk, iedereen weet dat zo’n blokje al gauw schots en scheef, en met de verkeerde kant naar boven, bij de hoop terecht komt. De kans is zelfs reëel dat het niet bij de hoop, maar integendeel een eindje verderop terechtkomt.
En daarmee hebben we een woord zien vallen dat ons in de buurt van een verklaring brengt: “kans”. Er is maar één positie en één oriëntatie waarmee het blokje precies op de juiste plaats ligt. Er zijn heel veel posities en oriëntaties waarin het blokje niet langer bijdraagt aan een perfect plaatje. Er zijn dus ook heel veel meer manieren om verkeerd terect te komen, dan om goed terecht te komen. Dus als we S loslaten op een perfect gelegde puzzel, dan zal die puzzel er met de tijd minder en minder perfect gaan uitzien: S is tenslotte nog maar een klein babytje. Elke ingreep zal bijdragen aan de verdere wanorde, met ongetwijfeld wel eens een uitzondering: omdat het nu eenmaal wel mogelijk is dat een stukje goed neerkomt, maar veel waarschijnlijker dat het niet goed terechtkomt. En geloven dat iets dat erg onwaarschijnlijk is keer op keer zomaar toch weer gebeurt – dat is nu eenmaal teveel gevraagd.
Met de tijd zullen de blokjes zich ook verder en verder begeven van de plaats waar oorspronkelijk de puzzel lag. Het volstaat zelf een puzzel en een klein babytje in elkaars buurt te brengen, en u zal dat met uw eigen ogen kunnen zien. En dat is nog steeds een kwestie van precies dezelfde “kans”. Het aantal posities waarin de blokjes kunnen terecht komen stijgt naarmate de ruimte waarin ze zich bevinden groter is, maar het aantal posities waarin ze een perfect gelegde puzzel vormen blijft precies dezelfde (één), onafhankelijk van de grootte van die kamer. Ook zijn er wel vrij veel posities waarin ze tenminste in elkaars buurt liggen, maar met de grootte van de kamer breidt ook het nog veel grotere aantal mogelijke posities uit, waarin ze niet in elkaars buurt liggen. En dus is met elke ingreep de kans dat de stukjes doorheen de kamer verspreid raken veel groter dan de kans dat ze integendeel in elkaars buurt blijven – en dat is ook wat er gebeurt als we meerdere ingrepen proberen. Enkele uitzonderingen niet te na gesproken: in grote lijnen gaat de tendens naar grotere wanorde.
Nu is het gedrag van een puzzel die uit elkaar valt onder de invloed van een klein baby’tje niet zo verschillend van het gedrag van een suikerklontje dat uit elkaar valt onder invloed van een kop thee, of een stuk ijzer dat verroest onder invloed van een plas water, en vele, vele andere. En dat is waar de wet van de entropie over gaat. Voor een gegeven systeem vergroot met de tijd de wanorde. Gooi 100 puzzelstukjes in een ruimte door elkaar, en de gekende wetten van de chemie en de fysica zullen er geen perfect gelegde puzzel van maken. Er kunnen aardbevingen gebeuren, of er kan een miljoen jaar voorbijgaan zonder dat er iets gebeurt, maar in beide gevallen zullen we de wanorde zien toenemen.
Merk evenwel op dat het gaat om een gegeven systeem. Wanneer we over het hoofd zien dat dit een beschrijving is van een gegeven systeem, dan zouden we onszelf zomaar kunnen wijsmaken dat het onmogelijk is dat puzzels perfect gelegd in een kamer liggen. Terwijl er natuurlijk altijd iemand kan binnenwandelen, die de puzzel kan leggen. Alleen praten we nu niet langer over een “gegeven systeem”, vermits er net iemand van buiten kwam binnen wandelen. Maar ach, de uiteenzetting verdrinkt alweer in lange omschrijvingen van mogelijke uitzonderingen. Een echte beknopte, maar technisch correcte omschrijving zou vanzelfsprekend veel beter zijn.
----------------------------------
Andere "dingen die iedereen zou moeten weten":
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/02/dingen-die-iedereen-zou-moeten-weten.html
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/02/dingen-die-iedereen-zou-moeten-weten_13.html
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/03/dingen-die-iedereen-zou-moeten-weten-3.html
zaterdag 26 augustus 2006
Van Dromen en Wanen
Iedereen kent, naar het schijnt, de ervaring van dromen die soms wonderlijk gedetailleerd verhalen vertellen, waarvan je bij het wakker worden alleen maar zou willen dat je verder kon dromen. Mij overkomt dat zelfs erg vaak, over de meest onverwachte dingen. Tot op vandaag kan ik grote delen van de plattegrond tekenen van een kasteel in Frankrijk, dat ik (nota bene: in een droom, dus) in 1944 als onderdeel van een Frans-Amerikaans commando heb helpen innemen. Ik kan het verhaal vertellen, ik kan een verhaal binnen het verhaal vertellen, ik kan details geven van de kasseien op de binnenplaats, tussen de grote eetzaal (waar we krijgsgevangen Duitsers verzamelden) en de keuken (waar we nog verzet biedende Duitsers hadden gezien) van een gangen- en trappenstelsel dat we afdaalden omdat we er ook nog verzet wisten zitten, ja, ik kon destijds zoveel details over uniformen geven dat ik me nog heb afgevraagd of het de moeite zou zijn één en ander op te zoeken, en te vergelijken met wat ik tenslotte allemaal in mijn slaap had verzonnen.
Die dromen vertonen veel voorbeelden van varianten op dat thema, vaak in historische settings waarvan ik niet echt iets hoef te weten: dat soort dromen overkomt je gewoon. Ik kan niet zeggen dat die adembenemende details vervelend zijn in geval van nachtmerries, omdat die laatste zo weinig voorkomen dat ik er geen last van heb. Maar laat ik het nu deze nacht voor gehad hebben: de nachtmerrie nam de vorm aan dat ik “zat te kijken naar” en tegelijk “getuige was van” een soort horrorfilm. Dat wil zeggen, tegelijk zat ik midden in het verhaal en tegelijk was het niet meer persoonlijk bedreigend dan wanneer je voor je tv had gezeten. Wat is daar dan zo bedreigend aan, zal je misschien wel denken? Wel, het punt is dat ikzelf, nooit van z’n leven, jamais de la vie en absolute totale njet, niet aan horror zal beginnen. Ik lees het niet, ik kijk er niet naar, ik krijg er koude voeten van, laat me met rust. De rijkgevulde bibliotheek hier gaat tot Science Fiction en een beetje Fantasy, maar niet één enkele horrorstory, zelfs geen Edgar Allan Poe.
Zelfs herinner ik me tot vandaag hoe ik me ooit eens erg bedrogen heb gevoeld. Een goede vriend had me meegetroond naar metropolis voor “nen hele goeie film”. Daar aangekomen kocht hij tot mijn afgrijzen twee tickets voor The Shining: inderdaad nen hele goeie film. Groen van schrik ben ik er binnen gegaan; de kleur waarmee ik weer buiten kwam kunnen alleen de bijen waarnemen. Ik ben nu eenmaal één van die mensen die geen ketchup kunnen zien. En als het gaat over films, respectievelijk dromen, waarbij de ketchup vloeit met beken, dan is het allemaal niks voor mij.
En dat soort droom had ik dus vannacht: de camera, of “het perspectief”, of desnoods ikzelf (maar dan zonder er zelf direct aanwezig te zijn) ging de gewraakte ruimte binnen, en daar, met hetzelfde detail als de barokke gangen van het Frans kasteel, bevond zich het ijselijke schouwspel waarvan ik wakker werd.
Of beter gezegd, halfwakker. En in die toestand van halfslaap leek de donkere kamer en de frisse temperatuur een dodelijke dreiging, waartegen, gelukkig, uitgerekend de warmte van de dekens een waterdichte verdediging vormde. Beter dan achtervolgd door de Zwarte Ruiters Gandalf tegen het lijf te lopen! En op dat moment klinken uit de kamer van baby Sarah geluidjes: “eh – eh – eh – uuuuhuuuuh? – eh eh eh!”.
Verdwenen, de dreiging van het duister! Weg, de loerende monsters die door de kilte rondslopen, voor zover ze die kilte al niet zelf veroorzaakten! De realiteit breekt binnen en verjaagt de laatste resten van de droom, zoals een windstoot doet met de rookpluim van de barbecue. Papa sluipt de kamer van baby binnen, steekt de tutter in het mondje en denkt pas terug aan de droom als hij ’s morgens Het Flesje gaat maken
Hoe dan ook, die gedetailleerdheid van de dromen, alsook hun vermogen om te blijven hangen, alsook het gemak waarmee dat allemaal raakt weggeveegd zodra de kier naar de werkelijkheid eenmaal openstaat, maakt dat ik me iets afvraag. Is er geen verband tussen die elementen en de symptomen die je hebt bij vormen van waanzin? Zou het kunnen dat je bij sommige wanen leeft in een wereld die je even gedetailleerd en overtuigend ziet als in die droom waarvan je later een plattegrond kan tekenen? En zou het kunnen dat de waanzin er in bestaat dat je geen kier naar de realiteit kan vinden, die maakt dat heel dat wereldje in een zucht wordt weggeveegd? En dus blijf je steken in een wereld waarin je “stemmen hoort” en waarin monsters je “achtervolgen” en je reageert op dingen “die er niet zijn”?
Ik weet het niet. Maar ik zou me er iets bij kunnen voorstellen. Zie eens hoe lang die nachtmerrie van deze nacht nog zit door te werken.
Die dromen vertonen veel voorbeelden van varianten op dat thema, vaak in historische settings waarvan ik niet echt iets hoef te weten: dat soort dromen overkomt je gewoon. Ik kan niet zeggen dat die adembenemende details vervelend zijn in geval van nachtmerries, omdat die laatste zo weinig voorkomen dat ik er geen last van heb. Maar laat ik het nu deze nacht voor gehad hebben: de nachtmerrie nam de vorm aan dat ik “zat te kijken naar” en tegelijk “getuige was van” een soort horrorfilm. Dat wil zeggen, tegelijk zat ik midden in het verhaal en tegelijk was het niet meer persoonlijk bedreigend dan wanneer je voor je tv had gezeten. Wat is daar dan zo bedreigend aan, zal je misschien wel denken? Wel, het punt is dat ikzelf, nooit van z’n leven, jamais de la vie en absolute totale njet, niet aan horror zal beginnen. Ik lees het niet, ik kijk er niet naar, ik krijg er koude voeten van, laat me met rust. De rijkgevulde bibliotheek hier gaat tot Science Fiction en een beetje Fantasy, maar niet één enkele horrorstory, zelfs geen Edgar Allan Poe.
Zelfs herinner ik me tot vandaag hoe ik me ooit eens erg bedrogen heb gevoeld. Een goede vriend had me meegetroond naar metropolis voor “nen hele goeie film”. Daar aangekomen kocht hij tot mijn afgrijzen twee tickets voor The Shining: inderdaad nen hele goeie film. Groen van schrik ben ik er binnen gegaan; de kleur waarmee ik weer buiten kwam kunnen alleen de bijen waarnemen. Ik ben nu eenmaal één van die mensen die geen ketchup kunnen zien. En als het gaat over films, respectievelijk dromen, waarbij de ketchup vloeit met beken, dan is het allemaal niks voor mij.
En dat soort droom had ik dus vannacht: de camera, of “het perspectief”, of desnoods ikzelf (maar dan zonder er zelf direct aanwezig te zijn) ging de gewraakte ruimte binnen, en daar, met hetzelfde detail als de barokke gangen van het Frans kasteel, bevond zich het ijselijke schouwspel waarvan ik wakker werd.
Of beter gezegd, halfwakker. En in die toestand van halfslaap leek de donkere kamer en de frisse temperatuur een dodelijke dreiging, waartegen, gelukkig, uitgerekend de warmte van de dekens een waterdichte verdediging vormde. Beter dan achtervolgd door de Zwarte Ruiters Gandalf tegen het lijf te lopen! En op dat moment klinken uit de kamer van baby Sarah geluidjes: “eh – eh – eh – uuuuhuuuuh? – eh eh eh!”.
Verdwenen, de dreiging van het duister! Weg, de loerende monsters die door de kilte rondslopen, voor zover ze die kilte al niet zelf veroorzaakten! De realiteit breekt binnen en verjaagt de laatste resten van de droom, zoals een windstoot doet met de rookpluim van de barbecue. Papa sluipt de kamer van baby binnen, steekt de tutter in het mondje en denkt pas terug aan de droom als hij ’s morgens Het Flesje gaat maken
Hoe dan ook, die gedetailleerdheid van de dromen, alsook hun vermogen om te blijven hangen, alsook het gemak waarmee dat allemaal raakt weggeveegd zodra de kier naar de werkelijkheid eenmaal openstaat, maakt dat ik me iets afvraag. Is er geen verband tussen die elementen en de symptomen die je hebt bij vormen van waanzin? Zou het kunnen dat je bij sommige wanen leeft in een wereld die je even gedetailleerd en overtuigend ziet als in die droom waarvan je later een plattegrond kan tekenen? En zou het kunnen dat de waanzin er in bestaat dat je geen kier naar de realiteit kan vinden, die maakt dat heel dat wereldje in een zucht wordt weggeveegd? En dus blijf je steken in een wereld waarin je “stemmen hoort” en waarin monsters je “achtervolgen” en je reageert op dingen “die er niet zijn”?
Ik weet het niet. Maar ik zou me er iets bij kunnen voorstellen. Zie eens hoe lang die nachtmerrie van deze nacht nog zit door te werken.
vrijdag 25 augustus 2006
Vliegtuig
Het vliegtuig is geland, het taxiën is voorbij, maar de motoren staan nog niet af...
En als praktisch één man staan de passagiers recht, beginnen hun baggage bij elkaar te rapen, en staan vervolgens nog ettelijke minuten, opeengepakt, verkrampt en op elkaars tenen, te wachten tot de deuren opengaan. Ja, zelfs de motoren moeten eerst nog stilvallen.
En ik vraag me af: wat bezielt ze? En het is niet dat ik dat allemaal beter weet. Voor mij was het evengoed als voor iedereen een leerproces. Dus die eerste keer stond ik ook recht, ook verkrampt, en ook te wachten, en ik durf wedden de tweede keer ook, en zelfs de derde, en sindsdien was het schlusz. Uw favoriete blogger is nu één van die drie of vier etters die rustig blijven zitten.
Maar laat me duidelijk zijn, ik denk niet dat je dat moet doen om je een air van ervaren vliegtuigreiziger mee te geven. Het aantal passagiers dat rechtstaat is veel te groot om allemaal beginners te kunnen zijn. Nee, er moet één of ander quasi-masochistisch principe aan het werk zijn; iets van "ik heb nu al uren doorgebracht, wachtend in luchthavens, de ongemakken van de check-in en de douane doorstaand, en de veiligheidscontrole, en tenslotte het vliegtuig zelf, en nu het bijna voorbij is wil ik nog eens extra afzien, om het zeker niet te vergeten".
Iets dergelijks? In ieder geval: beats me.
En als praktisch één man staan de passagiers recht, beginnen hun baggage bij elkaar te rapen, en staan vervolgens nog ettelijke minuten, opeengepakt, verkrampt en op elkaars tenen, te wachten tot de deuren opengaan. Ja, zelfs de motoren moeten eerst nog stilvallen.
En ik vraag me af: wat bezielt ze? En het is niet dat ik dat allemaal beter weet. Voor mij was het evengoed als voor iedereen een leerproces. Dus die eerste keer stond ik ook recht, ook verkrampt, en ook te wachten, en ik durf wedden de tweede keer ook, en zelfs de derde, en sindsdien was het schlusz. Uw favoriete blogger is nu één van die drie of vier etters die rustig blijven zitten.
Maar laat me duidelijk zijn, ik denk niet dat je dat moet doen om je een air van ervaren vliegtuigreiziger mee te geven. Het aantal passagiers dat rechtstaat is veel te groot om allemaal beginners te kunnen zijn. Nee, er moet één of ander quasi-masochistisch principe aan het werk zijn; iets van "ik heb nu al uren doorgebracht, wachtend in luchthavens, de ongemakken van de check-in en de douane doorstaand, en de veiligheidscontrole, en tenslotte het vliegtuig zelf, en nu het bijna voorbij is wil ik nog eens extra afzien, om het zeker niet te vergeten".
Iets dergelijks? In ieder geval: beats me.
woensdag 23 augustus 2006
Islam: Ups en Downs
Op het blog van LVB staat weer een draad over een nogal actueel onderwerp (1) De vraag is of de huidige achterlijkheid van veel Islamlanden, zowel in materiële zin (bekijk de cijfers) als in spirituele zin (de grote charismatische figuur is Bin Laden) "inherent" aan de "cultuur" is, dan wel een historisch verschijnsel dat er vandaag zus uitziet, maar morgen weer zo kan zijn.
De geregelde lezer van dit blog weet natuurlijk al lang dat, aangenomen dat je de geschiedenis op een schaal bekijkt die een béétje langer is dan je eigen neus, historische golfbewegingen (2) een veel betere kandidaat lijken dan de "inferieure cultuur" van de Islam. En gebaseerd op simpele historische feiten kunnen we zien dat, inderdaad, de Islam gedurende de 1,400 jaar dat ze bestaan verschillende grote bloeiperiodes heeft gekend, en dat minstens één daarvan voorkwam in een periode (zeg: de eeuwen voor het jaar 1,000 AD) waarin het het het Westen was dat tot relatieve (en grotendeels absolute ook, trouwens) barbarij was vervallen (3).
Nu is het zo dat in tijden van politieke spanning tussen twee culturen (nu, dus) de neiging tot inhoudsloos loeien en schelden ("islamfascisme" vandaag, "Untermensch" een paar generaties geleden, "ketters" nog wat langer geleden, enzovoort) vermenigvuldigt zoals de broden en vissen. Maar in de draad in kwestie gaat het er (vooralsnog, tenminste) heel redelijk aan toe. Zo hebben we commentator "Bart" die iets opmerkt dat we meteen zien passen in het bovenstaande, maar dat intussen wel doodeenvoudig waar is:
"hé jongens, je moet gewoon het aantal uitvindingen van de arabische wereld en het aantal patenten dat zij hebben, het aantal wereldmerken die ze hebben opgebouwd even optellen. En dat dan vergelijken met een bevolking van pakweg Zweden. Zweden heeft meer gedaan dan de hele maghrebwereld."
