Nee, niet in het bloggen - hoewel de ingreep zo veel ingrijpender is dat ik ook niet weet wat de blogtoekomst zal brengen.
Maar na vele, zeer vele jaren in de financiële markten heb ik vrijdag de deur achter me dicht getrokken. Ik moet denken aan een favoriet citaat van Nietzsche: "je moet van het leven afscheid nemen zoals Odysseus van Nausikaä: meer zegenend dan verliefd". Ik zal het vreselijk missen, die wereld van de financiële markten. Het was een waar privilege om zo vele jaren één van de (vele) kloppende harten van onze wereld van zo dichtbij te mogen meemaken. Maar zoals wij dat noemen: op een bepaald moment is het "time for a change".
De lezer zal misschien wel gemerkt hebben dat ik meestal wilde vermijden mezelf goeroe allures aan te meten. Maar als het afscheid gekomen is, en als het tien jaar geleden is, dan mag je misschien een paar dingen vertellen die niet langer kunnen geïnterpreteerd worden als een poging om met andermans autoriteit te gaan lopen.
Tien (tot vijftien) jaar geleden, dus, heb ik als "part of the team" de periode meegemaakt waarin Deutsche Bank (een vlugge google search bevestigt mijn vermoeden, dat ik tijdens die vele jaren internet niet één keer de term "Deutsche Bank" heb laten vallen) Citybank onttroonde als de nummer één van de wisselmarkten. Dat zal klinken als een verhaal uit de gebroken armen en benen rubriek van de krant, maar binnen het wereldje destijds was het spectaculair. Het was alsof je als "kansloze" outsider deelnam aan het wereldkampioenschap voetbal en met de titel naar huis ging. Maar het was heus niet zomaar toeval. Als ik een tijdje geleden schreef: "Ik heb tientallen mensen ontmoet bij wie ik vol ontzag dacht (en nog steeds denk) “als ik ooit een fractie van die mannen hun inzicht in de financiële markten zal hebben, dan zal het zeer, zeer goed zijn" - wel, dat was waarop die uitspraak sloeg.
En bij die kanonnen heb ik destijds mijn job geleerd. Zo was ik al een veteraan van de markten toen de Aziëcrisis uitbrak, en ik denk dat er zeer, zeer weinig mensen zijn die bij een vol van 200 (tweehonderd, zo zeg ik er maar in letters bij, voor het geval dat iemand die weet waarover dit gaat bij zichzelf denkt: "200???". Ja: 200) opties hebben verhandeld. De curve van Gauss ziet er dan ongeveer uit als een platte lijn; van helemaal links naar helemaal rechts even hoog. De eindgebruiker heeft er intussen zijn investering in zijn fabriek mee gered: af en toe deden we wel eens iets goeds...
Het toeval wil dat de vorige post over het boek Blufpoker van Michael Lewis ging. Ik herinner me dat mijn broer me daarover aansprak in de tijd voorafgaand aan dat "wereldkampioenschap", en dat ik geamuseerd opmerkte dat "wij" echt wel in een heel, heel andere omgeving zaten te werken. Wel, dat veranderde dan ook heel grondig, en na dat "wereldkampioenschap" had ook ik het allemaal echt gezien. De kameraderie van de mensen die "het" met je meemaken, maar ook de brede glimlach zonder andere betekenis dan de "net present value" van alle winsten die je nog zou binnenbrengen. De staande ovatie (letterlijk) van een stel Londense (!) dealers omdat je als eerste een nieuw soort techniek hebt verhandeld, maar ook het hoongelach als de kleur van je das (of het kunnen ook de sokken geweest zijn, dat weet ik niet meer precies) niet de juiste is. Het ongelofelijk niveau van professionalisme, maar ook alle redenen waarom ze die mensen "sharks" noemen. De onbegrensde mogelijkheden maar ook het even onbegrensde cynisme. De humor, maar ook de koude. Kortom, het aantrekkelijke, maar ook het onmenselijke.
Ik heb vaak gedacht, destijds, dat ik ook een boek als Blufpoker zou kunnen schrijven. Alles wat ik hierboven heb gesuggereerd - het was allemaal echt, ze gaan allemaal over dingen die mijzelf zijn overkomen en er zit meer dan genoeg stof voor sterke verhalen in.
Maar er is één probleem. Om het ook nog een succes te maken moet je al die dingen ("het onbegrensde cynisme") vertellen in een kader van "het is de schuld van het kapitalisme" en "de financiële markten zijn de schuld van de crisis" en de hele meute. Maar dat is niet zo. En het zal wel één van mijn vele karakterstoornissen zijn, maar als iets niet is zoals ik het zie, dan kan ik het ook niet anders vertellen. De waarheid is iets dat ik ook al eerder schreef (2): "Jaja, je zou het in het spervuur aan kritieken op de financiële markten nog vergeten, maar wil je nu eens wat weten? 99% van de mensen die in de markten werken zijn fatsoenlijke mensen! Ze hebben een job die ze proberen goed te doen! Wanneer de boel in de soep draait, al dan niet door toedoen van dat ene percent, dan hebben ze daar erg onder te lijden bij de uitoefening van hun job, en geloof me, daar beleven ze helemààl geen plezier aan." Zelfs al is het cynisme in zekere zin grenzeloos, dat is nog iets heel anders dan "over lijken gaan" of "door uitbuiting van de armen de rijker rijker maken" enzovoort. En dààrvan heb ik nu eenmaal op geen enkel moment ook maar een spoor gezien.
En hoe loopt dit nu uit op een happy end? Wel, later werd ik opgevist (jaja, je hebt het eufemisme héél goed gezien èn begrepen: dat gaat zo, bij dat soort banken) door een Belgische bank. Maar dit is een wereld met veel soldaten en weinig generaals (zoals het hoort), en als je niet tussen de generaals terechtkomt (wéér die karakterstoornissen...) dan komt het moment waarop je beter uitkijkt naar iets anders. En zo ga ik weg uit die wereld die ik heel erg zal missen, "meer zegenend dan verliefd": I wish them all good luck.
En de bloggerij? Ik ga werken in een afdeling met een moeilijke naam, maar die zich bezig houdt met het soort risico's die beurskoersen van banken (als groep) zomaar ineens kunnen doen ineenstorten tot fracties van waar het vandaan komt. Het zal niet langer het soort wereld zijn waarin je uit hoofde van je functie dingen moet weten die je toelaten posts te schrijven als "Obama zus en zo" en "de president van de VS (...)" en "de centrale banken (...) enzovoort. Posts over de staat waarin de belastingbetaler zich afvraagt of we drie jaar geleden misschien beter de rente op 50 jaar hadden vastgelegd zullen er waarschijnlijk niet meer bij zijn (en niet omdat de rentes nu pijlsnel dalen en mijn verhaal er nu, met nog 47 jaar te gaan, weer minder goed uitziet: het weze bij deze for the record toegegeven). Ik denk dat de frequentie er dus wel wat zou kunnen op achteruit gaan.
Nog vragen over het ontstaan van het universum, het leven, de mens, de beschavingen en chocolade, iemand?
--------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/09/nick-leeson-heeft-verklaar-dat-het-niet.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/09/turning-shit-into-gold-en-omgekeerd.html
zaterdag 29 november 2008
donderdag 27 november 2008
"Moral hazard", de schuld van de overheid?
Michael Lewis is de auteur van het boek Blufpoker. Hij komt als jonge snaak op Wall Street terecht, schrijft na een paar jaar een boek over het “cowboy kapitalisme” dat hij daar aantreft, en is op slag niet alleen rijk, maar ook beroemd. En die Lewis heeft nu ook zijn mond opengedaan over de crisis:
http://delong.typepad.com/sdj/2008/11/how-did-we-get.html
Het is interessant om zien hoe DeLong begint met “Michael Lewis believes”. Ik zou dat willen contrasteren met de bijna kwijlende inspanningen van bepaalde soorten links en rechts om in zeer complexe causaliteiten te gaan graven, er die uit te peuteren die ze nodig hebben, en triomfantelijk te roepen: “zie je wel, het is de schuld van … (resp. de vrije markt en overheidsinterventie)!”. DeLong, daarentegen, wéét dat er in zeer complexe causaliteiten natuurlijk iets van alles terug te vinden is; dat je hoogstens nog de vraag kan stellen in welke mate die hebben meegespeeld, en tenslotte dat je dat laatste ook niet met zekerheid kan weten. Tenzij je een religieus geloof hebt, natuurlijk: God heeft het zo gemaakt, het is de schuld van het kapitalisme, je kent dat.
Lewis is dus een opinie tussen vele andere, en hoewel hij het misschien goed heeft – en dat hangt dus niet af van de vraag of het is wat wij willen lezen – heeft hij het misschien ook mis. Hoe dan ook, hij wijst naar het punt waar de grote Wall Street firma’s publieke, beursgenoteerde bedrijven werden:
“The shareholders who financed the risks had no real understanding of what the risk takers were doing, and as the risk-taking grew ever more complex, their understanding diminished.”
Het alternatief van voor die periode waren de “partnerships”. Dat wil zeggen dat de werknemers (in ruime mate de hoge werknemers, zeg maar “het management”, maar dat verandert het argument niet), zelf de aandeelhouders en dus de ultieme dragers van het risico waren, en dat zou (en steeds weer: volgens deze versie van het verhaal) een aanzienlijk verschil gemaakt hebben:
“No investment bank owned by its employees would have levered itself 35 to 1 or bought and held $50 billion in mezzanine C.D.O.’s. I doubt any partnership would have sought to game the rating agencies or leap into bed with loan sharks or even allow mezzanine C.D.O.’s to be sold to its customers. The hoped-for short-term gain would not have justified the long-term hit."
Wat hij hier aanraakt is het probleem van de “moral hazard”. Dat is normaal een stokpaardje van rechts, en het is een zeer terecht stokpaardje van rechts. Meestal heeft het echter de vorm van “het is de schuld van de overheid” – en ook dat is vaak zeer terecht. Immers, als de overheid de risico’s moet verzekeren terwijl de banken de winsten incasseren als het goed gaat, dan hebben de banken alle redenen om extra risico’s te nemen, de winsten te incasseren en beschaamd maar steenrijk af te druipen als het slecht gaat. Dat is zo terecht dat links hierbij denkt: “hoe, dat zeggen wij toch al jaren?”. Inderdaad, jongens en meisjes, als jullie nu toch eens (aan beide kanten) op het idee kwamen te luisteren naar wat de andere kant te zeggen heeft…
Maar toch denk ik dat “rechts” dit verhaal niet graag zal lezen, want hier krijgen we een “moral hazard” die niets met overheidsingrijpen te maken heeft! (Jaja, ik weet het, in een zeer complexe causaliteit zal je natuurlijk wel een overheid aantreffen, aangezien je er nu eenmaal alles in aantreft, inclusief vrije markten, ikzelf, fraudeurs, grijpgrage kapitalisten, en vele, vele andere. Maar dat is onvoldoende reden om er daarvan één uit te pikken en te zeggen dat die het gedaan heeft.) De “moral hazard” ontstaat omdat er een structuur is die de risico’s afwentelt en de winsten binnenrijft, zonder dat daar een overheid bij nodig is.
En daarmee zijn we (onder veel andere) bij de veelbesproken bonussen, zeg maar: “toplonen” (1). Ik heb altijd opvallend gevonden hoe veel rechts zich altijd zorgen maakt over de “moral hazard” wanneer de managers extra risico’s nemen omdat ze ze altijd kunnen afwentelen op de overheid, maar niet wanneer ze ze kunnen afwentelen op de aandeelhouders. We krijgen dan altijd te horen dat “het de taak is van de aandeelhouders is te waken over” dit en dat en dut, maar zoals ik al schreef in die post, dat is een fictie, zo groot als het zonnestelsel. De kans dat de aandeelhouders in de realiteit de vergoedingen weigeren, de kans dat ze dat zelfs maar zouden kunnen is bijzonder klein, en achter de fictie wordt de hele zaak netjes bedisseld in kleine kamertjes en/of dure etentjes. De meest elementaire blik op de aandeelhouders leert dat die even veel inzicht hebben in wat ze doen als de overheid (niets, dus), en de enige functie van de fictie is de verdediging van de status quo.
En dus krijg je reacties, wanneer je de zaak ter sprake brengt, die je vertellen hoe compleet je er niets van begrepen hebt. Wat op zijn beurt maakt dat ik het verhaal van Michael Lewis zo interessant vind – en Brad DeLong zal er ook wel niets van gesnapt hebben, want die neemt het quasi klakkeloos over.
Maar we zijn in goed gezelschap. De jongste Nobelprijswinnaar economie heeft er hier tenslotte ook al eens niets van begrepen toen het over geld ging, en één van de prototypes van het Wall Street kapitalisme, John Gutfreund, heeft er duidelijk… niets van begrepen:
“He agreed that the main effect of turning a partnership into a corporation was to transfer the financial risk to the shareholders. “When things go wrong, it’s their problem,” he said—and obviously not theirs alone. When a Wall Street investment bank screwed up badly enough, its risks became the problem of the U.S. government. “It’s laissez-faire until you get in deep shit,” he said, with a half chuckle. He was out of the game.”
Maar laat ik proberen zelf mijn eigen raadgevingen op te volgen. Dit gaat over een zéér complexe causaliteit. Merk op dat de bovenstaande paragraaf tenminste de overheid vermeldt; scandeer met mij: “het is een complexe causaliteit”. Het lijkt me dan ook helemaal niet onmogelijk dat Lewis een punt heeft, maar dan op zijn best één puntje, temidden van een hoop andere puntjes en punten. En het kan ook zijn dat hij er maar wat op los praat, omdat het in zijn kraam past. Ik stel alleen voor dat we ons oordeel niet laten afhangen van wat we graag willen geloven.
-------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/10/oh-die-toplonen.html
http://delong.typepad.com/sdj/2008/11/how-did-we-get.html
Het is interessant om zien hoe DeLong begint met “Michael Lewis believes”. Ik zou dat willen contrasteren met de bijna kwijlende inspanningen van bepaalde soorten links en rechts om in zeer complexe causaliteiten te gaan graven, er die uit te peuteren die ze nodig hebben, en triomfantelijk te roepen: “zie je wel, het is de schuld van … (resp. de vrije markt en overheidsinterventie)!”. DeLong, daarentegen, wéét dat er in zeer complexe causaliteiten natuurlijk iets van alles terug te vinden is; dat je hoogstens nog de vraag kan stellen in welke mate die hebben meegespeeld, en tenslotte dat je dat laatste ook niet met zekerheid kan weten. Tenzij je een religieus geloof hebt, natuurlijk: God heeft het zo gemaakt, het is de schuld van het kapitalisme, je kent dat.
Lewis is dus een opinie tussen vele andere, en hoewel hij het misschien goed heeft – en dat hangt dus niet af van de vraag of het is wat wij willen lezen – heeft hij het misschien ook mis. Hoe dan ook, hij wijst naar het punt waar de grote Wall Street firma’s publieke, beursgenoteerde bedrijven werden:
“The shareholders who financed the risks had no real understanding of what the risk takers were doing, and as the risk-taking grew ever more complex, their understanding diminished.”
Het alternatief van voor die periode waren de “partnerships”. Dat wil zeggen dat de werknemers (in ruime mate de hoge werknemers, zeg maar “het management”, maar dat verandert het argument niet), zelf de aandeelhouders en dus de ultieme dragers van het risico waren, en dat zou (en steeds weer: volgens deze versie van het verhaal) een aanzienlijk verschil gemaakt hebben:
“No investment bank owned by its employees would have levered itself 35 to 1 or bought and held $50 billion in mezzanine C.D.O.’s. I doubt any partnership would have sought to game the rating agencies or leap into bed with loan sharks or even allow mezzanine C.D.O.’s to be sold to its customers. The hoped-for short-term gain would not have justified the long-term hit."
Wat hij hier aanraakt is het probleem van de “moral hazard”. Dat is normaal een stokpaardje van rechts, en het is een zeer terecht stokpaardje van rechts. Meestal heeft het echter de vorm van “het is de schuld van de overheid” – en ook dat is vaak zeer terecht. Immers, als de overheid de risico’s moet verzekeren terwijl de banken de winsten incasseren als het goed gaat, dan hebben de banken alle redenen om extra risico’s te nemen, de winsten te incasseren en beschaamd maar steenrijk af te druipen als het slecht gaat. Dat is zo terecht dat links hierbij denkt: “hoe, dat zeggen wij toch al jaren?”. Inderdaad, jongens en meisjes, als jullie nu toch eens (aan beide kanten) op het idee kwamen te luisteren naar wat de andere kant te zeggen heeft…
Maar toch denk ik dat “rechts” dit verhaal niet graag zal lezen, want hier krijgen we een “moral hazard” die niets met overheidsingrijpen te maken heeft! (Jaja, ik weet het, in een zeer complexe causaliteit zal je natuurlijk wel een overheid aantreffen, aangezien je er nu eenmaal alles in aantreft, inclusief vrije markten, ikzelf, fraudeurs, grijpgrage kapitalisten, en vele, vele andere. Maar dat is onvoldoende reden om er daarvan één uit te pikken en te zeggen dat die het gedaan heeft.) De “moral hazard” ontstaat omdat er een structuur is die de risico’s afwentelt en de winsten binnenrijft, zonder dat daar een overheid bij nodig is.
En daarmee zijn we (onder veel andere) bij de veelbesproken bonussen, zeg maar: “toplonen” (1). Ik heb altijd opvallend gevonden hoe veel rechts zich altijd zorgen maakt over de “moral hazard” wanneer de managers extra risico’s nemen omdat ze ze altijd kunnen afwentelen op de overheid, maar niet wanneer ze ze kunnen afwentelen op de aandeelhouders. We krijgen dan altijd te horen dat “het de taak is van de aandeelhouders is te waken over” dit en dat en dut, maar zoals ik al schreef in die post, dat is een fictie, zo groot als het zonnestelsel. De kans dat de aandeelhouders in de realiteit de vergoedingen weigeren, de kans dat ze dat zelfs maar zouden kunnen is bijzonder klein, en achter de fictie wordt de hele zaak netjes bedisseld in kleine kamertjes en/of dure etentjes. De meest elementaire blik op de aandeelhouders leert dat die even veel inzicht hebben in wat ze doen als de overheid (niets, dus), en de enige functie van de fictie is de verdediging van de status quo.
En dus krijg je reacties, wanneer je de zaak ter sprake brengt, die je vertellen hoe compleet je er niets van begrepen hebt. Wat op zijn beurt maakt dat ik het verhaal van Michael Lewis zo interessant vind – en Brad DeLong zal er ook wel niets van gesnapt hebben, want die neemt het quasi klakkeloos over.
Maar we zijn in goed gezelschap. De jongste Nobelprijswinnaar economie heeft er hier tenslotte ook al eens niets van begrepen toen het over geld ging, en één van de prototypes van het Wall Street kapitalisme, John Gutfreund, heeft er duidelijk… niets van begrepen:
“He agreed that the main effect of turning a partnership into a corporation was to transfer the financial risk to the shareholders. “When things go wrong, it’s their problem,” he said—and obviously not theirs alone. When a Wall Street investment bank screwed up badly enough, its risks became the problem of the U.S. government. “It’s laissez-faire until you get in deep shit,” he said, with a half chuckle. He was out of the game.”
Maar laat ik proberen zelf mijn eigen raadgevingen op te volgen. Dit gaat over een zéér complexe causaliteit. Merk op dat de bovenstaande paragraaf tenminste de overheid vermeldt; scandeer met mij: “het is een complexe causaliteit”. Het lijkt me dan ook helemaal niet onmogelijk dat Lewis een punt heeft, maar dan op zijn best één puntje, temidden van een hoop andere puntjes en punten. En het kan ook zijn dat hij er maar wat op los praat, omdat het in zijn kraam past. Ik stel alleen voor dat we ons oordeel niet laten afhangen van wat we graag willen geloven.
-------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/10/oh-die-toplonen.html
woensdag 26 november 2008
Baby Thomas is niet langer een baby!
Ik weet nog, destijds, toen kleuter Sarah nog baby Sarah was, dat ze maar niet leerde stappen, en maar niet leerde spreken, en ik besloot dat ik haar op de respectabele leeftijd van 18 maanden in ieder geval tot peuter zou uitroepen. Alwaarna baby Sarah op de valreep nog de race tegen de klok won, en het woord "mama" uitsprak (1) op een manier die geen twijfel liet. Ze wist wat het betekende en wanneer en hoe ze het moest gebruiken. Zeventien maand en een half...
Baby Thomas leek dezelfde weg op te gaan; ik zei al eerder, Robeyzen zijn laatbloeiers. Oh, hij kijkt méér dan helder genoeg uit zijn oogjes, hoor, het is alleen dat ook zijn fysieke ontwikkeling aan de trage kant is. En nu hij precies zeventien maand is zaten we maar te wachten tot zijn herhaald uitgebracht "mama" ook werkelijk op zijn mama slaat.
Maar kijk, papa komt thuis, en wie staat hem midden in de kamer glunderend op te wachten? Baby Thomas! En prompt stapt ons manneke vele stappen, en al gauw vele meters na elkaar, op zijn papa toe, alleen, ongesteund, om kraaiend van de pret (door beide partijen) de lucht in getild te worden. Hij kan stappen! Ik had er nog graag bijverteld dat hij dat nonchalant rondkijkend met de handen in de broekzakken doet, intussen nog een deuntje fluitend ook, maar we moeten realistisch blijven.
Maar hij is wakker, hoor! Hij kan haast alle potjes zalf of tandpasta opendraaien, -vijzen of -prutsen die hij maar kan vinden, en als het lekker smaakt zit hij meteen van top tot teen onder de smurrie. Hij was trouwens ook nogal laat in het zelf kunnen eten met een lepeltje ("meteen van top tot teen onder de smurrie"), maar ook dat is nogal plotseling in orde gekomen. Een voordeel van laatbloeiers: het duurt lang, maar als ze er eenmaal staan kunnen ze het ook meteen goed. De toenmalige peuter Sarah leerde destijds ook stappen haast zonder op haar snoet te vallen.
Die gaat intussen naar school. Gevraagd naar wie het liefste kindje was wees ze op de klasfoto zichzelf aan, en maakte zo weer haar reputatie van dochter van haar vader waar. Dat schooltje in Leest doet haar helemaal opbloeien, ze is niet langer bang om met andere kindjes op speeltjes te kruipen, en ze maakt voortdurend plannen om feestjes te organizeren. Voor de rest lijkt ze in een aantal opzichten te stagneren. Twee jaar geleden kon ze alle hoofdletters lezen, maar we zijn geen stap verder geraakt - we hebben ook niet geprobeerd, maar toch. Ook kon ze een jaar geleden best verdienstelijk zingen. Ze kan nu precies even goed zingen, en eerlijk gezegd, wat voor een peuter van twee jaar heel goed klinkt, is bij een kleuter van drie eerder magertjes.
Maar ze is een dromer. Geregeld staan haar oogjes wazig, de blik op oneindig, het mondje licht geopend, de gedachten zeer ver weg. Ook dat, zeggen mensen die het zouden moeten weten, zit in de familie - maar ik moet zeggen dat ik niemand in mijn naaste omgeving ken die zich ook op dat soort gedrag laat betrappen...
Intussen is baby Thomas toch maar peuter Thomas. We wensen peuter Thomas veel succes in de wereld van de peuters, en bedenken weemoedig dat we nu wel een peutertje en een kleutertje hebben, maar geen babytje meer. Maar ja, zoals de oude Grieken al zeiden, "panta rhei", niets blijft zoals het is...
------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/01/baby-sarah-is-niet-langer-een-baby.html
Baby Thomas leek dezelfde weg op te gaan; ik zei al eerder, Robeyzen zijn laatbloeiers. Oh, hij kijkt méér dan helder genoeg uit zijn oogjes, hoor, het is alleen dat ook zijn fysieke ontwikkeling aan de trage kant is. En nu hij precies zeventien maand is zaten we maar te wachten tot zijn herhaald uitgebracht "mama" ook werkelijk op zijn mama slaat.
Maar kijk, papa komt thuis, en wie staat hem midden in de kamer glunderend op te wachten? Baby Thomas! En prompt stapt ons manneke vele stappen, en al gauw vele meters na elkaar, op zijn papa toe, alleen, ongesteund, om kraaiend van de pret (door beide partijen) de lucht in getild te worden. Hij kan stappen! Ik had er nog graag bijverteld dat hij dat nonchalant rondkijkend met de handen in de broekzakken doet, intussen nog een deuntje fluitend ook, maar we moeten realistisch blijven.
Maar hij is wakker, hoor! Hij kan haast alle potjes zalf of tandpasta opendraaien, -vijzen of -prutsen die hij maar kan vinden, en als het lekker smaakt zit hij meteen van top tot teen onder de smurrie. Hij was trouwens ook nogal laat in het zelf kunnen eten met een lepeltje ("meteen van top tot teen onder de smurrie"), maar ook dat is nogal plotseling in orde gekomen. Een voordeel van laatbloeiers: het duurt lang, maar als ze er eenmaal staan kunnen ze het ook meteen goed. De toenmalige peuter Sarah leerde destijds ook stappen haast zonder op haar snoet te vallen.
Die gaat intussen naar school. Gevraagd naar wie het liefste kindje was wees ze op de klasfoto zichzelf aan, en maakte zo weer haar reputatie van dochter van haar vader waar. Dat schooltje in Leest doet haar helemaal opbloeien, ze is niet langer bang om met andere kindjes op speeltjes te kruipen, en ze maakt voortdurend plannen om feestjes te organizeren. Voor de rest lijkt ze in een aantal opzichten te stagneren. Twee jaar geleden kon ze alle hoofdletters lezen, maar we zijn geen stap verder geraakt - we hebben ook niet geprobeerd, maar toch. Ook kon ze een jaar geleden best verdienstelijk zingen. Ze kan nu precies even goed zingen, en eerlijk gezegd, wat voor een peuter van twee jaar heel goed klinkt, is bij een kleuter van drie eerder magertjes.
Maar ze is een dromer. Geregeld staan haar oogjes wazig, de blik op oneindig, het mondje licht geopend, de gedachten zeer ver weg. Ook dat, zeggen mensen die het zouden moeten weten, zit in de familie - maar ik moet zeggen dat ik niemand in mijn naaste omgeving ken die zich ook op dat soort gedrag laat betrappen...
Intussen is baby Thomas toch maar peuter Thomas. We wensen peuter Thomas veel succes in de wereld van de peuters, en bedenken weemoedig dat we nu wel een peutertje en een kleutertje hebben, maar geen babytje meer. Maar ja, zoals de oude Grieken al zeiden, "panta rhei", niets blijft zoals het is...
------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/01/baby-sarah-is-niet-langer-een-baby.html
dinsdag 25 november 2008
Europa: niet kunnen, of... niet willen?
Tijdens de lunch met een collega kwamen zomaar opeens allerlei stokpaardjes van Speels maar Serieus tevoorschijn: op zijn initiatief! Ik weet zeker dat hij mijn blog niet kent, het is gewoon iemand die ook die interesses heeft. Laten we we hem G noemen.
Het begon met de dubbele vraag: waarom komt, na vijf millennia beschaving waarin dat afgelegen schiereiland aan de rand van nergens ("Europa") er niet of nauwelijks aan te pas komt, uitgerekend in Europa de doorbrak tot stand die de mensheid toelaat te ontsnappen uit het armoede evenwicht? En waarom is het vervolgens Europa dat, temidden van vele andere vooraanstaande centra van beschaving (de VS, China, Indië...), het minst van al aan het woord lijkt te komen in de komende conversatie tussen de beschavingen?
Dat laatste heeft volgens mij veel te maken met gebrek aan politieke integratie (1). Alleen, gaf G nu ineens een heel nieuwe dimensie aan het gesprek, moeten we dan niet vragen waarom Europa zo weinig politieke integratie heeft? Willen wij bijvoorbeeld wel politieke integratie? En als we dat niet willen, is dat dan niet omdat we bezig zijn een soort troonsafstand te plegen? Plichtsverzuim! Daar tonen we na zes millennia algemene armoede de weg naar een heel nieuw soort beschaving, en nog een eeuw of twee later wentelen we ons liever in onze eigen onbenulligheid, onze verzameling ministaatjes, dan onze positie in de wereld een vorm te geven, maar dan ook voor het probleem te staan dat daar een verantwoordelijkheid tegenover staat.
Het woord dat G in de mond nam was "decadentie".
Nu moet je weten dat wij het op dat punt al ruim een half uur eens waren over het bankroet van het socialisme, de erbarmelijke manier waarop dat was verzand (de Waalse PS! De politieke versnippering van links in Frankrijk!) in een postjesjagende bureaucratie, kortom, de hele cinema. Dus was het best verfrissend dat wij eensgezind begonnen te zoeken naar de mate waarin ook rechts - lees (wat mij betreft): wijzelf - aan dat probleem schuld had.
Daar moest ik denken aan hoe liberaal rechts vaak klaagt, m.i. zeer terecht, over de "weg met ons mentaliteit" (2). Als we niet eens geloven in onze eigen idealen (laat staan dat we meeheulen met dat allerabsurdste "het kapitalisme veroorzaakt de armoede in de wereld"), hoeveel kans maak je dan dat je andere beschavingen overtuigt van de dingen die je te vertellen hebt? En ik moest ook terugdenken aan nog een oude post van me (3), waarin ik een bepaald soort rechts volgde op hun vele kronkels om tegelijk te jammeren over "Europa dat geen beschaving exporteert" en zelf de eerste tegenstanders van de Europese Unie te zijn - waarvoor volkeren tot ver in de omtrek staan aan te schuiven om er lid van te mogen worden.
Het punt is hier dat het heus niet alleen dom rechts is dat een hoop wantrouwen tegenover die Unie koestert, zodat het dan ook niet alleen (al dan niet dom) links is dat ik van die culturele troonsafstand verdenk. Als ik met G aanneem dat wij geen politieke eenmaking willen, omdat we na een (toegegeven) reeks fouten (als communisme en nationaal-socialisme en vele andere) zo in onze schulp krijgen dat we niet meer durven opkomen voor onze democratie, en onze vrije markten, en onze wetenschappelijke en technologische bijdragen, en onze intellectuele emancipatie, en onze politieke ontvoogding, en onze filosofische Verlichting, en de gelijke berechtiging van mannen en vrouwen...
(... deze lijst van waar we allemaal niet meer voor durven opkomen begint zo lang te worden dat een mens nog gedeprimeerd het punt zou gaan vergeten...)
Het punt (dus) was: dat wantrouwen tegen politieke integratie in Europa is in ruime mate ook van een luciede rechts afkomstig. Het punt (verder) is dat die politieke integratie nu juist een noodzakelijke voorwaarde is om in het huidig (laat staan toekomstig) spel der volkeren iets te betekenen. De conclusie is dan dat ook luciede rechts zelf, om andere redenen en op andere manieren, in datzelfde bedje van "weg met ons" ziek is. Ze werken even efficiënt tegen dat "Europa nog beschaving exporteert" als de eerste de de beste communistische cel.
En omdat G en ik het eens waren dat links zodanig was gereduceerd tot een stel splinters dat we ons rustig konden wijden aan de balk in ons eigen oog, vond ik dat een nog veel interessanter stuk conversatie dan het nog maar eens begraven van Marx en Engels.
Daarmee heb ik mijn punt gemaakt. Gewoon ter illustratie lijkt me het volgende citaat van Friedrich Hayek nog de moeite om mee te geven:
"It is even to be hoped that within a federation, where there will no longer exist the same reasons for making the individual states as strong as possible, the process of centralization of the past may in some measure be reversed and some devolution of powers from the state to the local authorities become possible." (The Road to Serfdom, chapter 15)
----------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/06/europa-de-pannenkoek.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/11/de-amerikaanse-hegemonie-veilig-stellen.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/07/de-weg-met-ons-mentaliteit.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/07/rechts-en-toch-dom.html
Het begon met de dubbele vraag: waarom komt, na vijf millennia beschaving waarin dat afgelegen schiereiland aan de rand van nergens ("Europa") er niet of nauwelijks aan te pas komt, uitgerekend in Europa de doorbrak tot stand die de mensheid toelaat te ontsnappen uit het armoede evenwicht? En waarom is het vervolgens Europa dat, temidden van vele andere vooraanstaande centra van beschaving (de VS, China, Indië...), het minst van al aan het woord lijkt te komen in de komende conversatie tussen de beschavingen?
Dat laatste heeft volgens mij veel te maken met gebrek aan politieke integratie (1). Alleen, gaf G nu ineens een heel nieuwe dimensie aan het gesprek, moeten we dan niet vragen waarom Europa zo weinig politieke integratie heeft? Willen wij bijvoorbeeld wel politieke integratie? En als we dat niet willen, is dat dan niet omdat we bezig zijn een soort troonsafstand te plegen? Plichtsverzuim! Daar tonen we na zes millennia algemene armoede de weg naar een heel nieuw soort beschaving, en nog een eeuw of twee later wentelen we ons liever in onze eigen onbenulligheid, onze verzameling ministaatjes, dan onze positie in de wereld een vorm te geven, maar dan ook voor het probleem te staan dat daar een verantwoordelijkheid tegenover staat.
Het woord dat G in de mond nam was "decadentie".
Nu moet je weten dat wij het op dat punt al ruim een half uur eens waren over het bankroet van het socialisme, de erbarmelijke manier waarop dat was verzand (de Waalse PS! De politieke versnippering van links in Frankrijk!) in een postjesjagende bureaucratie, kortom, de hele cinema. Dus was het best verfrissend dat wij eensgezind begonnen te zoeken naar de mate waarin ook rechts - lees (wat mij betreft): wijzelf - aan dat probleem schuld had.
Daar moest ik denken aan hoe liberaal rechts vaak klaagt, m.i. zeer terecht, over de "weg met ons mentaliteit" (2). Als we niet eens geloven in onze eigen idealen (laat staan dat we meeheulen met dat allerabsurdste "het kapitalisme veroorzaakt de armoede in de wereld"), hoeveel kans maak je dan dat je andere beschavingen overtuigt van de dingen die je te vertellen hebt? En ik moest ook terugdenken aan nog een oude post van me (3), waarin ik een bepaald soort rechts volgde op hun vele kronkels om tegelijk te jammeren over "Europa dat geen beschaving exporteert" en zelf de eerste tegenstanders van de Europese Unie te zijn - waarvoor volkeren tot ver in de omtrek staan aan te schuiven om er lid van te mogen worden.
Het punt is hier dat het heus niet alleen dom rechts is dat een hoop wantrouwen tegenover die Unie koestert, zodat het dan ook niet alleen (al dan niet dom) links is dat ik van die culturele troonsafstand verdenk. Als ik met G aanneem dat wij geen politieke eenmaking willen, omdat we na een (toegegeven) reeks fouten (als communisme en nationaal-socialisme en vele andere) zo in onze schulp krijgen dat we niet meer durven opkomen voor onze democratie, en onze vrije markten, en onze wetenschappelijke en technologische bijdragen, en onze intellectuele emancipatie, en onze politieke ontvoogding, en onze filosofische Verlichting, en de gelijke berechtiging van mannen en vrouwen...
(... deze lijst van waar we allemaal niet meer voor durven opkomen begint zo lang te worden dat een mens nog gedeprimeerd het punt zou gaan vergeten...)
Het punt (dus) was: dat wantrouwen tegen politieke integratie in Europa is in ruime mate ook van een luciede rechts afkomstig. Het punt (verder) is dat die politieke integratie nu juist een noodzakelijke voorwaarde is om in het huidig (laat staan toekomstig) spel der volkeren iets te betekenen. De conclusie is dan dat ook luciede rechts zelf, om andere redenen en op andere manieren, in datzelfde bedje van "weg met ons" ziek is. Ze werken even efficiënt tegen dat "Europa nog beschaving exporteert" als de eerste de de beste communistische cel.
En omdat G en ik het eens waren dat links zodanig was gereduceerd tot een stel splinters dat we ons rustig konden wijden aan de balk in ons eigen oog, vond ik dat een nog veel interessanter stuk conversatie dan het nog maar eens begraven van Marx en Engels.
Daarmee heb ik mijn punt gemaakt. Gewoon ter illustratie lijkt me het volgende citaat van Friedrich Hayek nog de moeite om mee te geven:
"It is even to be hoped that within a federation, where there will no longer exist the same reasons for making the individual states as strong as possible, the process of centralization of the past may in some measure be reversed and some devolution of powers from the state to the local authorities become possible." (The Road to Serfdom, chapter 15)
----------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/06/europa-de-pannenkoek.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/11/de-amerikaanse-hegemonie-veilig-stellen.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/07/de-weg-met-ons-mentaliteit.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/07/rechts-en-toch-dom.html
maandag 24 november 2008
Over naar Brad DeLong...
... aangezien ik het zelf echt niet beter kan:
http://delong.typepad.com/sdj/2008/11/le-citi-toujour.html
Het begin van dit stukje is een eenvoudige kritiek op één van de vele analyses van de financiële crisis die de ronde doen. Vanaf het zinnetje "look at it this way" begint één van die uiteenzettingen waarmee je in een enorm complexe materie enkele krachtlijnen kan uittekenen. En ik vind het echt aan te bevelen: een voorbeeld voor ons allen!
Overigens brengt de post nog een aanvulling bij mijn eigen "deflatie" post (1). Ik had ter "vereenvoudiging" de risicopremie en de rente maar vereenzelvigd. Als je ze op een niveau van "iedereen kan het begrijpen" ook van elkaar apart wil uitgelegd zien: nogmaals warm aanbevolen.
En omgekeerd lijkt me dat het idee van Krugman ook een aanvulling op de post van DeLong brengt. Immers, één van de dingen die DeLong zegt is dat de centrale banken proberen met lage interestvoeten de discontovoet laag te houden (en waarom dat belangrijk is). Maar als je rekening houdt met deflatie, kan je van Krugman meenemen, zullen die pogingen wel niet veel opleveren: want zelfs met een rente op nul kon de reële rente toch nog altijd torenhoog zijn.
Interessant, nietwaar, als je zo eens even tussen de grote vissen kan zwemmen?
------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/11/deflatie-een-probleem.html
http://delong.typepad.com/sdj/2008/11/le-citi-toujour.html
Het begin van dit stukje is een eenvoudige kritiek op één van de vele analyses van de financiële crisis die de ronde doen. Vanaf het zinnetje "look at it this way" begint één van die uiteenzettingen waarmee je in een enorm complexe materie enkele krachtlijnen kan uittekenen. En ik vind het echt aan te bevelen: een voorbeeld voor ons allen!
Overigens brengt de post nog een aanvulling bij mijn eigen "deflatie" post (1). Ik had ter "vereenvoudiging" de risicopremie en de rente maar vereenzelvigd. Als je ze op een niveau van "iedereen kan het begrijpen" ook van elkaar apart wil uitgelegd zien: nogmaals warm aanbevolen.
En omgekeerd lijkt me dat het idee van Krugman ook een aanvulling op de post van DeLong brengt. Immers, één van de dingen die DeLong zegt is dat de centrale banken proberen met lage interestvoeten de discontovoet laag te houden (en waarom dat belangrijk is). Maar als je rekening houdt met deflatie, kan je van Krugman meenemen, zullen die pogingen wel niet veel opleveren: want zelfs met een rente op nul kon de reële rente toch nog altijd torenhoog zijn.
Interessant, nietwaar, als je zo eens even tussen de grote vissen kan zwemmen?
------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/11/deflatie-een-probleem.html
zondag 23 november 2008
Continenten, IJstijden en Klimaatverandering
Hoofdstuk 5 van Maps of Time (1) vertelt enkele interessante dingen over klimaatveranderingen. We praten over eenheden van miljoenen jaren, dus wie op zoek is naar argumenten pro en contra de menselijke impact daarop is aan het verkeerde adres. Maar laat dat ons niet tegenhouden om iets bij te leren!
Ergens rond 23 miljoen jaar geleden (de lezer denkt natuurlijk direct: "kijk, kijk, was dat niet juist de periode waarin apen en mensapen uit elkaar begonnen te gaan?") ging de Aarde een periode met een koeler en droger klimaat in. Een eerste oorzaak daarvan (en ik vertel alles na uit het boek; ikzelf ken er niet de eerste beginselen van) zijn de verschuivingen van de continenten. Dat zit zo.
Wanneer het water van de oceanen relatief vrij naar de polen kan stromen helpt dat het klimaat warm te houden (nogmaals: vraag me niet waarom; en als het boek het fout heeft, dan is dit verhaal ook fout). Continentale verschuivingen duwden evenwel vanaf die tijd een hoop land tegen de Noordpool aan, en dus kreeg dat vrij bewegen van het water het een stuk moeilijker. En blijkbaar viel dat samen met een grote ijsmassa bij de Zuidpool, die min of meer hetzelfde effect had.
Een goede 6 miljoen jaar geleden (de lezer denkt natuurlijk meteen: hé, dat valt nogal samen met de splitsing van de voorouders van (enerzijds) de chimpansees en de bonobo's en (anderzijds) de mens) duwde het verschuiven van Afrika naar het Noorden toe de Middellandse Zee quasi dicht. Daarmee raakte zes percent van de zoutmassa in de oceanen geblokkeerd, en...
... Eerlijk gezegd snap ik er op dat punt niets van. Niet gehinderd door enige kennis van zaken neem ik aan dat het zout evenredig verdeeld is over de hele oceaan, en als je daar een stuk van isoleert, dan moet er in verhouding evenveel zout mee geïsoleerd zijn als er overblijft voor de rest. Maar goed, ik neem het verhaal dan maar aan - maar alle weerleggingen of verduidelijkingen waarom het toch juist is zijn natuurlijk welkom. En dus...
... Nu bleef er een lagere concentratie van zout over in de zeven wereldzeeën, met als gevolg dat die gemakkelijker bevroren. De ijskap van Antarctica (de Zuidpool, dus) breidde uit, en versterkte het effect van onze eerste oorzaak, vermits er nu nog minder water vrij naar de polen kon bewegen. De temperaturen gingen nu snel naar de kelder.
Vanaf een twee tot drie miljoen jaar geleden begonnen grote ijsschotsen zich te vormen die zich vanaf de polen uitbreidden. Toen die (vanaf een klein miljoen jaar geleden) zich met een zekere regelmaat over noordelijk Eurazië uitbreidden waren de "ijstijden" aangebroken.
Het hele verhaal is er één waarbij (sinds 20 mio jaar) de Aarde versneld afkoelt, geregeld onderbroken door kortere periodes waarin er een relatieve opwarming optreedt. "Die worden gedeeltelijk veroorzaakt door veranderingen in de stand en de baan van de Aarde". Geleidelijk duren de cycli langer; tegenwoordig een 100,000 jaar. De laatste 10,000 jaar was een periode van opwarming binnen de laatste cyclus van afkoeling die 100,000 jaar geleden begon. Stilaan zou een lezer achterdochtig kunnen worden, want nu praten we toch wel precies over de grootte ordes waarin respectievelijk de beschavingen ontstonden, en waarin de moderne Homo sapiens (ik bedoel: wijzelf) ontstond.