Het punt is dus niet dat dit niet klopt, want het klopt wel. Het punt is dat veel mensen uit de hoek die ik "dom rechts" ben gaan noemen daarvan iets maken dat er doodeenvoudig niet is. Ik stel voor dat je in gedachten een kort lijstje maakt met wat voorbeelden van "grote beschavingen" uit het verleden. De Romeinen, Chinezen, Maya's en Babyloniërs? Uitstekend, we tellen van al deze grote beschavingen het aantal patenten op, enzovoort enzoverder, en de conclusie is zeer simpel: Alle (A - L - L - E) zogenaamde "grote beschavingen" uit het verleden zinken qua materiële (sociaal-economische) prestaties zo in het niets vergeleken bij het Westen van, zeg, sinds de tweede helft van de negentiende eeuw, dat je ze allemaal met Barts opmerking kan afschrijven. Het klopt met andere woorden wel, maar niet omdat we hier een revolutionaire ontdekking hebben gedaan, die ons de "inferioriteit" van de Islam doet inzien. Het klopt omdat het gewoon een toepassing is van een simpele historische realiteit; een universeel kenmerk van alle menselijke beschavingen van de laatste zes millennia, tot en met de Westerse beschavingen van die periodes.
Dus indien luidkeels geëist wordt dat de Arabische cultuur een serie patenten kan voorleggen, terwijl soortgelijke eisen niet worden gesteld van alle anderen, dan proberen ze met twee maten en twee gewichten te wegen, in de hoop dat niemand iets in de gaten heeft (en in de zekerheid dat hun aanhangers het zeker niet in de gaten zullen hebben: als iemand iets wil geloven, dan zal hij het geloven.) Daarentegen, indien iemand er gewoon op wil wijzen dat Het Westen sinds enkele eeuwen dingen heeft gedaan die andere beschavingen, zoals bijvoorbeeld de Islam, niet hebben gedaan, dan is dat doodeenvoudig juist.
Een veel voorkomende variant daarop is een vraag waar de discussie bij LVB ook in terecht komt - maar eens temeer, op een manier, die gegeven de emotionaliteit waarop het onderwerp gewoonlijk kan rekenen verbazingwekkend genuanceerd is. We krijgen namelijk de vraag of de toenmalige grote prestaties van de Islam-beschavingen wel "origineel" zijn, en niet "eigenlijk" aan (zeg) de Grieken of de Indiërs te danken zijn. En ik durf wedden dat het antwoord is dat gemakkelijk 90% van de voorbeelden die ze opgeven "ontleend" zullen geweest zijn aan anderen. En weet je hoe ik daar zo gerust in kan zijn? Omdat alle beschavingen van het verleden een heel groot deel van hun prestaties te danken hebben aan "ontleende" elementen van andere culturen. (De "90%" is alleen maar het (uit het blote hoofd onthouden) cijfer dat ik in gedachten heb, nu ik niet meer zo direct weet waar ik dat precies gelezen heb.)
Dus wat zou er nu gebeuren als de één of andere Chinese "eigen cultuur eerst" aanhanger in het jaar 1,500 AD de bewering te slikken kreeg dat Europa op het punt stond de wereld te veroveren? Ja, want ze hadden de boekdrukkunst uitgevonden?
"Europa??" zou hij zich in zijn thee verslikken, de "boekdrukkunst??? Maar, mijn arme vriend, de boekdrukkunst hebben ze van de Arabieren moeten leren; Baghdad was in de twaalfde of dertiende eeuw het West-Aziatische (je weet wel, waar Europa een moerassig schiereiland van is) centrum van de boekhandel, met industriële papierproductie en dergelijke secundaire industrieën. In die tijd waren de Europeanen (voor zover mogelijk) zelfs nog Barbaarser dan nu! En natuurlijk hebben die Arabieren dat ook niet zelf uitgevonden (hoewel ze misschien wel het papier hebben uitgevonden: zo'n Chinees in 1,500 weet dat natuurlijk ook niet allemaal van buiten) maar, in alle bescheidenheid, dat kunstje van ons (Chinezen) geleerd."
Dat is wat die Chinees zou zeggen, en hoewel hij een punt zou hebben, zou er meteen zo'n bescheiden glimlachende Indische Boeddhist klaarstaan, om er op te wijzen dat ook de Chinese "uitvinding" van de boekdrukkunst al een afkijken was van een Indische gewoonte om heilige teksten te "stempelen", op zijn beurt een afgeleide van de kledingindustrie.
Om maar te zeggen, we zijn weer op het punt waarop we alle kenmerken van de grote Islamculturen van het verleden kunnen afwimpelen, bijvoorbeeld omdat we er ons emotioneel goed bij voelen, maar daarvoor wel het systeem van de twee maten en gewichten zullen nodig hebben. Want volgens dit criterium is er geen enkele grote beschaving uit het verleden die veel eigen prestaties kan voorleggen - ze zullen allemaal massa's dingen ontleend hebben aan de Babyloniërs, de Phoeniciërs en de Egyptenaren (Het Grieks alfabet en de wiskunde! Alexandrië!). En dus kan je er al even weinig de "inferioriteit" van één enkele cultuur uit afleiden, als wanneer je erkent dat de Islamculturen van het verleden evengoed grote bloeiperiodes hebben gekend als al die andere beschavingen: het enige wat je voor ogen moet houden is dat de criteria waarmee je de ene beoordeelt, bruikbaar moeten zijn voor alle andere.
En natuurlijk ontstaat dan de ruimte waar wij, liberaal rechts, kunnen zeggen dat onze cultuur wel iets heel veel beter heeft gedaan dan alle andere beschavingen uit het verleden. Wij hebben een levensverwachting van tegen de 80, en niet langer 30; en wij kennen een kindersterfte van enkele promillen, en niet langer tientallen percenten, en bij ons heeft een vrouw geen kans van een tien percent om te sterven in het kraambed, zoals zo vaak en zo lang het geval is geweest. En eerlijk gezegd denk ik dat een aanwijzen van wat het Westen als beschaving werkelijk onderscheidt van al de rest, veel en veel overtuigender is wanneer het geen beroep moet doen op manoeuvres, verdraaiïngen, geloei en gescheld.
---------------------------------------------------------
(1) http://lvb.net/item/3289
(2 http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/convergentie-en-divergentie.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/rechts-maar-toch-goed-david-landes.html (bij noot 5)
De geregelde lezer van dit blog weet natuurlijk al lang dat, aangenomen dat je de geschiedenis op een schaal bekijkt die een béétje langer is dan je eigen neus, historische golfbewegingen (2) een veel betere kandidaat lijken dan de "inferieure cultuur" van de Islam. En gebaseerd op simpele historische feiten kunnen we zien dat, inderdaad, de Islam gedurende de 1,400 jaar dat ze bestaan verschillende grote bloeiperiodes heeft gekend, en dat minstens één daarvan voorkwam in een periode (zeg: de eeuwen voor het jaar 1,000 AD) waarin het het het Westen was dat tot relatieve (en grotendeels absolute ook, trouwens) barbarij was vervallen (3).
Nu is het zo dat in tijden van politieke spanning tussen twee culturen (nu, dus) de neiging tot inhoudsloos loeien en schelden ("islamfascisme" vandaag, "Untermensch" een paar generaties geleden, "ketters" nog wat langer geleden, enzovoort) vermenigvuldigt zoals de broden en vissen. Maar in de draad in kwestie gaat het er (vooralsnog, tenminste) heel redelijk aan toe. Zo hebben we commentator "Bart" die iets opmerkt dat we meteen zien passen in het bovenstaande, maar dat intussen wel doodeenvoudig waar is:
"hé jongens, je moet gewoon het aantal uitvindingen van de arabische wereld en het aantal patenten dat zij hebben, het aantal wereldmerken die ze hebben opgebouwd even optellen. En dat dan vergelijken met een bevolking van pakweg Zweden. Zweden heeft meer gedaan dan de hele maghrebwereld."
Het punt is dus niet dat dit niet klopt, want het klopt wel. Het punt is dat veel mensen uit de hoek die ik "dom rechts" ben gaan noemen daarvan iets maken dat er doodeenvoudig niet is. Ik stel voor dat je in gedachten een kort lijstje maakt met wat voorbeelden van "grote beschavingen" uit het verleden. De Romeinen, Chinezen, Maya's en Babyloniërs? Uitstekend, we tellen van al deze grote beschavingen het aantal patenten op, enzovoort enzoverder, en de conclusie is zeer simpel: Alle (A - L - L - E) zogenaamde "grote beschavingen" uit het verleden zinken qua materiële (sociaal-economische) prestaties zo in het niets vergeleken bij het Westen van, zeg, sinds de tweede helft van de negentiende eeuw, dat je ze allemaal met Barts opmerking kan afschrijven. Het klopt met andere woorden wel, maar niet omdat we hier een revolutionaire ontdekking hebben gedaan, die ons de "inferioriteit" van de Islam doet inzien. Het klopt omdat het gewoon een toepassing is van een simpele historische realiteit; een universeel kenmerk van alle menselijke beschavingen van de laatste zes millennia, tot en met de Westerse beschavingen van die periodes.
Dus indien luidkeels geëist wordt dat de Arabische cultuur een serie patenten kan voorleggen, terwijl soortgelijke eisen niet worden gesteld van alle anderen, dan proberen ze met twee maten en twee gewichten te wegen, in de hoop dat niemand iets in de gaten heeft (en in de zekerheid dat hun aanhangers het zeker niet in de gaten zullen hebben: als iemand iets wil geloven, dan zal hij het geloven.) Daarentegen, indien iemand er gewoon op wil wijzen dat Het Westen sinds enkele eeuwen dingen heeft gedaan die andere beschavingen, zoals bijvoorbeeld de Islam, niet hebben gedaan, dan is dat doodeenvoudig juist.
Een veel voorkomende variant daarop is een vraag waar de discussie bij LVB ook in terecht komt - maar eens temeer, op een manier, die gegeven de emotionaliteit waarop het onderwerp gewoonlijk kan rekenen verbazingwekkend genuanceerd is. We krijgen namelijk de vraag of de toenmalige grote prestaties van de Islam-beschavingen wel "origineel" zijn, en niet "eigenlijk" aan (zeg) de Grieken of de Indiërs te danken zijn. En ik durf wedden dat het antwoord is dat gemakkelijk 90% van de voorbeelden die ze opgeven "ontleend" zullen geweest zijn aan anderen. En weet je hoe ik daar zo gerust in kan zijn? Omdat alle beschavingen van het verleden een heel groot deel van hun prestaties te danken hebben aan "ontleende" elementen van andere culturen. (De "90%" is alleen maar het (uit het blote hoofd onthouden) cijfer dat ik in gedachten heb, nu ik niet meer zo direct weet waar ik dat precies gelezen heb.)
Dus wat zou er nu gebeuren als de één of andere Chinese "eigen cultuur eerst" aanhanger in het jaar 1,500 AD de bewering te slikken kreeg dat Europa op het punt stond de wereld te veroveren? Ja, want ze hadden de boekdrukkunst uitgevonden?
"Europa??" zou hij zich in zijn thee verslikken, de "boekdrukkunst??? Maar, mijn arme vriend, de boekdrukkunst hebben ze van de Arabieren moeten leren; Baghdad was in de twaalfde of dertiende eeuw het West-Aziatische (je weet wel, waar Europa een moerassig schiereiland van is) centrum van de boekhandel, met industriële papierproductie en dergelijke secundaire industrieën. In die tijd waren de Europeanen (voor zover mogelijk) zelfs nog Barbaarser dan nu! En natuurlijk hebben die Arabieren dat ook niet zelf uitgevonden (hoewel ze misschien wel het papier hebben uitgevonden: zo'n Chinees in 1,500 weet dat natuurlijk ook niet allemaal van buiten) maar, in alle bescheidenheid, dat kunstje van ons (Chinezen) geleerd."
Dat is wat die Chinees zou zeggen, en hoewel hij een punt zou hebben, zou er meteen zo'n bescheiden glimlachende Indische Boeddhist klaarstaan, om er op te wijzen dat ook de Chinese "uitvinding" van de boekdrukkunst al een afkijken was van een Indische gewoonte om heilige teksten te "stempelen", op zijn beurt een afgeleide van de kledingindustrie.
Om maar te zeggen, we zijn weer op het punt waarop we alle kenmerken van de grote Islamculturen van het verleden kunnen afwimpelen, bijvoorbeeld omdat we er ons emotioneel goed bij voelen, maar daarvoor wel het systeem van de twee maten en gewichten zullen nodig hebben. Want volgens dit criterium is er geen enkele grote beschaving uit het verleden die veel eigen prestaties kan voorleggen - ze zullen allemaal massa's dingen ontleend hebben aan de Babyloniërs, de Phoeniciërs en de Egyptenaren (Het Grieks alfabet en de wiskunde! Alexandrië!). En dus kan je er al even weinig de "inferioriteit" van één enkele cultuur uit afleiden, als wanneer je erkent dat de Islamculturen van het verleden evengoed grote bloeiperiodes hebben gekend als al die andere beschavingen: het enige wat je voor ogen moet houden is dat de criteria waarmee je de ene beoordeelt, bruikbaar moeten zijn voor alle andere.
En natuurlijk ontstaat dan de ruimte waar wij, liberaal rechts, kunnen zeggen dat onze cultuur wel iets heel veel beter heeft gedaan dan alle andere beschavingen uit het verleden. Wij hebben een levensverwachting van tegen de 80, en niet langer 30; en wij kennen een kindersterfte van enkele promillen, en niet langer tientallen percenten, en bij ons heeft een vrouw geen kans van een tien percent om te sterven in het kraambed, zoals zo vaak en zo lang het geval is geweest. En eerlijk gezegd denk ik dat een aanwijzen van wat het Westen als beschaving werkelijk onderscheidt van al de rest, veel en veel overtuigender is wanneer het geen beroep moet doen op manoeuvres, verdraaiïngen, geloei en gescheld.
---------------------------------------------------------
(1) http://lvb.net/item/3289
(2 http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/convergentie-en-divergentie.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/rechts-maar-toch-goed-david-landes.html (bij noot 5)
dinsdag 22 augustus 2006
Evolutietheorie: een "ethisch" probleem?
Critici van de evolutietheorie, in het bijzonder wanneer ze uit religieus-fundamentalistische hoek komen, baseren hun kritiek wel eens op morele overwegingen. Verschillende soorten gedrag staan (zowel theoretisch als praktisch) in verband met het mechanisme van “natuurlijke selectie”. En dat gedrag gaat niet altijd over de snoezige oogjes van baby’s. Een hele waaier aan gedragingen ziet er heel wat minder hartverheffend uit, en wanneer blijkt dat ze eigenlijk voortvloeit uit “evolutie”, dan zijn de controverses vaak niet te tellen.
Laten we uit die waaier één voorbeeld uitkiezen: kindermoord. Ooit identificeerden we “evolutie” zo nauw met “het behoud van de soort”, dat we moord op de jongen van de eigen soort afwimpelden als afwijkend gedrag; het individu dat zoiets deed was gestoord. En dat ging mis naarmate bleek dat het vermoorden van kinderen ook een evolutionair voordeel kon opleveren – zolang je maar kinderen van een ander individu vermoordde. Want toen verschenen statistieken uit de dierenwereld (leeuwen, diverse soorten apen...) die precies dat toonden. Een mannetje versloeg een dominant individu – dat bijgevolg de vader van een hoop kinderen uit de troep was – en vermoordde vervolgens die kinderen omdat – een eenvoudig biologisch feit – dan de vrouwtjes sneller opnieuw vruchtbaar worden. En aangezien het mannetje dat het vorige dominante individu had verslagen nu wel zelf dominant zal zijn, kon die nu op zijn beurt aan zijn nageslacht beginnen denken.
Maar nu kwam het dak naar beneden. Evolutie leidde tot gedrag als kindermoord! Evolutie is een immoreel wereldbeeld dat kindermoord en soortgelijk weerzinwekkend gedrag rechtvaardigt, vermits het “goed” is in termen van de maximalizatie van het aantal nakomelingen! Overspel. Verkrachting. Tot een met moord, dus. Oeioeioeioeioei: de religieuze critici “verschreven” zich wel eens en maakten er de “theory of evilution” van.
Nu moeten we natuurlijk onderscheid maken tussen een theorie van een bepaalde soort geschiedenis, en die geschiedenis zelf. De geschiedenis zelf is intussen al lang, wel... geschiedenis; voorbij, passé, finito, schlusz. En als het nu in die geschiedenis is voorgekomen dat individuen die op het juiste (tja) moment kinderen vermoordden daar zelf extra nakomelingen aan overhielden – is dat dan een geldig moreel verwijt aan de theorie die dat feit duizenden tot miljoenen jaren later alleen maar vaststelt?
Waarschijnlijk beelden onze critici zich in dat ze een moreel voordeel hebben, omdat evolutietheorie die bewuste gedragingen “toelaat”, terwijl hun religie die juist “verbiedt”: zie eens met welke vrome gezichtjes ze nu weer hun godheidje danken dat ze niet zijn zoals de anderen! En hoe ze zich daarbij verschuilen achter een woordenkramerij, die eigenlijk alleen maar infantiel is.
Evolutie “laat” kindermoord alleen “toe” in de zin dat het een mogelijk gedrag is, dat in sommige omstandigheden tot extra nakomelingen leidt, en dus niet door het systeem wordt weggeselecteerd. Terwijl de respectievelijke goden die het zogezegd zo veel beter doen het alleen maar “verbieden” in de zin dat er met hel en verdoemenis gedreigd wordt in de gevallen dat iemand het zich toch in zijn hoofd zou halen.
Maar, zoals Freud al beroemd opmerkte, de sterkste verboden zijn natuurlijk ook de verboden die het hardst nodig zijn. Met andere woorden, het hele verhaal speelt zich nog steeds af in een wereld waarin die gedragingen mogelijk zijn. Indien één van die diverse goden de moeite had genomen een wereld te scheppen waarin kindermoord (en de rest) onmogelijk is, dan had Hij het ook niet hoeven te “verbieden”. Kortom, in Zijn wereld is kindermoord en de rest evengoed mogelijk als in de wereld die door de evolutietheorie wordt beschreven, en in die betekenis “laat” Hij kindermoord (en de rest) evenzeer “toe”. Erger nog, de godheid die het zo in elkaar heeft gezet is er veel méér verantwoordelijk voor, dan een theorie die, nogmaals, alleen maar de toestand beschrijft.