Maar ik ben niet op zoek naar mono-causale verklaringen van zeer complexe fenomenen. Al die dingen zijn verenigbaar met een mensheid die nooit van z'n leven iets aan zijn ecologie heeft mispeuterd, en ze zijn verenigbaar met een mensheid die in recordtempo zichzelf naar de duivel helpt. Deze post probeert geen enkel politiek standpunt te bewijzen. Het was gewoon een navertelling van iets door iemand die dat interessant vond.
Ergens rond 23 miljoen jaar geleden (de lezer denkt natuurlijk direct: "kijk, kijk, was dat niet juist de periode waarin apen en mensapen uit elkaar begonnen te gaan?") ging de Aarde een periode met een koeler en droger klimaat in. Een eerste oorzaak daarvan (en ik vertel alles na uit het boek; ikzelf ken er niet de eerste beginselen van) zijn de verschuivingen van de continenten. Dat zit zo.
Wanneer het water van de oceanen relatief vrij naar de polen kan stromen helpt dat het klimaat warm te houden (nogmaals: vraag me niet waarom; en als het boek het fout heeft, dan is dit verhaal ook fout). Continentale verschuivingen duwden evenwel vanaf die tijd een hoop land tegen de Noordpool aan, en dus kreeg dat vrij bewegen van het water het een stuk moeilijker. En blijkbaar viel dat samen met een grote ijsmassa bij de Zuidpool, die min of meer hetzelfde effect had.
Een goede 6 miljoen jaar geleden (de lezer denkt natuurlijk meteen: hé, dat valt nogal samen met de splitsing van de voorouders van (enerzijds) de chimpansees en de bonobo's en (anderzijds) de mens) duwde het verschuiven van Afrika naar het Noorden toe de Middellandse Zee quasi dicht. Daarmee raakte zes percent van de zoutmassa in de oceanen geblokkeerd, en...
... Eerlijk gezegd snap ik er op dat punt niets van. Niet gehinderd door enige kennis van zaken neem ik aan dat het zout evenredig verdeeld is over de hele oceaan, en als je daar een stuk van isoleert, dan moet er in verhouding evenveel zout mee geïsoleerd zijn als er overblijft voor de rest. Maar goed, ik neem het verhaal dan maar aan - maar alle weerleggingen of verduidelijkingen waarom het toch juist is zijn natuurlijk welkom. En dus...
... Nu bleef er een lagere concentratie van zout over in de zeven wereldzeeën, met als gevolg dat die gemakkelijker bevroren. De ijskap van Antarctica (de Zuidpool, dus) breidde uit, en versterkte het effect van onze eerste oorzaak, vermits er nu nog minder water vrij naar de polen kon bewegen. De temperaturen gingen nu snel naar de kelder.
Vanaf een twee tot drie miljoen jaar geleden begonnen grote ijsschotsen zich te vormen die zich vanaf de polen uitbreidden. Toen die (vanaf een klein miljoen jaar geleden) zich met een zekere regelmaat over noordelijk Eurazië uitbreidden waren de "ijstijden" aangebroken.
Het hele verhaal is er één waarbij (sinds 20 mio jaar) de Aarde versneld afkoelt, geregeld onderbroken door kortere periodes waarin er een relatieve opwarming optreedt. "Die worden gedeeltelijk veroorzaakt door veranderingen in de stand en de baan van de Aarde". Geleidelijk duren de cycli langer; tegenwoordig een 100,000 jaar. De laatste 10,000 jaar was een periode van opwarming binnen de laatste cyclus van afkoeling die 100,000 jaar geleden begon. Stilaan zou een lezer achterdochtig kunnen worden, want nu praten we toch wel precies over de grootte ordes waarin respectievelijk de beschavingen ontstonden, en waarin de moderne Homo sapiens (ik bedoel: wijzelf) ontstond.
Maar ik ben niet op zoek naar mono-causale verklaringen van zeer complexe fenomenen. Al die dingen zijn verenigbaar met een mensheid die nooit van z'n leven iets aan zijn ecologie heeft mispeuterd, en ze zijn verenigbaar met een mensheid die in recordtempo zichzelf naar de duivel helpt. Deze post probeert geen enkel politiek standpunt te bewijzen. Het was gewoon een navertelling van iets door iemand die dat interessant vond.
vrijdag 21 november 2008
De "neergang van het Westen" in de krant
De site van BBC toonde vandaag een reeks artikelen waarvan de eerste "US global dominance set to wane" had als titel. Is me dat een verrassing! Dus nu ontdekken we zomaar dat het tijdperk van Amerikaanse, en bij uitbreiding Westerse dominantie op zijn einde loopt? Een mens zou er van gaan zitten...
Hier zijn intussen de url's:
http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/7741049.stm
http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/7741237.stm
http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/7741241.stm
-------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/europa-tussen-britannia-en-bokrijk.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/08/de-neergang-van-het-westen-nuance.html
Hier zijn intussen de url's:
http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/7741049.stm
http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/7741237.stm
http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/7741241.stm
De artikelen passen vrij netjes in wat Speels maar Serieus al eerder aankondigde. Of ze zich op dezelfde methode baseren betwijfel ik - maar mijn vereenzelviging van "aantal mensen maal wat die mensen maken" met geo-politieke invloed levert zeer soortgelijke resultaten op. In "de limiet" - (lees: als je de extra assumptie invoert dat op termijn alle volkeren kunnen leren hoe ze de geavanceerde kunstjes van de anderen moeten overnemen) maakt dat dat er maar één criterium is dat bepaalt wie de machtigste natie is, en dat is wie het meeste volk heeft.
Maar natuurlijk is er ook nog de vraag wat die aantallen mensen precies bijbrengen, en omdat een miljard doodarme Chinese boeren veel minder bijbrengen dan enkele honderden miljoenen hoogopgeleide Westerse werknemers, was het Westen de laatste eeuwen dominant. Over de lange duur, echter, de zeer, zeer lange duur, laat het wel toe te begrijpen dat China vaak de machtigste natie was. En het laat toe te begrijpen dat China dat opnieuw zal worden, indien ze er in slagen de kunstjes van de huidge koplopers over te nemen.
Want als 1.5 miljard Chinezen evenveel maken als 0.5 miljard Westerlingen, dan is het niet moeilijk te begrijpen dat ze, pakweg, eindigen met drie keer méér vliegdekschepen en onderzeeërs, en nog altijd even rijk per persoon zijn.
Er zitten ook enkele interessante nuances tussen. Toen Ronald Reagan aan de macht kwam stond de Sovjet Unie op het punt het Westen over te nemen! En Japan idem, maar dan op basis van economische macht! Het is enorm belangrijk om dit soort overwegingen on het achterhoofd te houden. Immers, de theorie kan helemaal niet zeggen waarom China in het jaar 1,000 AD de dominante natie was (en misschien nog in 1,500 AD), maar die positie zomaar verloor aan het veel kleinere "Westen". Natuurlijk kunnen er dingen gebeuren die "onverwacht" zijn: er valt een komeet op de Aarde en "all bets are off". Of toch in ieder geval de dinosaurussen.
Maar de bevolkingsaantallen hadden destijds wel kunnen zeggen waarom Japan en de Sovjet Unie overschat werden: er zijn er minder van dan er Amerikanen of Europeanen zijn. En de bevolkingsaantallen kunnen ook zeggen waarom ik over Rusland niet te ongerust ben: dezelfde reden. Terwijl de artikelen Rusland, China en Indië als toekomstige grootmachten identificeren zal ik op basis van bevolkingsaantallen de Russen schrappen.
Natuurlijk, 2,025 is zeer, zeer dichtbij: amper 17 jaar! Kleuter Sarah en baby Thomas zullen amper meerderjarig zijn! Een oogwenk in de tijd... Dus zullen veel huidige toestanden nog steeds daar zijn, en dus kan het Russische wapenarsenaal of de olie- en gasreserves nog altijd een rol spelen.
En omgekeerd kunnen er heel onverwachte dingen gebeuren. Als een komeet de helft van Indië wegvaagt, of hordes Mongolen heel China gedurende drie generaties bezetten, dan kan de lange termijn er heel anders uitzien dan simpele extrapolaties doen vermoeden. Maar het is natuurlijk veel waarschijnlijker dat je de huidige relatieve economische groei en de huidige bevolkingsgroei één of twee generaties mag extrapoleren, dan dat je moet geloven in kometen of epidemieën die precies het omgekeerde effect hebben.
Tenslotte wil ik er aan herinneren dat het allemaal onderdeel van een verrijkingsproces is (1). Groot Brittannië heeft sinds 1,880 zijn dominante positie verloren aan de VS ("bevolking maal productiviteit"!) maar intussen zijn de Britten wel tien keer rijker geworden! Dat relativeert natuurlijk heel erg al dat gejammer over "de neergang van het Westen". Dat, en het feit dat we de mogelijkheden van het Westen om die "bevolkingsaantallen" te beïnvloeden niet moeten onderschatten (2), natuurlijk.-------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/europa-tussen-britannia-en-bokrijk.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/08/de-neergang-van-het-westen-nuance.html
donderdag 20 november 2008
Deflatie: een probleem
Hier is een url naar een recente post van Paul Krugman:
http://krugman.blogs.nytimes.com/2008/11/19/corporate-cost-of-borrowing/
De post bevat een grafiek waarop de sterk stijgende kosten waaraan een bedrijf geld kan ontlenen staan afgebeeld. Interessant (en het punt dat Krugman probeert te maken) is dat het om reële rentevoeten gaat; dat wil zeggen, rentevoeten die rekening houden met inflatie.
Laat me voor de eerder filosofisch of toch literair geschoolde lezer proberen te verduidelijken. Stel dat de inflatie 1% per jaar is. Dan kan je met geld dat je een jaar in een sok of onder je matras stopt slechts 99% meer doen van wat je er vandaag mee kan doen. "Inflatie", of "geldontwaarding" betekent dat het geld een deel van zijn waarde is kwijtgeraakt. In dat geval moet je voor je spaargeld minstens één percent rente per jaar krijgen om je koopkracht intact te houden. Aangezien de wereld ook een vergoeding vraagt om consumptie een jaar uit te stellen zal de rente bovenop die 1% (om de inflatie te compenseren) nog wat hoger liggen. De "nominale" rente (die je werkelijk ontvangt) zal bijvoorbeeld 3% zijn. In dat geval zeggen we dat de reële rente slechts 2% is, namelijk 3% nominaal waarvan echter 1% wordt opgegeten door inflatie, verschil 2%.
Maar beeld je nu in dat je leeft en werkt in een wereld van deflatie. De prijzen dalen; of ook, de inflatie is negatief. Met het geld dat je vandaag in een sok stopt kan je volgend jaar meer (en niet minder, zoals bij inflatie) kopen. Dat levert een zekere druk op om geld bij te houden; om te sparen, eerder dan het te gebruiken voor consumptie of investering. Dat is precies analoog aan hoge rentevoeten die hetzelfde effect hebben. Hoge rentevoeten moedigen het sparen aan en ontmoedigen het consumeren, per simpele economische theorie (die in de realiteit vrij goed werkt ook).
Maar aangezien het niet uitmaakt of je na een jaar sparen hogere koopkracht hebt omdat iemand je een positieve "reële" rente uitbetaalt, dan wel je geld met precies hetzelfde percentage in waarde is gestegen, komt deflatie neer op hetzelfde als een extra stuk reële rente; bovenop het nominaal niveau - precies zoals inflatie neerkomt op een stuk rente dat je van dat nominaal niveau moet aftrekken. En dus: met een "nominale rente" van 2%, en een deflatie van 1% (of inflatie van -1%) is de reële rente 3%.
En als deflatie hoog oploopt, en gegeven dat het moeilijk is om nominale rentevoeten onder nul te laten gaan, komt hoge deflatie haast altijd neer op torenhoge reële rentevoeten, wat op zijn beurt weer de economie verder in recessie duwt.
Wat Krugman toont is dat we momenteel met twee serieuze problemen zitten (er zijn er nog veel meer, maar we moeten klein beginnen). Er is de economische crisis die als gevolg van de fors gestegen risico's de risicopremies (zeg ter vereenvoudiging gerust: "de rente") omhoog jaagt. En er is deflatie; de sterke prijsdaling van een hoop grondstoffen, of van consumptiegoederen die de makers anders aan de straatstenen niet meer kwijt kunnen, die nog eens bovenop die stijgende risicopremies komt.
Dat is belangrijk omdat we in conversaties wel eens de vraag zien rijzen of dat wel zo erg is, die deflatie. Als computers de neiging hebben goedkoper te worden hoef je toch niet de aankoop uit te stellen, omdat je misschien wel wil betalen voor onmiddellijke consumptie? En dat is natuurlijk ook zo, maar volgens dezelfde redenering kan je ook verklaren dat hoge rentevoeten helemaal niet remmend werken op de economie; om precies dezelfde reden.
En de waarheid is, simpele intuïtie, simpele theorie, èn simpele feiten tonen dat de economie wèl wordt afgeremd door hoge (reële) rentevoeten. Er zullen ongetwijfeld mensen zijn die wel degelijk willen betalen voor onmiddellijke consumptie, maar we kunnen zien dat er nog veel meer mensen zijn die hun consumptie uitstellen.
Ik veronderstel dat het een waardige afsluiter is om de kersverse Nobelprijswinnaar te citeren: "This is why deflation is a problem".
En iedereen die nu (weer) begint te gillen dat ik me op "autoriteiten in plaats van argumenten" beroep... mag altijd de rest van de post hierboven nog eens teruglezen.
http://krugman.blogs.nytimes.com/2008/11/19/corporate-cost-of-borrowing/
De post bevat een grafiek waarop de sterk stijgende kosten waaraan een bedrijf geld kan ontlenen staan afgebeeld. Interessant (en het punt dat Krugman probeert te maken) is dat het om reële rentevoeten gaat; dat wil zeggen, rentevoeten die rekening houden met inflatie.
Laat me voor de eerder filosofisch of toch literair geschoolde lezer proberen te verduidelijken. Stel dat de inflatie 1% per jaar is. Dan kan je met geld dat je een jaar in een sok of onder je matras stopt slechts 99% meer doen van wat je er vandaag mee kan doen. "Inflatie", of "geldontwaarding" betekent dat het geld een deel van zijn waarde is kwijtgeraakt. In dat geval moet je voor je spaargeld minstens één percent rente per jaar krijgen om je koopkracht intact te houden. Aangezien de wereld ook een vergoeding vraagt om consumptie een jaar uit te stellen zal de rente bovenop die 1% (om de inflatie te compenseren) nog wat hoger liggen. De "nominale" rente (die je werkelijk ontvangt) zal bijvoorbeeld 3% zijn. In dat geval zeggen we dat de reële rente slechts 2% is, namelijk 3% nominaal waarvan echter 1% wordt opgegeten door inflatie, verschil 2%.
Maar beeld je nu in dat je leeft en werkt in een wereld van deflatie. De prijzen dalen; of ook, de inflatie is negatief. Met het geld dat je vandaag in een sok stopt kan je volgend jaar meer (en niet minder, zoals bij inflatie) kopen. Dat levert een zekere druk op om geld bij te houden; om te sparen, eerder dan het te gebruiken voor consumptie of investering. Dat is precies analoog aan hoge rentevoeten die hetzelfde effect hebben. Hoge rentevoeten moedigen het sparen aan en ontmoedigen het consumeren, per simpele economische theorie (die in de realiteit vrij goed werkt ook).
Maar aangezien het niet uitmaakt of je na een jaar sparen hogere koopkracht hebt omdat iemand je een positieve "reële" rente uitbetaalt, dan wel je geld met precies hetzelfde percentage in waarde is gestegen, komt deflatie neer op hetzelfde als een extra stuk reële rente; bovenop het nominaal niveau - precies zoals inflatie neerkomt op een stuk rente dat je van dat nominaal niveau moet aftrekken. En dus: met een "nominale rente" van 2%, en een deflatie van 1% (of inflatie van -1%) is de reële rente 3%.
En als deflatie hoog oploopt, en gegeven dat het moeilijk is om nominale rentevoeten onder nul te laten gaan, komt hoge deflatie haast altijd neer op torenhoge reële rentevoeten, wat op zijn beurt weer de economie verder in recessie duwt.
Wat Krugman toont is dat we momenteel met twee serieuze problemen zitten (er zijn er nog veel meer, maar we moeten klein beginnen). Er is de economische crisis die als gevolg van de fors gestegen risico's de risicopremies (zeg ter vereenvoudiging gerust: "de rente") omhoog jaagt. En er is deflatie; de sterke prijsdaling van een hoop grondstoffen, of van consumptiegoederen die de makers anders aan de straatstenen niet meer kwijt kunnen, die nog eens bovenop die stijgende risicopremies komt.
Dat is belangrijk omdat we in conversaties wel eens de vraag zien rijzen of dat wel zo erg is, die deflatie. Als computers de neiging hebben goedkoper te worden hoef je toch niet de aankoop uit te stellen, omdat je misschien wel wil betalen voor onmiddellijke consumptie? En dat is natuurlijk ook zo, maar volgens dezelfde redenering kan je ook verklaren dat hoge rentevoeten helemaal niet remmend werken op de economie; om precies dezelfde reden.
En de waarheid is, simpele intuïtie, simpele theorie, èn simpele feiten tonen dat de economie wèl wordt afgeremd door hoge (reële) rentevoeten. Er zullen ongetwijfeld mensen zijn die wel degelijk willen betalen voor onmiddellijke consumptie, maar we kunnen zien dat er nog veel meer mensen zijn die hun consumptie uitstellen.
Ik veronderstel dat het een waardige afsluiter is om de kersverse Nobelprijswinnaar te citeren: "This is why deflation is a problem".
En iedereen die nu (weer) begint te gillen dat ik me op "autoriteiten in plaats van argumenten" beroep... mag altijd de rest van de post hierboven nog eens teruglezen.
woensdag 19 november 2008
Het systeem werkt (Mijn eerste “dom”!)
Sinds de uitnodiging aan den lezer om onder elke post een waardering van 1 tot 5 te plaatsen, en mijn verzoek om de middelste score te zien als “goed”, zodat ik tevreden kan zijn met een “3”, ben ik nogal te spreken over het systeem. Er verschijnen geregeld scores, er zijn vrij veel “goed’s”, en er zijn nog geen hogere scores.
Dat laatste is uitstekend want ik had voor de recente posts met de beste wil van de wereld geen hogere scores verwacht. En als ik op basis van degelijk maar niet-uitzonderlijk materiaal al vier keer “briljant” had gekregen; wat heb ik er dan aan als een lezer op een dag werkelijk wil zeggen dat hij een post beter dan “goed” (“knap”) vond? Geen inflatie, alstublieft, en ik verzeker de welwillende lezers dat ik de scores “goed” wel degelijk als “goed” ervaar, en daar tevreden mee ben.
Er verschenen echter wel enkele “flauw”s. En alweer is dat uitstekend, want het bevestigde in de meeste gevallen wat ik zelf had gevreesd. En nu voel ik dat ik iets bijleer! Nu pas merk ik dat elke post een onderbewust gepieker genereert: slaat dat nu ergens op? Of heeft iemand er wel degelijk iets aan? Soms ook voel ik een soort verwachting, van, hé, dat schreef nu zo lekker vlot of dat is toch wel echt interessant, dat je zou denken dat er misschien wel beter dan “goed” inzit. De (nog steeds veelgelezen) posts over de Perzische oorlogen, bijvoorbeeld, of de compleet vergeten post over “Indogermaanse talen” (1). Mocht de inspiratie op een dag voldoende toeslaan om “knap”s te genereren, dan blijft dat in een wereld zonder inflatie aangenaam om te zien verschijnen. Maar als het niet zo is, dan is dat ook goed om te weten.
Natuurlijk moet ik op afwijkingen naar beneden even terughoudend reageren als afwijkingen naar boven, maar toch. Als ze bevestigen wat ik zeer goed mogelijk vond, dan denk ik dat ze wel degelijk iets zeggen over de richting: het had beter gekund, en terzijde, het publiek heeft zekere verwachtingen, en dat is ook een goede zaak, nietwaar? Er waren dus enkele “flauw”s, er zijn er de laatste dagen zelfs wat meer, en “I get the message” – hoewel vanzelfsprekend niet noodzakelijk de inspiratie.
En tenslotte is er intussen ook een score “dom” verschenen! Die staat achter de post met Keynes (2). Iemand anders vond hem ook “flauw”, dus dat moeten we toch in rekening nemen. Maar ik voel meteen het inflatieprobleem prikken. Het is natuurlijk wel één van die “politieke” onderwerpen, en iemand die veel emotionele energie heeft geïnvesteerd in de stelling “Keynes was een socialist” kan natuurlijk ook vakjes aankruisen. Dus enige twijfel, maar toch, de post heeft slecht gescoord, dat kan niemand nog ontkennen.
Kortom, het is best wel nuttig, en er zijn lezers die bereid zijn het te gebruiken op een manier die mij vooruit helpt, dus ik ben er erg tevreden mee. Bij deze dus een bedankje aan iedereen die heeft meegedaan, en aan Blogger dat het systeem heeft opgezet. Ik hoop dat we zo door kunnen gaan.
(Ik tel: 1 keer "dom", 4 keer "flauw" en 13 keer "goed". Er zijn geen hogere scores. En dat is verdeeld over 11 posts.)
----------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/07/indo-germaanse-talen.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/11/het-is-friedman-nee-het-is-hayek-nee.html
Dat laatste is uitstekend want ik had voor de recente posts met de beste wil van de wereld geen hogere scores verwacht. En als ik op basis van degelijk maar niet-uitzonderlijk materiaal al vier keer “briljant” had gekregen; wat heb ik er dan aan als een lezer op een dag werkelijk wil zeggen dat hij een post beter dan “goed” (“knap”) vond? Geen inflatie, alstublieft, en ik verzeker de welwillende lezers dat ik de scores “goed” wel degelijk als “goed” ervaar, en daar tevreden mee ben.
Er verschenen echter wel enkele “flauw”s. En alweer is dat uitstekend, want het bevestigde in de meeste gevallen wat ik zelf had gevreesd. En nu voel ik dat ik iets bijleer! Nu pas merk ik dat elke post een onderbewust gepieker genereert: slaat dat nu ergens op? Of heeft iemand er wel degelijk iets aan? Soms ook voel ik een soort verwachting, van, hé, dat schreef nu zo lekker vlot of dat is toch wel echt interessant, dat je zou denken dat er misschien wel beter dan “goed” inzit. De (nog steeds veelgelezen) posts over de Perzische oorlogen, bijvoorbeeld, of de compleet vergeten post over “Indogermaanse talen” (1). Mocht de inspiratie op een dag voldoende toeslaan om “knap”s te genereren, dan blijft dat in een wereld zonder inflatie aangenaam om te zien verschijnen. Maar als het niet zo is, dan is dat ook goed om te weten.
Natuurlijk moet ik op afwijkingen naar beneden even terughoudend reageren als afwijkingen naar boven, maar toch. Als ze bevestigen wat ik zeer goed mogelijk vond, dan denk ik dat ze wel degelijk iets zeggen over de richting: het had beter gekund, en terzijde, het publiek heeft zekere verwachtingen, en dat is ook een goede zaak, nietwaar? Er waren dus enkele “flauw”s, er zijn er de laatste dagen zelfs wat meer, en “I get the message” – hoewel vanzelfsprekend niet noodzakelijk de inspiratie.
En tenslotte is er intussen ook een score “dom” verschenen! Die staat achter de post met Keynes (2). Iemand anders vond hem ook “flauw”, dus dat moeten we toch in rekening nemen. Maar ik voel meteen het inflatieprobleem prikken. Het is natuurlijk wel één van die “politieke” onderwerpen, en iemand die veel emotionele energie heeft geïnvesteerd in de stelling “Keynes was een socialist” kan natuurlijk ook vakjes aankruisen. Dus enige twijfel, maar toch, de post heeft slecht gescoord, dat kan niemand nog ontkennen.
Kortom, het is best wel nuttig, en er zijn lezers die bereid zijn het te gebruiken op een manier die mij vooruit helpt, dus ik ben er erg tevreden mee. Bij deze dus een bedankje aan iedereen die heeft meegedaan, en aan Blogger dat het systeem heeft opgezet. Ik hoop dat we zo door kunnen gaan.
(Ik tel: 1 keer "dom", 4 keer "flauw" en 13 keer "goed". Er zijn geen hogere scores. En dat is verdeeld over 11 posts.)
----------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/07/indo-germaanse-talen.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/11/het-is-friedman-nee-het-is-hayek-nee.html
dinsdag 18 november 2008
Wijsheid...
Een goed jaar geleden zat ik me vrolijk te maken over de politieke crisis in België die zo hoog was opgelopen dat de politiekers op zoek moesten naar "wijzen". Niet dat dat zo vrolijk nieuws was, maar wat bleek was dat de politiekers op zoek naar wijzen vervolgens besloten deze wijzen te recruteren uit... politiekers (1)! En ja, het was nog steeds geen vrolijke toestand, maar eerlijk gezegd doet de herinnering me nog steeds dubbel plooien van het lachen.
Het gaf aanleiding tot verder mijmeren, en ik heb destijds geprobeerd om "vijf stappen op zoek naar wijsheid" (2) op te stellen. Dat was een onderwerp waar ik me wel iets van had voorgesteld, maar zoals dat gaat in dingen waar je heel ambitieus aan begint en je er vervolgens in verslikt: het resultaat viel een tikje mager uit: een "2" ("flauw") op de schaal die ik voor mezelf heb voorgesteld (3).
En dus was ik wel geïnteresseerd nu Koen "de filosofische ingenieur" Vervloesem ook een postje aan het onderwerp wijdt. Of beter gezegd, doorverwijst naar iemand die er inderdaad interessante dingen over te vertellen heeft (4). Ja, de hoogbegaafden hebben aparte opleidingen nodig. Maar die dienen niet om ze dingen te vertellen die (probeer ik maar in mijn eigen woorden na te vertellen) die de anderen niet kunnen of mogen weten. Elke gewone sterveling kan in onze open wereld een hoop van die "verborgen kennis" te weten komen door gewoon de moeite te doen er iets over op te zoeken. De hoogbegaafden moeten integendeel (af en toe) onder elkaar geïsoleerd worden om ze confronteren met dingen die ze zelf niet aankunnen!
Onze hoogbegaafde (probeer ik alweer in eigen woorden) zal heus zijn intellectuele en academische weg wel vinden; dat is bijna de betekenis van "hoogbegaafdheid"; tenzij hij aartslui is, en het er toch niet toe doet. Dus zeilt hij van succes in succes en na een tijdje vindt hij het normaal: "Ik Ben Toch Zeker Ikzelf?" Maar waar dat best de weg naar maatschappelijk succes kan zijn, is het zelden de weg naar wijsheid.
Maar als ze op een dag botsen op hun grenzen, en ze overleven de mentale schok die dat met zich meebrengt: dan zijn ze goed vertrokken. Want er zijn, ongetwijfeld, porties nodig van de ingrediënten die ik zelf al had opgesomd in de wijsheid. Maar dat besef van eigen beperktheid - ik had er al naar verwezen onder de term "relativering" - ik moet zeggen dat de manier waarop dat artikel er over praatte me toch een nieuw perspectief deed zien.
--------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/11/maar-waar-vinden-we-wijzen.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/11/vijf-stappen-op-zoek-naar-wijsheid.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/11/een-nieuwe-feature.html
(4) http://koan.filosofie.be/index.php?/archives/1217-Charles-Murray-over-de-verantwoordelijkheid-van-hoogbegaafden.html
Het gaf aanleiding tot verder mijmeren, en ik heb destijds geprobeerd om "vijf stappen op zoek naar wijsheid" (2) op te stellen. Dat was een onderwerp waar ik me wel iets van had voorgesteld, maar zoals dat gaat in dingen waar je heel ambitieus aan begint en je er vervolgens in verslikt: het resultaat viel een tikje mager uit: een "2" ("flauw") op de schaal die ik voor mezelf heb voorgesteld (3).
En dus was ik wel geïnteresseerd nu Koen "de filosofische ingenieur" Vervloesem ook een postje aan het onderwerp wijdt. Of beter gezegd, doorverwijst naar iemand die er inderdaad interessante dingen over te vertellen heeft (4). Ja, de hoogbegaafden hebben aparte opleidingen nodig. Maar die dienen niet om ze dingen te vertellen die (probeer ik maar in mijn eigen woorden na te vertellen) die de anderen niet kunnen of mogen weten. Elke gewone sterveling kan in onze open wereld een hoop van die "verborgen kennis" te weten komen door gewoon de moeite te doen er iets over op te zoeken. De hoogbegaafden moeten integendeel (af en toe) onder elkaar geïsoleerd worden om ze confronteren met dingen die ze zelf niet aankunnen!
Onze hoogbegaafde (probeer ik alweer in eigen woorden) zal heus zijn intellectuele en academische weg wel vinden; dat is bijna de betekenis van "hoogbegaafdheid"; tenzij hij aartslui is, en het er toch niet toe doet. Dus zeilt hij van succes in succes en na een tijdje vindt hij het normaal: "Ik Ben Toch Zeker Ikzelf?" Maar waar dat best de weg naar maatschappelijk succes kan zijn, is het zelden de weg naar wijsheid.
Maar als ze op een dag botsen op hun grenzen, en ze overleven de mentale schok die dat met zich meebrengt: dan zijn ze goed vertrokken. Want er zijn, ongetwijfeld, porties nodig van de ingrediënten die ik zelf al had opgesomd in de wijsheid. Maar dat besef van eigen beperktheid - ik had er al naar verwezen onder de term "relativering" - ik moet zeggen dat de manier waarop dat artikel er over praatte me toch een nieuw perspectief deed zien.
--------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/11/maar-waar-vinden-we-wijzen.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/11/vijf-stappen-op-zoek-naar-wijsheid.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/11/een-nieuwe-feature.html
(4) http://koan.filosofie.be/index.php?/archives/1217-Charles-Murray-over-de-verantwoordelijkheid-van-hoogbegaafden.html
maandag 17 november 2008
Jawel: "Domino Effect"!
De Standaard wijdt een reeks artikelen aan de financiële crisis, en vandaag vinden we het volgende lezenswaardig artikel:
http://www.standaard.be/Artikel/Detail.aspx?artikelId=FL22VJ45&kanaalid=658
Waaruit ik het volgende fragment haal:
"Tot het ondenkbare gebeurde en het faillissement van de Amerikaanse zakenbank Lehman Brothers op 15 september een wereldwijde kettingreactie veroorzaakte waarvan niemand de omvang had voorzien. In een dramatische week begon niet alleen de Amerikaanse verzekeringsreus AIG te wankelen, ook de twee resterende Amerikaanse zakenbanken, Morgan Stanley en Goldman Sachs, kwamen in acute liquiditeitsproblemen."
Het is echt alleen maar vitten over details, want met de teneur van het artikel lijkt me niets mis, maar toch. "Waarvan niemand de omvang had voorzien"?? Kijk, als een "bij wijze van spreken" is het niet eens slecht, maar als je het letterlijk zou lezen... De waarheid is natuurlijk dat iedereen die een beetje inzicht in de sector heeft dat heel precies had kunnen voorspellen; en voorspeld heeft. Sterker nog, de overheden zelf wisten dat allemaal zeer goed, want waarom denk je dat ze in deze zeer neo-liberale tijden al verschillende keren al waren tussengekomen, om falende banken te verpatsen aan sterkere sectorgenoten?
Alleen, steeds in deze zeer neo-liberale tijden was zelfs dat soort beperkt optreden er teveel aan; tenminste in de ogen van sommigen, die immers vinden dat elk overheidsoptreden er teveel aan is; overal, altijd, zonder uitzondering. En dus kregen we herhaaldelijk te horen dat "ze" de banken "failliet moesten laten gaan", want alleen zo ging de vrije markt "alle problemen oplossen".
(Iemand schreef, enkele weken geleden, dat een falende bank ook niet zo heel erg hoefde te zijn. De assets werden dan verkocht; er was - per definitie; anders was het geen falende bank - niet genoeg om aandeelhouders en desnoods wat achtergestelde schuldeisers terug te betalen, en na enkele maanden of jaren kregen de spaarders hun geld terug. En ik geef toe: het is een argument. Het is niet zelf-contradictorisch, het heeft zelfs iets plausibels... Alleen, het volstaat intussen een blik te werpen op de beurskoersen van nu, in vergelijking met die van begin september, toen de crisis zogezegd al lang bezig was. "Assets verkopen", nietwaar? Maar ach, als het ons helpt naast het "domino effect" ook het "vleesmolen effect" (1) te doorgronden heeft het toch iets opgeleverd, nietwaar?)
En het qausi-onvermijdelijke gebeurde. Onder druk van de achterban hebben ze een bank failliet laten gaan, en de storm die al een goed jaar over de markten raasde zwol onmiddellijk aan tot een tornado die, letterlijk, sinds mensenheugenis niet meer was gezien. Allemaal volgens de zeer simpele principes van "domino effect", die voor iedereen die het wil weten zo elementair zijn, dat je ze zelfs op Speels maar Serieus kon vinden:
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/09/domino-effect-zie-ik-nu-iets-over-het.html
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/10/de-financile-tsunami-en-de.html
Dat was precies wat we te zien kregen. Je kan het nalezen in het artikel, of je kan gewoon om je heen kijken, maar ze "lieten een bank failliet gaan", namelijk Lehman Brothers, en prompt gingen er een paar mee over kop. En als je er dan nog zou in slagen om dat tot "een paar" te beperken! Alleen, bij het vallen van de volgende dominosteen wilde de Amerikaanse overheid nog altijd niet verder dan de spaargelden gaan, en toen...
"(...) in een zoveelste Amerikaanse reddingsoperatie werden dit keer enkel de commerciële activiteiten en de klantendeposito's overgenomen voor de schamele som van 1,9 miljard dollar. Alle overige schuldeisers bleven volledig in de kou staan. Banken die leningen hadden verstrekt of institutionele investeerders die ingeschreven hadden op langlopende obligatieleningen van Washington Mutual, konden naar hun centen fluiten.
Na de grote afboekingen door Lehman Brothers die de banksector wereldwijd al moest slikken, was dat de druppel die de emmer deed overlopen. In een minimum van tijd raakte de financiële wereld in een spiraal die door zowat alle topbankiers wordt omschreven als beangstigend."
En je had heus geen topbankiers voor nodig om dat in te zien! De vraag was veeleer wat er nodig was om dat niet in te zien. Aangezien zelfs de regering Bush intussen heeft beseft dat ze er zich moeten in mengen, en we ze stapje voor stapje zien evolueren in de richting van wat mensen als Paul Krugman al veel langer beweren, zou ik het bijna een "consensus" noemen. Er bestaat zoiets als "domino effect", en het is werkelijk zo ernstig dat de wereldeconomie er mee aan de rand van de afgrond terecht kwam.
Zo mogelijk nog interessanter is zelfs dat dat "domino effect" op enkele weken tijd zodanig gemeengoed is geworden dat het nu wordt gebruikt om te argumenteren dat de auto industrie ook moet gered worden! Ik had bij dat laatste mijn scepticisme al eerder bij uitgesproken:
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/11/daar-heb-je-het-al.html
Grotere geesten dan ikzelf hebben het idee echter al ondersteund:
http://krugman.blogs.nytimes.com/2008/11/16/cars/
Natuurlijk, ook bij mij is de eerste reflex, wanneer Nobelprijswinnaars het op hun eigen domein niet met me eens zijn, te concluderen dat de Nobelprijswinnaars er niets van begrepen hebben. Maar toch, als het zover komt dat ik nog eens opnieuw wil nadenken, dan zullen de Nobelprijswinnaars misschien al tevreden zijn? "Domino effect", ik ben er nog niet aan toe, om het nu zomaar ineens te gaan toepassen op een sector waar het echt niet voor gemaakt is. Maar zeg nu zelf, voor iets waar je je op bepaalde plaatsen tot enkele maanden geleden moest om laten uitlachen is het toch een opmerkelijke carrière...
--------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/10/nog-een-klein-facet-van-de.html
http://www.standaard.be/Artikel/Detail.aspx?artikelId=FL22VJ45&kanaalid=658
Waaruit ik het volgende fragment haal:
"Tot het ondenkbare gebeurde en het faillissement van de Amerikaanse zakenbank Lehman Brothers op 15 september een wereldwijde kettingreactie veroorzaakte waarvan niemand de omvang had voorzien. In een dramatische week begon niet alleen de Amerikaanse verzekeringsreus AIG te wankelen, ook de twee resterende Amerikaanse zakenbanken, Morgan Stanley en Goldman Sachs, kwamen in acute liquiditeitsproblemen."
Het is echt alleen maar vitten over details, want met de teneur van het artikel lijkt me niets mis, maar toch. "Waarvan niemand de omvang had voorzien"?? Kijk, als een "bij wijze van spreken" is het niet eens slecht, maar als je het letterlijk zou lezen... De waarheid is natuurlijk dat iedereen die een beetje inzicht in de sector heeft dat heel precies had kunnen voorspellen; en voorspeld heeft. Sterker nog, de overheden zelf wisten dat allemaal zeer goed, want waarom denk je dat ze in deze zeer neo-liberale tijden al verschillende keren al waren tussengekomen, om falende banken te verpatsen aan sterkere sectorgenoten?
Alleen, steeds in deze zeer neo-liberale tijden was zelfs dat soort beperkt optreden er teveel aan; tenminste in de ogen van sommigen, die immers vinden dat elk overheidsoptreden er teveel aan is; overal, altijd, zonder uitzondering. En dus kregen we herhaaldelijk te horen dat "ze" de banken "failliet moesten laten gaan", want alleen zo ging de vrije markt "alle problemen oplossen".
(Iemand schreef, enkele weken geleden, dat een falende bank ook niet zo heel erg hoefde te zijn. De assets werden dan verkocht; er was - per definitie; anders was het geen falende bank - niet genoeg om aandeelhouders en desnoods wat achtergestelde schuldeisers terug te betalen, en na enkele maanden of jaren kregen de spaarders hun geld terug. En ik geef toe: het is een argument. Het is niet zelf-contradictorisch, het heeft zelfs iets plausibels... Alleen, het volstaat intussen een blik te werpen op de beurskoersen van nu, in vergelijking met die van begin september, toen de crisis zogezegd al lang bezig was. "Assets verkopen", nietwaar? Maar ach, als het ons helpt naast het "domino effect" ook het "vleesmolen effect" (1) te doorgronden heeft het toch iets opgeleverd, nietwaar?)
En het qausi-onvermijdelijke gebeurde. Onder druk van de achterban hebben ze een bank failliet laten gaan, en de storm die al een goed jaar over de markten raasde zwol onmiddellijk aan tot een tornado die, letterlijk, sinds mensenheugenis niet meer was gezien. Allemaal volgens de zeer simpele principes van "domino effect", die voor iedereen die het wil weten zo elementair zijn, dat je ze zelfs op Speels maar Serieus kon vinden:
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/09/domino-effect-zie-ik-nu-iets-over-het.html
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/10/de-financile-tsunami-en-de.html
Dat was precies wat we te zien kregen. Je kan het nalezen in het artikel, of je kan gewoon om je heen kijken, maar ze "lieten een bank failliet gaan", namelijk Lehman Brothers, en prompt gingen er een paar mee over kop. En als je er dan nog zou in slagen om dat tot "een paar" te beperken! Alleen, bij het vallen van de volgende dominosteen wilde de Amerikaanse overheid nog altijd niet verder dan de spaargelden gaan, en toen...
"(...) in een zoveelste Amerikaanse reddingsoperatie werden dit keer enkel de commerciële activiteiten en de klantendeposito's overgenomen voor de schamele som van 1,9 miljard dollar. Alle overige schuldeisers bleven volledig in de kou staan. Banken die leningen hadden verstrekt of institutionele investeerders die ingeschreven hadden op langlopende obligatieleningen van Washington Mutual, konden naar hun centen fluiten.
Na de grote afboekingen door Lehman Brothers die de banksector wereldwijd al moest slikken, was dat de druppel die de emmer deed overlopen. In een minimum van tijd raakte de financiële wereld in een spiraal die door zowat alle topbankiers wordt omschreven als beangstigend."
En je had heus geen topbankiers voor nodig om dat in te zien! De vraag was veeleer wat er nodig was om dat niet in te zien. Aangezien zelfs de regering Bush intussen heeft beseft dat ze er zich moeten in mengen, en we ze stapje voor stapje zien evolueren in de richting van wat mensen als Paul Krugman al veel langer beweren, zou ik het bijna een "consensus" noemen. Er bestaat zoiets als "domino effect", en het is werkelijk zo ernstig dat de wereldeconomie er mee aan de rand van de afgrond terecht kwam.
Zo mogelijk nog interessanter is zelfs dat dat "domino effect" op enkele weken tijd zodanig gemeengoed is geworden dat het nu wordt gebruikt om te argumenteren dat de auto industrie ook moet gered worden! Ik had bij dat laatste mijn scepticisme al eerder bij uitgesproken:
http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/11/daar-heb-je-het-al.html
Grotere geesten dan ikzelf hebben het idee echter al ondersteund:
http://krugman.blogs.nytimes.com/2008/11/16/cars/
Natuurlijk, ook bij mij is de eerste reflex, wanneer Nobelprijswinnaars het op hun eigen domein niet met me eens zijn, te concluderen dat de Nobelprijswinnaars er niets van begrepen hebben. Maar toch, als het zover komt dat ik nog eens opnieuw wil nadenken, dan zullen de Nobelprijswinnaars misschien al tevreden zijn? "Domino effect", ik ben er nog niet aan toe, om het nu zomaar ineens te gaan toepassen op een sector waar het echt niet voor gemaakt is. Maar zeg nu zelf, voor iets waar je je op bepaalde plaatsen tot enkele maanden geleden moest om laten uitlachen is het toch een opmerkelijke carrière...
--------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/10/nog-een-klein-facet-van-de.html
zaterdag 15 november 2008
De Bushfactor
Enkele dagen geleden liet LVB ons de theorie zien van "Obama werd verkozen door de ongehuwde vrouwen". De Obamakiezers, zo werd ons bijgeleerd, waren eigenlijk kiezers die op hun moeder aan het roepen waren:
Zoals Luc er zelf bijzet, je kan natuurlijk honderd redenen verzinnen, en ze allemaal voor plausibel, en dus waar, verkopen, en aangezien de mensen altijd zullen geloven wat ze willen geloven krijgt ook dit soort analyses aandacht.