En zo zal het er wel weer op uitdraaien dat het allemaal begint met hoe het kleinste kind kan zien dat het veel redelijker en ethischer is er een religieus wereldbeeld op na te houden, terwijl even blazen tegen het bouwwerk volstaat om er snel van te moeten maken dat Gods wegen nu eenmaal ondoorgrondelijk zijn. Tjatja. Tjatjatja...
Laten we uit die waaier één voorbeeld uitkiezen: kindermoord. Ooit identificeerden we “evolutie” zo nauw met “het behoud van de soort”, dat we moord op de jongen van de eigen soort afwimpelden als afwijkend gedrag; het individu dat zoiets deed was gestoord. En dat ging mis naarmate bleek dat het vermoorden van kinderen ook een evolutionair voordeel kon opleveren – zolang je maar kinderen van een ander individu vermoordde. Want toen verschenen statistieken uit de dierenwereld (leeuwen, diverse soorten apen...) die precies dat toonden. Een mannetje versloeg een dominant individu – dat bijgevolg de vader van een hoop kinderen uit de troep was – en vermoordde vervolgens die kinderen omdat – een eenvoudig biologisch feit – dan de vrouwtjes sneller opnieuw vruchtbaar worden. En aangezien het mannetje dat het vorige dominante individu had verslagen nu wel zelf dominant zal zijn, kon die nu op zijn beurt aan zijn nageslacht beginnen denken.
Maar nu kwam het dak naar beneden. Evolutie leidde tot gedrag als kindermoord! Evolutie is een immoreel wereldbeeld dat kindermoord en soortgelijk weerzinwekkend gedrag rechtvaardigt, vermits het “goed” is in termen van de maximalizatie van het aantal nakomelingen! Overspel. Verkrachting. Tot een met moord, dus. Oeioeioeioeioei: de religieuze critici “verschreven” zich wel eens en maakten er de “theory of evilution” van.
Nu moeten we natuurlijk onderscheid maken tussen een theorie van een bepaalde soort geschiedenis, en die geschiedenis zelf. De geschiedenis zelf is intussen al lang, wel... geschiedenis; voorbij, passé, finito, schlusz. En als het nu in die geschiedenis is voorgekomen dat individuen die op het juiste (tja) moment kinderen vermoordden daar zelf extra nakomelingen aan overhielden – is dat dan een geldig moreel verwijt aan de theorie die dat feit duizenden tot miljoenen jaren later alleen maar vaststelt?
Waarschijnlijk beelden onze critici zich in dat ze een moreel voordeel hebben, omdat evolutietheorie die bewuste gedragingen “toelaat”, terwijl hun religie die juist “verbiedt”: zie eens met welke vrome gezichtjes ze nu weer hun godheidje danken dat ze niet zijn zoals de anderen! En hoe ze zich daarbij verschuilen achter een woordenkramerij, die eigenlijk alleen maar infantiel is.
Evolutie “laat” kindermoord alleen “toe” in de zin dat het een mogelijk gedrag is, dat in sommige omstandigheden tot extra nakomelingen leidt, en dus niet door het systeem wordt weggeselecteerd. Terwijl de respectievelijke goden die het zogezegd zo veel beter doen het alleen maar “verbieden” in de zin dat er met hel en verdoemenis gedreigd wordt in de gevallen dat iemand het zich toch in zijn hoofd zou halen.
Maar, zoals Freud al beroemd opmerkte, de sterkste verboden zijn natuurlijk ook de verboden die het hardst nodig zijn. Met andere woorden, het hele verhaal speelt zich nog steeds af in een wereld waarin die gedragingen mogelijk zijn. Indien één van die diverse goden de moeite had genomen een wereld te scheppen waarin kindermoord (en de rest) onmogelijk is, dan had Hij het ook niet hoeven te “verbieden”. Kortom, in Zijn wereld is kindermoord en de rest evengoed mogelijk als in de wereld die door de evolutietheorie wordt beschreven, en in die betekenis “laat” Hij kindermoord (en de rest) evenzeer “toe”. Erger nog, de godheid die het zo in elkaar heeft gezet is er veel méér verantwoordelijk voor, dan een theorie die, nogmaals, alleen maar de toestand beschrijft.
En zo zal het er wel weer op uitdraaien dat het allemaal begint met hoe het kleinste kind kan zien dat het veel redelijker en ethischer is er een religieus wereldbeeld op na te houden, terwijl even blazen tegen het bouwwerk volstaat om er snel van te moeten maken dat Gods wegen nu eenmaal ondoorgrondelijk zijn. Tjatja. Tjatjatja...
maandag 21 augustus 2006
"Convergentie" en "Divergentie"
De post van eergisteren over David Landes had het met een zekere vanzelfsprekendheid over de “divergentie” van Europa. Die was, “uiterlijk vanaf de Industriële Revolutie” een onbetwistbaar feit. En dat is sterke taal! Bij het herlezen dacht ik aan de tijden waarin ik Kuifje las, en Kapitein Haddock zijn tegenstanders zag uitmaken voor “anakholouth” of “invertebraat”, woorden die ik destijds alleen maar onthield omdat ze zo, wel, exotisch overkwamen.
“Convergentie” en “Divergentie” zijn nochtans twee simpele en handige ideeën als je de gewoonte hebt om de menselijke geschiedenis te bezien op het niveau van opkomst en verdwijning van beschavingen. “Universele” geschiedenis, zeg maar, en geen “particuliere” geschiedenis, zoals die in Engeland aanvangt met Willem de Veroveraar, of hier met de Gulden Sporen, of in het oude Rome “ab urbe condita”. Het werkt ongeveer als volgt.
Voor het aanvangen van het tijdperk van de beschavingen (in ca. 4,000 BC, aan het begin van wat ik voor het gemak “het Eerste Millennium” (1) noem) bestonden al sinds ettelijke millennia landbouwculturen, in diverse vormen en kleuren, op heel diverse plaatsen op de planeet. Wanneer toen al, en zeker vanaf het Eerste Millennium, stedelijke culturen ontstonden, dan moeten de specialismen, de economische prestaties en de bijhorende pracht en praal van de alfmannetjes er voor die omliggende culturen indrukwekkend en in veel opzichten zelfs spectaculair uitgezien hebben. En omgekeerd zullen die culturen in de ogen van de stedelingen barbaars en wild en gevaarlijk geleken hebben: wat we samen met die eerste nederzettingen aantreffen zijn stadsmuren: dat zal niet geweest zijn om beter van het uitzicht te genieten.
Kortom, de stedelijke culturen “divergeerden” in termen van economische, culturele en spirituele prestaties weg van de omliggende culturen. En wat je daarna, doorheen periodes van eeuwen, mogelijk millennia, te zien krijgt is dat minstens een deel van de achtergebleven gebieden, vaak omdat ze aan de verder gevorderde gebieden grensden, die laatste weer bijbenen: Convergentie. Of zelfs voorbijsteken: nieuwe Divergentie. Het Belgica van Julius Caesar mocht dan het thuisland zijn van de meest barbaarse – voor het gemak vertaald met “dapperste” – volkeren uit Gallië, wanneer ruim een millennium later Europa terug uit de barbarij klimt is het uitgerekend in die streken dat (naast dan in Italië zelf) de stedelijke cultuur weer op gang komt. En het was die stedelijke cultuur die van “het Zesde Millennium” het millennium van de Europeërs zou maken (2).
Samengevat: Halfweg het Vierde Millennium divergeert Rome, en al gauw heel Italië, weg van de rest van West Europa. In het vroege vijfde millennium convergeert heel het pak, een beetje ongelukkig omdat Rome terugvalt; niet omdat de rest volgt. Maar in het Zesde Millennium divergeert heel West Europa weer weg van de rest van de wereld, met in eerste instantie hun stedelijke cultuur als drijvende kracht: uitgerekend “Belgica” speelt een hele tijd een hoofdrol in de divergentie van die periode. Het is pas helemaal aan het einde van dat millennium, wanneer grote stukken van die rest van de wereld het kunstje (technologie, Wetenschappelijke Revolutie, Verlichting en Industriële Revolutie) ook toepassen, dat een aantal niet-Westerse samenlevingen opnieuw convergeren.
En dat patroon vinden we de hele tijd terug, al die zes millennia lang, en ongetwijfeld al veel eerder. Mesopotamië divergeert in het Eerste Millennium, maar Egypte convergeert bijna onmiddellijk, aan het begin van het Tweede Millennium (3). China divergeert weg van ongeveer iedereen onder de Songdynastie, maar de Islam convergeert in het latere Vijfde Millennium naar dat niveau, en het Westen convergeert er ook naartoe in het eerste deel van het Zesde. Terwijl in het tweede deel van dat Zesde Millennium het Westen van iedereen weg divergeert.
En wat waar was in het verleden kan heel gemakkelijk waar zijn voor de toekomst. Het patroon, je kan zelfs zeggen, de golfslag, van convergentie en divergentie zal meer dan waarschijnlijk ook in latere tijdperken zichtbaar blijven. Alle tekenen wijzen er op dat de slinger nog maar eens een keer de andere richting begint uit te gaan. Sinds een halve eeuw convergeren landen als Japan en een aantal Aziatische tijgers naar het Westers niveau, en nu veel recenter reuzen als China en Indië hetzelfde beginnen te doen ziet het er pas echt menens uit.
Het punt is, grote verschillen in niveau tussen diverse culturen zien er op dat gegeven moment spectaculair en indrukwekkend uit, zoals ze dat al deden in de dagen dat Ur nog toekomstmuziek was. Wijzelf kijken naar de chaos, de economische en spirituele armoede van andere gebieden, zoals de oude Grieken de Skythen of de Thraciërs bezig zagen, en ze “barbaren” noemden. Wisten zij veel dat ze aan de vooravond van 25 eeuwen stagnatie stonden! Met voldoende gebrek aan historisch perspectief ziet een periode van enkele eeuwen, laat staan 1,000 jaar, er lang genoeg uit om die enorme verschillen er helemààl in steen gebeiteld te doen uitzien. En al snel zit je in de illusie dat het wel onvermijdelijk en nooit anders geweest had kunnen zijn, en nog een beetje later ligt het aan de “superieure” cultuur en/of genen van zij die op dat moment bovenop liggen.
Maar hoe indrukwekkend die verschillen er ook uitzien, ze zijn eigenlijk niets anders dan een schouwspel dat er “altijd” geweest is. In ons eigen concreet geval, in het jaar nul lag Europa, met Rome, mijlen voor op Noord Afrika. In het jaar 1,000 was het omgekeerd, en in het jaar 2,000 was het wéér omgekeerd. En niets zegt dat de geschiedenis daarmee geëindigd is; wie weet hoe het sociaal-economisch oppervlak van de planeet Aarde er zal uitzien in het jaar 3,000...
----------------------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/05/het-zevende-millennium.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/06/het-einde-van-het-europesche.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/07/spectakel-bij-het-begin-van-het-tweede.html
“Convergentie” en “Divergentie” zijn nochtans twee simpele en handige ideeën als je de gewoonte hebt om de menselijke geschiedenis te bezien op het niveau van opkomst en verdwijning van beschavingen. “Universele” geschiedenis, zeg maar, en geen “particuliere” geschiedenis, zoals die in Engeland aanvangt met Willem de Veroveraar, of hier met de Gulden Sporen, of in het oude Rome “ab urbe condita”. Het werkt ongeveer als volgt.
Voor het aanvangen van het tijdperk van de beschavingen (in ca. 4,000 BC, aan het begin van wat ik voor het gemak “het Eerste Millennium” (1) noem) bestonden al sinds ettelijke millennia landbouwculturen, in diverse vormen en kleuren, op heel diverse plaatsen op de planeet. Wanneer toen al, en zeker vanaf het Eerste Millennium, stedelijke culturen ontstonden, dan moeten de specialismen, de economische prestaties en de bijhorende pracht en praal van de alfmannetjes er voor die omliggende culturen indrukwekkend en in veel opzichten zelfs spectaculair uitgezien hebben. En omgekeerd zullen die culturen in de ogen van de stedelingen barbaars en wild en gevaarlijk geleken hebben: wat we samen met die eerste nederzettingen aantreffen zijn stadsmuren: dat zal niet geweest zijn om beter van het uitzicht te genieten.
Kortom, de stedelijke culturen “divergeerden” in termen van economische, culturele en spirituele prestaties weg van de omliggende culturen. En wat je daarna, doorheen periodes van eeuwen, mogelijk millennia, te zien krijgt is dat minstens een deel van de achtergebleven gebieden, vaak omdat ze aan de verder gevorderde gebieden grensden, die laatste weer bijbenen: Convergentie. Of zelfs voorbijsteken: nieuwe Divergentie. Het Belgica van Julius Caesar mocht dan het thuisland zijn van de meest barbaarse – voor het gemak vertaald met “dapperste” – volkeren uit Gallië, wanneer ruim een millennium later Europa terug uit de barbarij klimt is het uitgerekend in die streken dat (naast dan in Italië zelf) de stedelijke cultuur weer op gang komt. En het was die stedelijke cultuur die van “het Zesde Millennium” het millennium van de Europeërs zou maken (2).
Samengevat: Halfweg het Vierde Millennium divergeert Rome, en al gauw heel Italië, weg van de rest van West Europa. In het vroege vijfde millennium convergeert heel het pak, een beetje ongelukkig omdat Rome terugvalt; niet omdat de rest volgt. Maar in het Zesde Millennium divergeert heel West Europa weer weg van de rest van de wereld, met in eerste instantie hun stedelijke cultuur als drijvende kracht: uitgerekend “Belgica” speelt een hele tijd een hoofdrol in de divergentie van die periode. Het is pas helemaal aan het einde van dat millennium, wanneer grote stukken van die rest van de wereld het kunstje (technologie, Wetenschappelijke Revolutie, Verlichting en Industriële Revolutie) ook toepassen, dat een aantal niet-Westerse samenlevingen opnieuw convergeren.
En dat patroon vinden we de hele tijd terug, al die zes millennia lang, en ongetwijfeld al veel eerder. Mesopotamië divergeert in het Eerste Millennium, maar Egypte convergeert bijna onmiddellijk, aan het begin van het Tweede Millennium (3). China divergeert weg van ongeveer iedereen onder de Songdynastie, maar de Islam convergeert in het latere Vijfde Millennium naar dat niveau, en het Westen convergeert er ook naartoe in het eerste deel van het Zesde. Terwijl in het tweede deel van dat Zesde Millennium het Westen van iedereen weg divergeert.
En wat waar was in het verleden kan heel gemakkelijk waar zijn voor de toekomst. Het patroon, je kan zelfs zeggen, de golfslag, van convergentie en divergentie zal meer dan waarschijnlijk ook in latere tijdperken zichtbaar blijven. Alle tekenen wijzen er op dat de slinger nog maar eens een keer de andere richting begint uit te gaan. Sinds een halve eeuw convergeren landen als Japan en een aantal Aziatische tijgers naar het Westers niveau, en nu veel recenter reuzen als China en Indië hetzelfde beginnen te doen ziet het er pas echt menens uit.
Het punt is, grote verschillen in niveau tussen diverse culturen zien er op dat gegeven moment spectaculair en indrukwekkend uit, zoals ze dat al deden in de dagen dat Ur nog toekomstmuziek was. Wijzelf kijken naar de chaos, de economische en spirituele armoede van andere gebieden, zoals de oude Grieken de Skythen of de Thraciërs bezig zagen, en ze “barbaren” noemden. Wisten zij veel dat ze aan de vooravond van 25 eeuwen stagnatie stonden! Met voldoende gebrek aan historisch perspectief ziet een periode van enkele eeuwen, laat staan 1,000 jaar, er lang genoeg uit om die enorme verschillen er helemààl in steen gebeiteld te doen uitzien. En al snel zit je in de illusie dat het wel onvermijdelijk en nooit anders geweest had kunnen zijn, en nog een beetje later ligt het aan de “superieure” cultuur en/of genen van zij die op dat moment bovenop liggen.
Maar hoe indrukwekkend die verschillen er ook uitzien, ze zijn eigenlijk niets anders dan een schouwspel dat er “altijd” geweest is. In ons eigen concreet geval, in het jaar nul lag Europa, met Rome, mijlen voor op Noord Afrika. In het jaar 1,000 was het omgekeerd, en in het jaar 2,000 was het wéér omgekeerd. En niets zegt dat de geschiedenis daarmee geëindigd is; wie weet hoe het sociaal-economisch oppervlak van de planeet Aarde er zal uitzien in het jaar 3,000...
----------------------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/05/het-zevende-millennium.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/06/het-einde-van-het-europesche.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/07/spectakel-bij-het-begin-van-het-tweede.html
zondag 20 augustus 2006
Welke "liberaal" heeft het volgende gezegd?
Ik zou zeggen, probeer het eens zonder het met copy and paste in google in te geven. Je kan wel aan de stijl en de atmosfeer zien dat het niet van de twintigste eeuw is; maar van welke eeuw dan wel? Als iemand zin heeft het als quiz te proberen, laat hij dan met de juiste eeuw antwoorden - ik hou zelf teveel van ronde getallen om te eisen dat het op een paar jaar juist is.
Hier gaan we:
Our political system does not compete with institutions which are elsewhere in force. We do not copy our neighbors, but try to be an example. Our administration favors the many instead of the few: this is why it is called a democracy. The laws afford equal justice to all alike in their private disputes, but we do not ignore the claims of excellence. When a citizen distinguishes himself, then he will be called to serve the state, in preference to others, not as a matter of privilege, but as a reward of merit; and poverty is no bar.
... The freedom we enjoy extends also to ordinary life; we are not suspicious of one another, and we do not nag our neighbor if he chooses to go his own way. ... But this freedom does not make us lawless. We are taught to respect the magistrates and the laws, and never to forget that we must protect the injured. And we are also taught to observe those unwritten laws whose sanction lies only in the universal feeling of what is right....