Mij doet het alleen maar denken aan het bedenkelijk schouwspel van politiek leedvermaak wanneer "de andere kant" verloren heeft. Oh, ik beweer niet dat ikzelf dat zoveel beter kan. In het bijzonder wanneer ik jarenlange stormen van geloei en gescheld over me heb voelen heengaan, omdat ik toch alleen maar de belangen van "Het Westen" verdedigde (ik zei alleen maar van in 2,003 wat een dwaas idee die Irakoorlog was) is het soms moeilijk.
Maar goed, ik probeer dus mijn eigen gegnuif over de "beteuterde en verontwaardigde gezichten bij rechts" tot een minimum te beperken, en bedenk dat de balende reactie hierboven de keerzijde van dat leedvermaak zal zijn.
Laat het dus een oproep zijn om beter te doen. En dat kan: misschien was het de economie, misschien was het de ontevredenheid met Bush, enzovoort enzovoort. Ikzelf, bijvoorbeeld, was voor Obama omdat ik nog altijd bloedserieus meen wat ik al vaak heb gezegd: als je nu een nog stommere politiek had moeten verzinnen dan de Irakoorlog - uitgedrukt in termen van "Westers eigenbelang" - wel, ik denk niet dat ik veel had kunnen verzinnen.
En dus vind ik dat een partij die daar nu al jaren achterstaat niet beter verdient dan met een quasi-landslide naar huis te worden gestuurd. Terwijl een hoop kiezers schenen te vinden dat een regerende partij tijdens economisch zware tijden naar huis mag gestuurd worden. En als de Neal Boortzen van deze wereld dat allemaal willen afdoen met "ze roepen om hun mama", wel, hoongelach, beste Neal, slechte verliezers zien er altijd zoooo pathetisch uit, en een daverend gegnuif over "de beteuterde bezichten van rechts" op je dak.
Tommetoch, nu doe ik het toch wel weer, zeker. Beschouw het maar als uitlokking.
Intussen is hier een url die ook probeert beter te doen:
http://firstread.msnbc.msn.com/archive/2008/11/12/1670662.aspx
Interessant, toch? Er is dus een 100% rechtstreeks verband tussen de populariteit van Bush en de stemmen voor de andere partij. De grens is 35%. Alle staten waar Bush hoger scoorde gingen naar McCain, en alle staten waar hij lager zat gingen naar Obama.
Tja, ik kan me voorstellen dat mensen die nog maar pas zaten te dromen van "Bush is een staatsman van het kaliber Churchill" en "de Republiekeinen hebben dank zij Bush hun dominantie voor generaties gebetonneerd" nu snel de verkiezingsuitslag moeten afdoen als "ze roepen op hun moeder". En het zal ze nog lukken ook! Tenslotte hoeven ze alleen maar zichzelf te overtuigen...
--------------------------------
UPDATE Hier is er nog een citaat van 14 november van de "Electoral Vote" site waarnaar ik zo vaak verwezen heb:
"In fact, the reason Obama won Ohio was not that Democrats turned out in great numbers (Obama actually got fewer votes in Ohio than Kerry) but that Republicans stayed home in droves (300,000 fewer Republican votes than in 2004). "
http://www.electoral-vote.com/evp2008/Pres/Maps/Nov14.html
"Kind of proves the point", zoals dat heet in goed Vlaamsch.
vrijdag 14 november 2008
Baby Thomas heeft een knuffel
Baby Thomas leek eerst minder gesteld op knuffels dan zijn zus. Natuurlijk grabbelt hij ze vast, maar dat is niet anders dan met glazen, borden, zussen, legoblokjes en andere obstakels. Niet dat hij het slecht doet in zijn sociale contacten. Hij is zeer geïnteresseerd in menselijk gezelschap en kijkt iedereen aan met een echte verleidersblik. Maar knuffels, dat waren voor baby Thomas toch maar voorwerpen.
Tot we Plopsaland bezochten waar kleuter Sarah een nieuwe brooddoos kreeg: met Mega Mindy. Baby Thomas moest toch ook een presentje krijgen, en dat werd een exemplaar van de grote vriend van Boemba (1): Boembalu. En kleuter Sarah vond dat ook prachtig en ze heeft helemaal geen probleem met het eigendomsrecht van baby Thomas op Boembalu en zo is iedereen tevreden.
Boembalu is een rood exemplaar met een andere hoed maar voor de rest zeer herkenbaar als Boembakornuit. En baby Thomas was er helemaal weg van! Hij klemt zijn nieuwe vriend tegen zich aan als hij in zijn bedje gaat, en hij grabbelt hem nog snel vast als hij er uit wordt gehaald. Op televisie volgt hij samen met kleuter Sarah de afleveringen van Boemba, en hij herkent de beide clowns zeer goed. Wanneer er wordt gescandeerd van "Boem - ba - Boem - ba - Boembààààà..." dan herkent baby Thomas dat , en vaak als hij zijn Boembalu vastheeft horen we hem op precies dezelfde toon "N-ga - N-ga - Ngàààààà" doen.
Tja, hij is een beetje zoals zijn zus: laat met spreken en stappen. Hij staat op het punt om allebei te kunnen: elke dag kunnen we de post "baby Thomas is niet langer een baby!" verwachten - maar zo is het al minstens een maand. Hij kan dus beter zingen dan spreken, en hij heeft al meer glazen gebroken dan stapjes gezet, maar omdat hij dan zo sip kijkt kunnen we toch niet boos op hem zijn.
En hij haalt de boekjes van Boemba uit de kast en zet zijn vingertje op de tekeningen van Boembalu. Wat zijn mama en papa weer vertederd door zo'n babytje van zestien maand dat blij is met zijn knuffel.
---------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/boemba.html
Tot we Plopsaland bezochten waar kleuter Sarah een nieuwe brooddoos kreeg: met Mega Mindy. Baby Thomas moest toch ook een presentje krijgen, en dat werd een exemplaar van de grote vriend van Boemba (1): Boembalu. En kleuter Sarah vond dat ook prachtig en ze heeft helemaal geen probleem met het eigendomsrecht van baby Thomas op Boembalu en zo is iedereen tevreden.
Boembalu is een rood exemplaar met een andere hoed maar voor de rest zeer herkenbaar als Boembakornuit. En baby Thomas was er helemaal weg van! Hij klemt zijn nieuwe vriend tegen zich aan als hij in zijn bedje gaat, en hij grabbelt hem nog snel vast als hij er uit wordt gehaald. Op televisie volgt hij samen met kleuter Sarah de afleveringen van Boemba, en hij herkent de beide clowns zeer goed. Wanneer er wordt gescandeerd van "Boem - ba - Boem - ba - Boembààààà..." dan herkent baby Thomas dat , en vaak als hij zijn Boembalu vastheeft horen we hem op precies dezelfde toon "N-ga - N-ga - Ngàààààà" doen.
Tja, hij is een beetje zoals zijn zus: laat met spreken en stappen. Hij staat op het punt om allebei te kunnen: elke dag kunnen we de post "baby Thomas is niet langer een baby!" verwachten - maar zo is het al minstens een maand. Hij kan dus beter zingen dan spreken, en hij heeft al meer glazen gebroken dan stapjes gezet, maar omdat hij dan zo sip kijkt kunnen we toch niet boos op hem zijn.
En hij haalt de boekjes van Boemba uit de kast en zet zijn vingertje op de tekeningen van Boembalu. Wat zijn mama en papa weer vertederd door zo'n babytje van zestien maand dat blij is met zijn knuffel.
---------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/boemba.html
donderdag 13 november 2008
Over Geopolitieke Invloed
CNN heeft een artikel over de Indische vloot die voor de Afrikaanse kusten aanvallen door piraten afslaat:
http://edition.cnn.com/2008/WORLD/asiapcf/11/12/india.naval.power.ap/index.html
Welwel? Was dat soort dingen tot voor zeer kort niet zowat het monopolie van "het Westen", meer bepaald: de VS? En doet dat nu niet denken aan de post van enkele dagen geleden (1), inclusief de korte uitwisseling met LVB?
Het is ook altijd wel eens nuttig op de homepage van Angus Madisson te kijken:
http://www.ggdc.net/maddison/
Je kan er de "historical statistics" aanklikken, en beneden aan de spreadsheet kiezen voor "GNP", zijnde het "Bruto Nationaal Product" van ongeveer alle landen van de wereld doorheen een lang stuk wereldgeschiedenis. We vinden, in eenheden van miljoen (1,990 PPP) dollar grootte ordes van (voor het jaar 2,006)
VS: 9.3 mio
CH: 7.9 mio
IN: 2.9 mio
Ik kies nu nogal willekeurig het jaar 1,986 ("één generatie geleden") en ik zie:
VS: 4.3 mio
CH: 1.1 mio
IN: 0.7 mio
We zien dat iedereen fors vooruit gegaan is, maar dat relatief de VS veel minder is vooruitgegaan. Nu denk ik wel dat de VS extra voorsprong haalt uit het feit dat de "verdeling" in de VS er beter uitziet dan in China en Indië. Ik vermoed dat een land waar "iedereen" bijdraagt aan het BNP er beter voorstaat dan een land waar een deel productief is, en een groot ander deel in sloppen en erger leeft. Maar desondanks denk ik ook dat je daar voor ons onderwerp wel abstractie van kan maken. Veel beter dan "verdeling" zal een factor als "BNP" kunnen voorspellen hoe de geopolitieke verhoudingen er uitzien.
Want zeg nu zelf: uitgerekend in de periode waarin - in dit geval - Indië een verviervoudiging van het BNP laat zien (en weinig "herverdeling"), verschijnen ze plots in marineschepen op de zeven wereldzeeën. Zeker, niemand beeldt zich in - zo omstreeks het jaar 2,008 - dat ze ook maar iets te betekenen zouden hebben in een conflict met de VS. Maar tegelijk beseft iedereen ook dat ze 25 jaar geleden nauwelijks een roeiboot hadden kunnen sturen. Trek de tendens nog eens een generatie verder, en trek meteen zelf je conclusie.
http://edition.cnn.com/2008/WORLD/asiapcf/11/12/india.naval.power.ap/index.html
Welwel? Was dat soort dingen tot voor zeer kort niet zowat het monopolie van "het Westen", meer bepaald: de VS? En doet dat nu niet denken aan de post van enkele dagen geleden (1), inclusief de korte uitwisseling met LVB?
Het is ook altijd wel eens nuttig op de homepage van Angus Madisson te kijken:
http://www.ggdc.net/maddison/
Je kan er de "historical statistics" aanklikken, en beneden aan de spreadsheet kiezen voor "GNP", zijnde het "Bruto Nationaal Product" van ongeveer alle landen van de wereld doorheen een lang stuk wereldgeschiedenis. We vinden, in eenheden van miljoen (1,990 PPP) dollar grootte ordes van (voor het jaar 2,006)
VS: 9.3 mio
CH: 7.9 mio
IN: 2.9 mio
Ik kies nu nogal willekeurig het jaar 1,986 ("één generatie geleden") en ik zie:
VS: 4.3 mio
CH: 1.1 mio
IN: 0.7 mio
We zien dat iedereen fors vooruit gegaan is, maar dat relatief de VS veel minder is vooruitgegaan. Nu denk ik wel dat de VS extra voorsprong haalt uit het feit dat de "verdeling" in de VS er beter uitziet dan in China en Indië. Ik vermoed dat een land waar "iedereen" bijdraagt aan het BNP er beter voorstaat dan een land waar een deel productief is, en een groot ander deel in sloppen en erger leeft. Maar desondanks denk ik ook dat je daar voor ons onderwerp wel abstractie van kan maken. Veel beter dan "verdeling" zal een factor als "BNP" kunnen voorspellen hoe de geopolitieke verhoudingen er uitzien.
Want zeg nu zelf: uitgerekend in de periode waarin - in dit geval - Indië een verviervoudiging van het BNP laat zien (en weinig "herverdeling"), verschijnen ze plots in marineschepen op de zeven wereldzeeën. Zeker, niemand beeldt zich in - zo omstreeks het jaar 2,008 - dat ze ook maar iets te betekenen zouden hebben in een conflict met de VS. Maar tegelijk beseft iedereen ook dat ze 25 jaar geleden nauwelijks een roeiboot hadden kunnen sturen. Trek de tendens nog eens een generatie verder, en trek meteen zelf je conclusie.
Daarmee zou ik twee besluiten willen bevestigen. De factor "totaal BNP" - op zijn beurt het product van "bevolkingsaantallen" en "productiviteit per hoofd" - speelt de hoofdrol als je wil weten hoe het er met de geopolitieke invloed uitziet. Factoren als "politiek systeem", of "verdeling", en vele, vele andere, zullen op hun beurt wel het BNP beïnvloeden: en natuurlijk mag iedereen zich in die onderwerpen interesseren.
En verder zijn er veel factoren, zoals militaire macht die veel meer het gevolg zijn, en veel minder de oorzaak, van het BNP. Ik denk echt dat de Indiërs een serieuze vloot aan het bouwen zijn omdat ze het BNP hebben waarmee ze dat kunnen. Ik denk veel minder dat de Indiërs hun BNP kunnen uitbouwen omdat ze zo'n stevige vloot hebben.
Een beetje zoals ik denk dat het Westen andere gebieden kon plunderen omdat ze een voorsprong hadden, en niet dat het Westen een voorsprong had omdat ze die van de andere beschavingen hadden geplunderd (2)...
-----------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/11/de-amerikaanse-hegemonie-veilig-stellen.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/09/dom-links-als-deel-van-het-probleem.html
woensdag 12 november 2008
Het is Friedman! Nee, het is Hayek! Nee... het is...
Niet voor het eerst geeft Brad DeLong ons een interessant citaat mee:
http://delong.typepad.com/sdj/2008/11/on-larry-summer.html
"Granted his assumptions, much of Trotsky's argument is, I think, unanswerable. Nothing can be sillier than to play at revolution if that is what he means. But what are his assumptions? He assumes that the moral and intellectual problems of the transformation of Society have been already solved-- that a plan exists, and that nothing remains except to put it into operation.... [But a]n understanding of the historical process, to which Trotsky is so fond of appealing, declares not for, but against, Force.... We lack more than usual a coherent scheme of progress, a tangible ideal. All the political parties alike have their origins in past ideas and not in new ideas and none more conspicuously so than the Marxists."
Wacht, ik herken het: dit moet Friedrich Hayek zijn, nietwaar? Het opblazen van de illusie dat iemand over een universeel toepasbaar moreel inzicht beschikt, dat daaruit een "plan" volgt, dat alleen nog maar in werking moet worden gezet... De manier waarop dat dan typisch met geweld zal gepaard gaan... Het beroep op de geschiedenis om op de bedroevende resultaten daarvan te wijzen... Het komt zo uit The Road to Serfdom (1)! Behalve dan de sneer aan de "Marxisten", want op het risico dat ze afglijden in "de collectivismen van rechts" na schrijft Hayek met veel respect over de "collectivismen van links" (2).
Maar oeps...! Ik heb het mis! De bron van het citaat staat er bij. De man wiens bedenkingen zo goed op die van Hayek lijken, plus dan een sneer aan het adres van de oubollige ideeën van de Marxisten was...
...getekend, John Maynard Keynes.
-----------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/01/friedrich-hayek-rechts-maar-toch-goed.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/10/waren-karl-popper-en-friedrich-hayek.html
http://delong.typepad.com/sdj/2008/11/on-larry-summer.html
"Granted his assumptions, much of Trotsky's argument is, I think, unanswerable. Nothing can be sillier than to play at revolution if that is what he means. But what are his assumptions? He assumes that the moral and intellectual problems of the transformation of Society have been already solved-- that a plan exists, and that nothing remains except to put it into operation.... [But a]n understanding of the historical process, to which Trotsky is so fond of appealing, declares not for, but against, Force.... We lack more than usual a coherent scheme of progress, a tangible ideal. All the political parties alike have their origins in past ideas and not in new ideas and none more conspicuously so than the Marxists."
Wacht, ik herken het: dit moet Friedrich Hayek zijn, nietwaar? Het opblazen van de illusie dat iemand over een universeel toepasbaar moreel inzicht beschikt, dat daaruit een "plan" volgt, dat alleen nog maar in werking moet worden gezet... De manier waarop dat dan typisch met geweld zal gepaard gaan... Het beroep op de geschiedenis om op de bedroevende resultaten daarvan te wijzen... Het komt zo uit The Road to Serfdom (1)! Behalve dan de sneer aan de "Marxisten", want op het risico dat ze afglijden in "de collectivismen van rechts" na schrijft Hayek met veel respect over de "collectivismen van links" (2).
Maar oeps...! Ik heb het mis! De bron van het citaat staat er bij. De man wiens bedenkingen zo goed op die van Hayek lijken, plus dan een sneer aan het adres van de oubollige ideeën van de Marxisten was...
...getekend, John Maynard Keynes.
-----------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/01/friedrich-hayek-rechts-maar-toch-goed.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/10/waren-karl-popper-en-friedrich-hayek.html
dinsdag 11 november 2008
Een nieuwe "feature"!
Het is me nog eens gelukt een nieuwe blogeigenschap van "Blogger" te begrijpen, en in te voeren. Meestal zit ik verdrietig te staren naar wat mij een enorme woordenbrij lijkt; een beetje wat de toevallige bezoeker van dit blog ook voelt, veronderstel ik. Met dat verschil dat ikzelf besef dat ik iets mis, want eerlijk gezegd, voor internetnullen als ikzelf is dit platform toch een echte zegen. Ten eerste ik kan bloggen, en het was gemakkelijk om op te zetten. Weinig moeilijke problemen over lay-out, voortdurend verbeterende gebruiksvriendelijkheid... Ik vermoed dat de enige zwakte van Blogger is dat je ermee opbiecht een "bloggen for dummies" nodig te hebben. (Grapje, beste lezers, grapje. En trouwens, als iedereen dat toch al doorhad...)
Nu, mocht één van de lezers meer weten over de mogelijkheden van Blogger, en denken dat er één is die ik echt moet gebruiken, laat het weten, als ik me echt concentreer lukt het me vermoedelijk wel om het er ook op te krijgen.
De nieuwe feature is dat je vanaf nu (als alles tenminste goed verlopen is) een score kan geven aan de posts. Beneden verschijnen vijf vakjes, en iedereen kan kwoteren op die schaal. Omdat ik een beetje hoop een resultaat te krijgen volgens de schaal die ik lang geleden heb voorgesteld (1) heb ik de vijf vakjes van een naam voorzien. Het middelste vakje (drie op vijf) heb ik "goed" genoemd. Wat ik hoop is dat ik vaak een score van niet hoger dan "goed" krijg. Niet omdat ik niet van complimentjes houd, maar omdat ik denk dat die niet veel waard zijn als er mee gesmeten wordt.
"Goed", dus, zal ik interpreteren als "het soort post dat je van dit blog verwacht, met al zijn troeven en gebreken, en die maakt dat je hier geregeld een kijkje komt nemen". Ikzelf vind dat er tamelijk veel (zo'n 50 plus %) posts "goed" scoren: anders zou ik stoppen met bloggen.
Het niveau daarboven heb ik "knap" genoemd. Ik hoop werkelijk niet vaak "knap" te zien, want ik zou het als een vorm van inflatie beschouwen. Wil je zeggen dat het "goed" was: noem het dan "goed". Alleen als het zo gaat zal ik "knap" kunnen lezen als "dat is nu eens het soort posts die dingen laat zien waar je niet aan gedacht had, en die je niet even goed (lees: beter) ergens anders kon vinden". Ik denk dat er tussen de ruim 800 hier enkele posts zijn die ikzelf "knap" zou noemen.
Het hoogste niveau heb ik "briljant" genoemd. Ik denk dat er geen posts zijn die "briljant" verdienen. Het is evenwel altijd mogelijk dat er ergens een post tussen staat die tegelijk aangenaam was om te lezen, en toch werkelijk iets bijbracht dat minstens het vorige niveau haalde (en bij voorkeur zelfs origineel was) en waarmee je de aandacht kan trekken van mensen voor wie normaal dat soort onderwerp volslagen worst is. Nog meer dan voor de score "knap" geldt: hoe meer je ervan te zien krijgt, hoe meer ze hun waarde verliezen.
Het niveau "flauw" is bedoeld om te zeggen dat het allemaal een beetje is wat je ervan verwachtte, maar last heeft van de typische gebreken. Te veel, te moeilijk, te lang en te luid. Het heeft evenwel geen zin om hier lange reeksen "flauws" neer te zetten, omdat je dan dit blog gewoon niet zou lezen. Ik hoop een aantal "flauws" te krijgen waaraan ik iets zou hebben. Je bent wèl een geregelde lezer van het blog, en je wil me vertellen dat het beter had gekund.
Het niveau "dom" is tenslotte nodig omdat iedereen af en toe enormiteiten uitkraamt en het niet eens zelf doorheeft. Het is de tekst waarop je niet eens meer antwoordt omdat je gewoon niet weet waar je in 's hemelsnaam moet beginnen. Of wanneer de tekst zo langdradig, ongestructureerd en doordrammerig werd dat je geïrriteerd wegklikt en denkt enkele dagen weg te zullen blijven. Merk op dat de omschrijving opnieuw impliceert dat je wel een geregelde lezer van het blog bent. Als iemand vind dat ik een idioot ben mag hij me dat altijd eenmalig laten weten, maar als al mijn posts opnieuw die kwalificatie verdienen - waarom zou hij dan de moeite doen om ze te komen bekijken?
Wel, ziedaar. Als geen kat er gebruik van maakt verlies ik er niets aan, maar ik hoop toch er wat reactie mee te zien.
--------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/03/kwotering.html
Nu, mocht één van de lezers meer weten over de mogelijkheden van Blogger, en denken dat er één is die ik echt moet gebruiken, laat het weten, als ik me echt concentreer lukt het me vermoedelijk wel om het er ook op te krijgen.
De nieuwe feature is dat je vanaf nu (als alles tenminste goed verlopen is) een score kan geven aan de posts. Beneden verschijnen vijf vakjes, en iedereen kan kwoteren op die schaal. Omdat ik een beetje hoop een resultaat te krijgen volgens de schaal die ik lang geleden heb voorgesteld (1) heb ik de vijf vakjes van een naam voorzien. Het middelste vakje (drie op vijf) heb ik "goed" genoemd. Wat ik hoop is dat ik vaak een score van niet hoger dan "goed" krijg. Niet omdat ik niet van complimentjes houd, maar omdat ik denk dat die niet veel waard zijn als er mee gesmeten wordt.
"Goed", dus, zal ik interpreteren als "het soort post dat je van dit blog verwacht, met al zijn troeven en gebreken, en die maakt dat je hier geregeld een kijkje komt nemen". Ikzelf vind dat er tamelijk veel (zo'n 50 plus %) posts "goed" scoren: anders zou ik stoppen met bloggen.
Het niveau daarboven heb ik "knap" genoemd. Ik hoop werkelijk niet vaak "knap" te zien, want ik zou het als een vorm van inflatie beschouwen. Wil je zeggen dat het "goed" was: noem het dan "goed". Alleen als het zo gaat zal ik "knap" kunnen lezen als "dat is nu eens het soort posts die dingen laat zien waar je niet aan gedacht had, en die je niet even goed (lees: beter) ergens anders kon vinden". Ik denk dat er tussen de ruim 800 hier enkele posts zijn die ikzelf "knap" zou noemen.
Het hoogste niveau heb ik "briljant" genoemd. Ik denk dat er geen posts zijn die "briljant" verdienen. Het is evenwel altijd mogelijk dat er ergens een post tussen staat die tegelijk aangenaam was om te lezen, en toch werkelijk iets bijbracht dat minstens het vorige niveau haalde (en bij voorkeur zelfs origineel was) en waarmee je de aandacht kan trekken van mensen voor wie normaal dat soort onderwerp volslagen worst is. Nog meer dan voor de score "knap" geldt: hoe meer je ervan te zien krijgt, hoe meer ze hun waarde verliezen.
Het niveau "flauw" is bedoeld om te zeggen dat het allemaal een beetje is wat je ervan verwachtte, maar last heeft van de typische gebreken. Te veel, te moeilijk, te lang en te luid. Het heeft evenwel geen zin om hier lange reeksen "flauws" neer te zetten, omdat je dan dit blog gewoon niet zou lezen. Ik hoop een aantal "flauws" te krijgen waaraan ik iets zou hebben. Je bent wèl een geregelde lezer van het blog, en je wil me vertellen dat het beter had gekund.
Het niveau "dom" is tenslotte nodig omdat iedereen af en toe enormiteiten uitkraamt en het niet eens zelf doorheeft. Het is de tekst waarop je niet eens meer antwoordt omdat je gewoon niet weet waar je in 's hemelsnaam moet beginnen. Of wanneer de tekst zo langdradig, ongestructureerd en doordrammerig werd dat je geïrriteerd wegklikt en denkt enkele dagen weg te zullen blijven. Merk op dat de omschrijving opnieuw impliceert dat je wel een geregelde lezer van het blog bent. Als iemand vind dat ik een idioot ben mag hij me dat altijd eenmalig laten weten, maar als al mijn posts opnieuw die kwalificatie verdienen - waarom zou hij dan de moeite doen om ze te komen bekijken?
Wel, ziedaar. Als geen kat er gebruik van maakt verlies ik er niets aan, maar ik hoop toch er wat reactie mee te zien.
--------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/03/kwotering.html
zondag 9 november 2008
"De Amerikaanse hegemonie veilig stellen"
Een week geleden zat "The Flemish Beerdrinker" te speculeren over hoe de financiële crisis, wie weet, wel tot een soort Derde Wereldoorlog kon leiden:
http://www.ivanjanssens.be/dutch/blogartikel.asp?link=45
Het is nu eenmaal wel vaker voorgekomen dat de afwisseling tussen opkomende en neergaande machten tot grote conflicten heeft geleid; of er minstens mee gepaard is gegaan. Maar toch is er normaal wel iets meer nodig dan een historische overeenkomst om ook hetzelfde gevolg te krijgen. En dus probeert Ivan het eens met hoe voor de Amerikaanse neo-conservatieven "China nog altijd de grootste uitdaging voor het behoud van de Amerikaanse hegemonie" vormt. En ook:
"Het neoconservatisme is een ideologie van interventie in het buitenland, zogezegd om democratie te verspreiden, maar in werkelijkheid om de dominantie van Amerika als wereldmacht te vrijwaren."
Nu, mensen mogen dromen, natuurlijk. Toen ik enkele dagen in Boedapest (1) was heb ik in iemands kantoor een grote kaart met daarop "Groot-Hongarije" gezien. Het feit dat mensen dromen hoeft natuurlijk niet te betekenen dat ineens Oostenrijk, de Tsjechische Republiek of Slovakije zich bedreigd moeten voelen. Om van het lachwekkende gedroom over hoe geboortecijfers "Eurabië" (2) zullen realizeren maar te zwijgen.
Maar laten we toch maar eens naar die Amerikaanse neo-conservatieven kijken. Want anders dan de dromers van Hongaarse grootheid of de mollahs, zijn die neo-conservatieven wel de soort clowns die geregeld aan een macht geraken waarbij ze werkelijk de vinger aan de knop houden - en er nog op drukken ook. En ja, ze komen dan wel ("three years late and a billion dollars short") tot de conclusie dat hun "ideeën" door de feiten "gediscrediteerd werden" (3), intussen sleuren ze toch maar met een zekere regelmaat de wereld mee in hun avonturen.
En als we Ivan mogen geloven dromen zij van "het behoud van de Amerikaanse hegemonie"? Op het eerste zicht wimpel je dat even tolerant glimlachend als Groot Hongarije, nietwaar? Twee seconden nadenken (maar wanneer hebben de Amerikaanse neo-conservatieven dat langer dan één seconde volgehouden?) over "de neergang van het Westen" (4) en je weet dat een politiek programma voor het behoud van de Westerse hegemonie even indrukwekkend is als verkiezingsbeloftes voor betere zomers.
Geopolitieke hegemonie is immers een functie van bevolkingsaantallen en economische productiviteit (5). Als China als volkrijkste natie bezig is aan een volghouden economische groei die de gemiddelde Chinees even productief zal maken als de gemiddelde Westerling - welke macht ter wereld zal dan verhinderen dat China, eens het zover is, de macht van het Westen zal overtreffen in precies dezelfde mate als haar bevolking die van het Westen overtreft?
Wel, die Amerikaanse neo-conservatieven, voor nog enkele decennia, en tenminste wanneer ze in de VS aan de macht zijn, bezitten een dergelijke macht. Vliegdekschepen, raketten en tankdivisies; het enige dat ze nog moeten fabriceren is een voorwendsel. Zoals Ivan zegt, een relatief kleine rimpel in de wereldgeschiedenis, zoals de financiële crisis, kan volstaan, en ze lokken misschien wel weer een oorlog uit. Het lijkt hallucinant om te schrijven, maar de waarheid is, ze waren de laatste acht jaar aan de macht, en er heeft zich met de aanslagen van 911 een relatief kleine rimpel in de wereldgeschiedenis voorgedaan, en ze hebben dat werkelijk gebruikt om een land binnen te vallen en nu al meer dan vijf jaar militair bezet te houden, dat niemand had aangevallen en niemand had bedreigd.
Als iemand dat op voorhand had voorspeld, wel, je zou het als pure slapstick hebben afgedaan (6). Alleen is het intussen nog uitgekomen ook - en nu begint Ivan over hoe ze "de Amerikaanse hegemonie willen veilig stellen". Kijk, dat is nu precies de reden waarom er nog véél Obamiaanse rhetoriek en protectionisme en overheidsmaatregelen in de financiële crisis of de sociale zekerheid zullen nodig zijn, voor ik er zelfs maar aan denk die kwispels ooit nog serieus te nemen.
---------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/09/boedapest.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/de-baarmoederstrategie.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/08/eurabi-de-cijfers-kloppen-niet.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/08/de-bevolkingsexplosie-van-de-islam.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/11/voetje-voor-voetje.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/03/de-neergang-van-het-westen.html
(5) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/europa-tussen-britannia-en-bokrijk.html
(6) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/07/destijds-was-het-een-grap.html
http://www.ivanjanssens.be/dutch/blogartikel.asp?link=45
Het is nu eenmaal wel vaker voorgekomen dat de afwisseling tussen opkomende en neergaande machten tot grote conflicten heeft geleid; of er minstens mee gepaard is gegaan. Maar toch is er normaal wel iets meer nodig dan een historische overeenkomst om ook hetzelfde gevolg te krijgen. En dus probeert Ivan het eens met hoe voor de Amerikaanse neo-conservatieven "China nog altijd de grootste uitdaging voor het behoud van de Amerikaanse hegemonie" vormt. En ook:
"Het neoconservatisme is een ideologie van interventie in het buitenland, zogezegd om democratie te verspreiden, maar in werkelijkheid om de dominantie van Amerika als wereldmacht te vrijwaren."
Nu, mensen mogen dromen, natuurlijk. Toen ik enkele dagen in Boedapest (1) was heb ik in iemands kantoor een grote kaart met daarop "Groot-Hongarije" gezien. Het feit dat mensen dromen hoeft natuurlijk niet te betekenen dat ineens Oostenrijk, de Tsjechische Republiek of Slovakije zich bedreigd moeten voelen. Om van het lachwekkende gedroom over hoe geboortecijfers "Eurabië" (2) zullen realizeren maar te zwijgen.
Maar laten we toch maar eens naar die Amerikaanse neo-conservatieven kijken. Want anders dan de dromers van Hongaarse grootheid of de mollahs, zijn die neo-conservatieven wel de soort clowns die geregeld aan een macht geraken waarbij ze werkelijk de vinger aan de knop houden - en er nog op drukken ook. En ja, ze komen dan wel ("three years late and a billion dollars short") tot de conclusie dat hun "ideeën" door de feiten "gediscrediteerd werden" (3), intussen sleuren ze toch maar met een zekere regelmaat de wereld mee in hun avonturen.
En als we Ivan mogen geloven dromen zij van "het behoud van de Amerikaanse hegemonie"? Op het eerste zicht wimpel je dat even tolerant glimlachend als Groot Hongarije, nietwaar? Twee seconden nadenken (maar wanneer hebben de Amerikaanse neo-conservatieven dat langer dan één seconde volgehouden?) over "de neergang van het Westen" (4) en je weet dat een politiek programma voor het behoud van de Westerse hegemonie even indrukwekkend is als verkiezingsbeloftes voor betere zomers.
Geopolitieke hegemonie is immers een functie van bevolkingsaantallen en economische productiviteit (5). Als China als volkrijkste natie bezig is aan een volghouden economische groei die de gemiddelde Chinees even productief zal maken als de gemiddelde Westerling - welke macht ter wereld zal dan verhinderen dat China, eens het zover is, de macht van het Westen zal overtreffen in precies dezelfde mate als haar bevolking die van het Westen overtreft?
Wel, die Amerikaanse neo-conservatieven, voor nog enkele decennia, en tenminste wanneer ze in de VS aan de macht zijn, bezitten een dergelijke macht. Vliegdekschepen, raketten en tankdivisies; het enige dat ze nog moeten fabriceren is een voorwendsel. Zoals Ivan zegt, een relatief kleine rimpel in de wereldgeschiedenis, zoals de financiële crisis, kan volstaan, en ze lokken misschien wel weer een oorlog uit. Het lijkt hallucinant om te schrijven, maar de waarheid is, ze waren de laatste acht jaar aan de macht, en er heeft zich met de aanslagen van 911 een relatief kleine rimpel in de wereldgeschiedenis voorgedaan, en ze hebben dat werkelijk gebruikt om een land binnen te vallen en nu al meer dan vijf jaar militair bezet te houden, dat niemand had aangevallen en niemand had bedreigd.
Als iemand dat op voorhand had voorspeld, wel, je zou het als pure slapstick hebben afgedaan (6). Alleen is het intussen nog uitgekomen ook - en nu begint Ivan over hoe ze "de Amerikaanse hegemonie willen veilig stellen". Kijk, dat is nu precies de reden waarom er nog véél Obamiaanse rhetoriek en protectionisme en overheidsmaatregelen in de financiële crisis of de sociale zekerheid zullen nodig zijn, voor ik er zelfs maar aan denk die kwispels ooit nog serieus te nemen.
---------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/09/boedapest.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/08/de-baarmoederstrategie.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/08/eurabi-de-cijfers-kloppen-niet.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/08/de-bevolkingsexplosie-van-de-islam.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/11/voetje-voor-voetje.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/03/de-neergang-van-het-westen.html
(5) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/europa-tussen-britannia-en-bokrijk.html
(6) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/07/destijds-was-het-een-grap.html
zaterdag 8 november 2008
Daar heb je het al...
Onze hyperliberalen zullen zeggen - en ze zullen gelijk hebben - "ziedaar, nu zijn we een dikke maand bezig de banken met overheidskapitaal te redden, en daar staat de auto industrie al aan de deur te kloppen". En ook "who's next?".
Want zeg nu zelf, als aandeelhouder, of werknemer, of leverancier, of schuldeiser, van de auto industrie vraag je je natuurlijk af waarom soortgelijke posities in de banksector geholpen moeten worden, en niet in de auto industrie. En hoe zou je daarop, vanuit een perspectief van "gerechtigheid" of "billijkheid" of iets in die aard, ooit iets kunnen antwoorden?
Maar economisch lijkt me het verschil wel degelijk reëel. Want de auto industrie, zoals de meeste andere industrieën, gedraagt zich als een vloot individuele schepen, waarin de traagste de snelste ophouden, zodat je uiteindelijk beter af bent die traagste van je af te schudden - en de overblijvers sneller hun doel te laten bereiken.
Maar de banksector gedraagt zich als één enkel schip met verschillende compartimenten, waar je niet zomaar een compartiment kan afzagen zonder dat heel het schip zinkt (1).
En verder heb ik er voor gepleit om de banken niet te zien als een soort onderneming waarin je, zoals in andere ondernemingen, geld kan pompen of juist niet. Het punt daar is dat de banken het geld zijn (2). Als je per analogie met de andere sectoren denkt de zwakke onderdelen "te laten falen en de rest te laten doorvaren" en vervolgens meemaakt dat heel de sector tenonder gaat, dan bestaat er zomaar opeens doodeenvoudig geen geld meer - en wie kan zich iets inbeelden bij wat er dan gebeurt (3)?
Maar ik geef toe, ik weet niet goed hoe ik dat als bankbediende zou proberen verkopen aan iemand die in de auto industrie werkt. En als je het niet verkocht krijgt, dan gaat het "onder druk van de publieke opinie" door, en op het einde stop je je publieke middelen in (bij wijze van spreken) "middeleeuwse kanonskogels".
Soms kan ik jaloers zijn op mensen met van die heerlijk simplistische ideeën over dit onderwerp (en niet alleen dit onderwerp), hé. Ze zullen natuurlijk ook geen gelijk krijgen, maar ze kunnen zich tenminste inbeelden dat ze dat gelijk hebben...
--------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/10/de-financile-tsunami-en-de.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/09/domino-effect-zie-ik-nu-iets-over-het.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/10/vragen-van-de-financile-filosofie-geld.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/10/en-dan-nu-een-inktzwart-scenario.html
Want zeg nu zelf, als aandeelhouder, of werknemer, of leverancier, of schuldeiser, van de auto industrie vraag je je natuurlijk af waarom soortgelijke posities in de banksector geholpen moeten worden, en niet in de auto industrie. En hoe zou je daarop, vanuit een perspectief van "gerechtigheid" of "billijkheid" of iets in die aard, ooit iets kunnen antwoorden?
Maar economisch lijkt me het verschil wel degelijk reëel. Want de auto industrie, zoals de meeste andere industrieën, gedraagt zich als een vloot individuele schepen, waarin de traagste de snelste ophouden, zodat je uiteindelijk beter af bent die traagste van je af te schudden - en de overblijvers sneller hun doel te laten bereiken.
Maar de banksector gedraagt zich als één enkel schip met verschillende compartimenten, waar je niet zomaar een compartiment kan afzagen zonder dat heel het schip zinkt (1).
En verder heb ik er voor gepleit om de banken niet te zien als een soort onderneming waarin je, zoals in andere ondernemingen, geld kan pompen of juist niet. Het punt daar is dat de banken het geld zijn (2). Als je per analogie met de andere sectoren denkt de zwakke onderdelen "te laten falen en de rest te laten doorvaren" en vervolgens meemaakt dat heel de sector tenonder gaat, dan bestaat er zomaar opeens doodeenvoudig geen geld meer - en wie kan zich iets inbeelden bij wat er dan gebeurt (3)?
Maar ik geef toe, ik weet niet goed hoe ik dat als bankbediende zou proberen verkopen aan iemand die in de auto industrie werkt. En als je het niet verkocht krijgt, dan gaat het "onder druk van de publieke opinie" door, en op het einde stop je je publieke middelen in (bij wijze van spreken) "middeleeuwse kanonskogels".
Soms kan ik jaloers zijn op mensen met van die heerlijk simplistische ideeën over dit onderwerp (en niet alleen dit onderwerp), hé. Ze zullen natuurlijk ook geen gelijk krijgen, maar ze kunnen zich tenminste inbeelden dat ze dat gelijk hebben...
--------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/10/de-financile-tsunami-en-de.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/09/domino-effect-zie-ik-nu-iets-over-het.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/10/vragen-van-de-financile-filosofie-geld.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/10/en-dan-nu-een-inktzwart-scenario.html
donderdag 6 november 2008
Neerkijken op handel en nijverheid
Enkele interessante stukken uit Maps of Time (1) gaan over het ontstaan van steden en hun impact op de beschavingen. In een vroeg stadium waren stedelijke elites militair of priesterlijk van aard, en die keken typisch neer op activiteiten als ambachten en handel. Dat was niet zo verwonderlijk in tijdperken met nog relatief kleine bevolkingen. De voornaamste bron van inkomsten voor die elites kwamen neer op vormen van plundering of afzetting zoals je die van respectievelijk soldaten of priesters kan verwachten. En als je kan plunderen en afzetten; waarom zou je dan nog werken, nietwaar?
Zo krijgen zowel Marxisten als libertariërs op een belangrijk punt gelijk! Er viel nooit veel goeds te verwachten van overheden, zonder daarom te ontkennen dat ze helemaal geen rol te spelen hadden. Bescherming tegen vreemde invallers, verstrekking van bepaalde diensten, zeg bijvoorbeeld juridisch, het was allemaal nodig, maar of het de sociale en economische kosten waard was...
Wanneer een bevolking groter wordt, en ook wanneer het niveau van technologie verbetert, valt er meer en meer welvaart met productie en handel te rapen, eerder dan door plundering. Wanneer dat vele ordes van grootte meer begint te worden, krijgen de kringen van handel en nijverheid alsnog meer invloed. Eerst kijken de "betere klassen" er nog steeds op neer, geleidelijk wordt hun opmars onafwendbaar, en op het einde zitten we in een wereld waarin "ridders" en "baronnen" worden gerecruteerd uit de cirkels van de ondernemers.
Kom, ik geef het toe, dat laatste is mijn eigen verhaal dat ik er snel aanplak. Maar de tendens dat de "betere kringen" (dat zijn zij die de andere mensen kunnen wijsmaken dat zij de "betere kringen" zijn...) neerkijken op economische - in tegenstelling tot geplunderde - welvaart is iets dat blijkbaar nooit helemaal verdwijnt. Ik moest in ieder geval terugdenken aan een discussie die zich ooit eens op usenet heeft afgespeeld, en waarin het thema, in een heel andere context en om heel andere redenen ook opdook.
Het punt was, in een studie van moderne verhalen, als ik me goed herinner meestal televisie uitzendingen, was de vraag wat voor bevolkingsgroepen typisch als "goeden" versus "slechten" werden voorgesteld. En het bleek dat pakweg de loodgieter wel eens de dader was, maar evengoed het slachtoffer of de held kon zijn, en hetzelfde gold voor de dokter of om het even wie... Behalve...
De ondernemer! De ondernemer bleek altijd voorgesteld te worden als een crimineel! Hij verduisterde geld, of hij buitte arbeiders uit, of hij vervuilde de planeet naar de vaantjes of hij bedreef illegale handel... Maar hij was altijd de dader, nooit het slachtoffer, nog minder de held. Ik weet dat enkele anecdotes geen statistiek zijn, maar aangezien we de statistiek net achter de rug hebben, toch even proberen. Als ikzelf me enkele van dat soort episodes met ondernemers voor de geest probeer te halen, dan lijkt het verhaal me te kloppen. Ik denk aan scènes met mooie villa's en zwembaden en kalende vaders die met zure gezichten smachtende schoonheden van de ware liefde afhouden - en uiteindelijk zit er achter al dat uiterlijk vertoon een laag van verrotting en corruptie.