Our city is thrown open to the world; we never expel a foreigner.... We are free to live exactly as we please, and yet, we are always ready to face any danger.... We love beauty without indulging in fancies, and although we try to improve our intellect. this does not weaken our will.... To admit one's poverty is no disgrace with us; but we consider it disgraceful not to make an effort to avoid it. A [CENSUUR!] citizen does not neglect public affairs when attending to his private business.... We consider a man who takes no interest in the state not as harmless, but as useless; and although only a few may originate a policy, we are all able to judge it. We do not look upon discussion as a stumbling block in the way of political action, but as an indispensable preliminary to acting wisely....
Hier gaan we:
Our political system does not compete with institutions which are elsewhere in force. We do not copy our neighbors, but try to be an example. Our administration favors the many instead of the few: this is why it is called a democracy. The laws afford equal justice to all alike in their private disputes, but we do not ignore the claims of excellence. When a citizen distinguishes himself, then he will be called to serve the state, in preference to others, not as a matter of privilege, but as a reward of merit; and poverty is no bar.
... The freedom we enjoy extends also to ordinary life; we are not suspicious of one another, and we do not nag our neighbor if he chooses to go his own way. ... But this freedom does not make us lawless. We are taught to respect the magistrates and the laws, and never to forget that we must protect the injured. And we are also taught to observe those unwritten laws whose sanction lies only in the universal feeling of what is right....
Our city is thrown open to the world; we never expel a foreigner.... We are free to live exactly as we please, and yet, we are always ready to face any danger.... We love beauty without indulging in fancies, and although we try to improve our intellect. this does not weaken our will.... To admit one's poverty is no disgrace with us; but we consider it disgraceful not to make an effort to avoid it. A [CENSUUR!] citizen does not neglect public affairs when attending to his private business.... We consider a man who takes no interest in the state not as harmless, but as useless; and although only a few may originate a policy, we are all able to judge it. We do not look upon discussion as a stumbling block in the way of political action, but as an indispensable preliminary to acting wisely....
zaterdag 19 augustus 2006
"Rechts, maar toch goed": David Landes
David Landes, The Wealth and Poverty of Nations, Why Some are so Rich and Some so Poor, 1998.
In mijn opinie is één van de prangendste vragen van onze tijd hoe sommige delen van de wereld, aan het einde van zes millennia beschaving, de armoede van die vorige zes overwonnen hebben. En steeds in mijn opinie is “liberaal rechts” op zijn best wanneer het op die vraag probeert te antwoorden. Namelijk, denk ik, geven ze antwoorden die vertellen hoe het gebeurd is, en tegelijk suggereren wat andere samenlevingen, die nog niet op dat punt zijn, (ook) kunnen doen. Liberaal rechts lijkt me zo belangrijk omdat ze een economische geschiedsschrijving hebben die veel overtuigender overkomt dan die van het Marxisme, en omdat ze toelaten klaarder te zien in onze eigen noden voor een economische beleid. En daarvan is David Landes een voorbeeld, dat ik – knipogend naar mijn “rechts, maar dom” thema van de laatste weken (1) – durf omschrijven met “rechts, maar toch goed”.
Voor deze context deel ik de wereld in naar “links” en “rechts”, naargelang het soort antwoord dat ze geven. “Links” zoekt de oorzaken van de divergentie van “het Westen” bij “het Westen is rijk omdat ze de welvaart van de rest plunderden”. “Rechts” heeft het daarentegen over “het Westen werd rijk omdat ze iets deden dat de rest van de mensheid niet deed en nog niet doet.” En in dat geval willen we graag weten wat “iets” was, en hoe de rest “iets” kan nadoen.
Landes’ opinie, naverteld in eigen woorden, is dat het Westen van vandaag meer heeft dan andere samenlevingen omdat het meer maakt. Geworteld in een vooruitgang die dateert uit de middeleeuwen bereikt Europa, vanaf pakweg 1,750, het stadium van de Industriële Revolutie – en uiterlijk vanaf dat moment is de divergentie tussen Europa en al de rest een onbetwist feit. Die industriële Revolutie leidt tot de massaproductie van goederen als voeding, of textiel, of zeep, of hygiëne, of bakstenen, en vele vele andere. Dat doet de prijzen dalen en maakt de producten bereikbaar voor een veel breder publiek dan in al die vroegere “grote beschavingen”. De Europeanen hebben zeep en textiel en bakstenen, want de Europeanen maken zeep en textiel en bakstenen.
En meteen zitten we kniediep in mogelijke controverses. Wanneer we zeggen dat de Europeanen iets “beter dan de anderen” deden, dan is het woord “superioriteit” niet ver weg. En op het niveau van de semantiek (“een puur verbale kwestie”) is dat woord vanzelfsprekend bruikbaar. Maar zoals ik schreef in de post van enkele dagen geleden (2), laat de bedoeling zijn een ingebeelde lezer van “luciede links” bij de hand te nemen, en een conversatie te hebben die niet degenereert in verbale provocaties. Als een luciede rechts het heeft over “superioriteit”, dan gaat het over praktische, pragmatische superioriteit. Het “iets beter” is niet het gevolg van één of ander gedetermineerd proces, maar is iets dat even goed anders had kunnen zijn – zowel voor zij die het “beter” hebben gedaan, als voor zij die dat niet deden.
Een eerste soort deterministische superioriteit die Landes weet te vermijden, is de “biologische superioriteit van het blanke ras”. In dat verband is het significant dat klimaat (“omgevingsfactoren”) niet de belangrijkste factor van Landes’ causaliteit uitmaken, maar in het boek wel als eerste factor verschijnen. Beschouw alle welvarende samenlevingen van de planeet, zegt hij aan het begin, en je vindt ze allemaal in de gematigde klimaatzones. Als we al op zoek willen naar een simpel determinisme, dan is dit wel de eerste kandidaat. (Merk terzijde op dat we weten (maar dat is een ander verhaal) dat organismen zich qua uiterlijk snel aanpassen aan omgevingsfactoren; verder dat een lichte huid een selectievoordeel zal hebben in zonarme streken en omgekeerd, en de notie “blanke ras” is al een simpele afgeleide van klimaat.)
Maar Landes is juist niet op zoek naar simpele determinismen. Er zijn troeven die je hebt, maar er is ook hoe je ze gebruikt: Europa was niet de enige streek ter wereld met een gematigd klimaat. Maar Europa was wel de enige streek ter wereld waar vanaf het jaar 1,000 AD (ronde getallen helpen enorm om het verhaal te vertellen in termen van “het Zesde Millennium” (3), terwijl de ene arbitraire afbakening niet slechter is dan de andere) een technologische revolutie op gang kwam, die zich later vertaalde in een wetenschappelijke revolutie, die op zijn beurt uitliep in de Industriële Revolutie. Andere beschavingen die vergelijkbare ontwikkelingen doormaakten, hetzij in ruwweg dezelfde periode (China, Indië, de Islam), hetzij in eerdere periodes van de geschiedenis (Grieks Alexandrië) raakten telkens weer ingehaald door het armoede evenwicht.
Dus de vraag is nog steeds: hoe komt dat? We hebben al klimaat, maar dat kan niet het enige zijn. We hebben nu ook “cultuur”; een elan van innovatie, maar ook dat is iets dat wel meer voorkomt. Nog een factor die Europa onderscheidt van andere beschavingen was het relatieve politieke pluralisme, in vergelijking met de alleenheerschappij van de Sultan of de Keizer in de Islam en China. Het klopt dat in omstandigheden van politieke concurrentie wel vaker culturele en wetenschappelijke bloeiperiodes voorkwamen, zoals in het China van Confucius of het Griekenland van Socrates (4).
Stilaan ontstaat een lappendeken van factoren, die de vraag naar het ontsnappen aan de armoede beantwoordt met een complexe causaliteit. Deels bepalen toevalsfactoren de gebeurtenissen. Klimaat heeft niemand in de hand, politieke structuren door de eeuwen heen beïnvloeden we maar in beperkte mate, maar een cultuur van nieuwsgierigheid en innovatie kunnen we meer zelf stimuleren. En dat maakt de “liberaal rechtse” boodschap tot een optimistische boodschap. Iedereen vertrekt met troeven en handicaps – het Europa van voor de beschaving was een moerassig of met wouden overdekt, moeilijk toegankelijk gebied, en de eerste culturen die er voor het jaar 1,000 op gang kwamen lagen open voor voortdurende plunderingen vanuit letterlijk de vier windstreken – en er zijn geen a priori redenen (zoals “inferieur ras”) waarom er niets van te maken zou zijn.
Dat zien we in een tweede determinisme dat Landes omzeilt. De vergelijking van de Europese geschiedenis met die van de Islam laat een relatieve neergang van de Islam zien in de periode van de opkomst van Europa. Ligt het aan een “inferieure cultuur” van de Islam? Als dat zo is, hoe hebben Islamculturen dan bloeiperiodes kunnen vertonen, in een periode waarin de “superieure cultuur” van Europa tot quasi-barbarij was vervallen (5)? Wat wel werkt is de juist opgenoemde elementen toepassen op dit concrete voorbeeld. De Islam miste de Europese materiële cultuur van technologie, wetenschap en (later) winst; en de Islam werd overheerst door relatief monolithische politieke structuren. Voeg er het klimaat juist noordelijk van en zelfs middenin de woestijngordels van de evenaar aan toe, en zonder te beweren dat we een heel preciese causaliteit hebben, zijn we niet verbaasd wanneer deze culturen het op de duur moeilijker hadden dan de Europese culturen.
Het is een erg dik boek, dat zich behoorlijk “rechts” op het politieke spectrum bevindt, en het staat vol met razend interessante ideeën: rechts, maar toch goed! Eigenlijk heb ik de conclusie aan het begin verklapt. Liberaal rechts brengt een positieve boodschap. We kennen het recept, want het heeft al gewerkt. Het kan zijn dat er handicaps (klimaat, sociaal-religieus fundamentalisme) te overwinnen zijn, maar ze zijn overwinbaar, want het westen heeft ze overwonnen. Landes heeft dan ook niet veel geduld met filosofieën als “het is de schuld van de anderen” en “het is de schuld van de omstandigheden”. De Europeanen hebben meer, want de Europeanen maken meer, en zijn daarbij een pad voorgegaan dat iedereen kan volgen.
------------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/07/rechts-en-toch-dom.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/rechts-maar-toch-goed.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/05/het-zevende-millennium.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/05/arnold-toynbee.html
(5) Het is interessant dat deze vraag, waarop niet echt een antwoord is, door “dom rechts” dan maar wordt afgehandeld met de simpele ontkenning dat het zo was. David Landes zelf is altijd erg amusant in het sarcasme waarmee hij dat soort houding hekelt; zij het dat hij dat gewoonlijk met Marxiaanse standpunten doet.
In mijn opinie is één van de prangendste vragen van onze tijd hoe sommige delen van de wereld, aan het einde van zes millennia beschaving, de armoede van die vorige zes overwonnen hebben. En steeds in mijn opinie is “liberaal rechts” op zijn best wanneer het op die vraag probeert te antwoorden. Namelijk, denk ik, geven ze antwoorden die vertellen hoe het gebeurd is, en tegelijk suggereren wat andere samenlevingen, die nog niet op dat punt zijn, (ook) kunnen doen. Liberaal rechts lijkt me zo belangrijk omdat ze een economische geschiedsschrijving hebben die veel overtuigender overkomt dan die van het Marxisme, en omdat ze toelaten klaarder te zien in onze eigen noden voor een economische beleid. En daarvan is David Landes een voorbeeld, dat ik – knipogend naar mijn “rechts, maar dom” thema van de laatste weken (1) – durf omschrijven met “rechts, maar toch goed”.
Voor deze context deel ik de wereld in naar “links” en “rechts”, naargelang het soort antwoord dat ze geven. “Links” zoekt de oorzaken van de divergentie van “het Westen” bij “het Westen is rijk omdat ze de welvaart van de rest plunderden”. “Rechts” heeft het daarentegen over “het Westen werd rijk omdat ze iets deden dat de rest van de mensheid niet deed en nog niet doet.” En in dat geval willen we graag weten wat “iets” was, en hoe de rest “iets” kan nadoen.
Landes’ opinie, naverteld in eigen woorden, is dat het Westen van vandaag meer heeft dan andere samenlevingen omdat het meer maakt. Geworteld in een vooruitgang die dateert uit de middeleeuwen bereikt Europa, vanaf pakweg 1,750, het stadium van de Industriële Revolutie – en uiterlijk vanaf dat moment is de divergentie tussen Europa en al de rest een onbetwist feit. Die industriële Revolutie leidt tot de massaproductie van goederen als voeding, of textiel, of zeep, of hygiëne, of bakstenen, en vele vele andere. Dat doet de prijzen dalen en maakt de producten bereikbaar voor een veel breder publiek dan in al die vroegere “grote beschavingen”. De Europeanen hebben zeep en textiel en bakstenen, want de Europeanen maken zeep en textiel en bakstenen.
En meteen zitten we kniediep in mogelijke controverses. Wanneer we zeggen dat de Europeanen iets “beter dan de anderen” deden, dan is het woord “superioriteit” niet ver weg. En op het niveau van de semantiek (“een puur verbale kwestie”) is dat woord vanzelfsprekend bruikbaar. Maar zoals ik schreef in de post van enkele dagen geleden (2), laat de bedoeling zijn een ingebeelde lezer van “luciede links” bij de hand te nemen, en een conversatie te hebben die niet degenereert in verbale provocaties. Als een luciede rechts het heeft over “superioriteit”, dan gaat het over praktische, pragmatische superioriteit. Het “iets beter” is niet het gevolg van één of ander gedetermineerd proces, maar is iets dat even goed anders had kunnen zijn – zowel voor zij die het “beter” hebben gedaan, als voor zij die dat niet deden.
Een eerste soort deterministische superioriteit die Landes weet te vermijden, is de “biologische superioriteit van het blanke ras”. In dat verband is het significant dat klimaat (“omgevingsfactoren”) niet de belangrijkste factor van Landes’ causaliteit uitmaken, maar in het boek wel als eerste factor verschijnen. Beschouw alle welvarende samenlevingen van de planeet, zegt hij aan het begin, en je vindt ze allemaal in de gematigde klimaatzones. Als we al op zoek willen naar een simpel determinisme, dan is dit wel de eerste kandidaat. (Merk terzijde op dat we weten (maar dat is een ander verhaal) dat organismen zich qua uiterlijk snel aanpassen aan omgevingsfactoren; verder dat een lichte huid een selectievoordeel zal hebben in zonarme streken en omgekeerd, en de notie “blanke ras” is al een simpele afgeleide van klimaat.)
Maar Landes is juist niet op zoek naar simpele determinismen. Er zijn troeven die je hebt, maar er is ook hoe je ze gebruikt: Europa was niet de enige streek ter wereld met een gematigd klimaat. Maar Europa was wel de enige streek ter wereld waar vanaf het jaar 1,000 AD (ronde getallen helpen enorm om het verhaal te vertellen in termen van “het Zesde Millennium” (3), terwijl de ene arbitraire afbakening niet slechter is dan de andere) een technologische revolutie op gang kwam, die zich later vertaalde in een wetenschappelijke revolutie, die op zijn beurt uitliep in de Industriële Revolutie. Andere beschavingen die vergelijkbare ontwikkelingen doormaakten, hetzij in ruwweg dezelfde periode (China, Indië, de Islam), hetzij in eerdere periodes van de geschiedenis (Grieks Alexandrië) raakten telkens weer ingehaald door het armoede evenwicht.
Dus de vraag is nog steeds: hoe komt dat? We hebben al klimaat, maar dat kan niet het enige zijn. We hebben nu ook “cultuur”; een elan van innovatie, maar ook dat is iets dat wel meer voorkomt. Nog een factor die Europa onderscheidt van andere beschavingen was het relatieve politieke pluralisme, in vergelijking met de alleenheerschappij van de Sultan of de Keizer in de Islam en China. Het klopt dat in omstandigheden van politieke concurrentie wel vaker culturele en wetenschappelijke bloeiperiodes voorkwamen, zoals in het China van Confucius of het Griekenland van Socrates (4).
Stilaan ontstaat een lappendeken van factoren, die de vraag naar het ontsnappen aan de armoede beantwoordt met een complexe causaliteit. Deels bepalen toevalsfactoren de gebeurtenissen. Klimaat heeft niemand in de hand, politieke structuren door de eeuwen heen beïnvloeden we maar in beperkte mate, maar een cultuur van nieuwsgierigheid en innovatie kunnen we meer zelf stimuleren. En dat maakt de “liberaal rechtse” boodschap tot een optimistische boodschap. Iedereen vertrekt met troeven en handicaps – het Europa van voor de beschaving was een moerassig of met wouden overdekt, moeilijk toegankelijk gebied, en de eerste culturen die er voor het jaar 1,000 op gang kwamen lagen open voor voortdurende plunderingen vanuit letterlijk de vier windstreken – en er zijn geen a priori redenen (zoals “inferieur ras”) waarom er niets van te maken zou zijn.
Dat zien we in een tweede determinisme dat Landes omzeilt. De vergelijking van de Europese geschiedenis met die van de Islam laat een relatieve neergang van de Islam zien in de periode van de opkomst van Europa. Ligt het aan een “inferieure cultuur” van de Islam? Als dat zo is, hoe hebben Islamculturen dan bloeiperiodes kunnen vertonen, in een periode waarin de “superieure cultuur” van Europa tot quasi-barbarij was vervallen (5)? Wat wel werkt is de juist opgenoemde elementen toepassen op dit concrete voorbeeld. De Islam miste de Europese materiële cultuur van technologie, wetenschap en (later) winst; en de Islam werd overheerst door relatief monolithische politieke structuren. Voeg er het klimaat juist noordelijk van en zelfs middenin de woestijngordels van de evenaar aan toe, en zonder te beweren dat we een heel preciese causaliteit hebben, zijn we niet verbaasd wanneer deze culturen het op de duur moeilijker hadden dan de Europese culturen.
Het is een erg dik boek, dat zich behoorlijk “rechts” op het politieke spectrum bevindt, en het staat vol met razend interessante ideeën: rechts, maar toch goed! Eigenlijk heb ik de conclusie aan het begin verklapt. Liberaal rechts brengt een positieve boodschap. We kennen het recept, want het heeft al gewerkt. Het kan zijn dat er handicaps (klimaat, sociaal-religieus fundamentalisme) te overwinnen zijn, maar ze zijn overwinbaar, want het westen heeft ze overwonnen. Landes heeft dan ook niet veel geduld met filosofieën als “het is de schuld van de anderen” en “het is de schuld van de omstandigheden”. De Europeanen hebben meer, want de Europeanen maken meer, en zijn daarbij een pad voorgegaan dat iedereen kan volgen.