Onze sociaal-economische realiteit is heel erg veranderd. De zeggenschap van onze maatschappij ligt al lang niet meer bij de "adel" en consoorten, maar wel, één stem per persoon, bij gemeen gepeupel als ikzelf. Maar dat de handelaar en de ondernemer altijd overal alles verkeerd doen, dat is nog steeds één van die "universele" beelden, die naar ik aanneem zo geloofwaardig zijn om geen andere reden dan dat ze lang genoeg zijn herhaald. Een zestal millennia is dat stilaan ook alweer.
----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/09/niet-bescheiden-genoeg.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/09/een-maat-voor-complexiteit-vervolg.html
Zo krijgen zowel Marxisten als libertariërs op een belangrijk punt gelijk! Er viel nooit veel goeds te verwachten van overheden, zonder daarom te ontkennen dat ze helemaal geen rol te spelen hadden. Bescherming tegen vreemde invallers, verstrekking van bepaalde diensten, zeg bijvoorbeeld juridisch, het was allemaal nodig, maar of het de sociale en economische kosten waard was...
Wanneer een bevolking groter wordt, en ook wanneer het niveau van technologie verbetert, valt er meer en meer welvaart met productie en handel te rapen, eerder dan door plundering. Wanneer dat vele ordes van grootte meer begint te worden, krijgen de kringen van handel en nijverheid alsnog meer invloed. Eerst kijken de "betere klassen" er nog steeds op neer, geleidelijk wordt hun opmars onafwendbaar, en op het einde zitten we in een wereld waarin "ridders" en "baronnen" worden gerecruteerd uit de cirkels van de ondernemers.
Kom, ik geef het toe, dat laatste is mijn eigen verhaal dat ik er snel aanplak. Maar de tendens dat de "betere kringen" (dat zijn zij die de andere mensen kunnen wijsmaken dat zij de "betere kringen" zijn...) neerkijken op economische - in tegenstelling tot geplunderde - welvaart is iets dat blijkbaar nooit helemaal verdwijnt. Ik moest in ieder geval terugdenken aan een discussie die zich ooit eens op usenet heeft afgespeeld, en waarin het thema, in een heel andere context en om heel andere redenen ook opdook.
Het punt was, in een studie van moderne verhalen, als ik me goed herinner meestal televisie uitzendingen, was de vraag wat voor bevolkingsgroepen typisch als "goeden" versus "slechten" werden voorgesteld. En het bleek dat pakweg de loodgieter wel eens de dader was, maar evengoed het slachtoffer of de held kon zijn, en hetzelfde gold voor de dokter of om het even wie... Behalve...
De ondernemer! De ondernemer bleek altijd voorgesteld te worden als een crimineel! Hij verduisterde geld, of hij buitte arbeiders uit, of hij vervuilde de planeet naar de vaantjes of hij bedreef illegale handel... Maar hij was altijd de dader, nooit het slachtoffer, nog minder de held. Ik weet dat enkele anecdotes geen statistiek zijn, maar aangezien we de statistiek net achter de rug hebben, toch even proberen. Als ikzelf me enkele van dat soort episodes met ondernemers voor de geest probeer te halen, dan lijkt het verhaal me te kloppen. Ik denk aan scènes met mooie villa's en zwembaden en kalende vaders die met zure gezichten smachtende schoonheden van de ware liefde afhouden - en uiteindelijk zit er achter al dat uiterlijk vertoon een laag van verrotting en corruptie.
Onze sociaal-economische realiteit is heel erg veranderd. De zeggenschap van onze maatschappij ligt al lang niet meer bij de "adel" en consoorten, maar wel, één stem per persoon, bij gemeen gepeupel als ikzelf. Maar dat de handelaar en de ondernemer altijd overal alles verkeerd doen, dat is nog steeds één van die "universele" beelden, die naar ik aanneem zo geloofwaardig zijn om geen andere reden dan dat ze lang genoeg zijn herhaald. Een zestal millennia is dat stilaan ook alweer.
----------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/09/niet-bescheiden-genoeg.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/09/een-maat-voor-complexiteit-vervolg.html
woensdag 5 november 2008
John McCain
Ik zit te kijken naar de speech waarin John McCain De nieuw verkozen president Obama feliciteert.
Boy, is dat een oneindig veel grotere figuur dan Bush.
Wat zal het eeuwig jammer zijn dat niet McCain, maar wel Bush, op één of andere manier, in 2,000 de nominee van de Republiekeinen is geworden. 64 zou hij destijds geweest zijn.
En ik ben blij dat ik een week geleden, toen ik de speech nog niet had gehoord, heb geschreven:
"Volgens mij is McCain een respectabel, in veel opzichten werkelijk bewonderenswaardig man".
Ach...
Boy, is dat een oneindig veel grotere figuur dan Bush.
Wat zal het eeuwig jammer zijn dat niet McCain, maar wel Bush, op één of andere manier, in 2,000 de nominee van de Republiekeinen is geworden. 64 zou hij destijds geweest zijn.
En ik ben blij dat ik een week geleden, toen ik de speech nog niet had gehoord, heb geschreven:
"Volgens mij is McCain een respectabel, in veel opzichten werkelijk bewonderenswaardig man".
Ach...
Verkiezingen: het is geen wetenschap...
Mijn eerste post over de verkiezingen, 12 januari 2,007 (1) bevatte de gevleugelde woorden:
“kan je je werkelijk voorstellen dat al die poeha rond Obama er dan nog zal zijn? Ik niet – en je mag me er gerust aan herinneren als hij binnen twee jaar als de volgende Jimmy of Billy de eed aflegt.”
Je hoeft me er dus niet eens aan te herinneren, dat doe ik heus zelf wel. En overigens, er stond aan de andere kant ook in (en het is toch bijna twee jaar geleden):
“In elk geval denk ik dat, om die reden, vandaag de vraag zou zijn wie de Democratische voorverkiezing wint, want die wordt dan president.”
Aangezien ik geen aanspraken maak op goeroeschap valt het al bij al nog mee. Hillary ging de president zijn, maar anderzijds, het woord “landslide” dook hier voor de eerste keer op in april 2,008. Maar toch vraag ik me af, als het niet beweerde voorspellingen te maken; had de serie dan een andere bestaansreden? Was het instructief? Was het amusant?
Een goede vuistregel zegt dat als het amusant is om te schrijven het voor sommigen amusant zal zijn om te lezen. Dus so far, so good. Maar als ik het zo eens teruglees zie ik toch grote fouten op “instructief”. Het meest springt een gebrek aan belangrijke details in mijn oog. De eerste post zegt dat ik in dat zeer vroeg stadium eens een blik op het deelnemersveld wil werpen – en vervolgens staat er bijna geen enkele naam in! Later, veel later, als de voorverkiezingen volop bezig zijn – en ze waren spannend, bij de Democraten, want dat was immers waar het presidentschap werd beslist, remember? – maak ik verslag van resultaten, maar vaak staat er niet in om welke staat het gaat, en nog vaker staat er niet in wat het resultaat in cijfers was.
Aangezien het toch een beetje bedoeld was om voor mezelf een soort geschiedschrijving vast te leggen: volgende keer beter. Ik denk dat ik net een verschil tussen amateurs en echte journalisten heb ontdekt.
Wat ik er wel aan heb overgehouden is de rol van de peilingen: dat vind ik zelfs zeer interessant. Laat me even doen alsof ik “het allemaal altijd wel heb geweten” (ik heb vaak genoeg toegegeven dat dat niet zo is om even als methodologische truc te doen alof). Dan zie je twee gevallen waarin ik schrijf dat de polls een bepaald resultaat voorspellen en dat “ik het niet geloof als het voor mijn ogen staat” (2). Dat zou uitstekend zijn voor, iemand die “het” allemaal (beter) weet, alleen… Als je de volgende teksten leest zie je iemand die zich gedraagt alsof hij er toch in gelooft!
Dat is waar het filosofisch interessant wordt. Dit is geen natuurwetenschap. In de natuurwetenschap hebben we heel preciese, mathematisch berekenbare theorieën, tegenover hier: vage indrukken, vermoedens, de rol die de economie misschien wel, maar misschien ook niet zal spelen… En in de wetenschap hebben we experimenten die nauwkeurig onze voorspellingen controleren, tegenover polls die een benadering zijn van wat er die dag zou kunnen gebeuren, maar natuurlijk geen rekening kunnen houden met wat er tussen dan en 4 november nog zal gebeuren.
Daarom lijkt het me zeer redelijk de polls serieus te nemen, niet omdat ze zo serieus zijn, maar omdat ze het minst slechte zijn dat we hebben. En als de waarnemingen niet kloppen met de feiten… In de wetenschap, tenminste onder serieuze mensen, geeft dat een dringende suggestie om de theorie te herzien. Maar in dit onderwerp is het best mogelijk dat de theorie juist is en dat je het aan de best beschikbare feiten niet kan zien. En dus houd je relatief veel meer rekening met de mogelijkheid dat je terecht “je ogen niet gelooft”. Gedeeltelijk terecht in januari 2,008 (Clinton smolt zeer zeker niet, maar ze verloor vele maanden later alsnog) en helemaal terecht in september 2,008 (de landslide zat er aan te komen, en achteraf bezien was McCains “surge” alleen maar de typisch tijdelijke “bounce” na een Conventie).
Maar natuurlijk blijft dat allemaal zeer glad ijs, en zoals ik meteen toegaf: ik was lang niet sterk genoeg om ook te durven ingaan tegen de waargenomen feiten, ik hield alleen “rekening met de mogelijkheid”. Beter kan ik niet: waarmee enkel de vraag overblijft of het amusant was.
Ah, ba ja, zekerst? Er waren toch best een paar leuke momentjes. Neem in die “Clinton smelt” post: we kunnen misschien twijfelen of Obama wel tegen een Republiekein op kan, maar we twijfelden er toch ook aan dat hij wel tegen de Clintonmachine opkon? Of neem de post die in april voor het eerst een “landslide” aankondigde (3). Midden in de vrees dat de strijd tussen Clinton en Obama de Democraten zal verscheuren ontdek ik (omdat ik het ergens lees) dat dat helemaal niet zo’n vaart hoeft te lopen. En met dat stukje ontbrekende informatie in het achterhoofd stel ik “de theorie” bij, en ineens kan ik zeggen dat de Republiekeinen er niet in geslaagd zijn een fatsoenlijke kandidaat aan te wijzen (we hadden van Palin nog niet eens gehoord…) en dat de Democraat moet winnen “met de handen in de zakken”, kortom, enzovoort, en nog wat verder staat het woord “landslide”. De manier waarop die veel betere theorie vervolgens de confrontatie aangaat met die altijd zeer wankele feiten: achteraf bezien was het verslag dat de volgende posts daarvan geven zo’n beetje waarom ik het deed.
Dus jammer van het missen van belangrijke details in het eerste stuk, maar vanaf dan kijk ik toch met plezier op het serietje terug. Vanaf 23 april kwoteer ik de serie een 3 op 5 op mijn eigen schaal van “kwotering” (4). Het beantwoordt aan de normen en vereisten van dit blog; ik vermoed dat wie dit blog bewust opzoekt ze “interessant” heeft gevonden. In dat geval dank ik u voor de aandacht.
-------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/01/amerikaanse-presidentsverkiezingen-2008.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/01/die-clinton-smelt-gewoon.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/09/john-mccain-neemt-de-leiding.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/04/het-slechtst-mogelijk-resultaat.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/03/kwotering.html
“kan je je werkelijk voorstellen dat al die poeha rond Obama er dan nog zal zijn? Ik niet – en je mag me er gerust aan herinneren als hij binnen twee jaar als de volgende Jimmy of Billy de eed aflegt.”
Je hoeft me er dus niet eens aan te herinneren, dat doe ik heus zelf wel. En overigens, er stond aan de andere kant ook in (en het is toch bijna twee jaar geleden):
“In elk geval denk ik dat, om die reden, vandaag de vraag zou zijn wie de Democratische voorverkiezing wint, want die wordt dan president.”
Aangezien ik geen aanspraken maak op goeroeschap valt het al bij al nog mee. Hillary ging de president zijn, maar anderzijds, het woord “landslide” dook hier voor de eerste keer op in april 2,008. Maar toch vraag ik me af, als het niet beweerde voorspellingen te maken; had de serie dan een andere bestaansreden? Was het instructief? Was het amusant?
Een goede vuistregel zegt dat als het amusant is om te schrijven het voor sommigen amusant zal zijn om te lezen. Dus so far, so good. Maar als ik het zo eens teruglees zie ik toch grote fouten op “instructief”. Het meest springt een gebrek aan belangrijke details in mijn oog. De eerste post zegt dat ik in dat zeer vroeg stadium eens een blik op het deelnemersveld wil werpen – en vervolgens staat er bijna geen enkele naam in! Later, veel later, als de voorverkiezingen volop bezig zijn – en ze waren spannend, bij de Democraten, want dat was immers waar het presidentschap werd beslist, remember? – maak ik verslag van resultaten, maar vaak staat er niet in om welke staat het gaat, en nog vaker staat er niet in wat het resultaat in cijfers was.
Aangezien het toch een beetje bedoeld was om voor mezelf een soort geschiedschrijving vast te leggen: volgende keer beter. Ik denk dat ik net een verschil tussen amateurs en echte journalisten heb ontdekt.
Wat ik er wel aan heb overgehouden is de rol van de peilingen: dat vind ik zelfs zeer interessant. Laat me even doen alsof ik “het allemaal altijd wel heb geweten” (ik heb vaak genoeg toegegeven dat dat niet zo is om even als methodologische truc te doen alof). Dan zie je twee gevallen waarin ik schrijf dat de polls een bepaald resultaat voorspellen en dat “ik het niet geloof als het voor mijn ogen staat” (2). Dat zou uitstekend zijn voor, iemand die “het” allemaal (beter) weet, alleen… Als je de volgende teksten leest zie je iemand die zich gedraagt alsof hij er toch in gelooft!
Dat is waar het filosofisch interessant wordt. Dit is geen natuurwetenschap. In de natuurwetenschap hebben we heel preciese, mathematisch berekenbare theorieën, tegenover hier: vage indrukken, vermoedens, de rol die de economie misschien wel, maar misschien ook niet zal spelen… En in de wetenschap hebben we experimenten die nauwkeurig onze voorspellingen controleren, tegenover polls die een benadering zijn van wat er die dag zou kunnen gebeuren, maar natuurlijk geen rekening kunnen houden met wat er tussen dan en 4 november nog zal gebeuren.
Daarom lijkt het me zeer redelijk de polls serieus te nemen, niet omdat ze zo serieus zijn, maar omdat ze het minst slechte zijn dat we hebben. En als de waarnemingen niet kloppen met de feiten… In de wetenschap, tenminste onder serieuze mensen, geeft dat een dringende suggestie om de theorie te herzien. Maar in dit onderwerp is het best mogelijk dat de theorie juist is en dat je het aan de best beschikbare feiten niet kan zien. En dus houd je relatief veel meer rekening met de mogelijkheid dat je terecht “je ogen niet gelooft”. Gedeeltelijk terecht in januari 2,008 (Clinton smolt zeer zeker niet, maar ze verloor vele maanden later alsnog) en helemaal terecht in september 2,008 (de landslide zat er aan te komen, en achteraf bezien was McCains “surge” alleen maar de typisch tijdelijke “bounce” na een Conventie).
Maar natuurlijk blijft dat allemaal zeer glad ijs, en zoals ik meteen toegaf: ik was lang niet sterk genoeg om ook te durven ingaan tegen de waargenomen feiten, ik hield alleen “rekening met de mogelijkheid”. Beter kan ik niet: waarmee enkel de vraag overblijft of het amusant was.
Ah, ba ja, zekerst? Er waren toch best een paar leuke momentjes. Neem in die “Clinton smelt” post: we kunnen misschien twijfelen of Obama wel tegen een Republiekein op kan, maar we twijfelden er toch ook aan dat hij wel tegen de Clintonmachine opkon? Of neem de post die in april voor het eerst een “landslide” aankondigde (3). Midden in de vrees dat de strijd tussen Clinton en Obama de Democraten zal verscheuren ontdek ik (omdat ik het ergens lees) dat dat helemaal niet zo’n vaart hoeft te lopen. En met dat stukje ontbrekende informatie in het achterhoofd stel ik “de theorie” bij, en ineens kan ik zeggen dat de Republiekeinen er niet in geslaagd zijn een fatsoenlijke kandidaat aan te wijzen (we hadden van Palin nog niet eens gehoord…) en dat de Democraat moet winnen “met de handen in de zakken”, kortom, enzovoort, en nog wat verder staat het woord “landslide”. De manier waarop die veel betere theorie vervolgens de confrontatie aangaat met die altijd zeer wankele feiten: achteraf bezien was het verslag dat de volgende posts daarvan geven zo’n beetje waarom ik het deed.
Dus jammer van het missen van belangrijke details in het eerste stuk, maar vanaf dan kijk ik toch met plezier op het serietje terug. Vanaf 23 april kwoteer ik de serie een 3 op 5 op mijn eigen schaal van “kwotering” (4). Het beantwoordt aan de normen en vereisten van dit blog; ik vermoed dat wie dit blog bewust opzoekt ze “interessant” heeft gevonden. In dat geval dank ik u voor de aandacht.
-------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/01/amerikaanse-presidentsverkiezingen-2008.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/01/die-clinton-smelt-gewoon.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/09/john-mccain-neemt-de-leiding.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/04/het-slechtst-mogelijk-resultaat.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/03/kwotering.html
Woorden OK, nu de daden
Obama is de nieuwe president. Het is op de rand van een "landslide"; net een tikje meer en het was helemaal zo, goed genoeg voor iemand als ik die zich al een tijdje afvroeg: "spannende strijd? Hoezo, spannende strijd?".
Obama... Ik denk terug aan de woorden van de collega die het "een teken van maturiteit" ging vinden als een "zwarte" president werd. Hoewel ik enkele keren geklaagd heb over het adembenemend oppervlakkige als iemand "zwart" is met één blanke en één zwarte ouder, zie ik natuurlijk het punt. Zijn ze niet schattig, die twee zwarte dochtertjes van de nieuwe first family? Ja, 't wordt toch wel een heel ander zicht...
Maar nu serieus. Ik denk niet dat een grijnzende Obama nu ineens een masker zal afrukken en de Unie der Socialistische Sovjet Republieken zal uitroepen. Ik denk wel dat een president Obama een beleid zal voeren dat naar onze maatstaven behoorlijk rechts is, en ik hoop dat het een fatsoenlijk, zeg maar luciede rechts zal zijn. We zullen het natuurlijk niet met alles eens zijn; in onze luciede momenten zullen we beseffen dat het niet noodzakelijk de president is die het dan mis heeft, en op andere momenten zal het gewoon zijn zoals het altijd geweest is: politiekers blijven nu eenmaal politiekers.
Natuurlijk, het zal al een groot verschil zijn als gewoon een bepaald soort basisclownerijen niet meer gebeuren. Over waar de politieke leiders van de planeet hun tijd (en onze middelen) moeten in steken kunnen we nog lang filosoferen, en het zou niet eens zo'n slecht tijdsverdrijf zijn. Dat Bush nu echt op weg is van het toneel te verdwijnen is een opluchting van formaat. Pek en veren lijken me wel een gepaste uitdrukking van waardering.
Obama... Ik denk terug aan de woorden van de collega die het "een teken van maturiteit" ging vinden als een "zwarte" president werd. Hoewel ik enkele keren geklaagd heb over het adembenemend oppervlakkige als iemand "zwart" is met één blanke en één zwarte ouder, zie ik natuurlijk het punt. Zijn ze niet schattig, die twee zwarte dochtertjes van de nieuwe first family? Ja, 't wordt toch wel een heel ander zicht...
Maar nu serieus. Ik denk niet dat een grijnzende Obama nu ineens een masker zal afrukken en de Unie der Socialistische Sovjet Republieken zal uitroepen. Ik denk wel dat een president Obama een beleid zal voeren dat naar onze maatstaven behoorlijk rechts is, en ik hoop dat het een fatsoenlijk, zeg maar luciede rechts zal zijn. We zullen het natuurlijk niet met alles eens zijn; in onze luciede momenten zullen we beseffen dat het niet noodzakelijk de president is die het dan mis heeft, en op andere momenten zal het gewoon zijn zoals het altijd geweest is: politiekers blijven nu eenmaal politiekers.
Natuurlijk, het zal al een groot verschil zijn als gewoon een bepaald soort basisclownerijen niet meer gebeuren. Over waar de politieke leiders van de planeet hun tijd (en onze middelen) moeten in steken kunnen we nog lang filosoferen, en het zou niet eens zo'n slecht tijdsverdrijf zijn. Dat Bush nu echt op weg is van het toneel te verdwijnen is een opluchting van formaat. Pek en veren lijken me wel een gepaste uitdrukking van waardering.
maandag 3 november 2008
Wie heeft er last van een kater?
Het is me eerder overkomen dat ik me na een postje dat geleidelijk een serietje werd een tikje verweesd (blog niveau, natuurlijk) voelde toen het voorbij was. Ik weet nu al dat het morgen ook zo zal zijn. Een volle twee jaar campagne, en zomaar ineens zal die niet langer het nieuws zijn. Ik kan me voorstellen dat de echte “political junkies” een zware kater zullen hebben wanneer “het” voorbij zal zijn.