------------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/07/rechts-en-toch-dom.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/rechts-maar-toch-goed.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/05/het-zevende-millennium.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/05/arnold-toynbee.html
(5) Het is interessant dat deze vraag, waarop niet echt een antwoord is, door “dom rechts” dan maar wordt afgehandeld met de simpele ontkenning dat het zo was. David Landes zelf is altijd erg amusant in het sarcasme waarmee hij dat soort houding hekelt; zij het dat hij dat gewoonlijk met Marxiaanse standpunten doet.
donderdag 17 augustus 2006
De crèche is dicht.
Deze week is de crèche dicht. Dus moeten mama en papa veel tijd steken in het afrijden van het Vlaamse land om bereidwillige grootouders aan te spreken, zodat baby Sarah van een fatsoenlijke opvang verzekerd is. En aangezien dat vermoeidende dagen geeft, heeft papa even geen tijd en inspiratie om te bloggen.
Geen nieuws, goed nieuws,
Koen
Geen nieuws, goed nieuws,
Koen
dinsdag 15 augustus 2006
"Publish or Perish"
Een IRL discussie vandaag bracht me tot overpeinzingen bij de "Publish or Perish" slogan. Die gaat om een beschrijving van hoe je aan een universiteit - met andere woorden: in de academische, intellectuele wereld - maar iets voorstelt in de mate waarin je artikelen en je boeken ook verschijnen. Nu maak ik er geen geheim van dat ikzelf een hobby-filosoof ben, die nooit ook maar bij benadering in aanmerking kwam voor een academische carrière. Om te beginnen: niet eens grote onderscheiding, einde discussie.
Hoe dan ook, het gesprekje bracht me in gedachten nog veel verder terug in de tijd, toen ik nog rechten studeerde. Daar herinner ik me dat een assistent, in gesprek met een begaafde student - de lezer beseft natuurlijk meteen dat het hier niet mezelf betreft - en na een paar pinten op, zich bekloeg: we moeten altijd maar lezen en lezen en lezen, en wanneer we dan zelf ook moeten schrijven ("Publish or Perish"), dan doen we weinig anders dan al die dingen die we moeten lezen zelf ook weer aanhalen. De perfecte intellectuele tredmolen, weinig gelegenheid tot vernieuwend denken.
En ik denk dat er iets van waar is. Zelf zit ik al met honderden bladzijden briljante, ja, geniale filosofische beschouwingen, allemaal netjes voorzien van bibliografie en voetnoten, maar helaas te briljant om begrepen te worden. Dus géén publicaties, geen academisch succes, en de echte filosofen die ik geregeld van mijn vorderingen op de hoogte houd, zijn zo open en eerlijk er op te wijzen dat de kansen dat daarvoor ooit een doctoraat wordt uitgereikt, laten we zeggen: beperkt zijn. Ik lees nu eenmaal niet wat al die professionals telkens weer over elkaar schrijven; ik ken ze niet eens.
Maar beeld je nu eens in dat hier in België een echt kaliber, één dat tussen de groten hoort wordt geboren. Zeker, ik denk dat de status van "hobby-filosoof met een blog" niet het beste is dat hem kan overkomen. (Om misverstanden te vermijden; in mijn geval denk ik dat dat wel een goede uitdrukking van de realiteit is.) Alleen is de vraag of een academische positie echt zo veel beter is. Moet onze Belgische Nietzsche dan ook zoveel tijd spenderen in het panklaar maken van teksten - terwijl het gebruik van teksten om gedachten vorm te geven zoveel rendabeler is? Moet onze Belgische Nietzsche ook alle moeite doen om zeker te zijn dat hij alles wat alle collega-filosofen er ooit over bij elkaar hebben gepend mee in zijn teksten heeft opgenomen - terwijl, laten we eerlijk zijn, een Belgische Nietzsche wel wat beters te doen zou hebben?
Het antwoord op al die vragen is "ja". Hij zou daar allemaal zijn tijd in moeten steken. Was het niet Wittgenstein die één van de belangrijkste werken van de twintigste eeuw schreef - en van de echte filosofen vernam dat het niet beantwoordde aan de criteria voor... weet ik veel wat precies? Ik bedoel maar, als hobby-filosoof kijk je natuurlijk wel een beetje op naar mensen die tussen gelijkgezinden en volle bibliotheken van hun hobby hun beroep kunnen maken. En toch, heel veel illusies moeten we waarschijnlijk niet maken. "Publish or perish"... een vorm van het opofferen van lange termijn ontwikkeling aan korte termijn resultaten, met als resultaat zuchtende assistenten die klagen over de lage kwaliteit van wat ze van hun collega's moeten lezen.
Hoe dan ook, het gesprekje bracht me in gedachten nog veel verder terug in de tijd, toen ik nog rechten studeerde. Daar herinner ik me dat een assistent, in gesprek met een begaafde student - de lezer beseft natuurlijk meteen dat het hier niet mezelf betreft - en na een paar pinten op, zich bekloeg: we moeten altijd maar lezen en lezen en lezen, en wanneer we dan zelf ook moeten schrijven ("Publish or Perish"), dan doen we weinig anders dan al die dingen die we moeten lezen zelf ook weer aanhalen. De perfecte intellectuele tredmolen, weinig gelegenheid tot vernieuwend denken.
En ik denk dat er iets van waar is. Zelf zit ik al met honderden bladzijden briljante, ja, geniale filosofische beschouwingen, allemaal netjes voorzien van bibliografie en voetnoten, maar helaas te briljant om begrepen te worden. Dus géén publicaties, geen academisch succes, en de echte filosofen die ik geregeld van mijn vorderingen op de hoogte houd, zijn zo open en eerlijk er op te wijzen dat de kansen dat daarvoor ooit een doctoraat wordt uitgereikt, laten we zeggen: beperkt zijn. Ik lees nu eenmaal niet wat al die professionals telkens weer over elkaar schrijven; ik ken ze niet eens.
Maar beeld je nu eens in dat hier in België een echt kaliber, één dat tussen de groten hoort wordt geboren. Zeker, ik denk dat de status van "hobby-filosoof met een blog" niet het beste is dat hem kan overkomen. (Om misverstanden te vermijden; in mijn geval denk ik dat dat wel een goede uitdrukking van de realiteit is.) Alleen is de vraag of een academische positie echt zo veel beter is. Moet onze Belgische Nietzsche dan ook zoveel tijd spenderen in het panklaar maken van teksten - terwijl het gebruik van teksten om gedachten vorm te geven zoveel rendabeler is? Moet onze Belgische Nietzsche ook alle moeite doen om zeker te zijn dat hij alles wat alle collega-filosofen er ooit over bij elkaar hebben gepend mee in zijn teksten heeft opgenomen - terwijl, laten we eerlijk zijn, een Belgische Nietzsche wel wat beters te doen zou hebben?
Het antwoord op al die vragen is "ja". Hij zou daar allemaal zijn tijd in moeten steken. Was het niet Wittgenstein die één van de belangrijkste werken van de twintigste eeuw schreef - en van de echte filosofen vernam dat het niet beantwoordde aan de criteria voor... weet ik veel wat precies? Ik bedoel maar, als hobby-filosoof kijk je natuurlijk wel een beetje op naar mensen die tussen gelijkgezinden en volle bibliotheken van hun hobby hun beroep kunnen maken. En toch, heel veel illusies moeten we waarschijnlijk niet maken. "Publish or perish"... een vorm van het opofferen van lange termijn ontwikkeling aan korte termijn resultaten, met als resultaat zuchtende assistenten die klagen over de lage kwaliteit van wat ze van hun collega's moeten lezen.
maandag 14 augustus 2006
Woorden schieten te kort ("Nuke Mecca")
Momenteel vertoont het citatenblog van LVB al twee voorbeelden van mensen die met een serieus gezicht de voordelen van het "Nuke Mecca" plan bespreken (1). (Ook de nieuwsgroep be.politics vertoont af en toe symptomen, maar goed, het blijft natuurlijk een nieuwsgroep.) Zoals vaak gebeurt wanneer je je geconfronteerd voelt met een leeghoofdigheid waarbij woorden tekort schieten, komt de vraag op waar een mens in 's hemelsnaam moet beginnen. (Nog een vlug terzijde, het feit dat LVB op zijn blog iets citeert betekent niet dat hij het er zelf mee eens is: ik heb er ook al linkse samenzweerderstheorieën geciteerd gezien. Als iemand wil weten wat LVB er zelf van denkt, zal die het hem moeten vragen.)
Eén mogelijk aanknopingspunt is de herinnering aan het totale moreel bankroet waarvan dit soort "denken" blijk geeft. Merk in dit verband op hoe ze hun plan af en toe omschrijven als de "optie". Het woord "optie" is een mooi, nee, een prachtig voorbeeld van iets dat ze onmiddellijk zouden herkennen als Orwelliaanse "newspeak", indien het tenminste afkomstig was van de Sovjet-Unie, die weer eens een land had "bevrijd". Maar nu het woord niet moet dienen om Sovjetmisdaden weg te poetsen, maar wel een nog veel hallucinanter voorstel tot massamoord, lopen de dappere tinnen soldaatjes er weer met open ogen in. En toch zit hier wellicht al een eerste glimmer van hoop in. Het feit dat ze genoeg beseffen dat ze moeilijk van de "Mecca holocaust" kunnen spreken - of de "Mecca massamoord" waar ik het net over had - om die termen maar haastig te vervangen door het woord "optie", doet vermoeden dat er heel misschien, ergens, iets, aan de rand van het waarneembare, iets knaagt.
Of misschien is het "denken" zelf een goed aanknopingspunt voor "waar een mens in 's hemelsnaam moet beginnen". Bijvoorbeeld vernemen we in het jongste voorbeeld dat er een "onverklaarbaar" probleem is: waarom is er nooit een herhaling van 9/11 gekomen? Nu wil ik er op wijzen dat het niet voldoende is iets "onverklaarbaar" te noemen opdat het ook "onverklaarbaar" zou zijn. Bijvoorbeeld zouden we kunnen bedenken dat terwijl, onder hun ogen, de inlichtingendiensten van het UK, de VS en Pakistan, na een operatie van een goed jaar, aankondigen dat ze een actief terreurnetwerk hebben opgerold, een bepaalde kliek maar geen antwoord kan vinden op de vraag waarom er geen nieuwe aanslagen plaatsvonden. Om maar te zwijgen van de verijdelde aanslagen die niet in de krant staan. Of van het feit dat aanslagen van dat kaliber misschien toch ook weer niet zo gemakkelijk in elkaar te zetten zijn. Maar natuurlijk, als een bepaalde kliek zelf opbiecht dat iets voor hen "onverklaarbaar" is, dan moeten wij niet gaan beweren dat ze wèl in staat zijn het te begrijpen.
Want zoals we gemakkelijk aan vele andere voorbeelden kunnen zien, als iemand iets wil geloven, dan zal hij het geloven. Dus nadat ze moesten opbiechten enkele zeer simpele dingen niet in te zien, plaatsen ze op de plaats van de gapende leegte in hun hoofd maar meteen de Grote Verklaring: het komt door de "Nuke Mecca" optie (sic). En, en hou je nu helemaal vast aan je bretellen, dank zij de inval in Irak heeft die dreiging ook nog geloofwaardigheid gewonnen!
Dat zijn twee vliegen in één klap! Niet alleen vinden we een strohalm om nog vlug het Iraakse debacle - dat stilaan zulkdanig Paard van Trojaanse proporties aanneemt, dat zelfs Bush iets begint door te krijgen - aan vast te klampen, maar nu geeft het onze mooie fantasie over een massamoord nog geloofwaardigheid ook! Hey, had iemand er zelfs maar aan gedacht dat Mekka een stad is van 600,000 inwoners; groter dan Antwerpen? Maar ach, zelfs als iemand daar aan gedacht had (en om te denken moet je natuurlijk verstand hebben, en bovendien moet je het willen gebruiken) wat dan nog? Dat zijn toch allemaal maar Moslimterroristjes?
Maar terug naar de, uimmm, laten we zeggen, uimmm... "redenering"! Irak heeft dus geloofwaardigheid verleend aan de massamoo- oeps, ik bedoel, "Nuke Mecca optie", de "Nuke Mecca optie" is de enige verklaring die zij kunnen bedenken voor het uitblijven van nieuwe aanslagen, dus die optie (sic) is daar de enige verklaring van, en dus is dat nu een heel goed "idee" (sic). En guess what? Bush heeft dat idee (sic) "gevonden"! Het staat er letterlijk zo! Hier zien we gewoon een bepaald soort processen, zoals dat gaat in de hoofden van een bepaald soort rechts, terwijl ze zich aan het afspelen zijn. Je neemt één van de meest vulgaire "fantasieën van de macht" zoals die al sinds tijden circuleren in het circuit van de politieke porno, je blijft je er een tijdje in wentelen tot ze de vorm aannemen van iets dat (op jouw niveau) op een "origineel idee" lijkt, je projecteert dat "idee" op een figuur die (in jouw ogen) een lichtend genie is, en zomaar opeens kan je je frustratie en je impotentie van je afschrijven in een uitbarsting van krachtige taal. En op het einde van een "redenering" die begint met "er is een gerucht" en "er wordt gefluisterd", vernemen we dat "het gewerkt heeft". Zo goed heeft het gewerkt, dat Osama dan persoonlijk de inlichtingendiensten op de hoogte heeft moeten brengen van de plot om negen vliegtuigen op te blazen. Ja, want anders waren ze naar beneden gekomen, en was Mekka nu een rokende puinhoop geweest.
Woorden schieten te kort. Laat me toch proberen er enkele uit te brengen.
Pa - the - tisch.
Pot - sier - lijk.
-----------------------------------------------------------------------------
(1) http://lvb.net/item/3246
EN http://lvb.net/item/3223
----------------------------------------------------------------------------
UPDATE 23.00 uur. De post heeft zich al vertaald in een debat op de nieuwsgroep be.politics, o.a. te volgen via deze link:
http://groups.google.com/group/be.politics?lnk=sg&hl=nl
Je moet er wel voor zorgen dat je de datum op 14 augustus 2006 zet, natuurlijk. Dat kan via "geavanceerd zoeken", bovenaan nogal in het midden.
Eén mogelijk aanknopingspunt is de herinnering aan het totale moreel bankroet waarvan dit soort "denken" blijk geeft. Merk in dit verband op hoe ze hun plan af en toe omschrijven als de "optie". Het woord "optie" is een mooi, nee, een prachtig voorbeeld van iets dat ze onmiddellijk zouden herkennen als Orwelliaanse "newspeak", indien het tenminste afkomstig was van de Sovjet-Unie, die weer eens een land had "bevrijd". Maar nu het woord niet moet dienen om Sovjetmisdaden weg te poetsen, maar wel een nog veel hallucinanter voorstel tot massamoord, lopen de dappere tinnen soldaatjes er weer met open ogen in. En toch zit hier wellicht al een eerste glimmer van hoop in. Het feit dat ze genoeg beseffen dat ze moeilijk van de "Mecca holocaust" kunnen spreken - of de "Mecca massamoord" waar ik het net over had - om die termen maar haastig te vervangen door het woord "optie", doet vermoeden dat er heel misschien, ergens, iets, aan de rand van het waarneembare, iets knaagt.
Of misschien is het "denken" zelf een goed aanknopingspunt voor "waar een mens in 's hemelsnaam moet beginnen". Bijvoorbeeld vernemen we in het jongste voorbeeld dat er een "onverklaarbaar" probleem is: waarom is er nooit een herhaling van 9/11 gekomen? Nu wil ik er op wijzen dat het niet voldoende is iets "onverklaarbaar" te noemen opdat het ook "onverklaarbaar" zou zijn. Bijvoorbeeld zouden we kunnen bedenken dat terwijl, onder hun ogen, de inlichtingendiensten van het UK, de VS en Pakistan, na een operatie van een goed jaar, aankondigen dat ze een actief terreurnetwerk hebben opgerold, een bepaalde kliek maar geen antwoord kan vinden op de vraag waarom er geen nieuwe aanslagen plaatsvonden. Om maar te zwijgen van de verijdelde aanslagen die niet in de krant staan. Of van het feit dat aanslagen van dat kaliber misschien toch ook weer niet zo gemakkelijk in elkaar te zetten zijn. Maar natuurlijk, als een bepaalde kliek zelf opbiecht dat iets voor hen "onverklaarbaar" is, dan moeten wij niet gaan beweren dat ze wèl in staat zijn het te begrijpen.
Want zoals we gemakkelijk aan vele andere voorbeelden kunnen zien, als iemand iets wil geloven, dan zal hij het geloven. Dus nadat ze moesten opbiechten enkele zeer simpele dingen niet in te zien, plaatsen ze op de plaats van de gapende leegte in hun hoofd maar meteen de Grote Verklaring: het komt door de "Nuke Mecca" optie (sic). En, en hou je nu helemaal vast aan je bretellen, dank zij de inval in Irak heeft die dreiging ook nog geloofwaardigheid gewonnen!
Dat zijn twee vliegen in één klap! Niet alleen vinden we een strohalm om nog vlug het Iraakse debacle - dat stilaan zulkdanig Paard van Trojaanse proporties aanneemt, dat zelfs Bush iets begint door te krijgen - aan vast te klampen, maar nu geeft het onze mooie fantasie over een massamoord nog geloofwaardigheid ook! Hey, had iemand er zelfs maar aan gedacht dat Mekka een stad is van 600,000 inwoners; groter dan Antwerpen? Maar ach, zelfs als iemand daar aan gedacht had (en om te denken moet je natuurlijk verstand hebben, en bovendien moet je het willen gebruiken) wat dan nog? Dat zijn toch allemaal maar Moslimterroristjes?