Want hoe hard ik mijn eigen “inzichten” altijd als “show” en “entertainment” heb gezien, soms is het echt wel interessant. Neem deze. Op deze valreep, zo vernemen we, heeft al een kwart van de kiezers zijn stem uitgebracht. Die stemmen zouden in een net geen 60 – 40 verhouding naar Obama gegaan zijn.
OK, dus zeg dat er 40 kiezers zijn. Dan hebben er al 10 gestemd, waarvan 6 stemmen voor Obama. Dus heeft hij er nog 14 nodig om 20 en de helft van de stemmen te krijgen. 14 over de 30 kiezers die nog moeten stemmen is een kleine 47%. Dat valt praktisch binnen de foutmarge waarmee de polls gemaakt worden. Kortom, natuurlijk zou je liever in Obama’s situatie zitten wat de vroege stemmers betreft, maar dit is nog altijd heel ver verwijderd van “in ze pocket”.
Maar alleen al het feit dat er nu echt gestemd wordt… Niet langer zijn het voorbeschouwingen bij voorverkiezingen. Niet langer zijn het stemmen bij voorverkiezingen. Niet langer zijn het polls voor het “electoral” college”. Neen, de mensen brengen echte stemmen voor de echte presidentsverkiezingen uit: het is echt begonnen.
En dus krijgen we nu al voorbeschouwingen bij de politieke kater die sommigen woensdagochtend zullen hebben! Ik lees dat dit de hevigste campagne ooit is en dus tot de grootste katers ooit zal leiden; wie er ook wint.
Eerlijk gezegd, ik geloof het niet. Ik kan me wel iets voorstellen bij de emoties die “zwarten” – die facto iedereen die niet “blank” is (1); wat een dwaze manier van denken, maar soit – voelen, als ze bijvoorbeeld nog de apartheid van veertig jaar geleden hebben meegemaakt. Ik kan me iets voorstellen bij de kater die zij zouden voelen als Obama verliest; dat gevoel van eindelijk voor vol te worden aanzien, nadat je ooit nog achterin een bus moest plaatsnemen omdat je “zwart” was. Dus daar zie ik inderdaad heviger katers dan ooit tevoren.
Maar kijk dan eens naar het verlicht-kosmopolitisch deel van de VS, voornamelijk de stedelijke bevolking, dat vier jaar geleden op Kerry stemde. Volgens mij was de kater toen een bewezen dwaas herkozen werd oneindig veel groter dan hij zal zijn als een respectabel man met (soms grote) politieke meningsverschillen het haalt. En het dom links deel van de Democratische Partij? Ik neem aan dat de kater enorm zou zijn, maar opnieuw, hoe die groter kan zijn dan in 2,004 – ik zou het echt niet weten.
En hoe zit het aan de andere kant van het spectrum? Ik neem aan dat “president Obama” een enorme afknapper zou zijn bij de blanke supremacisten, maar (zonder het te checken) hoeveel zullen dat er nog zijn? Als dat representatief moet zijn… Mary and Saint Patrick between us and evil!
En bij dom rechts? Het zal erger zijn dan bij het dom links van de Democraten, maar toch… Dom rechts is nu acht jaar aan de macht, en ze weten het al. OK, ze hebben werkelijk geloofd dat ze met Bush aan een generatielang domineren van de Amerikaanse politiek begonnen. Maar ze hebben de verkiezingsuitslag van 2,006 heus ook wel gezien. Ze hebben zelf erkend, jaren geleden intussen (2), dat hun ideeëngoed in Irak gediscrediteerd is. (Laten we het vooral niet vergeten: het feit dàt ze het erkennen toont dat er nog intellectueel leven inzit!) Ik denk dat hun kater al lang gepasseerd is, en dat een nederlaag alleen maar de fysische uitdrukking van een al lang bekende psychische realiteit zou zijn. Dus die kater kan niet groter zijn dan de kater van 2,004. Of, om het niet te vergeten, de kater toen Clinton aan de macht kwam, en die dom rechts destijds de volle acht jaar lang niet te boven is gekomen.
En de laatste categorie lijkt me het deel van de Republiekeinen die zelf het Verlichte Europese liberale ideaal van vrije markten, en economische en intellectuele ontplooiing voorstaan. Maar die hebben volgens mij hun kater al lang achter de rug. Sterker nog, het zijn precies de mensen waarover ik twee jaar geleden (3) al schreef dat de partij onder Bush zo in elkaar gestort was, dat ze zelf op de Democraten zouden stemmen.
Dus ik denk dat het verhaal van “de grootste kater ooit” weer eens de overdrijving is van het moment. Er zijn altijd katers bij verkiezingen, en zeker wanneer het zulke belangrijke verkiezingen zijn, maar om nu te gaan beweren dat vandaag zo verschrikkelijk uniek is… Wie herinnert zich nog hoe in 1,992 Bill Clinton ook eens heel de wereld ging veranderen – en zestien jaar zijn voorbij gegaan en hij is nu al een klein kraaltje in een lange ketting van kleine kraaltjes.
----------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/02/obama-op-het-voorplan.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/11/voetje-voor-voetje.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/01/amerikaanse-presidentsverkiezingen-2008.html
Want hoe hard ik mijn eigen “inzichten” altijd als “show” en “entertainment” heb gezien, soms is het echt wel interessant. Neem deze. Op deze valreep, zo vernemen we, heeft al een kwart van de kiezers zijn stem uitgebracht. Die stemmen zouden in een net geen 60 – 40 verhouding naar Obama gegaan zijn.
OK, dus zeg dat er 40 kiezers zijn. Dan hebben er al 10 gestemd, waarvan 6 stemmen voor Obama. Dus heeft hij er nog 14 nodig om 20 en de helft van de stemmen te krijgen. 14 over de 30 kiezers die nog moeten stemmen is een kleine 47%. Dat valt praktisch binnen de foutmarge waarmee de polls gemaakt worden. Kortom, natuurlijk zou je liever in Obama’s situatie zitten wat de vroege stemmers betreft, maar dit is nog altijd heel ver verwijderd van “in ze pocket”.
Maar alleen al het feit dat er nu echt gestemd wordt… Niet langer zijn het voorbeschouwingen bij voorverkiezingen. Niet langer zijn het stemmen bij voorverkiezingen. Niet langer zijn het polls voor het “electoral” college”. Neen, de mensen brengen echte stemmen voor de echte presidentsverkiezingen uit: het is echt begonnen.
En dus krijgen we nu al voorbeschouwingen bij de politieke kater die sommigen woensdagochtend zullen hebben! Ik lees dat dit de hevigste campagne ooit is en dus tot de grootste katers ooit zal leiden; wie er ook wint.
Eerlijk gezegd, ik geloof het niet. Ik kan me wel iets voorstellen bij de emoties die “zwarten” – die facto iedereen die niet “blank” is (1); wat een dwaze manier van denken, maar soit – voelen, als ze bijvoorbeeld nog de apartheid van veertig jaar geleden hebben meegemaakt. Ik kan me iets voorstellen bij de kater die zij zouden voelen als Obama verliest; dat gevoel van eindelijk voor vol te worden aanzien, nadat je ooit nog achterin een bus moest plaatsnemen omdat je “zwart” was. Dus daar zie ik inderdaad heviger katers dan ooit tevoren.
Maar kijk dan eens naar het verlicht-kosmopolitisch deel van de VS, voornamelijk de stedelijke bevolking, dat vier jaar geleden op Kerry stemde. Volgens mij was de kater toen een bewezen dwaas herkozen werd oneindig veel groter dan hij zal zijn als een respectabel man met (soms grote) politieke meningsverschillen het haalt. En het dom links deel van de Democratische Partij? Ik neem aan dat de kater enorm zou zijn, maar opnieuw, hoe die groter kan zijn dan in 2,004 – ik zou het echt niet weten.
En hoe zit het aan de andere kant van het spectrum? Ik neem aan dat “president Obama” een enorme afknapper zou zijn bij de blanke supremacisten, maar (zonder het te checken) hoeveel zullen dat er nog zijn? Als dat representatief moet zijn… Mary and Saint Patrick between us and evil!
En bij dom rechts? Het zal erger zijn dan bij het dom links van de Democraten, maar toch… Dom rechts is nu acht jaar aan de macht, en ze weten het al. OK, ze hebben werkelijk geloofd dat ze met Bush aan een generatielang domineren van de Amerikaanse politiek begonnen. Maar ze hebben de verkiezingsuitslag van 2,006 heus ook wel gezien. Ze hebben zelf erkend, jaren geleden intussen (2), dat hun ideeëngoed in Irak gediscrediteerd is. (Laten we het vooral niet vergeten: het feit dàt ze het erkennen toont dat er nog intellectueel leven inzit!) Ik denk dat hun kater al lang gepasseerd is, en dat een nederlaag alleen maar de fysische uitdrukking van een al lang bekende psychische realiteit zou zijn. Dus die kater kan niet groter zijn dan de kater van 2,004. Of, om het niet te vergeten, de kater toen Clinton aan de macht kwam, en die dom rechts destijds de volle acht jaar lang niet te boven is gekomen.
En de laatste categorie lijkt me het deel van de Republiekeinen die zelf het Verlichte Europese liberale ideaal van vrije markten, en economische en intellectuele ontplooiing voorstaan. Maar die hebben volgens mij hun kater al lang achter de rug. Sterker nog, het zijn precies de mensen waarover ik twee jaar geleden (3) al schreef dat de partij onder Bush zo in elkaar gestort was, dat ze zelf op de Democraten zouden stemmen.
Dus ik denk dat het verhaal van “de grootste kater ooit” weer eens de overdrijving is van het moment. Er zijn altijd katers bij verkiezingen, en zeker wanneer het zulke belangrijke verkiezingen zijn, maar om nu te gaan beweren dat vandaag zo verschrikkelijk uniek is… Wie herinnert zich nog hoe in 1,992 Bill Clinton ook eens heel de wereld ging veranderen – en zestien jaar zijn voorbij gegaan en hij is nu al een klein kraaltje in een lange ketting van kleine kraaltjes.
----------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/02/obama-op-het-voorplan.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2006/11/voetje-voor-voetje.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/01/amerikaanse-presidentsverkiezingen-2008.html
zondag 2 november 2008
Financiële filosofie: een relativiteitstheorie
Laat me vooraf zeggen: ik wil niet in een Sokal scenario terecht komen, naar de man die een bepaald soort orakelende filosofen zwaar in hun hemd zette, omdat ze heel geleerd beroep deden op allerlei concepten uit de natuurkunde, maar uiteindelijk nauwelijks benul hadden van wat die eigenlijk betekenden.
Dus ik geef vooraf toe: van de “echte” relativiteitstheorie begrijp ik niets: ver, ver boven mijn pet. Maar ik denk niet dat ik iets fouts doe als ik zeg dat zelfs wij, normale stervelingen, er toch enkele dingen van hebben geleerd. Bijvoorbeeld, dat de meters; de maatstaven waaraan we de werkelijkheid proberen af te meten (en dus te begrijpen: “meten is weten”!) zelf niet vast en onveranderlijk zijn, maar integendeel afhankelijk van veranderende condities.
Ik heb al eens postjes geprobeerd, op mijn bescheiden niveau, waarin de enige manier om een consistente natuurkunde te combineren met wat je feitelijk te zien krijgt, neerkwam op de vaststelling dat twee precies gelijke klokken in verschillende omstandigheden (bijvoorbeeld: verschillende onderlinge snelheden; of ook: verschillend zwaartekrachtveld) een... ander tijdsverloop laten noteren (1). Raar, maar waar!
Dat is de soort dingen die de mensheid absoluut niet graag hoort. We hebben een psychologie die smacht naar zekerheden, en als zelfs maatstaven als "tijd", waarmee we patronen proberen te meten en voorspellen, veranderlijk zijn, dan is het met de zekerheden slecht gesteld. En dus ontvangen hoogleraren in de natuurkunde tot de dag vandaag lange tractaten van mensen die wanhopig proberen te bewijzen dat de relativiteitstheorie fout is. Naar ik ergens gelezen heb reageren ze (in het beste geval) daarop op dezelfde manier als ikzelf, na veel en lange ervaring, op de tractaten van de creationisten. Je leest tot aan de eerste hallucinante stommiteit (onveranderlijk binnen de twee paragrafen), je laat zien dat daarmee de rest van het artikel echt wel gediskwalificeerd is, en opgelost.
Dit probleem van onze psychologie vinden we heus niet alleen in de natuurkunde. Ook in de moraalfilosofie zien we precies dezelfde worsteling. Veel van onze religies, van de meest primitieve stam in de jungle tot de meest geavanceerde monotheïsmes, denken dat uitgerekend hun zeden en gebruiken de neerslag zijn van dezelfde natuurwetten die het bestaan van het universum zelf verklaren. In de allergesophisticeerdste gevallen weten ze al dat wat heilige boeken beweerden, ergens tussen de 1,000 en 3,000 jaar geleden, niet noodzakelijk werkelijk de juiste versie van die natuurwetten voorstelt. Maar zelfs dan geloven ze dat er ergens, op één of ander Platonisch/Goddelijk niveau, een stel stenen tafelen bestaat waarop heel precies “de” moraal staat neergeschreven. En wij, onvolkomen mensen, proberen naar best vermogen die correcte versie steeds beter te benaderen, en als we daarbij, zoekend en tastend in de dichte mist, geregeld misslaan, wel – Gods wegen zijn tenslotte zelf ook ondoorgrondelijk, nietwaar?
En nog een keer precies hetzelfde treffen we momenteel aan in de economie! Eén van de conclusies van al dat filosoferen over economie was de uitroep van lezer Bruno: ongelofelijk toch hoe precair dat geld blijkt te zijn! Een beetje zoals wij allemaal in één klap filosoof zijn wanneer onverwacht een belangrijk lid van onze sociale wereld overlijdt: hoe precair zijn wij mensen! Hoe onbelangrijk zijn toch veel dingen! Ja, ik ken mensen die in dergelijke omstandigheden dat soort inzicht wel 24 uur wisten vol te houden!
Maar als er nu één les is die we uit zowel de geschiedenis (2) als uit de hedendaagse gebeurtenissen moeten onthouden, dan is het precies hoe precair geld is. Hoewel iedereen zijn favoriete theorieën heeft over hoe het moet, en er heilig van overtuigd is dat het knoeien blijft zolang de mensheid niet uitgerekend hun idee volgt, zijn alle experimenten al meerdere keren gigantisch in het honderd gelopen. Aan het ene extreem heb je varianten op almaar machtiger overheden die nooit verder komen dan de ontdekking dat wat ze aan de voordeur proberen vast te leggen dubbel en dik door de achterdeur terug naar binnen komt (3). Aan het andere extreem heb je mensen die geloven in varianten op de “gouden standaard”, dat wil zeggen, de hele economie willen vastklinken aan één en slechts één element uit de hele tabel van Mendeljev, en zo gelukkig zijn met dat emotionele houvast dat ze nog niet eens proberen te antwoorden op de problemen die daar mee zijn (4).
En natuurlijk is er alles wat daar tussenin zit, bijna allemaal al geprobeerd in de geschiedenis, en wegens de gevolgen straal genegeerd door de mensen die het nog eens opnieuw willen proberen. Voor zover we weten is het zo dat “de” “echte” oplossing niet bestaat, zoals de absolute maatstaf niet bestaat in de natuurkunde, en evenmin in de moraalfilosofie. En voor zover ik kan zien is een deel van de reden waarom velen daar niet gelukkig mee zijn weinig verschillend van de reden waarom sommige mensen niet gelukkig zij met natuurkundig of ethisch relativisme. Maar zoals grotere geesten dan ikzelf hebben opgemerkt: de vraag of de mens er gelukkig mee is, is nu eenmaal geen onderdeel van de werkelijkheid.
-----------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/en-toen-werd-het-ontzettend-vreemd.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/meer-over-de-constante-lichtsnelheid.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/10/financile-filosofie-een-beetje.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/12/de-rode-plein-swap.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/09/goud-kevers.html
Dus ik geef vooraf toe: van de “echte” relativiteitstheorie begrijp ik niets: ver, ver boven mijn pet. Maar ik denk niet dat ik iets fouts doe als ik zeg dat zelfs wij, normale stervelingen, er toch enkele dingen van hebben geleerd. Bijvoorbeeld, dat de meters; de maatstaven waaraan we de werkelijkheid proberen af te meten (en dus te begrijpen: “meten is weten”!) zelf niet vast en onveranderlijk zijn, maar integendeel afhankelijk van veranderende condities.
Ik heb al eens postjes geprobeerd, op mijn bescheiden niveau, waarin de enige manier om een consistente natuurkunde te combineren met wat je feitelijk te zien krijgt, neerkwam op de vaststelling dat twee precies gelijke klokken in verschillende omstandigheden (bijvoorbeeld: verschillende onderlinge snelheden; of ook: verschillend zwaartekrachtveld) een... ander tijdsverloop laten noteren (1). Raar, maar waar!
Dat is de soort dingen die de mensheid absoluut niet graag hoort. We hebben een psychologie die smacht naar zekerheden, en als zelfs maatstaven als "tijd", waarmee we patronen proberen te meten en voorspellen, veranderlijk zijn, dan is het met de zekerheden slecht gesteld. En dus ontvangen hoogleraren in de natuurkunde tot de dag vandaag lange tractaten van mensen die wanhopig proberen te bewijzen dat de relativiteitstheorie fout is. Naar ik ergens gelezen heb reageren ze (in het beste geval) daarop op dezelfde manier als ikzelf, na veel en lange ervaring, op de tractaten van de creationisten. Je leest tot aan de eerste hallucinante stommiteit (onveranderlijk binnen de twee paragrafen), je laat zien dat daarmee de rest van het artikel echt wel gediskwalificeerd is, en opgelost.
Dit probleem van onze psychologie vinden we heus niet alleen in de natuurkunde. Ook in de moraalfilosofie zien we precies dezelfde worsteling. Veel van onze religies, van de meest primitieve stam in de jungle tot de meest geavanceerde monotheïsmes, denken dat uitgerekend hun zeden en gebruiken de neerslag zijn van dezelfde natuurwetten die het bestaan van het universum zelf verklaren. In de allergesophisticeerdste gevallen weten ze al dat wat heilige boeken beweerden, ergens tussen de 1,000 en 3,000 jaar geleden, niet noodzakelijk werkelijk de juiste versie van die natuurwetten voorstelt. Maar zelfs dan geloven ze dat er ergens, op één of ander Platonisch/Goddelijk niveau, een stel stenen tafelen bestaat waarop heel precies “de” moraal staat neergeschreven. En wij, onvolkomen mensen, proberen naar best vermogen die correcte versie steeds beter te benaderen, en als we daarbij, zoekend en tastend in de dichte mist, geregeld misslaan, wel – Gods wegen zijn tenslotte zelf ook ondoorgrondelijk, nietwaar?
En nog een keer precies hetzelfde treffen we momenteel aan in de economie! Eén van de conclusies van al dat filosoferen over economie was de uitroep van lezer Bruno: ongelofelijk toch hoe precair dat geld blijkt te zijn! Een beetje zoals wij allemaal in één klap filosoof zijn wanneer onverwacht een belangrijk lid van onze sociale wereld overlijdt: hoe precair zijn wij mensen! Hoe onbelangrijk zijn toch veel dingen! Ja, ik ken mensen die in dergelijke omstandigheden dat soort inzicht wel 24 uur wisten vol te houden!
Maar als er nu één les is die we uit zowel de geschiedenis (2) als uit de hedendaagse gebeurtenissen moeten onthouden, dan is het precies hoe precair geld is. Hoewel iedereen zijn favoriete theorieën heeft over hoe het moet, en er heilig van overtuigd is dat het knoeien blijft zolang de mensheid niet uitgerekend hun idee volgt, zijn alle experimenten al meerdere keren gigantisch in het honderd gelopen. Aan het ene extreem heb je varianten op almaar machtiger overheden die nooit verder komen dan de ontdekking dat wat ze aan de voordeur proberen vast te leggen dubbel en dik door de achterdeur terug naar binnen komt (3). Aan het andere extreem heb je mensen die geloven in varianten op de “gouden standaard”, dat wil zeggen, de hele economie willen vastklinken aan één en slechts één element uit de hele tabel van Mendeljev, en zo gelukkig zijn met dat emotionele houvast dat ze nog niet eens proberen te antwoorden op de problemen die daar mee zijn (4).
En natuurlijk is er alles wat daar tussenin zit, bijna allemaal al geprobeerd in de geschiedenis, en wegens de gevolgen straal genegeerd door de mensen die het nog eens opnieuw willen proberen. Voor zover we weten is het zo dat “de” “echte” oplossing niet bestaat, zoals de absolute maatstaf niet bestaat in de natuurkunde, en evenmin in de moraalfilosofie. En voor zover ik kan zien is een deel van de reden waarom velen daar niet gelukkig mee zijn weinig verschillend van de reden waarom sommige mensen niet gelukkig zij met natuurkundig of ethisch relativisme. Maar zoals grotere geesten dan ikzelf hebben opgemerkt: de vraag of de mens er gelukkig mee is, is nu eenmaal geen onderdeel van de werkelijkheid.
-----------------------------------------------------------
(1) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/en-toen-werd-het-ontzettend-vreemd.html
EN http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/07/meer-over-de-constante-lichtsnelheid.html
(2) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2008/10/financile-filosofie-een-beetje.html
(3) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/12/de-rode-plein-swap.html
(4) http://speelsmaarserieus.blogspot.com/2007/09/goud-kevers.html
Abonneren op:
Posts (Atom)