Maar terug naar de, uimmm, laten we zeggen, uimmm... "redenering"! Irak heeft dus geloofwaardigheid verleend aan de massamoo- oeps, ik bedoel, "Nuke Mecca optie", de "Nuke Mecca optie" is de enige verklaring die zij kunnen bedenken voor het uitblijven van nieuwe aanslagen, dus die optie (sic) is daar de enige verklaring van, en dus is dat nu een heel goed "idee" (sic). En guess what? Bush heeft dat idee (sic) "gevonden"! Het staat er letterlijk zo! Hier zien we gewoon een bepaald soort processen, zoals dat gaat in de hoofden van een bepaald soort rechts, terwijl ze zich aan het afspelen zijn. Je neemt één van de meest vulgaire "fantasieën van de macht" zoals die al sinds tijden circuleren in het circuit van de politieke porno, je blijft je er een tijdje in wentelen tot ze de vorm aannemen van iets dat (op jouw niveau) op een "origineel idee" lijkt, je projecteert dat "idee" op een figuur die (in jouw ogen) een lichtend genie is, en zomaar opeens kan je je frustratie en je impotentie van je afschrijven in een uitbarsting van krachtige taal. En op het einde van een "redenering" die begint met "er is een gerucht" en "er wordt gefluisterd", vernemen we dat "het gewerkt heeft". Zo goed heeft het gewerkt, dat Osama dan persoonlijk de inlichtingendiensten op de hoogte heeft moeten brengen van de plot om negen vliegtuigen op te blazen. Ja, want anders waren ze naar beneden gekomen, en was Mekka nu een rokende puinhoop geweest.
Woorden schieten te kort. Laat me toch proberen er enkele uit te brengen.
Pa - the - tisch.
Pot - sier - lijk.
-----------------------------------------------------------------------------
(1) http://lvb.net/item/3246
EN http://lvb.net/item/3223
----------------------------------------------------------------------------
UPDATE 23.00 uur. De post heeft zich al vertaald in een debat op de nieuwsgroep be.politics, o.a. te volgen via deze link:
http://groups.google.com/group/be.politics?lnk=sg&hl=nl
Je moet er wel voor zorgen dat je de datum op 14 augustus 2006 zet, natuurlijk. Dat kan via "geavanceerd zoeken", bovenaan nogal in het midden.
zondag 13 augustus 2006
Rechts, maar toch goed!
Ooit, lang geleden, vroeg iemand in een usenetdiscusie wie de “theoreticus”, of de “filosoof” (mogelijk ook meervoud, veronderstel ik) was van het fascisme (of nazisme of noem maar op), zoals Marx de grote filosoof was van het communisme. Die vraag las ik destijds (en nu nog) als “het communisme met zijn miljoenen doden, concentratiekampen en verbeteringsgestichten”. Daarom merkte ik op dat het communisme en politiek links in het algemeen (ondanks alles) altijd grote, tot heel grote, tot absolute toppers onder de filosofen had opgeleverd, en dat dat bij rechts niet het geval was; dat rechts integendeel voornamelijk uitblonk in afwezigheid van veel intellectuele onderbouw.
En dat kwam niet goed! Hoezo, schreef (zo denk ik me te herinneren) niemand minder dan Luc van Braekel, nooit gehoord van Smith of Ricardo of Hayek (en een hele serie meer)? Maar dat was natuurlijk niet meer dan een misverstand, het onderscheid dat ik hier ook al enkele keren gemaakt heb (1). Als iemand het “links” van de Goelag vergelijkt met “rechts”, dan denk ik aan het “rechts” van de concentratiekampen, en dus niet aan het liberaal rechts dat van een heel ander kaliber is.
Nu blijft het een beetje zo dat Marx één van de allergrootsten onder de filosofen was, en dat in het spoor van “allergrootsten” vaak een sliert andere groten volgt; en dat “allergrootsten” hoe dan ook per definitie dun gezaaid zijn... Kortom, dat het helemaal niet zo vreemd is dat er een gebrek aan eenwicht ontstaat: niet elke stroming kan verwachten zijn eigen Marx te hebben. Toch neemt dat op zijn beurt niet weg dat er een onmetelijke afstand gaapt tussen de "ideeën" (nu, ja...) van “dom rechts” en die van liberaal-democratisch rechts. En omdat er sinds Marx toch één en ander van tijd is gepasseerd, en liberaal rechts in die tijd niet heeft stilgezeten, zijn we stilaan in staat een inventaris op te maken. De “boeken die iedereen zou moeten lezen”! In dit geval bedoel ik boeken die tegelijk slogans à la “het kapitalisme veroorzaakt de honger in de wereld” weerleggen, als de oliedomme “ideeën” rond “biologische superioriteit van het blanke ras” of de “inherente inferioriteit van de Islam” weten te vermijden.
Zou dat nu geen goed idee zijn? Laten we ons inbeelden dat we praten met een vertegenwoordiger van “luciede links”. We kunnen onze liberale sympathieën aankaarten zonder dat hij over Hitler begint! Van onze kant beginnen wij, zoals het volwassen mensen betaamt, niet zomaar over de Goelag. We zijn dus in een positie om elkaar iets te vertellen als “maar dat soort dingen bedoel ik nu eenmaal helemaal niet”. Zou het dan geen goed idee zijn als wij, “liberaal rechts”, een inventaris hadden van “boeken die onze intellectuele tegenpartij zouden moeten lezen”? Boeken waarin staat wat we dan eigenlijk wel bedoelen? Boeken die we met een knipoog naar recente posts hier “rechts, en toch goed” durven noemen?
Wat ik in gedachten heb zijn, ruwweg, boeken die om te beginnen niet flagrant in tegenspraak zijn met anthropologische, historische en economische inzichten. Boeken, verder, die wel in minstens één van deze domeinen (er zijn ongetwijfeld andere belangrijke domeinen waaraan ik hier zo voor de vuist weg niet heb gedacht) bijdragen leveren, waarvan je denkt: “voilà, dat is wat we links maar niet duidelijk kunnen maken, en dat ze eindelijk zullen te weten komen als ze nu toch eens de moeite zouden doen om dit boek te lezen”.
Natuurlijk, ik heb op usenet lang genoeg met creationisten en extreem-linkse antiglobalisten in ruzie gelegen, om te weten hoe ergerlijk het is als ze je een reeks titels (of zelfs, godbeware, url’s) door de strot wringen, die je “eerst maar eens” moest lezen. Misschien moeten we zorgen dat wij het beter doen. Misschien moeten we het zo aanpakken dat we er telkens zelf, in onze eigen woorden, kunnen bijzeggen waarom anderen die boeken zouden moeten lezen.
Ik ben, met andere woorden, op zoek naar de boeken die we durven beschouwen als onze basisprincipes, waarop we ons durven laten bekritizeren. Aanzienlijke problemen met die boeken zouden neerkomen op aanzienlijke problemen met het liberale wereldbeeld. Maar aangezien we die boeken zelf zullen gekozen hebben, zullen onze critici éérst enkele dingen te weten komen, waarvan wij vinden dat ze die dringend moeten te weten komen.
---------------------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/07/rechts-en-toch-dom.html
OF: http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/aanhangers-van-al-qaeda.html
OF: http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/te-gemakkelijk.html
En dat kwam niet goed! Hoezo, schreef (zo denk ik me te herinneren) niemand minder dan Luc van Braekel, nooit gehoord van Smith of Ricardo of Hayek (en een hele serie meer)? Maar dat was natuurlijk niet meer dan een misverstand, het onderscheid dat ik hier ook al enkele keren gemaakt heb (1). Als iemand het “links” van de Goelag vergelijkt met “rechts”, dan denk ik aan het “rechts” van de concentratiekampen, en dus niet aan het liberaal rechts dat van een heel ander kaliber is.
Nu blijft het een beetje zo dat Marx één van de allergrootsten onder de filosofen was, en dat in het spoor van “allergrootsten” vaak een sliert andere groten volgt; en dat “allergrootsten” hoe dan ook per definitie dun gezaaid zijn... Kortom, dat het helemaal niet zo vreemd is dat er een gebrek aan eenwicht ontstaat: niet elke stroming kan verwachten zijn eigen Marx te hebben. Toch neemt dat op zijn beurt niet weg dat er een onmetelijke afstand gaapt tussen de "ideeën" (nu, ja...) van “dom rechts” en die van liberaal-democratisch rechts. En omdat er sinds Marx toch één en ander van tijd is gepasseerd, en liberaal rechts in die tijd niet heeft stilgezeten, zijn we stilaan in staat een inventaris op te maken. De “boeken die iedereen zou moeten lezen”! In dit geval bedoel ik boeken die tegelijk slogans à la “het kapitalisme veroorzaakt de honger in de wereld” weerleggen, als de oliedomme “ideeën” rond “biologische superioriteit van het blanke ras” of de “inherente inferioriteit van de Islam” weten te vermijden.
Zou dat nu geen goed idee zijn? Laten we ons inbeelden dat we praten met een vertegenwoordiger van “luciede links”. We kunnen onze liberale sympathieën aankaarten zonder dat hij over Hitler begint! Van onze kant beginnen wij, zoals het volwassen mensen betaamt, niet zomaar over de Goelag. We zijn dus in een positie om elkaar iets te vertellen als “maar dat soort dingen bedoel ik nu eenmaal helemaal niet”. Zou het dan geen goed idee zijn als wij, “liberaal rechts”, een inventaris hadden van “boeken die onze intellectuele tegenpartij zouden moeten lezen”? Boeken waarin staat wat we dan eigenlijk wel bedoelen? Boeken die we met een knipoog naar recente posts hier “rechts, en toch goed” durven noemen?
Wat ik in gedachten heb zijn, ruwweg, boeken die om te beginnen niet flagrant in tegenspraak zijn met anthropologische, historische en economische inzichten. Boeken, verder, die wel in minstens één van deze domeinen (er zijn ongetwijfeld andere belangrijke domeinen waaraan ik hier zo voor de vuist weg niet heb gedacht) bijdragen leveren, waarvan je denkt: “voilà, dat is wat we links maar niet duidelijk kunnen maken, en dat ze eindelijk zullen te weten komen als ze nu toch eens de moeite zouden doen om dit boek te lezen”.
Natuurlijk, ik heb op usenet lang genoeg met creationisten en extreem-linkse antiglobalisten in ruzie gelegen, om te weten hoe ergerlijk het is als ze je een reeks titels (of zelfs, godbeware, url’s) door de strot wringen, die je “eerst maar eens” moest lezen. Misschien moeten we zorgen dat wij het beter doen. Misschien moeten we het zo aanpakken dat we er telkens zelf, in onze eigen woorden, kunnen bijzeggen waarom anderen die boeken zouden moeten lezen.
Ik ben, met andere woorden, op zoek naar de boeken die we durven beschouwen als onze basisprincipes, waarop we ons durven laten bekritizeren. Aanzienlijke problemen met die boeken zouden neerkomen op aanzienlijke problemen met het liberale wereldbeeld. Maar aangezien we die boeken zelf zullen gekozen hebben, zullen onze critici éérst enkele dingen te weten komen, waarvan wij vinden dat ze die dringend moeten te weten komen.
---------------------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/07/rechts-en-toch-dom.html
OF: http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/aanhangers-van-al-qaeda.html
OF: http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/te-gemakkelijk.html
zaterdag 12 augustus 2006
Te gemakkelijk?
Vandaag spreekt iemand me aan over de post van twee dagen geleden (1). Wat ik temidden van de vele mogelijke kritieken en verwijten beslist niet had verwacht, was de opmerking die ik te horen kreeg: te gemakkelijk.
Eerlijk gezegd, ik stond er even met open mond van te kijken. Want ik zag natuurlijk meteen het punt. Maar juist het feit dat die opmerking zo correct is, onderstreept meteen ook mijn punt. En dat punt is dat teksten van een dusdanig niveau, dat volwassener geesten ze schouderophalend als “te gemakkelijk” afdoen om er enig belang aan te hechten, nu precies zijn waar de discussies vandaag bol van staan.
Dus snel even enkele url’s opgezocht, waar momenteel zeer serieus gediscussiëerd wordt over de voor en nadelen van “nuke Mecca”. Met de woorden “maakt dat die van mij er nog als een koorknaap uitziet, nietwaar?” aan mijn criticus laten lezen. En na even (grijnzend) afwachten, het “maar die is gewoon gek!” incasseren. Want dat is nu net het punt van mijn “rechts, maar dom” posts. Het zijn die scheldposts tussen “wie het niet met de Irak-oorlog eens is, is een Al-Qaeda aanhanger” en het met uitgestreken gezicht bespreken van “nuke Mecca” die representatief dreigen te worden voor de hedendaagse conversatie van “rechts”.
En daar protesteer ik tegen! Dit zijn mensen die er in slagen zich te beroepen op één of andere zelfbenoemde “morele superioriteit”, en tegelijk dit soort dingen uitkramen! En die, hou je vast, af en toe nog over een "ideeënoorlog" beginnen ook. En als er na een lange serie van dit soort stoten eens een zin als “hij is rechts, maar niet onverstandig” verschijnt, dan staan de schelders er met open mond op te gapen, en ze hebben geen idee van waar ze het allemaal aan verdiend hebben.
En op dat laaste punt kan ik ze gelijk geven: ze hebben inderdaad geen flauw benul, en de meesten zullen dat ook nooit hebben. En daarom vind ik het erg belangrijk dat dat soort discours zich niet zomaar in een statuut van representatief voor “rechts” hijst. En bijgevolg, als je je er tegen wil afzetten, ben je wel verplicht om teksten aan te pakken, waarvan je kennissen vervolgens komen zeggen dat ze wel wat beneden je niveau liggen. Maar hoe zou het ook anders kunnen? Als ze enig niveau hadden gehaald, hoefden we ons er niet van te distanciëren, nietwaar?
--------------------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/aanhangers-van-al-qaeda.html
Eerlijk gezegd, ik stond er even met open mond van te kijken. Want ik zag natuurlijk meteen het punt. Maar juist het feit dat die opmerking zo correct is, onderstreept meteen ook mijn punt. En dat punt is dat teksten van een dusdanig niveau, dat volwassener geesten ze schouderophalend als “te gemakkelijk” afdoen om er enig belang aan te hechten, nu precies zijn waar de discussies vandaag bol van staan.
Dus snel even enkele url’s opgezocht, waar momenteel zeer serieus gediscussiëerd wordt over de voor en nadelen van “nuke Mecca”. Met de woorden “maakt dat die van mij er nog als een koorknaap uitziet, nietwaar?” aan mijn criticus laten lezen. En na even (grijnzend) afwachten, het “maar die is gewoon gek!” incasseren. Want dat is nu net het punt van mijn “rechts, maar dom” posts. Het zijn die scheldposts tussen “wie het niet met de Irak-oorlog eens is, is een Al-Qaeda aanhanger” en het met uitgestreken gezicht bespreken van “nuke Mecca” die representatief dreigen te worden voor de hedendaagse conversatie van “rechts”.
En daar protesteer ik tegen! Dit zijn mensen die er in slagen zich te beroepen op één of andere zelfbenoemde “morele superioriteit”, en tegelijk dit soort dingen uitkramen! En die, hou je vast, af en toe nog over een "ideeënoorlog" beginnen ook. En als er na een lange serie van dit soort stoten eens een zin als “hij is rechts, maar niet onverstandig” verschijnt, dan staan de schelders er met open mond op te gapen, en ze hebben geen idee van waar ze het allemaal aan verdiend hebben.
En op dat laaste punt kan ik ze gelijk geven: ze hebben inderdaad geen flauw benul, en de meesten zullen dat ook nooit hebben. En daarom vind ik het erg belangrijk dat dat soort discours zich niet zomaar in een statuut van representatief voor “rechts” hijst. En bijgevolg, als je je er tegen wil afzetten, ben je wel verplicht om teksten aan te pakken, waarvan je kennissen vervolgens komen zeggen dat ze wel wat beneden je niveau liggen. Maar hoe zou het ook anders kunnen? Als ze enig niveau hadden gehaald, hoefden we ons er niet van te distanciëren, nietwaar?
--------------------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/aanhangers-van-al-qaeda.html
vrijdag 11 augustus 2006
Vlug wat verwarring zaaien
Vandaag lees ik in de krant dat een Britse agent was geïnfilteerd in de terreurcellen die op het punt stonden om nieuwe aanslagen van 9/11 kaliber te plegen.
Als dat waar is, denk ik, had de politie dat liever niet in de krant zien staan.
Sta me toe vlug wat verwarring te zaaien. Het is natuurlijk ook mogelijk dat het helemaal niet waar is. Het kan best zijn dat de politie alleen maar probeert het functioneren van de terreurnetwerken moeilijker te maken, door iedereen nog nerveuzer en wantrouwender te maken dan ze nu al zijn. In dat geval zou het een leuke list zijn om de zogenaamde informatie te laten "lekken" via de krant.
Natuurlijk, ik zeg het alleen maar voor het geval het toch waar is, en deze opmerking een beetje helpt het lek te dichten.
Als dat waar is, denk ik, had de politie dat liever niet in de krant zien staan.
Sta me toe vlug wat verwarring te zaaien. Het is natuurlijk ook mogelijk dat het helemaal niet waar is. Het kan best zijn dat de politie alleen maar probeert het functioneren van de terreurnetwerken moeilijker te maken, door iedereen nog nerveuzer en wantrouwender te maken dan ze nu al zijn. In dat geval zou het een leuke list zijn om de zogenaamde informatie te laten "lekken" via de krant.
Natuurlijk, ik zeg het alleen maar voor het geval het toch waar is, en deze opmerking een beetje helpt het lek te dichten.
donderdag 10 augustus 2006
"Aanhangers" van... Al-Qaeda?!
Op het blog van Vincent De Roeck (1) Staat een artikel over Joe Lieberman. Dat is een Amerikaanse senator van de Democratische partij, die in een voorverkiezing de nominatie verloren heeft, om voor zijn partij in de senaatsverkiezingen op te komen. En vriend en vijand zijn het er over eens dat Lieberman, die (bij mijn weten) een track record heeft dat in veel gevallen op "links" en "progressief" stemgedrag wijst, dat verlies te danken heeft aan zijn steun voor de oorlog in Irak.
Dat inspireert Vincent De Roeck tot een scherp artikel, dat al van bij de titel "Democrats for Al-Qaeda" insinueert dat wie niet voor de oorlog in Irak is eigenlijk een aanhanger is van Al-Qaeda. En omdat dat soort beweringen niet alleen een typische uitspraken van een bepaald soort rechts zijn, maar tegelijk ook laag bij de grondse beledigingen, lijkt dit me een goede gelegenheid om te demonstreren hoe je met beledigingen soms weet waar je aan begint, maar niet altijd waar je mee eindigt.
Dus laten we maar eens een paar stukken nader bekijken. Helemaal aan het begin vernemen we het volgende:
"De val van de Baath-dictator werd echter niet gevolgd door de nodige hervormingen eigen aan een "bevrijding". Het ondankbare Iraakse volk onthaalde de Amerikaanse soldaten niet op vreugde, integendeel. Ze namen de wapens op tegen deze Christenhonden, deze ongelovigen, deze vreemde heidenen. Het vrije Westen was verbouwereerd."
Uim, neen, Vincent, het Vrije Westen was niet verbouwereerd. Het Vrije Westen heeft bij monde van een zeer, zeer breed spectrum aan opinies - van Amerikaanse ex-presidenten, ex-ministers van Buitenlandse Zaken, ex-veiligheidsadviseurs, presidentskandidaten en hordes generaals en diplomaten (enerzijds) tot de eerste de beste extreem-linkse anti-globalist (anderzijds) - van lang op voorhand tot lang daarna precies deze uitkomst voorspeld. Alleen, telkens er een reëel gevaar was dat deze simpele realiteit zou doordringen in de zeer harde koppen van de dappere tinnen soldaatjes, pink op de naad klaar om alle propaganda na te praten, steeg uit de rangen van de kliek een geloei en een gescheld op... de Klaroenen van het Laatste Oordeel zijn er niets bij. Zo hard klonk dat geloei en gescheld, dat er zijn die tot op de dag van vandag geloven dat ze "het Vrije Westen" voorstellen, en dat dat "Vrije Westen" nu "verbouwereerd" is.
Neen, dus, Vincent, het Vrije Westen is niet verbouwereerd, het "Vrije Westen" zit bedroefd te kijken naar de rokende puinhopen die de Bushbende heeft aangericht, en vraagt zich af of het bewind van één kliek, gedurende een periode van acht jaar, in staat is de Westerse beschaving zelf in gevaar te brengen, of dat de schade integendeel zal kunnen beperkt worden tot min of meer de chaos die we nu allemaal met onze eigen ogen kunnen aanschouwen.
Maar we gaan verder. Hier is er nog één:
"Zoals bijna alle Democraten steunde hij aanvankelijk de oorlog van Bush in Mesopotamie. Niets aan de hand lijkt het dus, ware het niet dat de Democraten - met de vaandelvlucht eigen aan links - nadien het geweer totaal van schouder veranderden. John Kerry - nochtans een voorstander van de oorlog - voerde campagne tegen Iraqi Freedom."
Het probleem hier is, de democraten waren grotendeels tegen de oorlog, maar de Democratische politici zaten verstrikt in een dusdanige storm van leugens, propaganda en bedrog, dat sommigen niet beter wisten of Saddam was een "imminente bedreiging voor de VS", "zat trouwens persoonlijk achter 9/11", "had massa's WMD's", "steunde het terrorisme" (en de rest van de hoempa) en dierf niet anders, in de algemene sfeer van hysterie, dan zich dan maar achter het "beleid" van de president scharen.
Ik durf haast wedden dat je dat soort hypocriet en ruggengraatloos gedrag onmiddellijk herkent, zolang het maar afkomstig is van Belgische Socialisten. Sta me dan ook toe me een beetje te verwonderen dat je kritische zin je van het ene moment op het andere zo in de steek laat, dat je het maar meteen hebt over de "typische vaandselvlucht van links". Maar aangezien ik de indruk heb dat het geloei en gescheld, onder druk van het zich ontrollende debacle, de laatste tijd wat afneemt, maakt een poging de realiteit te beschrijven vandaag misschien een kleine kans. Dus gewoon voor info: de hele wereld, van Amerkaans links tot Europees links EN Europees rechts, op de aanhangers van de kliek na, was tegen de oorlog, en dat bepaald openlijk genoeg opdat ook jij dat mits een minimale inspanning had kunnen weten.
Ik moet zeggen dat ik me een tikje, uim, "geamuseerd" voelde bij de volgende passage:
"Zijn de Democraten ordinaire koppensnellers, doortrapte opportunisten of achterbakse kazakkendraaiers? Laat het ons anders maar beleefd houden bij machtsgeile landverraders."
Denk je dat ik een tekeningetje moet maken waarom dat soort scheldpartijen er zo pathetisch uitzien? Laat ik het als oefening voor een bepaald soort rechts laten, om te zien of ze er wel of geen contradictie in kunnen vinden: je hebt drie uur.
En op het einde ziet de arme good ol' Joe zich voorgesteld als het slachtoffer van een typisch zondebokmechanisme. Nochtans, Vincent, ik weet haast zeker dat, als Lieberman het toch gehaald had, je dit resultaat zou voorstellen als "democratie". Kortom, ik verdenk je ervan dat bij jou "democratie" de uitslag betekent die je goed uitkomt, en een lynchpartij de uitslag die je niet goed uitkomt.
En vanzelfsprekend zit je je nu af te vragen hoe ik je van zoiets kan verdenken (vooropgesteld, natuurlijk, dat je jezelf niet al lang tegen hoofdpijnbezorgende boodschappen uit de werkelijkheid hebt geïmmunizeerd, met het standaard "Koen is een extreem-linkse, Stalinistische, hysterische, Islamofascistische anti-Amerikaanse pseudo-intellectueel). Wel, simpel, omdat ik dit soort posts, met dit soort stoten erin, van jouw hand lees, natuurlijk. Want laten we nu eens naar de conclusie kijken:
"Misschien wordt het eens tijd dat de Democrats zich eens grondig bezinnen en voor eens en altijd uitmaken aan welke kant van de clash of civilizations zij eigenlijk staan."
Zie je, ik voel wel dat je dit zelf een overtuigend slot hebt gevonden. En toch wil ik je signaleren dat ik een heel simpel antwoord op die vraag kan geven, dat toch heel anders is dan je je ongetwijfeld had ingebeeld. Ikzelf sta in de The Clash of Civilizations aan de kant van het Westen. En in die clash, beste Vincent, denk ik dat een geïnfiltreerde spion die onze zaak zoveel mogelijk schade moest berokkenen, onmogelijk nog beter in zijn opzet had kunnen slagen, dan wanneer hij er in gelukt was de VS hun huidig Irak"beleid" te doen verzinnen.
En volgens mij ligt de reden waarom Lieberman de verkiezing verloor in het feit dat de kiezers in Connecticut iets dergelijks ook vinden.
Vriendelijke groeten,
Koen, anti-Bush want pro-Amerikaans, Robeys
----------------------------------------------------------------------------------
http://vincentderoeck.blogspot.com/
Dat inspireert Vincent De Roeck tot een scherp artikel, dat al van bij de titel "Democrats for Al-Qaeda" insinueert dat wie niet voor de oorlog in Irak is eigenlijk een aanhanger is van Al-Qaeda. En omdat dat soort beweringen niet alleen een typische uitspraken van een bepaald soort rechts zijn, maar tegelijk ook laag bij de grondse beledigingen, lijkt dit me een goede gelegenheid om te demonstreren hoe je met beledigingen soms weet waar je aan begint, maar niet altijd waar je mee eindigt.
Dus laten we maar eens een paar stukken nader bekijken. Helemaal aan het begin vernemen we het volgende:
"De val van de Baath-dictator werd echter niet gevolgd door de nodige hervormingen eigen aan een "bevrijding". Het ondankbare Iraakse volk onthaalde de Amerikaanse soldaten niet op vreugde, integendeel. Ze namen de wapens op tegen deze Christenhonden, deze ongelovigen, deze vreemde heidenen. Het vrije Westen was verbouwereerd."
Uim, neen, Vincent, het Vrije Westen was niet verbouwereerd. Het Vrije Westen heeft bij monde van een zeer, zeer breed spectrum aan opinies - van Amerikaanse ex-presidenten, ex-ministers van Buitenlandse Zaken, ex-veiligheidsadviseurs, presidentskandidaten en hordes generaals en diplomaten (enerzijds) tot de eerste de beste extreem-linkse anti-globalist (anderzijds) - van lang op voorhand tot lang daarna precies deze uitkomst voorspeld. Alleen, telkens er een reëel gevaar was dat deze simpele realiteit zou doordringen in de zeer harde koppen van de dappere tinnen soldaatjes, pink op de naad klaar om alle propaganda na te praten, steeg uit de rangen van de kliek een geloei en een gescheld op... de Klaroenen van het Laatste Oordeel zijn er niets bij. Zo hard klonk dat geloei en gescheld, dat er zijn die tot op de dag van vandag geloven dat ze "het Vrije Westen" voorstellen, en dat dat "Vrije Westen" nu "verbouwereerd" is.
Neen, dus, Vincent, het Vrije Westen is niet verbouwereerd, het "Vrije Westen" zit bedroefd te kijken naar de rokende puinhopen die de Bushbende heeft aangericht, en vraagt zich af of het bewind van één kliek, gedurende een periode van acht jaar, in staat is de Westerse beschaving zelf in gevaar te brengen, of dat de schade integendeel zal kunnen beperkt worden tot min of meer de chaos die we nu allemaal met onze eigen ogen kunnen aanschouwen.
Maar we gaan verder. Hier is er nog één:
"Zoals bijna alle Democraten steunde hij aanvankelijk de oorlog van Bush in Mesopotamie. Niets aan de hand lijkt het dus, ware het niet dat de Democraten - met de vaandelvlucht eigen aan links - nadien het geweer totaal van schouder veranderden. John Kerry - nochtans een voorstander van de oorlog - voerde campagne tegen Iraqi Freedom."
Het probleem hier is, de democraten waren grotendeels tegen de oorlog, maar de Democratische politici zaten verstrikt in een dusdanige storm van leugens, propaganda en bedrog, dat sommigen niet beter wisten of Saddam was een "imminente bedreiging voor de VS", "zat trouwens persoonlijk achter 9/11", "had massa's WMD's", "steunde het terrorisme" (en de rest van de hoempa) en dierf niet anders, in de algemene sfeer van hysterie, dan zich dan maar achter het "beleid" van de president scharen.
Ik durf haast wedden dat je dat soort hypocriet en ruggengraatloos gedrag onmiddellijk herkent, zolang het maar afkomstig is van Belgische Socialisten. Sta me dan ook toe me een beetje te verwonderen dat je kritische zin je van het ene moment op het andere zo in de steek laat, dat je het maar meteen hebt over de "typische vaandselvlucht van links". Maar aangezien ik de indruk heb dat het geloei en gescheld, onder druk van het zich ontrollende debacle, de laatste tijd wat afneemt, maakt een poging de realiteit te beschrijven vandaag misschien een kleine kans. Dus gewoon voor info: de hele wereld, van Amerkaans links tot Europees links EN Europees rechts, op de aanhangers van de kliek na, was tegen de oorlog, en dat bepaald openlijk genoeg opdat ook jij dat mits een minimale inspanning had kunnen weten.
Ik moet zeggen dat ik me een tikje, uim, "geamuseerd" voelde bij de volgende passage:
"Zijn de Democraten ordinaire koppensnellers, doortrapte opportunisten of achterbakse kazakkendraaiers? Laat het ons anders maar beleefd houden bij machtsgeile landverraders."
Denk je dat ik een tekeningetje moet maken waarom dat soort scheldpartijen er zo pathetisch uitzien? Laat ik het als oefening voor een bepaald soort rechts laten, om te zien of ze er wel of geen contradictie in kunnen vinden: je hebt drie uur.
En op het einde ziet de arme good ol' Joe zich voorgesteld als het slachtoffer van een typisch zondebokmechanisme. Nochtans, Vincent, ik weet haast zeker dat, als Lieberman het toch gehaald had, je dit resultaat zou voorstellen als "democratie". Kortom, ik verdenk je ervan dat bij jou "democratie" de uitslag betekent die je goed uitkomt, en een lynchpartij de uitslag die je niet goed uitkomt.
En vanzelfsprekend zit je je nu af te vragen hoe ik je van zoiets kan verdenken (vooropgesteld, natuurlijk, dat je jezelf niet al lang tegen hoofdpijnbezorgende boodschappen uit de werkelijkheid hebt geïmmunizeerd, met het standaard "Koen is een extreem-linkse, Stalinistische, hysterische, Islamofascistische anti-Amerikaanse pseudo-intellectueel). Wel, simpel, omdat ik dit soort posts, met dit soort stoten erin, van jouw hand lees, natuurlijk. Want laten we nu eens naar de conclusie kijken:
"Misschien wordt het eens tijd dat de Democrats zich eens grondig bezinnen en voor eens en altijd uitmaken aan welke kant van de clash of civilizations zij eigenlijk staan."
Zie je, ik voel wel dat je dit zelf een overtuigend slot hebt gevonden. En toch wil ik je signaleren dat ik een heel simpel antwoord op die vraag kan geven, dat toch heel anders is dan je je ongetwijfeld had ingebeeld. Ikzelf sta in de The Clash of Civilizations aan de kant van het Westen. En in die clash, beste Vincent, denk ik dat een geïnfiltreerde spion die onze zaak zoveel mogelijk schade moest berokkenen, onmogelijk nog beter in zijn opzet had kunnen slagen, dan wanneer hij er in gelukt was de VS hun huidig Irak"beleid" te doen verzinnen.
En volgens mij ligt de reden waarom Lieberman de verkiezing verloor in het feit dat de kiezers in Connecticut iets dergelijks ook vinden.
Vriendelijke groeten,
Koen, anti-Bush want pro-Amerikaans, Robeys
----------------------------------------------------------------------------------
http://vincentderoeck.blogspot.com/
woensdag 9 augustus 2006
Het Sombrero Effect
De sombrero uit de titel komt van de tekeningen uit de boeken van Lucky Luke. In een heet stadje in het Zuiden van Noord Amerika ligt een Mexicaan te slapen onder een grote witte hoed: de sombrero. Desgevraagd verschaft hij, met één oog open, en met een duim de rand van zijn sombrero optrekkend, belangrijke informatie over de locatie van de Daltons. Wanneer de held vierklauwens weer wegrijdt verklaart hij lachend “Gringos locos” (via een kleine omweg te vertalen als “Rare jongens, die vreemdelingen”), plaatst zijn hoed weer op zijn hoofd en slaapt verder onder de hete zon van zijn slaperige stadje.
Daar moest ik aan denken toen iemand me vertelde dat hij, via via, had vernomen hoe in sommige plaatsen in Afrika de mannen zo goed als helemaal niet werken, maar integendeel rondhangen, drinken, gokken en vechten. Op basis van één en ander dat ik heb gelezen (1) kon ik hem meteen vertellen dat het “sommige plaatsen in Afrika” meteen mocht genuanceerd worden tot “veel plaatsen in de ontwikkelingslanden”. Op de sombrero zelf na, precies hetzelfde verschijnsel.
En daarmee zitten we op glad ijs. Want van dat besef naar “ze zijn te lui om te werken” (en in het geval van Afrikanen ook nog te dom, natuurlijk, of wat had je nu gedacht?) “en daarom zijn ze arm” is maar een kleine stap. En het ziet er nog overtuigend uit ook! Vooroordelen bevestigend èn overtuigend klinkend, wat heeft een mens nog meer nodig om gelukkig te zijn?
Laten we evenwel niet vergeten dat er in de wereld nog wel meer dingen te lezen zijn. Zo volstaat het wat te gaan neuzen in de economische geschiedenis van Europa, en je zal zien dat het Sombrero Effect daar precies evengoed heeft gespeeld (2). En dat kan kloppen; de welvaart van Europa voor ergens, pakweg, de zeventiende eeuw was waarlijk niet hoger dan die van een Afrikaans land vandaag – als het er even geen (burger)oorlog mag zijn. En als niet alleen Mexicanen, zwarten en Indiërs het doen, maar ook echte onvervalste Europeanen, tot en met de tijd van de Renaissance – dan verandert het natuurlijk meteen van een typische eigenschap van volkeren die te dom en te lui zijn in een rationele reactie op een specifieke situatie.
En zo is het ook. Beeld je een wereld in met een beperkte technologie en een beperkte productiviteit. “Afnemende meeropbrengsten” vertelt je dat een extra inspanning zal leiden tot een afnemende hoeveelheid van iets dat je al hebt; “meer van hetzelfde” – en niet eens veel meer. En nu, wat ga je er nu mee doen? Je hebt nu een extra zak graan. Je bezit evenwel niet de middelen om hem op te slaan buiten bereik van ratten en muizen. Er is geen, of een hoogst onbetrouwbare overheid, als het er op aan komt je bezit als zodanig te erkennen en te beschermen. Om de haverklap breken oorlogen en revoluties uit, en worden alle voorraden gewoon opgevorderd. En in die wereld zou je moeten de handen uit de mouwen steken om er nog zo’n zak graan bij te maken? Ga je eens vlug een beetje in je gezicht laten uitlachen! Gringos locos!
Maar hoe is het dan eigenlijk veranderd? Wel, als de reden van de hoge waarde die we zien toekennen aan de vrije tijd ligt in het feit dat er weinig andere dingen van hoge waarde zijn (“beperkte technologie”; “beperkte productiviteit”), dan voel je op je klompen aankomen dat de beschikbaarheid van dingen die wèl een hoge waarde hebben de waarde van vrije tijd (relatief) doet dalen. En nu is het ineens wel de moeite waard om te werken. Markten! Vanaf de vroege Renaissance varen Europese schepen de wereld rond, en ze komen terug met koffie, thee, cacao, tabak, suiker, specerijen, zijde en vele, vele andere.
Dus is die extra zak graan ineens wel iets waard: niet langer zal hij liggen rotten in je voorraadschuur (nog een statistiek: eens om de zoveel decennia brandden in een economie waar het belangrijkste bouwmateriaal hout was, alle gebouwen helemaal af (3). Oefening voor de lezer: wat is het effect op de zakken graan in een voorraadschuur wanneer die helemaal afbrandt? Nog een oefening: gegeven dat risico: hoe aantrekkelijk ziet het bezit van extra zakken graan als lange termijn voorraad er uit?). Nu er markten zijn is die zak ineens veel meer waard, want je zal hem kunnen ruilen tegen je dagelijkse cup of tea (4).
En dus ligt de vraag of mensen veel of weinig werken niet alleen in de handen, noch in de cultuur, en nog minder in de genen van die mensen. Het antwoord op die vraag ligt in het vermogen van al die mensen na te denken over wat het oplevert indien ze besluiten hard(er) te werken. Kortom, het hangt af van concrete omstandigheden. En het feit dat wij, Westerlingen, in zo’n ontzettend gepriviligiëerde wereld leven dat we uiterst gunstige omstandigheden niet langer zien als zeer uitzonderlijk, maar integendeel als zeer normaal, volstaat nu eenmaal niet om te maken dat ze ook werkelijk normaal zijn. De werkelijkheid is dat heel veel mensen, tot vandaag, nog leven in omstandigheden waarin ze heel rationeel zijn, even rationeel als die Europeanen die de Westerse beschaving hebben uitgebouwd, wanneer ze heel vaak geen klap uitvoeren.
--------------------------------------------------------
(1) Bijvoorbeeld Easterly, The Elusive Quest for Growth, Economist’s Adventures and Misadventures in the Tropics, 2001
(2) Zie bv. Duplessis, Transitions to Capitalism in Early Modern Europe, 1997
(3) Dit staat ergens in Braudel, Les Structures du Quotidien, Civilisation Matérielle, Economie et Capitalisme XV° - XVIII° Siècle, Tome I, 1979
(4) Het thema komt uitgebreid voor in Pomeranz, The Great Divergence, China, Europe and the Making of the Modern World Economy, 2000
Daar moest ik aan denken toen iemand me vertelde dat hij, via via, had vernomen hoe in sommige plaatsen in Afrika de mannen zo goed als helemaal niet werken, maar integendeel rondhangen, drinken, gokken en vechten. Op basis van één en ander dat ik heb gelezen (1) kon ik hem meteen vertellen dat het “sommige plaatsen in Afrika” meteen mocht genuanceerd worden tot “veel plaatsen in de ontwikkelingslanden”. Op de sombrero zelf na, precies hetzelfde verschijnsel.
En daarmee zitten we op glad ijs. Want van dat besef naar “ze zijn te lui om te werken” (en in het geval van Afrikanen ook nog te dom, natuurlijk, of wat had je nu gedacht?) “en daarom zijn ze arm” is maar een kleine stap. En het ziet er nog overtuigend uit ook! Vooroordelen bevestigend èn overtuigend klinkend, wat heeft een mens nog meer nodig om gelukkig te zijn?
Laten we evenwel niet vergeten dat er in de wereld nog wel meer dingen te lezen zijn. Zo volstaat het wat te gaan neuzen in de economische geschiedenis van Europa, en je zal zien dat het Sombrero Effect daar precies evengoed heeft gespeeld (2). En dat kan kloppen; de welvaart van Europa voor ergens, pakweg, de zeventiende eeuw was waarlijk niet hoger dan die van een Afrikaans land vandaag – als het er even geen (burger)oorlog mag zijn. En als niet alleen Mexicanen, zwarten en Indiërs het doen, maar ook echte onvervalste Europeanen, tot en met de tijd van de Renaissance – dan verandert het natuurlijk meteen van een typische eigenschap van volkeren die te dom en te lui zijn in een rationele reactie op een specifieke situatie.
En zo is het ook. Beeld je een wereld in met een beperkte technologie en een beperkte productiviteit. “Afnemende meeropbrengsten” vertelt je dat een extra inspanning zal leiden tot een afnemende hoeveelheid van iets dat je al hebt; “meer van hetzelfde” – en niet eens veel meer. En nu, wat ga je er nu mee doen? Je hebt nu een extra zak graan. Je bezit evenwel niet de middelen om hem op te slaan buiten bereik van ratten en muizen. Er is geen, of een hoogst onbetrouwbare overheid, als het er op aan komt je bezit als zodanig te erkennen en te beschermen. Om de haverklap breken oorlogen en revoluties uit, en worden alle voorraden gewoon opgevorderd. En in die wereld zou je moeten de handen uit de mouwen steken om er nog zo’n zak graan bij te maken? Ga je eens vlug een beetje in je gezicht laten uitlachen! Gringos locos!
Maar hoe is het dan eigenlijk veranderd? Wel, als de reden van de hoge waarde die we zien toekennen aan de vrije tijd ligt in het feit dat er weinig andere dingen van hoge waarde zijn (“beperkte technologie”; “beperkte productiviteit”), dan voel je op je klompen aankomen dat de beschikbaarheid van dingen die wèl een hoge waarde hebben de waarde van vrije tijd (relatief) doet dalen. En nu is het ineens wel de moeite waard om te werken. Markten! Vanaf de vroege Renaissance varen Europese schepen de wereld rond, en ze komen terug met koffie, thee, cacao, tabak, suiker, specerijen, zijde en vele, vele andere.
Dus is die extra zak graan ineens wel iets waard: niet langer zal hij liggen rotten in je voorraadschuur (nog een statistiek: eens om de zoveel decennia brandden in een economie waar het belangrijkste bouwmateriaal hout was, alle gebouwen helemaal af (3). Oefening voor de lezer: wat is het effect op de zakken graan in een voorraadschuur wanneer die helemaal afbrandt? Nog een oefening: gegeven dat risico: hoe aantrekkelijk ziet het bezit van extra zakken graan als lange termijn voorraad er uit?). Nu er markten zijn is die zak ineens veel meer waard, want je zal hem kunnen ruilen tegen je dagelijkse cup of tea (4).
En dus ligt de vraag of mensen veel of weinig werken niet alleen in de handen, noch in de cultuur, en nog minder in de genen van die mensen. Het antwoord op die vraag ligt in het vermogen van al die mensen na te denken over wat het oplevert indien ze besluiten hard(er) te werken. Kortom, het hangt af van concrete omstandigheden. En het feit dat wij, Westerlingen, in zo’n ontzettend gepriviligiëerde wereld leven dat we uiterst gunstige omstandigheden niet langer zien als zeer uitzonderlijk, maar integendeel als zeer normaal, volstaat nu eenmaal niet om te maken dat ze ook werkelijk normaal zijn. De werkelijkheid is dat heel veel mensen, tot vandaag, nog leven in omstandigheden waarin ze heel rationeel zijn, even rationeel als die Europeanen die de Westerse beschaving hebben uitgebouwd, wanneer ze heel vaak geen klap uitvoeren.
--------------------------------------------------------
(1) Bijvoorbeeld Easterly, The Elusive Quest for Growth, Economist’s Adventures and Misadventures in the Tropics, 2001
(2) Zie bv. Duplessis, Transitions to Capitalism in Early Modern Europe, 1997
(3) Dit staat ergens in Braudel, Les Structures du Quotidien, Civilisation Matérielle, Economie et Capitalisme XV° - XVIII° Siècle, Tome I, 1979
(4) Het thema komt uitgebreid voor in Pomeranz, The Great Divergence, China, Europe and the Making of the Modern World Economy, 2000
dinsdag 8 augustus 2006
"War is Big Government"
Ivan Janssens (1) haalt op zijn blog iemand aan, en is het met hem eens, die het volgende zegt:
"War is big government, authoritarianism, central planning, command and control, and bureaucracy in its most naked form and on the largest scale. The Pentagon is the Post Office with nuclear weapons."
Dit trof me geweldig, omdat ik (alweer een hele tijd geleden) ergens op het blog van Luc Van Braekel zwaar werd uitgescholden, o. a. voor "linkse kleuter", alsook "Stalinist", omdat ik de oorlog in Irak altijd één van de meest verdwaasde ondernemingen heb gevonden die ik me maar kon indenken. Nadat ik me lang genoeg voor links had laten uitschelden, was precies dat van die "oorlog is staatsinterventie" ook bij me opgekomen: Grote verhalen (had ik gezegd), ondernomen van overheidswege, ik had er ook nog de oplopende begrotingstekorten (Keynes!) bijgezet... allemaal zo links als de pest! En verdomd, nu krijg ik nog gelijk ook! Maar nu ik er zo aan terugdenk; ik denk niet dat ik ooit veel antwoord op die opmerking heb gezien. Loeien en schelden, dat kunnen ze bij een bepaald soort rechts, maar nadenken is er zelden bij.
Maar ere wie ere toekomt: van dat “bepaald soort rechts” heb ik Ivan nooit verdacht. Integendeel: hoe rijmen we dat dan met het feit dat ze (als ik het zelf even probeer te herformuleren) libertariër willen zijn, maar daarom nog geen pacifist? En het antwoord gaat in de richting van "zonder de Eerste Golfoorlog bezat Saddam de inkomsten van Koeweit en voelde hij waarschijnlijk de drang om het nog eens opnieuw in Iran te proberen, "sounds like fun?".
En ja, het is een argument. Ik laat even het "waarschijnlijk" passeren; als dit voorbeeld niet goed genoeg is, dan zullen er andere te bedenken zijn waarin je niet eindeloos laat begaan. Dus ik noteer: ik hoef me blijkbaar niet voor "Islamofascist" (laat staan varianten op "links") te laten uitschelden, als ik niet verkondig dat staatsoptreden onmogelijk een goed idee kan zijn. Als libertariërs zelf een voorbeeld van nuttig staatsoptreden kunnen geven, dan kan iemand anders onmogelijk een randdebiel zijn, omdat hij zich afvraagt of daar nog andere voorbeelden van zijn.
Maar dit terzijde. Aangenomen, dus, dat zelfs de libertariërs uit hun toetsenbord kunnen wringen dat staatsinterventie in sommige gevallen een goed idee is, probeer ik even mee te denken wat daar zoal de voorwaarden van zijn. Zo op het eerste zicht zou ik verwachten dat ze heel restrictieve voorwaarden eisen. Zomaar uit de losse pols veronderstel ik dat een lijstje er minimaal als volgt zou uitzien:
1. De interveniënde staat moet verdomd goed weten waar ze mee bezig zijn.
2. De staat moet ook verdomd goed weten of, en hoe, ze hun optreden (we praten hier over oorlog, hé, het gaat hier niet over het relatieve gebeuzel rond openingsuren) succesvol kunnen afronden.
3. De staat moet ook een goed beeld hebben van de vraag of het optreden, zelfs als het succesvol is, geen grotere kosten zal meebrengen dan de opbrengsten.
Nu passen we dat toe op de huidige oorlog in Irak:
1. Hoe goed denk je dat "we" weten waar we mee bezig zijn, als we informatie moesten verbergen, verdraaien, en/of uitvinden, en als elke poging om die informatie kritisch te bekijken prompt onthaald werd op een geloei en gescheld om de term "hysterisch" nieuwe dimensies te geven ("we are at war with France")?
2. Hoe goed denk je dat een staat als de VS nadachten over hoe ze hun optreden succesvol konden afronden, als hun eigen generaals ontslagen werden omdat ze niet bereid waren de politiekers na te praten? Bijvoorbeeld over de vraag naar het aantal nodige troepen; kortom, als een waaier onderwerpen beslist werden op basis van ideologie ("we zullen op bloemen onthaald worden") en niet op basis van feiten?
3. Welke kwaliteit denk je dat het denken van de VS had over het plaatje van opbrengsten en kosten, als de generaals ruim drie jaar later moeten opbiechten dat ze nooit eerder zoveel geweld gezien hebben; als het stadium waarin we nog niet van "guerilla" mochten spreken al zo lang gepasseerd is, dat ze intussen zelf van "burgeroorlog" spreken?
Al was het maar met hindsight - en ik blijf me verwonderen dat een hoop doorgaans luciede geesten hiervoor hindsight nodig hadden - kan iedereen met zijn eigen ogen zien dat het antwoord op al die vragen nul komma nul was. Het is jammer te moeten vaststellen dat de eerste de beste extreem-linkse antiglobalist dat al vier jaar geleden had kunnen vertellen; sterker nog, dat die dat ook luidkeels gedaan heeft.
En dus zie ik een probleem. Want desondanks zijn sommige libertariërs tot op de dag van vandaag bereid om dat gigantische overheidsoptreden goed te keuren, inclusief de begrotingstekorten, en ik vergat nog het inperken van de burgerlijke vrijheden, alsook het opzeggen van zoiets als de rechten van de verdediging, en vele vele andere.
Waarbij we er niet aan moeten twijfelen dat ze bij de volgende relatieve beuzelarij (zeg: snelheidsbeperkingen) weer zullen aanschuiven om iedereen van negelreverij, verkapt socialisme en pleitbezorger van de inperking van de vrijheid te beschuldigen. Niet moeilijk dat je op de duur dingen als "hij is rechts, en toch niet dom" te lezen krijgt...
--------------------------------------------------
http://www.ivanjanssens.be/dutch/artikel.asp?link=17
"War is big government, authoritarianism, central planning, command and control, and bureaucracy in its most naked form and on the largest scale. The Pentagon is the Post Office with nuclear weapons."
Dit trof me geweldig, omdat ik (alweer een hele tijd geleden) ergens op het blog van Luc Van Braekel zwaar werd uitgescholden, o. a. voor "linkse kleuter", alsook "Stalinist", omdat ik de oorlog in Irak altijd één van de meest verdwaasde ondernemingen heb gevonden die ik me maar kon indenken. Nadat ik me lang genoeg voor links had laten uitschelden, was precies dat van die "oorlog is staatsinterventie" ook bij me opgekomen: Grote verhalen (had ik gezegd), ondernomen van overheidswege, ik had er ook nog de oplopende begrotingstekorten (Keynes!) bijgezet... allemaal zo links als de pest! En verdomd, nu krijg ik nog gelijk ook! Maar nu ik er zo aan terugdenk; ik denk niet dat ik ooit veel antwoord op die opmerking heb gezien. Loeien en schelden, dat kunnen ze bij een bepaald soort rechts, maar nadenken is er zelden bij.
Maar ere wie ere toekomt: van dat “bepaald soort rechts” heb ik Ivan nooit verdacht. Integendeel: hoe rijmen we dat dan met het feit dat ze (als ik het zelf even probeer te herformuleren) libertariër willen zijn, maar daarom nog geen pacifist? En het antwoord gaat in de richting van "zonder de Eerste Golfoorlog bezat Saddam de inkomsten van Koeweit en voelde hij waarschijnlijk de drang om het nog eens opnieuw in Iran te proberen, "sounds like fun?".
En ja, het is een argument. Ik laat even het "waarschijnlijk" passeren; als dit voorbeeld niet goed genoeg is, dan zullen er andere te bedenken zijn waarin je niet eindeloos laat begaan. Dus ik noteer: ik hoef me blijkbaar niet voor "Islamofascist" (laat staan varianten op "links") te laten uitschelden, als ik niet verkondig dat staatsoptreden onmogelijk een goed idee kan zijn. Als libertariërs zelf een voorbeeld van nuttig staatsoptreden kunnen geven, dan kan iemand anders onmogelijk een randdebiel zijn, omdat hij zich afvraagt of daar nog andere voorbeelden van zijn.
Maar dit terzijde. Aangenomen, dus, dat zelfs de libertariërs uit hun toetsenbord kunnen wringen dat staatsinterventie in sommige gevallen een goed idee is, probeer ik even mee te denken wat daar zoal de voorwaarden van zijn. Zo op het eerste zicht zou ik verwachten dat ze heel restrictieve voorwaarden eisen. Zomaar uit de losse pols veronderstel ik dat een lijstje er minimaal als volgt zou uitzien:
1. De interveniënde staat moet verdomd goed weten waar ze mee bezig zijn.
2. De staat moet ook verdomd goed weten of, en hoe, ze hun optreden (we praten hier over oorlog, hé, het gaat hier niet over het relatieve gebeuzel rond openingsuren) succesvol kunnen afronden.
3. De staat moet ook een goed beeld hebben van de vraag of het optreden, zelfs als het succesvol is, geen grotere kosten zal meebrengen dan de opbrengsten.
Nu passen we dat toe op de huidige oorlog in Irak:
1. Hoe goed denk je dat "we" weten waar we mee bezig zijn, als we informatie moesten verbergen, verdraaien, en/of uitvinden, en als elke poging om die informatie kritisch te bekijken prompt onthaald werd op een geloei en gescheld om de term "hysterisch" nieuwe dimensies te geven ("we are at war with France")?
2. Hoe goed denk je dat een staat als de VS nadachten over hoe ze hun optreden succesvol konden afronden, als hun eigen generaals ontslagen werden omdat ze niet bereid waren de politiekers na te praten? Bijvoorbeeld over de vraag naar het aantal nodige troepen; kortom, als een waaier onderwerpen beslist werden op basis van ideologie ("we zullen op bloemen onthaald worden") en niet op basis van feiten?
3. Welke kwaliteit denk je dat het denken van de VS had over het plaatje van opbrengsten en kosten, als de generaals ruim drie jaar later moeten opbiechten dat ze nooit eerder zoveel geweld gezien hebben; als het stadium waarin we nog niet van "guerilla" mochten spreken al zo lang gepasseerd is, dat ze intussen zelf van "burgeroorlog" spreken?
Al was het maar met hindsight - en ik blijf me verwonderen dat een hoop doorgaans luciede geesten hiervoor hindsight nodig hadden - kan iedereen met zijn eigen ogen zien dat het antwoord op al die vragen nul komma nul was. Het is jammer te moeten vaststellen dat de eerste de beste extreem-linkse antiglobalist dat al vier jaar geleden had kunnen vertellen; sterker nog, dat die dat ook luidkeels gedaan heeft.
En dus zie ik een probleem. Want desondanks zijn sommige libertariërs tot op de dag van vandaag bereid om dat gigantische overheidsoptreden goed te keuren, inclusief de begrotingstekorten, en ik vergat nog het inperken van de burgerlijke vrijheden, alsook het opzeggen van zoiets als de rechten van de verdediging, en vele vele andere.
Waarbij we er niet aan moeten twijfelen dat ze bij de volgende relatieve beuzelarij (zeg: snelheidsbeperkingen) weer zullen aanschuiven om iedereen van negelreverij, verkapt socialisme en pleitbezorger van de inperking van de vrijheid te beschuldigen. Niet moeilijk dat je op de duur dingen als "hij is rechts, en toch niet dom" te lezen krijgt...
--------------------------------------------------
http://www.ivanjanssens.be/dutch/artikel.asp?link=17
Abonneren op:
Posts (Atom)